Czarczyński
Tomasz
Marszałkiewicz
Ada
Szymanek Marta
Trębska
Katarzyna
PODSTAWOWE
INSTRUMENTY
POLITYKI
HANDLOWEJ
CŁA
opłata pobierana przez państwo w związku
z przemieszczaniem towarów przez granicę
celną,
taryfowy instrument polityki handlowej,
w przypadku Polski do importu/eksportu
dochodzi, gdy towar zostaje przywieziony
spoza/poza UE.
CŁO
zniesione zostały cła na granicach wewnętrznych
między państwami członkowskimi UE,
w całej UE obowiązują te same stawki celne na
towary przywożone spoza UE,
obowiązują te same reguły pochodzenia w
odniesieniu do produktów sprowadzanych spoza
UE,
obowiązuje wspólna defi nicja wartości celnej.
UNIA CELNA UE OZNACZA, ŻE:
Z punktu widzenia
kierunku obrotu
towarowego cła:
przywozowe
(importowe),
wywozowe
(eksportowe),
przewozowe
(tranzytowe).
Ze względu na cel
stosowania cła:
fiskalne,
ochronne (protekcyjne),
prohibicyjne,
odwetowe,
antydumpingowe lub
wyrównawcze.
PODZIAŁ CEŁ I
Ze względu na sposób
obliczania cła:
cła od wartości (ad valorem) -
są one liczone w procentach
od wartości towarów,
specyficzne - obliczane
przeważnie od ilości lub wagi
towarów, rzadziej od sztuki,
mieszane.
Ze względu na
sposób podejmowania
decyzji o wysokości
stawki celnej:
autonomiczne,
konwencyjne,
preferencyjne.
PODZIAŁ CEŁ II
Z uwagi na
zobowiązania wobec
partnerów
GATT/WTO:
związane,
niezwiązane.
Podział według
rodzaju taryfy
celnej:
maksymalne:
cło optymalne,
minimalne.
PODZIAŁ CEŁ III
jest zestawieniem stawek celnych uszeregowanych
według ustalonej klasyfi kacji towarowej,
może ona zawierać stawki celne w układzie jedno-,
dwu- lub wielokolumnowym.
TARYFA CELNA
Zharmonizowany System Oznaczania i Kodowania
Towarów HS (Harmonized System),
Scalona Nomenklatura Towarowa Handlu
Zagranicznego CN (Combined Nomenclature),
Standardowa Klasyfi kacja Handlu Międzynarodowego
SITC (Standard International Trade Classifi cation).
TARYFA CELNA
Nomenklatura (klasyfi kacja) towarowa powinna
być:
wyczerpująca w zakresie ilości towarów nią
objętych,
przejrzysta,
aktualna,
porównywalna z nomenklaturami taryf
celnych obowiązującymi w innych krajach, jak
również z nomenklaturą i klasyfi kacją
towarów stosowaną w ofi cjalnych
statystykach międzynarodowych.
TARYFA CELNA
MECHANIZM
EKONOMICZNY
DZIAŁANIA CEŁ –
MODEL MAŁEGO
KRAJU
MODEL MAŁEGO KRAJU
zmniejszenie nadwyżki konsumenta,
zwiększenie nadwyżki,
wystąpienie efektów:
fiskalnego,
redystrybucyjnego,
konsumpcyjnego,
protekcyjnego.
MODEL MAŁEGO KRAJU - SKUTKI
Straty konsumentów: a + b + c + d
Korzyści producentów: a
Korzyści budżetu państwa:
c
Straty netto:
b + d
Wprowadzenie ceł w małym kraju prowadzi w ostatecznym
rachunku do poniesienia przez ten kraj strat netto.
Straty te są ceną, jaką płaci się za odejście od zasady
wolnego handlu, mimo że dla niektórych podmiotów i grup
społecznych wprowadzenie ceł może być korzystne.
