Egzamin

Pytania do sesji zimowej

Egzamin – pytania do sesji

zimowej



Podaj definicję czytania według I. Styczek.



Podaj definicję pisania według T. Wróbla.



Na czym polega fizjologiczny element pisania?



Na czym polega psychologiczny element pisania?



Na czym polega motoryczny element pisania?



Elementy umiejętności czytania według
R. Więckowskiego.



Lingwistyczne ujęcie czytania D. Elkonina, H. Metery
lub E. Poznańskiej.



Wymień komponenty procesu czytania.



Jakie znasz rodzaje słuchu?



Czytanie płynne , poprawne, biegłe i wyraziste-krótka
charakterystyka.

Egzamin – pytania do sesji

zimowej



Wymień komponenty procesu pisania.



Rola funkcji słuchowej w czytaniu.



Rola artykulacji w czytaniu.



Rola funkcji wzrokowej w czytaniu.



Jakie zjawiska zachodzą podczas czytania
i pisania?



Droga procesu czytania.



Co to jest rozstęp głosowo- wzrokowy?



Na czym polega czytanie?



Na czym polega pisanie?



Zjawiska fizyczne procesu czytania



Przyczyny trudności w czytaniu i pisaniu.

Egzamin – pytania do sesji

zimowej



Ruchy oka i ich opis.



Na czym polega rezonans, a na czym artykulacja?



Rodzaje słuchu i ich funkcja.



Schemat analizy psychologicznej procesu czytania
i pisania.



Co to jest pole czytania?



Co składa się na proces pisania?



Wymień rodzaje metod nauki czytania i podaj ich
specyfikę.



Podział metod analityczno-syntetycznych czytania.



Ujęcie umiejętności czytania w trzech wymiarach?



Jakie funkcje pełnią nadrzędną rolę w procesie czytania?



Jakie funkcje pełnią nadrzędną rolę w procesie pisania?

Egzamin – pytania do sesji

zimowej



Wymień ćwiczenia w czytaniu i opracowywaniu tekstów
w klasie 3.



Wymień ćwiczenia w mówieniu i pisaniu w klasie 3.



Wymień ćwiczenia gramatyczno-ortograficzne
z elementami wiedzy o języku w klasie 3.



Wymień ćwiczenia słownikowo-frazeologiczne
i syntaktyczne w klasie 3.



Formy ćwiczeń w czytaniu.



Formy ćwiczeń w pisaniu.



Przy jakich zaburzeniach występują błędy w czytaniu
i pisaniu.



Błędy artykulacyjne w czytaniu, błędy konstrukcyjne
w pisaniu.



Co należy uwzględnić przy ocenie czytania?

Elementy pisania



Element psychologiczny pisania

dotyczy analizy i syntezy

słuchowej, wzrokowej oraz ruchowej.



Psychologia pisania wymaga, aby dziecko posiadało
słuchowe wyobrażenie odpowiednika litery w postaci
głoski, aby ujmowało literę i wyraz jako pewną całość
oraz potrafiło wyobrazić sobie drogę kreślenia danej
litery.



Pisanie jest to zatem pewien proce psychiczny,
powstający dzięki koordynacji różnych prostszych
składników, występujących w procesie nauki pisania i
czytania, bądź równocześnie bądź następczo.

Elementy pisania



Element fizjologiczne

pisania

polega na złożonych

pobudzeniach nerwowych, ich integracji w korze
mózgowej i w aparacie ruchowym ręki.



Piszący sprawnie, bez większego wysiłku kreśli serie
ruchowe za określonym impulsem, którym jest słowo
mówione, widziane lub zapamiętane podczas,
gdy początkującemu uczniowi do tej samej czynności
potrzeba wielu pobudzeń.



W integracji pobudzeń w korze mózgowej
i koordynacji w aparacie ruchowym ręki
podstawową rolę odgrywa wzrokowa kontrola ruchu
oraz wrażenia kinestetyczne.

Elementy pisania



Na element motoryczny (ruchowy)

aktu pisania

składają się ruchy ramienia i przedramienia,
zwane ruchami większymi, oraz ruchy kiści dłoni
i palców, zwane ruchami małymi.



