Drobnoustroje

chorobotwórcze

Chorobotwórczość

• Zdolność drobnoustroju do

wywołania choroby na drodze
zakażenia naturalnego.
Chorobotwórczość drobnoustroju
uwarunkowana jest cechami
drobnoustroju oraz zakażonego
organizmu. Cechy drobnoustroju
decydujące o jego
chorobotwórczości to zjadliwość i
toksyczność.

Zjadliwość

• Suma cech patogenicznych

określonego gatunku zarazka,
obejmująca zarówno jego zdolność
wnikania i rozprzestrzeniania się w
organizmie, jak też toksyczne i
enzymatyczne działanie na tkkanki.

Toksyczność

• Zdolność do wydzielania toksyn –

jadów o patogennym działaniu na
organizm gospodarza.

Nosiciel

• Pod pojeciem nosicielstwa rozumie się stan

nosicielstwa rozumie się stan równowagii
immunobiologicznej miedzy drobnoustrojem
i zakażonym organizmem, polegającej na
tym, że drobnoustrój namnaża się i jest
wydallany na zewnątrz ale nie dziła
patogennie na zakażony organizm. Taki
organizm nie wykazuje objawów
chorobowych, ale wydala na zewnątrz
zarazki z moczem, plwociną i kałem

Nosiciele - podział

• Zdrowych – tacy, którzy chorowali,

nie wykazują objawów klinicznych
choroby, ale można od nich
wyizolować zarazki.

• Ozdrowieńców – tacy, którzy

chorowali i wydzielają drobnoustrój w
okresie rekonwalescencji.

• Stałych i okresowych.

Drogi szerzenia zakażeń

• Droga powietrzno – kropelkowa –

aerozol, cząsteczki kurzu.

• Droga kontaktowa – niedokładnie

umyte ręce, odzież, obuwie, sprzęt.

• Droga krwiopochodna .
• Droga pokarmowo – wodna.

Epidemia

• (z gr. epi: nawiedzający + demos: ludzi,

ang. epidemic) – występowanie w
określonym czasie i na określonym terenie
przypadków zachorowań, zachowań lub
innych zjawisk związanych ze zdrowiem w
liczbie większej niż oczekiwana. Epidemie
o niewielkiej liczbie przypadków
zachorowań ograniczone do określonego
obszaru i czasu określa się terminem
ognisko epidemiczne (ang. outbreak).

Masowe epidemie chorób zakaźnych

• 165-180 – epidemia ospy prawdziwej w Imperium Rzymskim
• 1347-1352 – epidemia dżumy w Europie (tzw. "Czarna

śmierć") zabija 1/3 ludności Kontynentu

• 1665 – epidemia dżumy w Londynie
• 1707 – epidemia dżumy w państwach biorących udział w

wojnie północnej

• 1800 – wielka epidemia żółtej gorączki w Hiszpanii i Afryce

Północnej

• 1831 – epidemia cholery na Śląsku
• 1918 – pandemia grypy zabiła 50 milionów ludzi (tzw. grypa

"hiszpanka")

• 1963 – epidemia ospy prawdziwej we Wrocławiu.

Endemia

• W epidemiologii endemią nazywa

się stałe występowanie zachorowań
na określoną chorobę (np. chorobę
zakaźną) na danym obszarze w
liczbie utrzymującej się przez wiele
lat na podobnym poziomie.

Pandemia

• (gr. pan = 'wszyscy' + gr. demos = 'lud') – epidemia

choroby zakaźnej w różnych środowiskach, na dużym
obszarze - różnych kontynentach w tym samym czasie.

• grypa hiszpanka (1918-1919) – ponad 50 mln ofiar

śmiertelnych na całym świecie

• grypa azjatycka (1957) – ok. 1 mln ofiar śmiertelnych na

całym świecie

• grypa Hong-Kong (1968) – ok. 1 mln ofiar śmiertelnych na

całym świecie

• Pandemia grypy A/H1N1(od 11 czerwca 2009) - ok. 12799

ofiar na całym świecie

• AIDS – masowe zachorowania; zwłaszcza na kontynencie

afrykańskim

Bakterie

• Bakterie to jedna z gromad królestwa bezjądrowych

(Procaryota). Bakterie, podobnie jak pozostałe
komórki prokariotyczne, wykazują zwykle niewielkie
rozmiary. Typowa komórka bakteryjna ma zwykle
średnicę ok. 1 μm (tj. 10-6m), przy długości nie
przekraczającej 5 μm. Spotyka się jednak również
bakterie o mniejszych wymiarach, np. wiele
ziarniaków ma średnicę 0,5 μm, a z drugiej strony
znane są również prawdziwe giganty. Największym
znanym obecnie gatunkiem bakterii jest
Thiomargarita namibiensis (siarkowa perła Namibii),
której komórka może mieć długość nawet 2 mm.

Schemat budowy bakterii

Schemat budowy bakterii

Rodzaje bakterii

Oporność drobnoustrojów na

antybiotyki i chemioterapeutyki

1. Oporność naturalna jest stałą cechą

gatunku, rodzaju lub rodziny,
uwarunkowaną:

• Brakiem receptorów dla antybiotyku,
• Obecnością receptorów o bardzo niskim

powinowactwie do antybiotyku,

• Brakiem przepuszczalności osłon

komórkowych,

• Wytwarzanie antybiotyków inaktywujących

antybiotyk.