MODEL MAŁEGO KRAJU - SKUTKI
MECHANIZM
EKONOMICZNY
DZIAŁANIA CEŁ –
MODEL DUŻEGO
KRAJU
MODEL DUŻEGO KRAJU
zmniejszenie nadwyżki konsumenta,
zwiększenie nadwyżki producenta,
wystąpienie efektów:
fiskalnego,
redystrybucyjnego,
konsumpcyjnego,
protekcyjnego,
terms of trade.
MODEL DUŻEGO KRAJU - SKUTKI
Straty konsumentów. a + b + c + d
Korzyści producentów:
a
Korzyści budżetu państwa: c
Korzyści z poprawy terms of trade:
e
Straty netto:
b + d - e
Wprowadzenie cła niekoniecznie musi prowadzić
do strat netto.
Jeżeli b + d ≥ e, to duży kraj poniesie straty lub nie
odniesie korzyści z wprowadzenia cła.
Jeżeli natomiast e > b + d, to wprowadzenie cła
przyniesie dużemu krajowi korzyści.
MODEL DUŻEGO KRAJU - SKUTKI
Wprowadzenie cła niekoniecznie musi
prowadzić do strat netto.
Jeżeli b + d ≥ e, to duży kraj poniesie straty
lub nie odniesie korzyści z wprowadzenia cła.
Jeżeli natomiast e > b + d, to wprowadzenie
cła przyniesie dużemu krajowi korzyści.
MODEL DUŻEGO KRAJU - SKUTKI
CŁO OPTYMALNE
wielkość cła pozwalająca na maksymalizację osiąganych
korzyści przez wprowadzający go kraj;
występuje w przypadku, gdy import ma zasadniczy
wpływ na cenę światową (np. większość dużych
krajów na świecie), dane cło pozwala na zmniejszenie
importu do poziomu przy którym społeczny koszt
krańcowy zrównuje się ze społeczną korzyścią
krańcową;
cło optymalne ma bardzo duży wpływ na poziom
popytu i podaży w danym kraju.
CŁO OPTYMALNE
OGRANICZENIA
ILOŚCIOWE
DEFINICJA
Ograniczenia ilościowe (kwoty,
kontyngenty) to wprowadzenie przez
państwo limitu dozwolonej wielkości
importu lub eksportu. Zazwyczaj ów
limit określany jest w skali roku.
RODZAJE I
Ograniczenia wartościowe np. dozwolony jest import
samochodów o wartości 2 mln zł
Ograniczenia ilościowe np. dozwolony jest import 100 tys. szt.
samochodów
Kwoty ograniczające mogą zostać określone ogólnie dla wszystkich
dostawców (globalnie) lub indywidualnie dla każdego podmiotu.
Globalne nie zmieniają się w czasie. Są ustalane wyłącznie przez
rządy.
Indywidualne ulegają zmianie w czasie i zależą również od
dostawców.
Jeśli kwota zostanie określona na „zero” obowiązuje
wtedy całkowity zakaz eksportu lub importu. W
przypadku ustaleniu kontyngentu powyżej
rzeczywistych obrotów celem takiego działania jest
kontrola wolumenu obrotów przez państwo
RODZAJE II
LICENCJE I
Licencje importowe oznacza zezwolenie na przywóz
określonej ilości towaru do kraju. Stosowanie licencji
ma na celu kontrolę przestrzegania restrykcji w handlu
międzynarodowym. Licencje wydawane są podmiotom
do momentu wyczerpania ustalonego wolumenu obrotu.
Wprowadzenie licencji stosuje się nie tylko razem z
kontyngentami. W tym przypadku ma ona na celu
monitorowanie wielkości obrotu. np. ze względu na
bezpieczeństwo czy ochronę środowiska.
Gdy władze kraju uznają, iż należy zaprzestać importu
danego dobra, mogą w każdej chwili cofnąć licencję.
Takie postępowanie nazywa się
dyskrecjonalnym/uznaniowym.
Licencje mogą stanowić utrudnienie w prowadzeniu
handlu. np. gdy wymagają uiszczenia opłaty, trudno
jest je uzyskać lub czas oczekiwania na przyznanie
jest długi.
