Bruzdogłowiec szeroki

Diphyllobothrium latum

(dawna nazwa:

Dibothriocephalus latus)

Parazytoza: difilobotrioza

Diphyllobothriosis

Bruzdogłowiec szeroki to największy tasiemiec pasożytujący u
człowieka.
Tasiemiec ten dorasta do 10 m długości. Główka – scolex,
dawniej określana nazwą czerwioch i ma dwie bruzdy
przyssawkowe przypominające podłużne szczeliny.. Jest
spłaszczona grzbieto-brzusznie, ma kształt podłużnie owalny i
cechuje się znaczną zmiennością rozmiarów 1-4 * 0,8-1,3 mm.
Ze skoleksem znajduje się rozciągliwa, cienka szyjka
wytwarzająca proglotydy(człony), których w dobrze
wykształconej strobili może być 3-4 tysiące. Około 20%
pierwszych proglotydów zalicza się do jałowych, męskich i
hermafrodycznych, młodych. W pozostałych(szerokie, krótkie)
rozwinięta jest macica zawierająca jaja. Barwa całej strobili
zależy od składu miazgi pokarmowej, która otacza tasiemca,
najczęściej bywa szarożółtawa lub kremowa.

Układ pokarmowy: nie występuje.
Układ oddechowy: nie występuje - oddycha beztlenowo.
Układ krążenia: nie występuje.
Układ nerwowy i wydalniczy: zbudowane wg schematu omówionego w
części ogólnej.
Układ rozrodczy męski leży po grzbietowej części członów i zbudowany jest
z licznych pęcherzykowatych jąder. Od każdego pęcherzyka jądrowego
odchodzi kanalik nasienny, który łączy się z inymi w kanaliki większe,
wpadające w tylnej częsci środkowego pola proglotydu do grubszego,
cewkowatego nasieniowodu. Biegnie on w licznych skrętach w kierunku
krawędzi przedniej proglotydu, przed którą rozszerza się w pęcherzyk
nasienny, a następnie przechodzi w część kroczową i wytryskową biegnącą
w mięsistym i wysuwalnym narządzie kopulacyjnym (cirrus). Ostatnie dwa
odcinki przewodu płciowego męskiego otoczone są torebką. Otwór płciowy
męski umieszczony jest na dnie zatoki płciowej, leżacej po stronie brzusznej
przedniej częsci środkowego pola proglotydu.
Układ rozrodczy żeński po brzusznej stronie członów i zbudowany jest z
dwupłatowego jajnika. Płaty jajnika okalają z obu stron otoczony gruczołami
Mehlisa ootyp, od którego uchodzi krótki jajowód, przód żółtnikowy wspólny
i prosta cewkowata, czasem o lekko falistym przebiegu pochwa. Rozszerza
się ona blisko ootypu w mały zbiornik nasienny i biegnie do przodu
pośrodku proglotydu, otwierając się na dnie zatoki płciowej. Od ootypu
odchodzi tworząc liczne skręty, cewkowata macica wypełniona jajami, które
składane są przez tokostom, otwierający się na brzusznej stronie poniżej
zatoki płciowej.

Cykl rozwojowy: Tasiemiec ten ma bardzo ciekawy cykl rozwojowy.
Rozszyfrowanie tego cyklu w 1917 r. zawdzięczamy głównie dwom
Polkom: Janickiemu i Rozenowi. Ponad 1 milion owalnych jaj składa
dziennie jeden tasiemiec. Jajo bruzdogłowca musi trafić do wody,
gdzie wykluwa się urzęsiona larwa, zwana KORACIDIUM. Nie pobiera
ona pokarmu, pływa w wodzie i ginie w ciągu kilku dni, o ile nie
zostanie połknięta przez skorupiaka z rzędu widłonogów, np. przez
oczlika. Oczlik jest pierwszym żywicielem pośrednim bruzdogłowca.
W jego ciele z koracidium uwalnia się ONKOSFERA(z 6 haczykami) i
przekształca się w następną postać larwalną PROCERKOID. Teraz
oczlik musi zostać spożyty przez drugiego żywiciela pośredniego,
jakim jest ryba kostnoszkieletowa, np. okoń, szczupak. W mięśniach
ryby procerkoid przekształca się w następną postać rozwojową -
PLEROCERKOID. Ma on długość 0,4-5 cm i może przeżyć w ciele ryby
kilkanaście lat. Dopiero, gdy ryba zjedzona będzie przez żywiciela
ostatecznego, np. człowieka, niedźwiedzia plerocerkoid w jelicie w
ciągu 2-5 tygodni przekształca się w postać dorosłą, która może
pasożytować w przewodzie pokarmowym kilkadziesiąt lat. Pasożyt
rozpowszechniony jest wśród ludności spożywającej ryby surowe lub
półsurowe (Kanada, Norwegia, Finlandia, kraje byłego Związku
Radzieckiego, Alaska, Afryka, Eskimosi).

Objawy difylobotriozy: Tasiemiec chłonie znaczne ilości kobaltu i
witaminy B12, przez co człowiek narażony jest na wystąpienie
niedokrwistości megaloblastycznej (Addisona-Biermera). U chorych
występują okresowa niedrożność jelit, nudności, wymioty, zgaga,
wilczy głód lub brak łaknienia, rozszerzenie źrenic, wychudzenie,
biegunka, eozynofilia, bóle brzucha, dreszcze nocne.

Diagnostyka. Badanie kału na obecność żółtych lub brązowawych
jaj z wieczkiem.

Leczenie. Prazykwantel (Cesol, Biltricide) 5-10 mg/kg m.c. lub na
czczo Niklozamid (500 mg do 2 r.ż., 1 g między 2 a 6 r.ż., 1g i po 1
godz. następny 1 g po 6 r.ż.). Domięśniowo witamina B12. Ponadto
pełna witaminoterapia.

Profilaktyka. Unikanie spożywania surowych ryb.