TEST

MATRYC

RAVENA

HISTORIA TESTU

MATRYC RAVENA

Test Matryc Ravena po raz pierwszy
ukazał się w 1938 roku i od tego czasu
stale ulega transformacjom. Test Matryc
jest testem niewerbalnym. Zadania mają
postać matrycy z „luką", którą badany
ma uzupełnić, wybierając odpowiedni
element spośród podanych sześciu lub
ośmiu. Zadania są ujęte w serie, które
różnią się trudnością. W większości
wersji czas rozwiązywania testu nie jest
ograniczany. Pozwala na ocenę
możliwości intelektualnych.

Jako pierwszą opracowano wersję
Standard Testu Matryc, przeznaczoną do
badania osób w dowolnym wieku i o
różnym poziomie zdolności. Nieco
później skonstruowano wersję Kolorowa
i wersję dla Zaawansowanych, aby
umożliwić bardziej dokładne
różnicowanie zdolności, odpowiednio w
dolnym i górnym krańcu rozkładu.
Wszystkie trzy wersje łącznie pozwalały
przez wiele lat na zaspokojenie
większości potrzeb badawczych i
praktycznych.

Pod koniec lat 80. stwierdzono w różnych
kulturach wzrost wyników w Teście Matryc
w wersji Standard. Wśród młodzieży test
stał się zbyt łatwy dla bardziej zdolnych.
Jednocześnie zaczęły pojawiać się głosy,
że po kilkudziesięciu latach stosowania
Test Matryc jest zbyt dobrze znany, by
można było ufać jego wynikom. W
związku z tym podjęto prace nad
konstrukcją trudniejszej formy Testu
Matryc w wersji Standard, która
pozwoliłaby lepiej różnicować zdolną
młodzież i młodych dorosłych, oraz form
równoległych (dla wersji Standard i wersji
Kolorowej Testu Matryc) — równoważnych
w stosunku do form dotychczas
stosowanych.

Test Matryc Ravena ma swoje
teoretyczne źródła w koncepcji
inteligencji Spermana

Jako pierwszy dostrzegł on że testy
zdolności szkolnych (zdolności liczenia,
czytania, ortografii) korelują ze sobą na
poziomie 0,7-0,8. Tak wysokie korelacje
można jego zdaniem wyjaśnić
przyjmując, że u podstawy zdolności
umysłowych leży wspólny „ogólny”
czynnik g. Przejawia się on dwojako- w
postaci zdolności edukacyjnych i
reprodukcyjnych.

Zdolności edukacyjne to zdolności
uzyskiwania nowego wglądu,
dostrzegania sensu, wchodzenia poza
dostarczone informacje. Zdolności te
są nie zależne od doświadczenia.

Zdolności reprodukcyjne to zdolności
przypominania sobie i posługiwania się
kulturalnym zasobem jasno
sprecyzowanej, zwerbalizowanej wiedzy.

WERSJE TESTU

MATRYC RAVENA

WERSJA STANDARD

(TMS)

Test Matryc Ravena w wersji Standard
(TMS) przeznaczony jest do badania osób o
zróżnicowanym, ale nie skrajnie niskim lub
wysokim, poziomie zdolności
edukacyjnych. Ukazał się po raz pierwszy w
1938 roku. Pierwotna wersja testu została
w 1956 roku poddana rewizji, w wyniku
której zmieniono kolejność niektórych
zadań. Od tego czasu stosowana jest ta
właśnie postać Testu .Matryc w wersji
Standard, określana dalej jako Klasyczna
(TMS-K).

W połowie lat 80. rozpoczęto prace nad
formą równoległą Testu Matryc Ravena w
wersji Standard oraz jego formą
trudniejszą. W roku 1998 opublikowano
obie te formy: formę Równoległą— TMS-R
oraz formę Plus — TMS Plus. Wszystkie
formy Testu Matryc Ravena w wersji
Standard składają się z 60 zadań ujętych
w 5 serii po 12 zadań każda. W badaniu
nie powinno się stosować żadnych
ograniczeń czasowych.

