Czarczyński
Tomasz
Marszałkiewicz
Ada
Szymanek Marta
Trębska
Katarzyna

PODSTAWOWE

INSTRUMENTY

POLITYKI

HANDLOWEJ

CŁA



opłata pobierana przez państwo w związku

z przemieszczaniem towarów przez granicę

celną,



taryfowy instrument polityki handlowej,



w przypadku Polski do importu/eksportu

dochodzi, gdy towar zostaje przywieziony

spoza/poza UE.

CŁO



zniesione zostały cła na granicach wewnętrznych

między państwami członkowskimi UE,



w całej UE obowiązują te same stawki celne na

towary przywożone spoza UE,



obowiązują te same reguły pochodzenia w

odniesieniu do produktów sprowadzanych spoza

UE,



obowiązuje wspólna defi nicja wartości celnej.

UNIA CELNA UE OZNACZA, ŻE:



Z punktu widzenia

kierunku obrotu

towarowego cła:



przywozowe

(importowe),



wywozowe

(eksportowe),



przewozowe

(tranzytowe).



Ze względu na cel

stosowania cła:



fiskalne,



ochronne (protekcyjne),



prohibicyjne,



odwetowe,



antydumpingowe lub

wyrównawcze.

PODZIAŁ CEŁ I



Ze względu na sposób

obliczania cła:



cła od wartości (ad valorem) -

są one liczone w procentach

od wartości towarów,



specyficzne - obliczane

przeważnie od ilości lub wagi

towarów, rzadziej od sztuki,



mieszane.



Ze względu na

sposób podejmowania

decyzji o wysokości

stawki celnej:



autonomiczne,



konwencyjne,



preferencyjne.

PODZIAŁ CEŁ II



Z uwagi na

zobowiązania wobec

partnerów

GATT/WTO:



związane,



niezwiązane.



Podział według

rodzaju taryfy

celnej:



maksymalne:



cło optymalne,



minimalne.

PODZIAŁ CEŁ III



jest zestawieniem stawek celnych uszeregowanych

według ustalonej klasyfi kacji towarowej,



może ona zawierać stawki celne w układzie jedno-,

dwu- lub wielokolumnowym.

TARYFA CELNA



Obecnie taryfy celne prawie wszystkich krajów oparte

są albo na Zharmonizowanym Systemie Oznaczania i

Kodowania Towarów HS (Harmonized System), albo na

Scalonej Nomenklaturze Towarowej Handlu

Zagranicznego CN (Combined Nomenclature)

stanowiącej jego rozwinięcie.



Wiele krajów oraz organizacji międzynarodowych, w

tym agendy ONZ, publikują dane statystyczne

dotyczące obrotów handlowych również według

Standardowej Klasyfi kacji Handlu Międzynarodowego

SITC (Standard International Trade Classifi cation).

TARYFA CELNA

Nomenklatura (klasyfi kacja) towarowa powinna

być:



wyczerpująca w zakresie ilości towarów nią

objętych,



przejrzysta,



aktualna,



porównywalna z nomenklaturami taryf

celnych obowiązującymi w innych krajach, jak

również z nomenklaturą i klasyfi kacją

towarów stosowaną w ofi cjalnych

statystykach międzynarodowych.

TARYFA CELNA

MECHANIZM

EKONOMICZNY

DZIAŁANIA CEŁ –

MODEL MAŁEGO

KRAJU

MODEL MAŁEGO KRAJU



zmniejszenie nadwyżki konsumenta,



zwiększenie nadwyżki,



wystąpienie efektów:



fiskalnego,



redystrybucyjnego,



konsumpcyjnego,



protekcyjnego.

MODEL MAŁEGO KRAJU - SKUTKI



Straty konsumentów: a + b + c + d



Korzyści producentów: a



Korzyści budżetu państwa:

c



Straty netto:

b + d



Wprowadzenie ceł w małym kraju prowadzi w ostatecznym

rachunku do poniesienia przez ten kraj strat netto.

Straty te są ceną, jaką płaci się za odejście od zasady

wolnego handlu, mimo że dla niektórych podmiotów i grup

społecznych wprowadzenie ceł może być korzystne.

MODEL MAŁEGO KRAJU - SKUTKI

MECHANIZM

EKONOMICZNY

DZIAŁANIA CEŁ –

MODEL DUŻEGO

KRAJU

MODEL DUŻEGO KRAJU



zmniejszenie nadwyżki konsumenta,



zwiększenie nadwyżki producenta,



wystąpienie efektów:



fiskalnego,



redystrybucyjnego,



konsumpcyjnego,



protekcyjnego,



terms of trade.