Wyrobienie koordynacji ruchowej trwa dość
długo, gdyż układ kostno-stawowy i mięśniowy
dziecka 7-9 letniego zaangażowany w ruchach
kiści dłoni i palców nie jest jeszcze dostatecznie
rozwinięty.



Graficzne odwzorowywanie liter wymaga
sprawności dłoni i palców, szczególnie palca
wielkiego, wskazującego i środkowego.

Funkcja słuchowa

czytania



Podstawą rozumienia mowy jest umiejętność
słyszenia i różnicowania dźwięków oraz
składających się z nich wyrazów, czyli
prawidłowa analiza i synteza słuchowa.



Analiza i synteza słuchowa mowy komplikuje się
znacznie przy czytaniu i pisaniu, gdyż wymagają
one umiejętności świadomego wyodrębniania
i dokładnego różnicowania dźwięków
oraz ustalania ich
sekwencji(następstw) w wyrazach,
aby później móc im podporządkować
odpowiednie litery.

Funkcja słuchowa

czytania



Chcąc zrozumieć czytany tekst, trzeba
dokonać gruntownej jego analizy –
wyodrębnić w nim zdania i wyrazy, te zaś
rozczłonkować na litery i
przyporządkować im głoski, wreszcie dokonać
ich syntezy i dokonać ponownej rekonstrukcji
tekstu w całości znaczeniowe.



Wszystkie te operacje są realizowane między
innymi w obrębie analizatora słuchowego,
przy współudziale artykulacji, pamięci i
myślenia, jak też niezbędnej wiedzy o języku.



Przy czytaniu oraz pisaniu analiza i synteza
słuchowa komplikuje się jeszcze z tego powodu,
że pismo nie stanowi dokładnej transpozycji
mowy. Pisownia wielu głosek jest odmienna od ich
brzmienia w całościach wyrazowych(ja

bł

ko –

ja

p

ko, ksią

ż

ka – ksią

sz

ka).



Czasami tę samą głoskę zapisuje się jednakowo,
choć brzmi ona różnie(ró

w

–

w

oda, sa

d

–

d

om),

czasami tę samą głoskę zapisuje się różnie
ze względu na różnice znaczeniowe wyrazów
(lud – lód, buk – bóg – Bug).

Funkcja słuchowa

czytania



Niektóre fonemy oznaczane są jedną,
dwiema, a nawet trzema literami( koń –
konie, dzi).



Bywa też, że określony zespół liter
odpowiada jednemu fonemowi bądź ich
kombinacji(w

ą

ż –

ą

, d

ą

b –

om

, k

ą

t –

on

).



W ich identyfikacji pomaga nie tylko słuch
fonematyczny, ale także pamięć słuchowo
– wzrokowa. Wszelako to nie dźwięki są
nosicielami znaczeń, tylko wyrazy i zdania.

Funkcja słuchowa

czytania

Funkcja wzrokowa

czytania



Czytanie jest oparte na graficznym
systemie języka, reprezentowanym
przez litery.



W związku z tym już w początkowych
etapach nauki czytania dziecko musi
zrozumieć związek między głoską i literą
oraz zapamiętać graficzne obrazy
poszczególnych liter, gdyż dopiero
wówczas będzie mogło przekładać
symbole graficzne liter na głoski.

Funkcja artykulacyjna

czytania



Słuchanie mowy innych ludzi rozwija słuch
fonematyczny, zaś jej powtarzanie – artykulację.
Czytanie początkującego czytelnika wymaga,
aby dźwięki odczytywanych wyrazów były
wyraźnie sprecyzowane.



Pomaga w tym artykulacja, która uczy odróżniania
dźwięków bliskich i przekształcania ich w fonemy.
Związek funkcji słuchowej i
artykulacyjnej jest wzajemnie zwrotny.



Artykułowanie kontroluje słyszenie i na odwrót
– słuchanie poprawia wymowę.

