Historia

systemu

WINDOWS

Windows 3.1

Microsoft udostępnił środowisko Windows 3.1, które cechowało się kilkoma usprawnieniami w
stosunku do wersji 3.0, takimi, jak możliwość wyświetlania skalowalnych czcionek TrueType
(opracowanych wspólnie z Apple). Dla polskiego użytkownika znaczący był fakt, że wersja 3.1 jako
pierwsza została oficjalnie wydana w polskiej wersji językowej z obsługą specyficznych dla języka
polskiego znaków. W roku 1992 Microsoft wydał również wersję 3.11, która zawierała wszystkie
poprawki i uaktualnienia wprowadzone od pojawienia się wersji 3.1. Mniej więcej w tym samym
czasie zadebiutowało środowisko Windows for Workgroups, które dostępne było zarówno jako
dodatek do zainstalowanego już środowiska w wersji 3.1, jak też samodzielny produkt, zawierający
nakładkę Windows wraz z rozszerzeniami do pracy sieciowej. W Windows for Workgroups
zastosowano usprawnione sterowniki sieciowe i stosy protokołów oraz umożliwiono pracę w
ówczesnych sieciach lokalnych peer-to-peer. Jednym z opcjonalnych składników WfW był stos
protokołu TCP/IP "Wolverine", pozwalający na prosty dostęp do sieci Internet poprzez sieć firmową.
Istniały dwie wersje Windows for Workgroups – 3.1 i 3.11, z czego wersja 3.11 działała wyłącznie w
trybie rozszerzonym procesorów 386, wymagała więc procesora nie słabszego od jednostki 80386
SX. W międzyczasie Microsoft pracował również nad Windows NT. Głównym architektem projektu był
Dave Cutler, który wcześniej uczestniczył w pracach nad systemami pamięci wirtualnych w firmie
Digital Equipment Corporation (firmie przejętej później przez Compaqa, dziś część Hewlett-Packard).
Microsoft zatrudnił Cutlera już w roku 1988 w celu stworzenia przenośnej wersji OS/2, lecz zamiast
tego nowy nabytek firmy stworzył nowy produkt. W czasach pracy dla DEC Cutler rozwijał następcę
systemu VMS o nazwie Mica, jednak gdy macierzysta firma zatrzymała dalsze prace, przeniósł się
wraz z kilkoma współpracownikami i zgromadzonym doświadczeniem do Microsoftu. DEC twierdził,
że wraz z Cutlerem Microsoft przejął kod projektu Mica i wytoczył firmie proces. Microsoft zgodził się
zapłacić 150 milionów dolarów i udostępnić wersję Windows NT dla procesorów DEC Alpha.

Windows NT 3.1 (numer wersji wziął się z chęci działu marketingowego Microsoftu, by
Windows NT wyglądał na produkt kontynuujący tradycję dotychczasowych środowisk
firmy) został ogłoszony deweloperom w wersji testowej (beta) w lipcu 1992 na konferencji
Professional Developers Conference w San Francisco. Podczas konferencji Microsoft
zapowiedział również intencje połączenia Windows NT i 3.1 w produkcie o nazwie kodowej
Chicago. Microsoft w końcu nadał swojemu projektowi nazwę Cairo, lecz przedsięwzięcie
okazało się o wiele bardziej skomplikowane, niż wyglądało to na pierwszy rzut oka, a
połączenie linii NT i spadkobierców wersji 3.1 nastąpiło dopiero przy okazji pojawienia się
na rynku systemu operacyjnego Windows XP. Część założeń projektu Cairo jeszcze do dziś
nie ujrzała światła dziennego, chociażby podsystem WinFS, który był intensywnie
reklamowany jako obiektowy system plików – pierwotnie prace nad nim zostały
wstrzymane, zaś potem porzucone. Microsoft zapowiedział stopniowe włączanie
zgromadzonych przy opracowaniu WinFS doświadczeń do innych swoich produktów,
takich jak Microsoft SQL Server. Jednym z największych osiągnięć Microsoftu podczas
prac nad Windows NT było 32-bitowe API, które miało zastąpić rozwiązania stosowane w
środowiskach 16-bitowych. Otrzymało ono nazwę Win32, zaś starsza technologia została
wstecznie ochrzczona mianem Win16. Wersja 32-bitowa miała trzy zasadnicze
zastosowania, z których jedno to Windows NT, drugie to Win32s {które było
podzestawem Win32 stosowanym w środowiskach Windows 3.1}, zaś trzecie zostało
przypisane do projektu Chicago. W ten sposób Microsoft próbował zapewnić częściową
kompatybilność między projektami Chicago i Windows NT, mimo krańcowo odmiennych
architektur obydwu produktów. Windows NT był pierwszym systemem operacyjnym
Microsoftu wyposażonym w hybrydowe jądro.

