MICHALINA JOACHIMIAK

MIROSŁAWA WITTSTOCK

JOANNA MAZUREK

WIOLETTA SYREWICZ

ALEKSANDRA STRUŚ

CELE, ZADANIA ORAZ UPRAWNIENIA

KOMÓREK REALIZACYJNYCH

KOMÓRKI REALIZACYJNE

Komórki realizacyjne są formacją o charakterze mundurowo-

-policyjnym, działającą na podstawie ustawy z dnia 28 września 1991 r.

o kontroli skarbowej, a także na podstawie wytycznych opartych

na przepisach procedury karnej, które zazwyczaj są podstawą działania

służb policyjno-mundurowych. Komórki realizacyjne działają w ramach

organizacyjnych kontroli skarbowej. Grupie inspektorów i pracowników

kontroli skarbowej przysługuje umundurowanie i broń służbowa.

Kryteria oraz tryb przydziału broni służbowej określa rozporządzenie

Ministra Finansów z dnia 27 maja 2004 r. w sprawie broni służbowej

i umundurowania pracowników kontroli skarbowej.

Uprawnienie pracownika komórki realizacyjnej

do umundurowania i do broni służbowej

powstaje z dniem zatrudnienia i wygasa z dniem

rozwiązania stosunku pracy lub przeniesienia pracownika

na inne stanowisko, na którym broń nie przysługuje.

W zależności od rodzaju przydzielonych zadań

służbowych pracownikowi przysługuje broń podstawowa,

na którą składa się broń palna bojowa i amunicja, jak

również broń dodatkowa, czyli broń gładkolufowa i

pistolety maszynowe.

Rozporządzenie Ministra Finansów określa:
1) rodzaje broni przysługujące członkom komórek
realizacyjnych
2) kryteria i tryb przydziału broni służbowej;
3) wzory umundurowania i znaków identyfikujących
komórkę realizacyjną;
4)

sposób

noszenia

umundurowania

i

znaków

identyfikujących

jednostkę

organizacyjną

kontroli

skarbowej;
5)

normy

umundurowania,

uwzględniające

okres

używalności jego składników;
6) normy wyposażenia niezbędnego do wykonywania
czynności służbowych, zasady jego przyznawania i
użytkowania.

Pracownicy

komórek

realizacyjnych,

działając

w

przedmiotowym trybie uprawnień określonych w Rozdziale

2a ustawy o kontroli skarbowej, nie muszą wszczynać

postępowania

kontrolnego

czy

też

postępowania

przygotowawczego w sprawie o wykroczenia i przestępstwa

skarbowe. Działania te mogą być prowadzone jako odrębna

część realizacji zadań ustawowych kontroli skarbowej.

Uprawnienia kontroli skarbowej oraz zasady użycia

środków przymusu bezpośredniego i broni palnej stanowią

oddzielny tryb działania kontroli skarbowej, właściwy

niemal wyłącznie dla komórek realizacyjnych.

CELE I ZADANIA KOMÓREK REALIZACYJNYCH

Zasadniczym celem działania grup realizacyjnych jest

skuteczna walka z szarą strefą. Minister Finansów strefę
tę definiuje jako działalność gospodarczą
niezgłoszoną do opodatkowania oraz dochody
nieznajdujące

pokrycia

w

ujawnionych

źródłach

przychodu.
Szara strefa obejmuje działalność zarobkową, niemającą
charakteru przestępczego, prowadzoną bez wnoszenia
odpowiednich opłat, płacenia stosownych podatków i bez
przestrzegania obowiązujących norm prawnych. Do
szarej strefy można zaliczyć zarówno zarejestrowanych
podatników nie w pełni deklarujących swoje dochody, jak
i osoby niezidentyfikowane, niezarejestrowane, działające
poza systemem podatkowym.

Od szarej strefy należy odróżnić czarną strefę, która dotyczy

dochodów z działalności o charakterze przestępczym. Należy przy

tym zaznaczyć, że często następuje przenikanie się strefy szarej i

czarnej, ponieważ w wielu przypadkach działania mające na celu

unikanie płacenia podatków łączy się bezpośrednio z aktywnością

przestępczą.

