Diphyllobothriu

m latum

Bruzdogłowiec szeroki

Występowanie

▪

Finlandia

▪

Szwajcaria

▪

Francja

▪

Syberia

▪

Około dużych jezior na pograniczu Kanady i USA

▪

Północne Chiny

▪

Argentyna

▪

Chile

▪

W Polsce zarażenie bruzdogłowcem szerokim występuje sporadycznie

Budowa

Kliknij ikonę, aby dodać obraz

Kliknij ikonę, aby dodać obraz

Bruzdogłowiec szeroki
(Diphyllobothrium latum) to
tasiemiec, pasożyt jelita
cienkiego, zaliczany do
płazińców. Jest to osobnik
największy wśród tasiemców,
dorosłe postacie mają nawet 20
m. Długość ciała zależy m.in. od
liczby pasożytów oraz wielkości
żywiciela ostatecznego. Ma on
główkę z podłużnymi bruzdami
po bokach, szyjkę i około
czterech tysięcy członów. W
organizmie człowieka
bruzdogłowiec szeroki może
przeżyć od kilkunastu do
kilkudziesięciu lat.

• Pasożyt ma spłaszczony

grzbietowo-brzusznie kształt.
Posiada dodatkowo bruzdy
czepne. Około 20% segmentów
od strony głowy jest jałowych.
Pozostałe segmenty zawierają
macice i jaja.
Postać dojrzała ma barwę
żółtoszarą, wydłużona główka z
dwoma podłużnymi bruzdami
czepnymi, cienka szyjka ok.
15mm. Szyjka jest miejscem
gdzie tworzą się nowe człony.

Układ rozrodczy męski

▪

Zbudowany z ok. 700 pęcherzykowatych jąder,

umieszczonych w bocznych częściach członu. Od niego

odchodzą przewody wyprowadzające, wpadające do

cewkowatego nasieniowodu. On rozszerza się w pęcherzyk

nasienny a następnie przechodzi w część kroczową i

wytryskową, która znajduje się w narządzie kopulacyjnym,

tzw. cirrusie. Męski otwór płciowy znajduje się na dnie zatoki

płciowej położonej po stronie brzusznej, w przedniej części

członu.

Układ rozrodczy żeński

▪

Leży w tylniej części członu, zbudowany z dwupłatowego jajnika,

spętlonej macicy oraz pochwy łączącej się z jajowodem. Jajowód

uchodzi do krótkiego ootypu, otoczonego komórkami gruczołu Mehlisa.

Znajdujące się w macicy jaja składane są przez specjalny otwór zwany

tokostonem, który położony jest na stronie brzusznej.

Jaja

▪

Jaja brunatne,

▪

owalne

▪

na jednym biegunie wieczko, a na drugim
guziczek

▪

są dość duże, dochodzą bowiem do 70 μ
długości i 45 μ szerokości.

▪

jeden tasiemiec składa dziennie nawet milion
jaj

▪

Bezpośrednio po wydostaniu się na zewnątrz,
jaja tasiemca bruzdogłowego przeciwnie, niż u
innych gatunków nie zawierają jeszcze
dojrzałej, zdolnej do opuszczenia osłon
jajowych larwy. Jaja rozwijać się muszą dłuższy
jeszcze czas w wodzie, przez kilka, lub więcej
tygodni, zależnie od temperatury otoczenia

Żywiciele

▪

Pierwszy żywiciel to skorupiaki z rzędu widłonogów. Drugim głównie

ryby, a niekiedy również płazy, gady lub ssaki (najczęściej zarażanymi

rybami w Polsce są szczupak, okoń, węgorz, miętus, sielawa i łosoś). A

trzecim, ostatnim są ssaki żywiące się rybami, m.in. kot, pies,

niedźwiedź, foka, lis, świnia oraz człowiek.