Windows 95

Po wprowadzeniu na rynek Windows 3.11 Microsoft podjął prace nad następcą środowiska dla celów
konsumenckich, ochrzczonym nazwą kodową Chicago. Nowy system operacyjny miał umożliwiać 32-bitową
wielozadaniowość z wywłaszczeniem (podobnie, jak OS/2 i Windows NT), choć dla zachowania
kompatybilności wstecznej pozostawiono w nim 16-bitowe jądro. Przyjętym w Chicago API była 32-bitowa
wersja Win32, po raz pierwszy wprowadzona do Windows NT. W celu zachowania kompatybilności z Win16,
Microsoft posłużył się techniką łączenia o nazwie "thunking". Pierwotnie nie planowano wprowadzenie
nowego interfejsu użytkownika, jednak w wersji ostatecznej znalazły się elementy interfejsu Cairo,
zastępując kilka porzuconych cech (z których znaczącą była technologia Plug and Play). Microsoft nie zmienił
całości kodu na 32-bitowy, pozostawiając część z niego w wersji 16-bitowej (choć nie działała ona w trybie
rzeczywistym), co wynikało z potrzeb kompatybilności, osiągów i czasu przeznaczonego na powstanie
systemu. Te cechy oraz fakt przeniesienia sporej ilości błędów zaszytych w kodzie zapożyczonym z
wcześniejszych edycji spowodowały, że końcowy produkt działał mało efektywnie i niestabilnie. IBM
kontynuował prace nad OS/2, udostępniając wersje 3.0 i 4.0 (znane również jako Warp). W odpowiedzi na
głosy zarzucające wersji 2.0 zbytnią zachłanność w stosunku do zasobów systemowych, wersja 3.0 została
dalece zoptymalizowana zarówno pod kątem wydajności, jak i rozmiaru. Przed pojawieniem się na rynku
Windows 95, kilku większych niemieckich dostawców sprzętu komputerowego dostarczało swoje produkty z
preinstalowanym systemem OS/2 Warp 3.0, co jednak zmieniło się na niekorzyść IBM po rozpoczęciu
sprzedaży nowego produktu Microsoftu. Prawdopodobnie niemożliwe jest wskazanie jednego konkretnego
powodu, dla którego OS/2 stracił rynek. Był on w stanie uruchamiać aplikacje przeznaczone dla Windows 3.1,
jednak z 32-bitowych interfejsów API rozpoznawał jedynie podzestaw Win32s. IBM nie miał ponadto dostępu
do kodu, który wszedł w skład Windows 95, nie chciał też wkładać czasu i zasobów w opracowanie rozwiązań
emulujących uciekający cel w postaci API Win32. IBM wniósł ponadto kwestię OS/2 do sprawy sądowej
"Stany Zjednoczone kontra Microsoft", zarzucając firmie Billa Gatesa nieuczciwą taktykę marketingową,
jednak są osoby, które zgodziłyby się ze stwierdzeniem, że do porażki IBM przyczyniły się również jego
własne problemy marketingowe oraz brak wsparcia dla deweloperów oprogramowania.

Windows 98

•

25 czerwca 1998 Microsoft rozpoczął sprzedaż systemu operacyjnego Windows 98
(nazwa kodowa Memphis). który był szeroko postrzegany jako nieznacznie poprawiony
Windows 95, lecz najczęściej okazywał się stabilniejszy i bardziej wytrzymały niż jego
poprzednik sprzed trzech lat. Zawierał nowe sterowniki urządzeń oraz obsługę systemu
plików FAT32, co pozwalało na stosowanie partycji dyskowych o pojemności powyżej 2
GB. Obsługa urządzeń USB w Windows 98 również znacznie przewyższała swoją
jakością szczątkowe rozwiązania wersji OEM systemu Windows 95. Kontrowersyjnym
posunięciem była integracja programu Internet Explorer z interfejsem użytkownika oraz
menedżerem plików systemu. co było przyczyną do rozpoczęcia postępowania
sądowego "Stany Zjednoczone kontra Microsoft", której zadaniem było ustalenie, czy
Microsoft wykorzystuje swoją dominującą pozycję na rynku komputerów PC do
promowania własnych produktów innych kategorii.