Szara strefa wywiera ujemny wpływ na całą gospodarkę i jest

zjawiskiem szczególnie negatywnym z punktu widzenia budżetu

państwa, ponieważ powoduje obniżenie dochodów budżetowych.

Oddziałuje również w negatywny sposób na

konkurencyjność gospodarki, stawiając podmioty z tej strefy w

uprzywilejowanej sytuacji w porównaniu do podmiotów działających

legalnie, szczególnie w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw.

Działania

pracowników

kontroli

skarbowej

prowadzone w stosunku do podmiotów
działających na styku szarej i czarnej strefy nierzadko
narażają ich na niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub
życia, ze względu na szczególną aktywność w tym
obszarze zorganizowanych grup przestępczych.
W

celu

podniesienia

poziomu

bezpieczeństwa

pracowników kontroli skarbowej, a także do zwalczania
patologii związanych z szarą strefą stosowane są
działania komórek realizacyjnych z wykorzystaniem
specjalnych uprawnień przysługujących ich pracownikom.

 

Komórka

realizacyjna

Ministerstwa

Finansów

funkcjonująca

jako

Wydział

Realizacyjny

w

Departamencie Kontroli Skarbowej jest

najliczniejsza w Polsce (16 etatów). Jest to komórka

właściwa do prowadzenia działań na terytorium

całego kraju oraz do wspierania i koordynacji

działań

pozostałych

komórek

organizacyjnych

utworzonych w urzędach kontroli skarbowej, a także

do nadzoru nad nimi.

Do podstawowych zadań ministerialnej komórki

realizacyjnej, poza pomocą Głównemu Inspektorowi

Kontroli Skarbowej w zapewnieniu ochrony

fizycznej i technicznej inspektorom i

pracownikom, a w uzasadnionych przypadkach także

innym osobom, organom i instytucjom państwowym,

należy również, w ramach koordynacji i nadzoru nad

terenowymi komórkami realizacyjnymi, zlecanie im zadań

i czynności do realizacji. 

Istotn

ym zadaniem Wydziału Realizacyjnego Ministerstwa

Finansów jest prowadzenie szkoleń i egzaminów dla

pracowników komórek realizacyjnych z użycia broni,

środków przymusu bezpośredniego, taktyki, techniki działań

specjalnych itp. Do jego zadań należy również prowadzenie

wspólnie z komórkami kadrowymi naboru pracowników do

komórek realizacyjnych i wywiadu skarbowego, w

zakresie testów sprawności fizycznej. 

W ramach nadzoru nad siedmioma pozostałymi

komórkami realizacyjnymi działającymi w Urzędach Kontroli

Skarbowej, w celu ujednolicenia użytkowanego we

wszystkich komórkach realizacyjnych z całego kraju

wyposażenia: broni, środków przymusu bezpośredniego,

środków ochrony indywidualnej, umundurowania, jak

również w celu zapewnienia zakupu produktów o

wysokiej

jakości,

Wydział

Realizacyjny

Ministerstwa

Finansów powinien opiniować wnioski o zakupy

dokonywane centralnie.

UPRAWNIENIA KOMÓREK REALIZACYJNYCH

Inspektorzy i pracownicy komórek realizacyjnych mają prawo do:

•

legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, jednak tylko w toku

realizacji ustawowych zadań, czyli głównie w trakcie postępowania

kontrolnego

•

zatrzymywania i przeszukiwania osób oraz przeszukiwania pomieszczeń,

bagażu i ładunku w trybie i przypadkach określonych w przepisach

Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu karnego skarbowego

•

zatrzymywania pojazdów i innych środków przewozowych w celu

przeprowadzenia kontroli przewożonych towarów lub dokumentów

przewozowych dotyczących tych towarów, a także badania towarów i

pobierania ich próbek oraz przeprowadzenia kontroli rodzaju używanego

paliwa przez pobranie próbek paliwa ze zbiornika pojazdu mechanicznego

•

przeprowadzania doprowadzenia, o którym mowa w art.

4 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach

przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. poz.

