Howard Brody i Franklin G. Miller. Lessons From Recent Research About the Placebo Effect—From Art to Science, LINK: JAMA 2011;306:2612

Na łamach Journal of the American Medical Association opublikowano krótki komentarz Howarda Brody’ego i Franklina Millera poświęcony efektowi placebo. Placebo bywa przez część lekarzy postrzegane jako działanie medycznie neutralne i iluzoryczne, mające na celu "udobruchanie" pacjenta lub jego uspokojenie, ale nie mające znaczącego działania terapeutycznego. Inni z kolei polecają stosowanie placebo jako działanie pozwalające uzyskać objawową poprawę w wielu chorobach.

W ciągu ostatniej dekady dokonał się znaczny postęp w badaniach nad efektem placebo, otwierający drogę do jego stosowania w praktyce klinicznej, zgodnie z zasadami etyki. Jest to ważne dla lekarzy praktyków, którzy z poczuciem dużo większego komfortu psychicznego będą mogli uznać efekt placebo za narzędzie terapeutyczne, zgodnie z naukowo udowodnionym związkiem pomiędzy stanem ciała i umysłu.

Najnowsze badania poświęcone placebo przeprowadzono zachowując większy rygor badawczy, co pozwoliło na lepsze odróżnienie rzeczywistego efektu placebo od takich czynników jak naturalna zmienność w nasileniu objawów choroby. W badaniach neuroobrazowych zlokalizowano szlaki ulegające aktywacji u chorych otrzymujących placebo i reagujących na nie między innymi poprzez uwalnianie endogennych opioidów i dopaminy. Badania neurofizjologiczne i neurochemiczne sugerują liczne efekty placebo o odmiennych mechanizmach neurobiologicznych, w zależności od narządu i choroby na które oddziałują.

Porównanie efektów jawnego i ukrytego podawania leków przeciwbólowych i przeciwlękowych (lek w tej samej dawce podawany w ukrytej za parawanem pompie) jednoznacznie dowiodło, że wiedza o tym, iż dany lek jest stosowany zwiększała jego działanie. Jak zauważają Brody i Miller trzeba jeszcze wiele pracy, aby dowiedzieć się w jaki sposób najlepiej korzystać z efektu placebo w praktyce klinicznej. Już teraz jednak stosowanie placebo przestaje być wyłącznie nieokreśloną “sztuką” ale zostaje poddane rygorom badań naukowych i zaczyna stanowić element medycyny opartej na faktach. Zdaniem autorów komentarza nadszedł czas, by nauczać korzystania z efektu placebo w praktyce klinicznej. Można mieć nadzieję, że takie podejście do medycyny pozwoli wypełnić przepaść pomiędzy “naukowym” i “humanistycznym” podejściem do nowoczesnej medycyny i poprawi jakość opieki nad chorymi.

Opracowane na podstawie: JAMA / 21 grudnia 2011
Magdalena Lipczyńska