Cele i zadania

Podstawową wytyczną sprawnego działania jest zalecenie, aby działać w sposób zorganizowany. Zasadę sprawnego działania uogólnił Henry Le Chatelier w postaci cyklu organizacyjnego. Składa się on z następujących etapów: uświadomienia celu, planowania, przygoto­wania zasobów i warunków działania, realizacji, kontroli.

Najistotniejszym etapem cyklu organizacyjnego jest uświadomienie i wy­znaczenie celu (misji), w jakim organizacja została powołana. Sformu­łowanie misji pozwala opracować zestaw celów, które organizacja powinna realizować na różnych szczeblach oraz w różnych obszarach swej działalności. W związku z tym misja powinna być sformułowana w sposób wyraźnie wskazujący na rzeczywisty charakter dążeń kierow­nictwa i organizacji. Powinna ona uwzględniać oczekiwania otoczenia organizacji, jak również jej uczestników. P.F. Drucker podkreśla potrze­bę ustalania celów w każdej dziedzinie, której wydajność i rezultaty wpływają bezpośrednio i żywotnie na egzystencję i powodzenie biz­nesu.

Cele można klasyfikować według różnych kryteriów. B. Kaczmarek i C. Sikorski proponują podział ze względu na:

udatność działania – cele główne i uboczne,

spontaniczność wyboru – własne i zadane,

hierarchię – końcowe i pośrednie,

zakres – indywidualne, partykularne, instytucjonalne,

zgodność – niesprzeczne, konkurencyjne, alternatywne,

stopniowalność – stopniowalne, niestopniowalne,

czas realizacji – długookresowe, średniookresowe,  krótkookresowe.

                Ze względu na poziom, na jakim w organizacji cele są ustalane i realizo­wane, można wyróżnić: cele strategiczne, taktyczne i operacyjne. Cele strategiczne koncentrują się na ogólnych problemach organizacji i są ustalane w długim horyzoncie czasu. Następnie znajdują bardziej szczegółowe przełożenie na dla niższych szczebli organizacji jako cele średniookresowe, a te z kolei na cele operacyjne realizowane w krótkim okresie. Mogą one dotyczyć różnych dziedzin, takich jak marketing, finanse, eksploatacja, zasoby ludzkie, administracja i inne.

P.F. Drucker określa podział celów na uchwytne i nieuchwytne, gdzie do pierwszej grupy zalicza cele ustalone dla pozycji rynkowej przedsię­biorstwa, innowacyjności, produktywności, zasobów fizycznych i finan­sowych, rentowności, natomiast do celów nieuchwytnych wydajność menedżerów, wydajność pracowników, odpowiedzialność publiczną przedsiębiorstwa.

Niewątpliwym problemem w procesie ustalania celów jest ocena, na ile zo­stały one zrealizowane, gdyż łączy się to z ustaleniem przedmiotu oraz instru­mentu pomiaru. W organizacjach jedynym możliwym sprawdzianem osiągnięć w marketingu, innowacji czy produktywności jest zysk, pełniący z jednej strony funkcję miernika, z dru­giej zaś strony rekompensaty ryzyka podejmowanego na skutek prowadzenia działalności.

Najważniejszym celem organizacji jest przetrwanie, a następnie wypra­cowanie nadwyżki, która umożliwi pokrycie własnego ryzyka oraz pokry­cie strat tych organizacji, które zysku nie przynoszą. Bardzo ważną funkcją organizacji wypracowujących zysk jest również udział w pokry­waniu kosztów społecznych, takich jak ochrona zdrowia, szkolnictwo, bezpieczeństwo itp. Nie należy jednak rozumieć, że głównym celem organizacji jest maksymalizacja zysku, gdyż może to oznaczać osią­ganie zysku za wszelką cenę, czyli zagrażać przetrwaniu organizacji. Ważne jest takie wyznaczanie celów, by realizowany zysk był źródłem dalszego rozwoju i pomnażania zasobów organizacji.