Larwy

▪

Larwy tasiemca bruzdogłowca są wrażliwe na temperaturę i sól,

dlatego obróbka ryb (gotowanie, smażenie, solenie, wędzenie) likwiduje

pasożytujące w nich larwy tego robaka. Aby pasożyt nie

rozprzestrzeniał się w zawrotnym tempie, warto zadbać o czystość

wód. Zaleca się także ograniczenie spożycia surowych i

niedogotowanych ryb. Osoby, które są nosicielami pasożyta powinny

poddać się leczeniu, by nie dopuścić do dalszych zakażeń. Warto

uświadomić ludziom, jakie zagrożenia wiążą się z jedzeniem surowych

ryb. Edukacja na temat tego, jak należy przyrządzać ryby, może wiele

zmienić w tej kwestii. Wystarczy usmażyć lub upiec rybę, ewentualnie

zamrozić ją w temperaturze -10°C na dobę lub dwie, by ryzyko

zakażenia zmalało do zera. Miłośnicy sushi i innych dań z surowej ryby

powinni zastanowić się, czy warto ryzykować zdrowiem, by jeść w nieco

bardziej oryginalny sposób.

Cykl życiowy

▪

W odchodach żywiciela spotykamy jaja, które opuściły macicę, człony

zaś ulegają nadtrawieniu w jelicie, tak że tylko ich resztki opuszczają

przewód pokarmowy. Zaraz po wydostaniu się na zewnątrz, jaja

tasiemca bruzdogłowego, w przeciwieństwie do innych gatunków, nie

zawierają jeszcze dojrzałej i gotowej do opuszczenia osłon jajowych

larwy. Jaja muszą jeszcze przez dłuższy czas rozwijać się w wodzie,

przez kilka, lub więcej tygodni, w zależności od temperatury otoczenia.

Dopiero po spełnieniu tych warunków larwa zwana coracidiun, zdolna

jest do wyjścia na zewnątrz, by następnie dzięki specjalnemu

orzęsieniu, jeszcze przez pewien czas pływać w wodzie. Dalszy rozwój

larw możliwy jest dopiero wówczas, gdy dostanie się do przewodu

pokarmowego niektórych skorupiaków.

▪

alsze stadium larwalne zwane procerkoidem odbywa się w

organizmach Diaptomus gracillis i Cyclops strenuus.Procerkoid

posiada z jednej strony oddzieloną częściowo partię z haczykami, z

drugiej zaś zawiązek przyszłej główki. Jeżeli zakażony skorupiak

zjedzony zostaje przez rybę, wówczas procerkoid przekształca się w

drugie stadium larwalne, czyli tzw. plerocerkoid. Następnie larwa

przechodząc przez ściany żołądka osiedla się najczęściej w mięśniach

lub w tkance łącznej swojego żywiciela. Osiąga tam do 3 cm długości,

ma główkę opatrzoną dwoma bruzdami i posiada długi ogonek.

Następny i ostatni etap rozwoju odbywa się już w jelicie

żywiciela ostatecznego czyli człowieka, psa lub kota. Tu w ciagu

miesiaca larwa przekształca się w dojrzałego tasiemca. Tasiemiec, który

znalazł się już w przewodzie pokarmowym żywiciela ostatecznego i

którego nie usunięto żadnymi środkami leczniczymi, może żyć tu

bardzo długo powodując np. ciężką anemię podobną do anemii

złośliwej.

Droga rozwoju tasiemca
bruzdogłowego: jaja
tasiemca, po znalezieniu
się w wodzie, jeżeli
zostaną połknięte przez
raczka zwanego oczlikiem,
rozwijają się w jego
wnętrzu. Larwa połknięta
wraz z oczlikiem przez
rybę (np. szczupaka,
miętusa) przeobraża się w
niej dalej. Po zjedzeniu
zarażonej ryby przez
człowieka larwy
bruzdogłowca stają się w
ludzkim przewodzie
pokarmowym dojrzałymi
tasiemcami.