WERSJA

KOLOROWA (TMK)

Wersja Kolorowa Testu Matryc (TMK)
przeznaczona jest do badania małych dzieci,
osób o obniżonej sprawności intelektualnej i
ludzi starych. Opublikowana została w 1947
roku. W roku 1956 dokonano rewizji TMK,
zmieniając formę prezentacji końcowych
zadań, i w tej właśnie postaci jest on
stosowany do dziś (TMK-K). Pod koniec lat
90. opracowano formę równoległą Testu
Matryc w wersji Kolorowej (TMK-R),
równoważną w stosunku do TMK-K z 1956
roku.

Test Matryc w wersji Kolorowej składa się z trzech
serii zadań, po 12 zadań każda: pierwsza i trzecia
to dwie najłatwiejsze serie z TMS z tą, różnicą, że
w TMK zadania pierwszej serii i początkowe
zadania serii trzeciej przedstawione są na
kolorowym, a nie czarno — białym, tle. Druga z
kolei seria została opracowana specjalnie dla
TMK. Test Matryc w wersji Kolorowej występuje w
dwóch postaciach: papierowej (tak jak wersja
Standard i dla Zaawansowanych) oraz
układankowej (tablice z ruchomymi wycinkami).
Postać układankową stosuje się w badaniu bardzo
małych dzieci oraz ludzi o obniżonej sprawności
intelektualnej. Test Matryc w wersji Kolorowej
stosuje się bez ograniczenia czasu.

WERSJA DLA

ZAAWANSOWANYC

H (TMZ)

Test Manc Ravena w wersji dla
Zaawansowan

y

ch (TMZ) opracowano z

myślą o osobach bardziej niż przeciętnie
zdolnych. Wersję tę przygotowywano od
początku lat 40., opublikowano — tak jak
wersję Kolorową — w roku 1947. W 1962
roku test poddano rewizji, w wyniku której
uległ on skróceniu. Do dziś stosowana jest
forma z 1962 roku. Jak dotąd, nie powstała
żadna inna forma TMZ.

Wersja dla Zaawansowanych Testu Matryc składa
się z dwóch serii zadań (zamieszczonych w dwóch
osobnych zeszytach): seria pierwsza zawiera 12
zadań, które mają umożliwić badanemu trening w
metodzie pracy; seria druga zawiera właściwe
zadania testowe (36), ułożone według rosnącego
stopnia trudności. Test Matryc Ravena może być
stosowany — podobnie jak dwie pozostałe wersje
— bez ograniczenia czasu, ale także (ze względu
na to, Ze zadania właściwe to pojedyncza seria) z
ograniczeniem czasu, jako test sprawności
intelektualnej. Seria pierwsza bywa także
używana do wstępnej oceny zdolności
edukacyjnych badanego, na podstawie której
podejmuje się decyzję o tym. którą z wersji Testu
Matryc zastosować we właściwym badaniu:
Standard czy dla Zaawansowanych.

Test Matryc Ravena w wersji Standard —
TMS (Standard Progressive Matrices —
SPM)

•forma Klasyczna z 1956 roku — TMS-K,

•forma Równoległa — TMS-R,

•forma Plus — TMS Plus.
Test Matryc Ravena w wersji Kolorowej —
TMK (Coloured Progressive Matrices —
CPM)

•forma Klasyczna z 1956 roku — TMK-K,

•forma Równoległa — TMK-R.
Test Matryc Ravena w wersji dla
Zaawansowanych — TMZ (Advanced
Progressive Matrices — APM)

•forma z 1962 roku — TMZ.

Wszystkie te wersje i formy —poza formą
Równoległą wersji Kolorowej — dostępne są w
Polsce.

INSTRUKCJA-

BADANIE

GRUPOWE

Rozdajemy arkusze odpowiedzi i prosimy
osoby badane o wpisanie odpowiednich
danych personalnych. Następnie
rozdajemy zeszyty testowe, prosząc
osoby badane, by nie otwierały ich,
dopóki wszyscy nie będą gotowi.

To jest zeszyt testowy do Testu Matryc. W
zeszycie nie należy niczego pisać.
Ten test jest testem spostrzegawczości i
poprawnego myślenia. Otwórzcie zeszyt
testowy na pierwszej stronie. Znajduje się
tam zadanie A1.
Teraz popatrzcie na swój arkusz
odpowiedzi. Widzicie, że pod tytułem
Seria A znajduje się kolumna liczb: 1, 2, 3,
4 aż do 12. To jest miejsce przeznaczone
do wpisywania odpowiedzi.
Teraz spójrzcie znowu do zeszytu
testowego. A1.