•

W roku 1999 Microsoft wydał drugą edycję systemu, Windows 98 Second Edition, która
była wersją przejściową, a jej najważniejszą cechą było wprowadzenie rozwiązania
"Udostępnianie połączenia internetowego" (była to nazwa handlowa nadana przez
Microsoft pewnej formie translacji adresów sieciowych), co pozwalało kilku komputerom
działającym w sieci lokalnej współdzielenie jednego połączenia internetowego. Dzięki
poprawionym sterownikom o wiele sprawniejsza była obsługa urządzeń. Microsoft
znalazł również i poprawił w drugiej edycji błędy obecne w pierwszym wydaniu
Windows 98. Według wielu źródeł wydanie drugie Windows 98 było najstabilniejszą
edycją opartą na jądrze serii 9x.

Windows 2000

Microsoft udostępnił system operacyjny Windows 2000 (w trakcie prac znany pod nazwą
"NT 5.0") w lutym 2000, przeznaczając go na rynki stanowisk roboczych i serwerów.
Wśród najważniejszych cech wprowadzonych w Windows 2000 należy wspomnieć o
usłudze Active Directory, która była niemal całkowitym zastępcą modelu domen Windows
Server zastosowanym w Windows NT 4.0 – nowe rozwiązanie korzystało podczas łączenia
komputerów z takich standardów przemysłu informatycznego, jak DNS, LDAP, czy
Kerberos. Usługa "Terminal Services", poprzednio dostępna tylko w jednej wersji Windows
(NT 4.0), została przeniesiona do wszystkich wersji serwerowych systemu. Do Windows
2000 przeniesiono również część rozwiązań z Windows 98, wśród których znalazł się
ulepszony Menedżer urządzeń, program Windows Media Player, czy poprawiona wersja
sterowników DirectX, co pozwoliło na uruchomienie dużej liczby nowo stworzonych gier
na platformie bazującej na jądrze linii NT. Windows 2000 to ostatni z systemów z linii NT
pozbawiony aktywacji, wprowadzonej w Windows XP. Windows 2000 mógł być
zainstalowany jako modernizacja systemu operacyjnego dla komputera domowego, lecz
nie znalazł poparcia w dziedzinie systemów operacyjnych dla niezaawansowanych
użytkowników. Przyczyn było dość dużo, z czego najważniejsza to brak sterowników dla
popularnych urządzeń konsumenckich, takich jak drukarki i skanery. Wraz z dodatkiem SP
4 do Windowsa 2000 wprowadzono Aktualizacje automatyczne, rozwiązanie przeniesione
z Microsoft Windows Millenium.

Windows Millenium Edition

(Me)

We wrześniu 2000 Microsoft wprowadził na rynek system operacyjny Windows Me (Millenium
Edition), który rozszerzał swojego bezpośredniego poprzednika, system Windows 98, o
funkcje multimedialne i internetowe. W Windows Me swoją premierę miała też funkcja
Przywracanie systemu, pozwalająca użytkownikowi w przypadku błędnego działania systemu
na cofanie zmian wprowadzonych w konfiguracji komputera aż do osiągnięcia znanego
"dobrego punktu". Ta cecha została również wprowadzona w Windows XP. Innym większym
dodatkiem do Windows Me był program Windows Movie Maker. W Microsoft Windows Me po
raz pierwszy wprowadzono aktualizacje automatyczne pozwalające aktualizować komputer.
Windows Me powstał jako szybki, jednoroczny projekt wypełniający przestrzeń między
Windows 98 a Window XP. Wiele nowości technicznych było dostępne za pośrednictwem
witryny Windows Update (czego wyjątkiem była wspomniana wyżej funkcja przywracania
systemu). Konsekwencją działań Microsoftu było nie uznanie przez użytkowników systemu
Windows Me za oddzielny produkt, tak jak miało to miejsce w przypadku edycji 95 i 98.
Windows Me otrzymywał również częste (choć zdarzało się, że niezasłużone) słowa krytyki
za kwestie stabilności pracy oraz za brak obsługi programów dosowych działających w trybie
rzeczywistym. Krytyka przybrała nawet formę nadania przez społeczność systemowi tabliczki
"Mistake Edition" (błędne wydanie). Millenium Edition to ostatni system operacyjny
Microsoftu oparty na jednolitym jądrze serii 9x oraz technologii MS-DOS. Millennium Edition
to także ostatni system operacyjny Microsoftu nie wymagający aktywacji.