Kliknij ikonę, aby dodać obraz

Kliknij ikonę, aby dodać obraz

▪

Dziennie powstaje około 30 nowych członów, a produkcja

jaj rozpoczyna się po upływie 3-5 tygodni. Bruzdogłowiec

występuje głownie u ludności trudniącej się rybołówstwem i

przetwórstwem ryb, zwłaszcza w tych rejonach, gdzie

istnieje zwyczaj spożywania ryb surowych lub półsurowych.

 

 

Sposoby zarażenia bruzdogłowcem

szerokim

▪

Na zarażenie bruzdogłowcem szerokim najbardziej narażone są

osoby, które regularnie spożywają surową rybę, na przykład rybacy i

kucharze próbujący dań rybnych podczas gotowania. Wiele kuchni

świata wykorzystuje surową lub niedogotowaną rybę w kuchni.

Przykładem jest 

kuchnia japońska

 i jej słynne sushi oraz sashimi, 

kuchnia

włoskaze swoim carpaccio di persico, a także 

kuchnia francuska

 i tatar. Ruchy migracyjne i proces globalizacji

doprowadziły do tego, że jedzenie surowej ryby w wymienionych

daniach i innych stało się popularne na całym świecie. W rezultacie

coraz więcej osób jest zagrożonych zakażeniem bruzdogłowcem

szerokim.

Objawy i rozpoznanie zakażenia

bruzdogłowcem szerokim

▪

Zarażenie tym płazińcem powoduje osłabienie, ból brzucha, brak apetytu i utratę

wagi, a czasami nadwagę, nudności i biegunkę,

pokrzywkę

, wysypkę i alergię, 

kolkę, niedrożność przewodu pokarmowego oraz niedrożność dróg żółciowych, a

także charakterystyczną 

niedokrwistość

, podobną do anemii złośliwej

spowodowanej niedoborem witaminy B12 (niedokrwistość

megaloblastyczna). Jednak u większości chorych bruzdogłowiec szeroki nie

wywołuje żadnych symptomów i może pozostać niewykryty nawet przez wiele

lat. Tym pasożytem można zarazić się, spożywając niedogotowaną,

niedosmażoną rybę, w której są zagnieżdżone larwy bruzdogłowca szerokiego.

Gdy larwy dostaną się do jelita, przyczepiają się do błony śluzowej i rozwijają się.

W ciągu sześciu tygodni stają się dorosłymi osobnikami.

objawami tasiemczycy są najczęściej niedrożność jelit, biegunki, bóle brzucha,

chudnięcie, oraz niedokrwistość megaloblastyczną – krwiotwórcza funkcja szpiku
kostnego zostaje zaburzona

▪

Chorobę rozpoznaje się po stwierdzeniu jaj i członów pasożyta w

kale. Badanie kału jest proste i bezbolesne. Jeśli wykryje obecność

bruzdogłowca szerokiego, choremu podaje się prazykwantel lub

niklozamid. Jest to skuteczna metoda leczenia, jednak w przypadku

stosowania prazykwantelu należy liczyć się z ryzykiem wystąpienia

skutków ubocznych. Może pojawić się 

ból głowy

, złe samopoczucie,

zawroty głowy, dyskomfort w okolicy brzucha, mdłości, podwyższona

temperatura, a nawet skórna 

reakcja alergiczna

. Skutki uboczne

niklozamidu są natomiast bardzo rzadkie, ponieważ środek ten nie jest

wchłaniany przez układ pokarmowy.

Działania profilaktyczne

▪

zabezpieczenie kału i ścieków

▪

unikanie jedzenia półsurowych ryb oraz produktów pochodnych od ryb,

np. wątróbka, ikra.

▪

Zapobieganie polega na zabezpieczaniu zbiorników wodnych przed

zanieczyszczeniami fekaliami ludzkimi oraz na zrezygnowaniu z

karmienia zwierząt surowymi rybami. Ważne jest także szerzenie

oświaty zdrowotnej na temat niebezpieczeństwa związanego ze

spożywania surowych ryb.