Oporność drobnoustrojów na

antybiotykin i chemioterapeutyki

2. Oporność nabyta powstaje zwykle w

wyniku kontaktu z antybiotykiem,
który może pełnić zarówno funkcję
induktora, oporności i czynnika
selekcjonującego szczepy oporne.

Oporność drobnoustrojów na

antybiotykin i chemioterapeutyki

3. Oporność chromosomalna
• Powstaje w wyniku usunięcia, dodania lub zmiany

kilku par zasad w genach kodujących miejsca
wiążące antybiotyk. Efektem tego jest utrata
możliwości przyłączenia się antybiotyku do miejsca
docelowego w komórce drobnoustroju,

• Może polegać na pozyskaniu lub uaktywnieniu

genów odpowiadających za produkcję enzymu
inaktywującego antybiotyk,

• Rozprzestrzenia się kolonialnie (jest przekazywana

z komórki macierzystej na potomną).

Oporność drobnoustrojów na

antybiotykin i chemioterapeutyki

4. Oporność pozachromosomalna jest

tzw. opornością epidemiczną
ponieważ może szybko i łatwo
rozprzestrzeniać się wśród bakterii
należących do różnych gatunków i
rodzajów.

Ograniczenie narastania

oporności

1. Przestrzeganie zasad antybiotykoterapii
• Antybiotykoterapia celowana – po określeniu czynnika

etiologicznego i jego wrażliwości,

• Antybiotykoterapia empiryczna – powinna uwzględniać informacje

dotyczące stan epidemiologiczny szpitala

 Rodzaj czynnika etiologicznego wystepującego w zakażeniach w

danym oddziale lub szpitalu,

 Profilu lekowrażliwości izolowanych szczepów,
 Częstości występowania tzw. „patogenów alarmowych”- szczepy

szpitalne, drobnoustroje występujace w środowisku szpitalnnym, do
patogenów alarmowych zaliczone zostały m.in. MRSA, MRCNS,
szczepy HLAR, szczepy VRE,

• Ograniczenie kontaktu z przedstawicielami firm farmaceutycznych,
• Przestrzeganie zasad higieny,
• Przestrzeganie zasad dezynfekkcji.

Brrrrrrrrrrrr

Wirusy

• Są to cząsteczki materiału

genetycznego posiadające zdolność
replikacji, wniknięcie cząstki wirusa
do komórki gospdarza wywołuje
znaczne zmiany w jego
metabolizmie, prowadzące do
wytworzenia nowych cząsek wirusa.
Wirusy namnażają się tylko w żywym
organizmie. Wirus posiada materiał
genetyczny w postaci DNA lub RNA.
Pełna cząstka wirusa nazywa się
wirionem.

Wirus HIV

• Ludzki wirus upośledzenia

odporności, jest retro wirusem.

• Wirus szerzy się wieloma drogami,

spośród których największe
znaczenie odgrywa rola stosunków
seksualnych.

Wirus Epsteina – Barr (EBV)

• Ludzki herpeswirus jest szeroko

rozpowszechniony na śiwecie.

• Jest odpowiedzialny za

mononukleozę zakźną, chłoniaka
Burkitta, nowotwór nosogardzieli.

Grzyby

• Wzrost częstości zakażeń o etiologii

grzybiczej wiąże się z postępem
chirurgii i transplantologii,
wprowadzeniem na szerszą skalę
inwazyjnych metod diagnostycznych,
chemioterapią chorób
nowotworowych oraz powszechnym
stosowaniem antybiotyków,
zwłaszcza o szerokim spektrum
działania.

Odporność organizmu

• Organizm noworodka ma wykształcony

jedynie zaczątek układu odpornościowego,
zwany odpornością wrodzoną
(nieswoistą). Wraz ze wzrostem i rozwojem
organizmu zmienia się także jakość
odporności organizmu. Z początkowej
odporności wrodzonej układ rozrasta się
tworząc tzw. odporność nabytą (swoistą).
Ostatnim okresem rozbudowy odporności
organizmu jest okres dojrzewania w pełni
funkcjonującego układu immunologicznego.

• Odporność wrodzona charakteryzuje

się brakiem samoczynnie
wytwarzanych przeciwciał. Wszystkie
pierwiastki i komórki odpornościowe
dostarczane są wraz z mlekiem
matki. Okres odporności nabytej to
czas swoistego „treningu” przyszłego
układu odpornościowego. W czasie
tym odporność wrodzona przechodzi
wiele przemian

• Mikroorganizmy, które pomyślnie przedrą się

przez bariery zewnętrzne i wtargną do
organizmu napotkają komórki i mechanizmy
wrodzonego układu odpornościowego. Ten
układ ochrania w sposób nieswoisty, co
oznacza, że układy te rozpoznają i odpowiadają
na patogeny w standardowy sposób. Ten układ
nie nadaje długotrwałej odporności przeciw
patogenowi. U większości organizmów
wrodzony układ odpornościowy jest głównym i
dominującym układem broniącym gospodarza