628), lub konwoju, o którym mowa w art. 4 pkt 3 tej

ustawy

•

zwracania się o niezbędną pomoc do innych jednostek

organizacyjnych,

przedsiębiorców

i

organizacji

społecznych, jak również zwracania się w nagłych

wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej

pomocy, w ramach obowiązujących przepisów prawa

PRACOWNIKOM KONTROLI SKARBOWEJ

PRZYSŁUGUJE PRAWO KORZYSTANIA

Z UPRAWNIEŃ W NASTĘPUJĄCYCH SYTUACJACH:

1) ujawniania i kontroli niezgłoszonej do opodatkowania
działalności gospodarczej

2) kontroli źródeł pochodzenia majątku oraz przychodów
nieznajdujących

pokrycia

w

ujawnionych

źródłach

lub

pochodzących ze źródeł nieujawnionych

3) zapobiegania i ujawniania przestępstw związanych z korupcją,
popełnianych przez osoby zatrudnione lub pełniące służbę w
jednostkach organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do
spraw finansów

4) w związku z zapewnieniem przez Głównego Inspektora Kontroli
Skarbowej, przy pomocy wyodrębnionych komórek organizacyjnych
kontroli skarbowej, ochrony fizycznej i technicznej inspektorom
i pracownikom, a w uzasadnionych przypadkach także innym
osobom, organom i instytucjom państwowym

5) w związku z zapewnieniem przez dyrektora urzędu
kontroli skarbowej, przy pomocy wyodrębnionych komórek
organizacyjnych kontroli skarbowej, ochrony fizycznej i
technicznej inspektorom i pracownikom, a za zgodą
Głównego Inspektora Kontroli Skarbowej także innym
osobom, organom i instytucjom państwowym.

Z wyżej wymienionych uprawnień pracownicy komórek

realizacyjnych mogą również korzystać w związku z
wszczętym postępowaniem kontrolnym lub postępowaniem
w sprawach o przestępstwa i wykroczenia oraz w sprawach
o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe.

UMIEJSCOWIENIE KOMÓREK ORGANIZACYJNYCH
URZĘDÓW KONTROLI SKARBOWEJ

1. Komórka w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw finansów

publicznych – 16 etatów / „(…) komórka organizacyjna właściwa do

prowadzenia działań na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a także w

zakresie koordynacji działań komórek organizacyjnych utworzonych w

urzędach kontroli skarbowej oraz nadzoru nad nimi” – art. 11 g ust. 2 ustawy

o kontroli skarbowej/.

2. Komórka w Urzędzie Kontroli Skarbowej w Białymstoku – 10 etatów

3. Komórka w Urzędzie Kontroli Skarbowej w Katowicach – 10 etatów

4. Komórka w Urzędzie Kontroli Skarbowej w Lublinie – 10 etatów

5. Komórka w Urzędzie Kontroli Skarbowej w Olsztynie – 10 etatów

6. Komórka w Urzędzie Kontroli Skarbowej w Poznaniu – 10 etatów

7. Komórka w Urzędzie Kontroli Skarbowej w Rzeszowie – 10 etatów

8. Komórka w Urzędzie Kontroli Skarbowej w Szczecinie – 10 etatów.

Obowiązujące do końca lipca 2010 r. rozporządzenie Ministra

Finansów kolejność tworzenia komórek realizacyjnych w poszczególnych

województwach uzależniało od wielkości województwa, specyfiki

występujących zagrożeń naruszenia prawa na jego terenie, uwarunkowań

organizacyjnych

związanych

z

przejęciem

zadań

regionalnych

inspektoratów celnych oraz od posiadanych środków finansowych.

Zgodnie z obecnie obowiązującym zarządzeniem

Ministra Finansów Nr 27 z dnia 26 lipca 2010 r. komórki

organizacyjne Urzędów Kontroli Skarbowej (komórki

realizacyjne) nie zmieniły dotychczasowej lokalizacji, za

wyjątkiem nowopowstałej komórki organizacyjnej

w Szczecinie.

Podział komórek realizacyjnych i ich rozmieszczenie

na terytorium kraju uwzględnia uwarunkowania

związane z przystąpieniem Polski w 2004

r. do Unii Europejskiej i przesunięciem wschodniej

granicy UE na linię wschodniej granicy Polski. Komórki

realizacyjne przejęły również zadania zlikwidowanych

komórek administracji celnej.