LICENCJE II
PRZYCZYNY WPROWADZANIA
OGRANICZEŃ
Import:
Ochrona rodzimej produkcji
Ograniczanie defi cytu bilansu płatniczego
Względy bezpieczeństwa czy ochrony środowiska
Eksport:
Postępowanie retorsyjne
Bezpieczeństwo
Zatrzymanie wywozu towarów defi cytowych w kraju
SKUTKI WPROWADZENIA
OGRANICZEŃ ILOŚCIOWYCH:
spadek wielkości importu,
wzrost krajowej ceny importowanych towarów,
wzrost cen rodzimych towarów, które konkurują z
importowanymi,
możliwy jest wzrost defi cytu ograniczanych towarów,
nieefektywne wykorzystanie zasobów,
wpływy do budżetu – w przypadku sprzedaży licencji.
MECHANIZM DZIAŁANIA CŁA
IMPORTOWEGO
DOBROWOLNE
OGRANICZENIA
EKSPORTU
DOBROWOLNE OGRANICZENIA W
EKSPORCIE
dobrowolne porozumienia o ograniczeniu
(voluntary export restraints - VERs) to zobowiązanie
kraju eksportującego do przestrzegania ustalonych
kwot ilościowych lub wartościowych w eksporcie,
to pozataryfowy, bezpośredni instrument polityki
handlowej.
W latach 60. XX w. na rynkach Stanów
Zjednoczonych
i Europy Zachodniej pojawiały się na masową skalę
towary przemysłowe. Ich eksporterami była Japonia
oraz niektóre kraje rozwijające się. Z czasem
zarówno lista krajów eksportujących jak i lista
eksportowanych dóbr zaczęła się powiększać. VERy
stały się sposobem radzenia z konkurencją tanich
producentów zagranicznych.
DOBROWOLNE OGRANICZENIA W
EKSPORCIE
PRZYCZYNY DOBROWOLNYCH
OGRANICZEŃ EKSPORTU I
polityczne interesy kraju eksportera;
długotrwały interes gospodarczy;
niepogarszanie sytuacji partnera, będącego ważnym
czy też kluczowym rynkiem zbytu;
uniknięcie niedogodności związanych z wystawieniem
na działanie innych narzędzi polityki handlowej;
możliwość uzyskania za wywożone dobra wyższej
ceny;
•
w połowie lat osiemdziesiątych 38% japońskiego
eksportu do krajów EWG i 32% eksportu do USA
odbywało się w ramach porozumień o dobrowolnym
ograniczeniu eksportu. Ograniczeniom tym podlegało
około 11% eksportu wyrobów przemysłowych krajów
rozwijających się. W skali świata aż 12% całego
handlu (z wyłączeniem paliw) było przedmiotem tego
typu ograniczeń.
PRZYCZYNY DOBROWOLNYCH
OGRANICZEŃ EKSPORTU II
CŁO OPTYMALNE A
RESTRYKCJE
ILOŚCIOWE
cła utrzymują automatyczne powiązanie
między cenami krajowymi i zagranicznymi,
zapewniają, że najbardziej efektywny dostawca
nadal będzie mógł obsługiwać rynek;
korzystając z ceł, łatwo jest zapewnić
niedyskryminację zagranicznych źródeł dostaw,
co jest znacznie trudniejsze podczas
stosowania kontyngentów;
cła są przejrzyste;
CŁA A RESTRYKCJE ILOŚCIOWE
nominalny poziom protekcjonizmu w przypadku ceł łatwo jest
wyliczyć łatwo jest wyliczyć; ocena tego poziomu jest znacznie
trudniejsza przy stosowaniu kontyngentów;
cła generują dochody dla rządu, podczas gdy przy stosowaniu
kontyngentów ekwiwalent cła może płynąć do eksporterów lub
pośredników;
cła są również bardziej efektywne, ponieważ zmniejszają
skłonność do wywierania nacisków, przynoszą korzyść całej
branży produkującej chronione towary, zmniejszają korzyści dla
indywidualnych fi rm prowadzących lobbying na rzecz
protekcjonizmu.