Windows XP

W roku 2001 na rynku pojawił się system operacyjny Windows XP (nazwa kodowa
Whistler), który połączył dotychczasowo rozwijane odrębnie linie systemów operacyjnych
dla użytkowników domowych (Windows 3.1, 95, 98, Me) i profesjonalistów (Windows NT,
2000). Microsoft zastosował w swoim nowym produkcie jądro systemu Windows NT 5.1,
które zostało przeniesione do produktów dla użytkowników domowych, zastępując
wysłużone 16-bitowe rozwiązania. Windows XP to najdłużej oferowana wersja systemów
operacyjnych Microsoftu – na rynku obecna była od roku 2001 do 2007, kiedy to
zastąpiono ją na rynku konsumenckim przez Windows Vista. Wraz z SP 3 Windows XP cały
czas wspierany jest przez Microsoft. W Windows XP po raz pierwszy wprowadzono
aktywację systemu mającą na celu zapobiegnięcie piractwu. Aktywacja została szybko
złamana przez piratów komputerowych. Do Windows XP ukazały się 3 zbiory poprawek:
Service Pack 1 wydany 9 września 2002, zawierający m.in. obsługę USB 2.0 czy
ulepszenie obsługi dysków twardych; Service Pack 2 wydany 6 sierpnia 2004, zawierający
m.in. centrum zabezpieczeń systemu Windows, nową zaporę systemu Windows; Service
Pack 3 wydany 29 kwietnia 2008, który zawiera m.in.: uaktualnienie konsoli przystawek
MMC 3.0, nowy sposób aktywacji systemu, dostęp do nowych sterowników, oraz
zwiększenie wydajności systemu.

Windows Vista

Kolejna kliencka wersja systemu operacyjnego Microsoft o nazwie Vista została wydana
dla klientów korporacyjnych 30 listopada 2006, dla użytkowników indywidualnych 29
stycznia 2007. Windows Vista oferuje szczelniejsze mechanizmy zabezpieczające,
wprowadzając między innymi kontrolę konta użytkownika w miejsce uruchamiania
komputera z domyślnie ustawionym kontem administratora. Vista wprowadza również
nowy interfejs użytkownika o nazwie Aero, szereg nowych aplikacji (takich jak Windows
Calendar, Windows DVD Maker oraz kilka nowych gier, w tym szachy, Mahjong i Purple
Place), przekonstruowaną i odporniejszą wersję programu Internet Explorer i bardziej
intuicyjny w obsłudze Windows Media Player. Wprowadzono również sporo zmian w
architekturze systemu. Wersje systemu dla klientów korporacyjnych to Windows Vista
Business i Windows Vista Enterprise. Użytkownicy domowi mają do wyboru Windows
Vista Home Basic i Windows Vista Home Premium. Edycją łączącą w sobie cechy obydwu
trendów jest Windows Vista Ultimate. 18 marca 2008 wyszedł dodatek Service Pack 1 do
Windows Vista, a jego polskojęzyczna wersja miała premierę 15 kwietnia 2008.

Windows 7

Następne po Viście wydanie Windows jest oznaczone numerem 7, podobnie jak wersje do
NT 4.0, choć we wcześniejszych latach pojawiała się wersja nazwy kodowej Blackcomb i
Vienna. Numer kodowy Windows 7 to jednak NT 6.1. Nie został on podwyższony do 7.0
ze względu na kompatybilność wsteczną. Oficjalna premiera tego systemu odbyła się 22
października 2009 roku. Wcześniej można było przetestować system instalując wersje
Beta lub RC. Wersje te można było pobrać do 30 lipca 2009 roku. W maju 2010 używało
go 20,09% użytkowników, wśród wszystkich użytkowników systemów z rodziny Windows.
Oznacza to, że system ten w ciągu roku został zainstalowany na większej ilości
komputerów niż jego poprzednik, system Vista.