MODEL DUŻEGO KRAJU - SKUTKI



Straty konsumentów. a + b + c + d



Korzyści producentów:

a



Korzyści budżetu państwa: c



Korzyści z poprawy terms of trade:

e



Straty netto:

b + d - e

Wprowadzenie cła niekoniecznie musi prowadzić

do strat netto.

Jeżeli b + d ≥ e, to duży kraj poniesie straty lub nie

odniesie korzyści z wprowadzenia cła.

Jeżeli natomiast e > b + d, to wprowadzenie cła

przyniesie dużemu krajowi korzyści.

MODEL DUŻEGO KRAJU - SKUTKI

Wprowadzenie cła niekoniecznie musi

prowadzić do strat netto.

Jeżeli b + d ≥ e, to duży kraj poniesie straty

lub nie odniesie korzyści z wprowadzenia cła.

Jeżeli natomiast e > b + d, to wprowadzenie

cła przyniesie dużemu krajowi korzyści.

MODEL DUŻEGO KRAJU - SKUTKI

CŁO OPTYMALNE



wielkość cła pozwalająca na maksymalizację osiąganych

korzyści przez wprowadzający go kraj;



występuje w przypadku, gdy import ma zasadniczy

wpływ na cenę światową (np. większość dużych

krajów na świecie), dane cło pozwala na zmniejszenie

importu do poziomu przy którym społeczny koszt

krańcowy zrównuje się ze społeczną korzyścią

krańcową;



cło optymalne ma bardzo duży wpływ na poziom

popytu i podaży w danym kraju.

CŁO OPTYMALNE

OGRANICZENIA

ILOŚCIOWE

DEFINICJA

Ograniczenia ilościowe (kwoty,

kontyngenty) to wprowadzenie przez

państwo limitu dozwolonej wielkości

importu lub eksportu. Zazwyczaj ów

limit określany jest w skali roku.

RODZAJE I



Ograniczenia wartościowe np. dozwolony jest import

samochodów o wartości 2 mln zł



Ograniczenia ilościowe np. dozwolony jest import 100 tys. szt.

samochodów

Kwoty ograniczające mogą zostać określone ogólnie dla wszystkich

dostawców (globalnie) lub indywidualnie dla każdego podmiotu.



Globalne nie zmieniają się w czasie. Są ustalane wyłącznie przez

rządy.



Indywidualne ulegają zmianie w czasie i zależą również od

dostawców.



Jeśli kwota zostanie określona na „zero” obowiązuje

wtedy całkowity zakaz eksportu lub importu. W

przypadku ustaleniu kontyngentu powyżej

rzeczywistych obrotów celem takiego działania jest

kontrola wolumenu obrotów przez państwo

RODZAJE II

LICENCJE I



Licencje importowe oznacza zezwolenie na przywóz

określonej ilości towaru do kraju. Stosowanie licencji

ma na celu kontrolę przestrzegania restrykcji w handlu

międzynarodowym. Licencje wydawane są podmiotom

do momentu wyczerpania ustalonego wolumenu obrotu.



Wprowadzenie licencji stosuje się nie tylko razem z

kontyngentami. W tym przypadku ma ona na celu

monitorowanie wielkości obrotu. np. ze względu na

bezpieczeństwo czy ochronę środowiska.



Gdy władze kraju uznają, iż należy zaprzestać importu

danego dobra, mogą w każdej chwili cofnąć licencję.

Takie postępowanie nazywa się

dyskrecjonalnym/uznaniowym.



Licencje mogą stanowić utrudnienie w prowadzeniu

handlu. np. gdy wymagają uiszczenia opłaty, trudno

jest je uzyskać lub czas oczekiwania na przyznanie

jest długi.

LICENCJE II

PRZYCZYNY WPROWADZANIA

OGRANICZEŃ

Import:



Ochrona rodzimej produkcji



Ograniczanie defi cytu bilansu płatniczego



Względy bezpieczeństwa czy ochrony środowiska

Eksport:



Postępowanie retorsyjne



Bezpieczeństwo



Zatrzymanie wywozu towarów defi cytowych w kraju

SKUTKI WPROWADZENIA

OGRANICZEŃ ILOŚCIOWYCH:



spadek wielkości importu,



wzrost krajowej ceny importowanych towarów,



wzrost cen rodzimych towarów, które konkurują z

importowanymi,



możliwy jest wzrost defi cytu ograniczanych towarów,



nieefektywne wykorzystanie zasobów,



wpływy do budżetu – w przypadku sprzedaży licencji.