Funkcja artykulacyjna

czytania



Artykulacja jest oparta na aktywności ruchowej
narządów mowy, w skład których wchodzą:

1.

aparat ekspiracyjny

– płuca z tchawicą

2.

aparat fonacyjny

– krtań i wiązadła głosowe

3.

aparat rezonacyjno – artykulacyjny

– jama

gardłowa, jama nosowa, usta, narządy mowy :
– ruchome(język, wargi, szczęka
dolna), – nieruchome(tylna
ściana jamy gardłowej, podniebienie twarde,
dziąsła, zęby).

Funkcja artykulacyjna

czytania



Artykulacja stanowi podstawę
czytania głośnego i przez czas
dłuższy czytania cichego(czytanie
szeptem).



Ułatwia również odczytywanie
i rozumienie
trudniejszych wyrazów i tekstów
czytelnikom wprawnym.

Pole czytania



Obszar czy zakres ruchów skokowych oka określamy
mianem pola czytania.

W celu osiągnięcia przez

dzieci umiejętności rozumienia czytanego tekstu
istnieje konieczność stopniowego rozszerzania pola
czytania, czyli rozszerzania obszaru ruchów
skokowych oka.



Zatem podstawowym zadaniem w zakresie rozwijania
umiejętności czytania (techniki czytania i rozumienia
czytanego tekstu) jest wdrażanie oka do ujmowania
podczas jednego skoku coraz większej liczby znaków
graficznych.



Oko nie ślizga się płynnie po tekście, ale porusza się
skokami i „czyta” w czasie postojów(fiksacji).

Rozstęp głosowo-

wzrokowy



Przy czytaniu głośnym wzrok
obejmuje kolejne partie tekstu
znacznie wcześniej, niż
zostaną one odczytane, czyli

czytanie głosem jest zawsze
poprzedzone czytaniem wzrokiem.



W ten sposób powstaje tzw.

rozstęp

głosowo-wzrokowy

, który rośnie wraz

z doskonaleniem
techniki czytania.

Przyczyny trudności

w czytaniu i pisaniu



obniżona sprawność intelektualna,



przewlekłe schorzenia,



zaburzenia w funkcjonowaniu narządów
receptorycznych analizatorów,



zaburzenia mowy,



zła sytuacja rodzinna,



brak pozytywnej motywacji do nauki,



brak dojrzałości szkolnej,



wadliwa metoda nauki czytania i pisania,



zaniedbanie pedagogiczne,



fragmentaryczne zaburzenia funkcji percepcyjno-
motorycznych.

Rodzaje metod

analityczno-syntetyczych



Wyróżniamy trzy odmiany metod
analityczno-syntetycznych:



metody analityczno-syntetyczne
o charakterze
wzrokowym;



metody analityczno-syntetyczne
o charakterze
fonetycznym;



metody analityczno-syntetyczne
o charakterze
funkcjonalnym.

Metody o charakterze

wzrokowym



W metodzie analityczno-syntetycznej
o charakterze wzrokowym

podstawą

analizy jest wyraz spostrzegany wzrokowo.



Z zapisu graficznego wyrazu zostaje wyodrębniony
określony znak graficzny w postaci litery. Z
kolei danej literze przyporządkowuje się
odpowiadający jej obraz dźwiękowy. Wówczas
poprzez łączenie wyodrębnionej litery z innymi
literami dochodzi do odczytania wyrazu.



Przebieg nauki czytania charakteryzuje się
przejściem od analizy wzrokowej poprzez analizę
słuchową do syntezy.

Metody o charakterze

fonetycznym



W metodzie analityczno-syntetycznej o
charakterze fonetycznym

podstawą jest budowa

dźwiękowa(fonetyczna) wyrazów.



Poznanie struktury dźwiękowej wyrazu znacznie
wyprzedza w czasie poznanie symboli
graficznych.



W początkowej fazie następuje rozpoznawanie
słuchowe wyrazu, a dopiero potem wyodrębnienie
w nim kolejnych głosek. Każdej głosce zostaje
przyporządkowany kartonik, zamiast symbolu litery.



Analiza i synteza dokonywana jest na coraz to
innych wyrazach i towarzyszy jej budowanie
schematu dźwiękowego poszczególnych wyrazów
za pomocą kartoników.



Dopiero po pewnym czasie kolorowy schemat
wyrazu jest stopniowo
zastępowany symbolami literowymi.