CŁA A RESTRYKCJE ILOŚCIOWE
SUBWENCJE
Benefi cjent uzyskuje korzyść lub występuje wkład
fi nansowy, wsparcie dochodowe lub fi nansowe ze
strony rządu bądź innej instytucji publicznej.
Obok klasycznych wkładów fi nansowych wymienia się
takie formy wspierania działalności, jak umorzenie
należności, odroczenie płatności (np. podatkowych)
czy zakup towarów na warunkach lepszych niż
rynkowe.
DEFINICJA
Subsydia zakazane,
Subsydia podlegające sankcjom,
Subsydia niepodlegające sankcjom.
KLASYFIKACJA
bezpośrednie subsydia rządowe dla przedsiębiorstwa
lub przemysłu uzależnione od wyników w eksporcie,
preferencyjne stawki transportowe dla eksporterów,
zwolnienia, ulgi lub kredyty podatkowe dotyczące
eksportu,
preferencyjne rządowe kredyty eksportowe.
SUBSYDIA ZAKAZANE
DZIAŁANIE SUBSYDIUM
EKSPORTOWEGO
Źródło: P.R. Krugman, M. Obstfeld, Ekonomia międzynarodowa. Teoria i polityka Tom 1, PWN, Warszawa 2007, s. 283.
wyrządzające szkodę przemysłowi krajowemu innego
Członka WTO,
naruszające lub eliminujące korzyści innych Członków,
wynikające bezpośrednio lub pośrednio z postanowień
GATT 1994 r.,
powodujące poważny uszczerbek interesów innego kraju,
który występuje gdy:
wysokość subsydium przekracza 5% ad valorem,
subsydium przyznane jest na pokrycie bieżących strat
danego przemysłu/ przedsiębiorstwa,
następuje umorzenie długu wobec państwa.
SUBSYDIA PODLEGAJĄCE SANKCJOM
Z sankcji wyłączono pomoc fi nansową na:
prace badawcze prowadzone przez fi rmy, wyższe
uczelnie i jednostki badawcze, do wysokości 75%
kosztów badań przemysłowych lub 50% kosztów
wdrożenia produkcji,
rozwój regionów względnie zacofanych (w ramach
danego kraju),
dostosowanie się do nowych wymagań w zakresie
ochrony środowiska naturalnego.
SUBSYDIA NIEPODLEGAJĄCE
SANKCJOM
złożenie pisemnego wniosku przez/lub w imieniu
przemysłu krajowego,
dowody wystąpienia jednocześnie trzech elementów:
a) subsydium,
b) szkody,
c) związku przyczynowo skutkowego między faktem
subsydiowania
i wystąpieniem szkody.
POSTĘPOWANIE ANTYSUBWENCYJNE
Wyszczególnieni
e
Cło
Subsydium
eksportowe
Kwota
importowa
VER
Nadwyżka
producenta
Rośnie
Rośnie
Rośnie
Rośnie
Nadwyżka
konsumenta
Spada
Spada
Spada
Spada
Przychody rządu
Rosną
Spadają (rosną
wydatki rządu)
Nie zmieniają
się (renty dla
posiadaczy
licencji)
Nie zmieniają
się (renty dla
cudzoziemców)
Ogólny dobrobyt
kraju
Niejednoznaczn
y (spada w kraju
małym)
Spada
Niejednoznaczn
y (spada w kraju
małym)
Spada
PODSUMOWANIE
Źródło: P.R. Krugman, M. Obstfeld, Ekonomia międzynarodowa. Teoria i polityka Tom 1, PWN, Warszawa 2007, s. 292.
BIBLIOGRAFIA
Adam Budnikowski, Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska
„Międzynarodowe stosunki gospodarcze” Polskie
Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2000
http://www.fi nanse.mf.gov.pl/pl/strona-glowna