MECHANIZM DZIAŁANIA CŁA

IMPORTOWEGO

DOBROWOLNE

OGRANICZENIA

EKSPORTU

DOBROWOLNE OGRANICZENIA W

EKSPORCIE



dobrowolne porozumienia o ograniczeniu



(voluntary export restraints - VERs) to zobowiązanie

kraju eksportującego do przestrzegania ustalonych

kwot ilościowych lub wartościowych w eksporcie,



to pozataryfowy, bezpośredni instrument polityki

handlowej.



W latach 60. XX w. na rynkach Stanów

Zjednoczonych

i Europy Zachodniej pojawiały się na masową skalę

towary przemysłowe. Ich eksporterami była Japonia

oraz niektóre kraje rozwijające się. Z czasem

zarówno lista krajów eksportujących jak i lista

eksportowanych dóbr zaczęła się powiększać. VERy

stały się sposobem radzenia z konkurencją tanich

producentów zagranicznych.

DOBROWOLNE OGRANICZENIA W

EKSPORCIE

PRZYCZYNY DOBROWOLNYCH

OGRANICZEŃ EKSPORTU I



polityczne interesy kraju eksportera;



długotrwały interes gospodarczy;



niepogarszanie sytuacji partnera, będącego ważnym

czy też kluczowym rynkiem zbytu;



uniknięcie niedogodności związanych z wystawieniem

na działanie innych narzędzi polityki handlowej;



możliwość uzyskania za wywożone dobra wyższej

ceny;

•

w połowie lat osiemdziesiątych 38% japońskiego

eksportu do krajów EWG i 32% eksportu do USA

odbywało się w ramach porozumień o dobrowolnym

ograniczeniu eksportu. Ograniczeniom tym podlegało

około 11% eksportu wyrobów przemysłowych krajów

rozwijających się. W skali świata aż 12% całego

handlu (z wyłączeniem paliw) było przedmiotem tego

typu ograniczeń.

PRZYCZYNY DOBROWOLNYCH

OGRANICZEŃ EKSPORTU II

CŁO OPTYMALNE A

RESTRYKCJE

ILOŚCIOWE



cła utrzymują automatyczne powiązanie między cenami

krajowymi i zagranicznymi, zapewniają, że najbardziej

efektywny dostawca nadal będzie mógł obsługiwać

rynek; tego typu więź ulega zerwaniu podczas

stosowania kontyngentów;



korzystając z ceł, łatwo jest zapewnić niedyskryminację

zagranicznych źródeł dostaw, co jest znacznie

trudniejsze podczas stosowania kontyngentów -

alokacja kwot importowych często bywa kierowana

arbitralnymi decyzjami urzędników;

CŁA A RESTRYKCJE ILOŚCIOWE



cła są przejrzyste: gdy raz się je ustali, każdy handlowiec zna już

cenę dostępu do rynku dla specyfi cznego produktu; nie jest tak

przy stosowaniu kontyngentów, kiedy to warunki dostępu do

rynku mogą być zależne od czasu (np. przydzielanie na zasadzie

kolejności składania wniosków), dotychczasowych wyników (jeżeli

kontyngenty są przydzielane na podstawie dotychczasowego ich

wykorzystania) lub korupcji (łapówki wręczane urzędnikom

odpowiedzialnym za licencjonowanie);



cła są także bardziej przejrzyste w tym sensie, że nominalny

poziom protekcjonizmu łatwo jest wyliczyć; ocena tego poziomu

jest znacznie trudniejsza przy stosowaniu kontyngentów;

CŁA A RESTRYKCJE ILOŚCIOWE



cła generują dochody dla rządu, podczas gdy przy stosowaniu

kontyngentów ekwiwalent cła może płynąć do eksporterów lub

pośredników, w zależności od alokacji kwot importowych; w większości

wypadków rządy nie otrzymują wykreowanej premii -dodatkowy

dochód na jednostkę sprzedaży, wynikający z powodowanego

restrykcją efektu zwiększania ceny, jest transferowany do tych, którzy

dysponują prawami do kontyngentu, co staje się głównym bodźcem

dla grup nacisku i poszukiwania furtek;



cła są również bardziej efektywne, ponieważ zmniejszają skłonność do

wywierania nacisków, przynoszą korzyść całej branży produkującej

chronione towary, zmniejszają korzyści dla indywidualnych fi rm

prowadzących lobbying na rzecz protekcjonizmu.

CŁA A RESTRYKCJE ILOŚCIOWE

SUBSYDIA

PRODUKCYJNE

SUBSYDIA

EKSPORTOWE

BIBLIOGRAFIA



Adam Budnikowski, Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska

„Międzynarodowe stosunki gospodarcze” Polskie

Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2000



http://www.fi nanse.mf.gov.pl/pl/strona-glowna