Metody funkcjonalne



W metodzie analityczno-syntetycznej o charakterze
funkcjonalnym

naukę czytania opiera się na tzw. relacji

funkcjonalnej, czyli stosowaniu różnych metod adekwatnych,
ale równocześnie wspierających poziom rozwoju różnych
funkcji psychicznych.



Wykorzystuje się więc metody analityczno-syntetyczne
o charakterze wzrokowym oraz metody analityczno-
syntetyczne o charakterze fonetycznym, ze względu na udział
funkcji wzrokowej i słuchowej w tym procesie nauki czytania.



W tej metodzie fragmentarycznie wykorzystano także metody
globalne.



W konsekwencji analiza jest dokonywana, poczynając od
wyrazu, poprzez sylabę, do litery lub głoski, a synteza – w
odwrotnej kolejności: od litery lub głoski, poprzez sylabę, do
wyrazu.

Metody czytania

i ich właściwości



Metoda globalna



Metoda analityczna



Metoda analityczno-
syntetyczna



Metoda syntetyczna



całościowe poznanie obrazu
graficznego



przechodzenie od całości
do elementu



wyodrębnienie z całości części
składowych i tworzenie całości
z części składowych



przechodzenie od elementu

do całości

Metody nauki czytania

•me

tod

a a

lfab

etycz

na,

fonet

ycz

na

, s

yla

bo

wa

,

wy

ra

zo

wa

, z

da

nio

wa

Wartości

fonetyczne

języka

•me

tod

a s

yn

tet

ycz

na,

ana

lity

czna

, a

na

lit

ycz

no

-

sy

ntet

ycz

na

Proces

psychiczny

uczestniczący

w procesie

czytania

•s

łucho

wa

, w

zro

kow

a,

kines

tety

czn

a

Udział organów

zmysłowych

Rola artykulacji



Słuchanie mowy innych ludzi rozwija słuch fonematyczny, zaś jej powtarzanie –
artykulację. Czytanie początkującego czytelnika wymaga, aby dźwięki
odczytywanych wyrazów były wyraźnie sprecyzowane.



Pomaga w tym artykulacja, która uczy odróżniania dźwięków bliskich
i przekształcania ich w fonemy. Związek funkcji słuchowej i
artykulacyjnej jest wzajemnie zwrotny.



Artykułowanie kontroluje słyszenie i na odwrót – słuchanie poprawia wymowę.



Jeżeli dziecko ma trudności z poprawną artykulacją głosek, popełnia przy
czytaniu wiele błędów, zastępując jedne dźwięki innymi, zbliżonymi pod
względem artykulacyjnym, zmienia ich kolejność , co uniemożliwia prawidłowe
ich odczytywanie i zapisywanie.



Na początku nauki czytania przedmiotem analiz powinny być wyrazy, których
pisownia jest w pełni zgodna z wymową, a dopiero później wyrazy o
trudniejszej pisowni odbiegającej od mowy.



Artykulacja stanowi podstawę czytania głośnego i przez czas dłuższy czytania
cichego(czytanie szeptem).



Ułatwia również odczytywanie i rozumienie trudniejszych wyrazów i tekstów
czytelnikom wprawnym.



Z badań prowadzonych nad rozwojem mowy wynika, że pod względem
artykulacji dzieci 6 - letnie są gotowe do podjęcia nauki czytania, gdyż dopiero
przy końcu wieku przedszkolnego dziecko prawidłowo słyszy i różnicuje fonemy.

Komponenty pisania



Composing – kompozycja



Transcribing – zapisywanie



Reviewing – sprawdzenie

Funkcje pisania



Komunikatywna



Poznawcza



Estetyczna

3 wymiary pisania



Techniczny



Semantyczny



Krytyczno-
twórczy



identyfikacja kodu graficznego
oraz odtwarzanie go w
zakresie manualnym



to pisanie ze zrozumieniem,
czyli rozpoznawanie wyrazów,
zdań, tekstu



to wybór środków językowych
odpowiednich do wyrażenia
myśli autora zgodnie z
określoną intencją

Co wpływa na proces

pisania?



Cel pisania



Odbiorca



Treść



Forma wypowiedzi