Górna część zadania A1 to wzór z
brakującym wycinkiem. Popatrzcie na wzór i
pomyślcie, jaki kawałek byłby potrzebny,
aby poprawnie uzupełnić wzór zarówno
wzdłuż jak i wszerz. Potem znajdźcie
prawidłowy kawałek spośród tych sześciu
na dole.
Tylko jeden jest dobry. Wszystkie one...
pasują kształtem do pustego miejsca, ale
tylko jeden ma właściwy wzór.

Numer 4 jest dobry, prawda? Tak
więc odpowiedzią jest numer 4.
Napiszcie „.4" obok numeru 1 w
kolumnie Seria A na swoim
arkuszu odpowiedzi.

Czekamy aż badani znajdą i wpiszą
rozwiązanie zadania A2.
Prawidłową odpowiedzią jest numer 5.
Sprawdzamy, czy badani prawidłowo
wpisali odpowiedz.

Na każdej stronie w zeszycie testowym
znajduje się wzór z brakującym
fragmentem. Spośród kawałków
narysowanych poniżej, musicie wybrać ten,
który poprawnie uzupełnia wzór. Gdy
znajdziecie właściwy, wpiszcie jego numer
na arkuszu odpowiedzi obok numeru
zadania.
Jeśli pomylicie się lub będziecie chcieli
zmienić odpowiedź, postawcie krzyżyk na
złej odpowiedzi, a następnie wpiszcie numer
poprawnej odpowiedzi.
Nie starajcie się wymazywać niepoprawnej
odpowiedzi.
Pracujcie dalej sami, do końca zeszytu.

Nie wpisujcie niczego do zeszytu testowego.
Zadania są na początku łatwe, potem stają
się trudniejsze.
Nie ma tu żadnych pułapek. Jeżeli
zastanowicie się nad tym, jak znajdujecie
odpowiedzi w zadaniach łatwych, wówczas
następne sprawią wam mniej trudności.
Rozwiązujcie wszystkie zadania po kolei, od
początku do końca zeszytu, wpisując
odpowiedzi w arkuszu. Gdy wpisujecie
odpowiedź, upewnijcie się, że zapisujecie ją
w odpowiedniej kolumnie i obok numeru
zadania, które właśnie rozwiązujecie.

Pracujcie w takim tempie, jakie wam
odpowiada.
Nie opuszczajcie żadnego zadania. Gdy nie
będziecie pewni, zgadujcie, ponieważ
zgadując można czasami trafić. jeśli
napotkacie trudności, przejdźcie do
następnych zadań, a potem wróćcie do
tego, które sprawiło wam trudność.
Możecie pracować tyle czasu, ile chcecie.
Przejdźcie do zadania A3 i zaczynajcie.
W tym momencie notujemy czas, który
następnie (po badaniu) wpisujemy w
odpowiedniej rubryce w arkuszu
odpowiedzi.
Sprawdzamy, czy badani poprawnie wpisali
odpowiedzi w pierwszych pięciu zadaniach.

Po upływie 15 minut od rozpoczęcia
badania sprawdzamy, czy badani wpisują
odpowiedzi w odpowiednich miejscach.

Po upływie około 30 minut prosimy osoby
badane o zasygnalizowanie, gdy skończą.

INTERPRETACJA

WYNIKÓW

KATEGORIA

CENTYLE

OCENA

I

POWYŻEJ 95

OSOBA WYBITNA

INTELEKTUALNE

II

75-95

OSOBA

ZDECYDOWANIE

POWYŻEJ

PRZECIĘTNEJ W

ZAKRESIE ZDOLNOŚĆI

INTELEKTUALNYCH

III

25-74

OSOBA

INTELEKTUALNIE

PRZECIĘTNA

IV

5-24

OSOBA ZNACZĄCO

PONIŻEJ PRZECIĘTNEJ

W ZAKRESIE

ZDOLNOŚCI

INTELEKTUALNYCH

V

PONIŻEJ 5

OSOBA

INTELEKTUALNIE

UPOŚLEDZONA

Pewien procent prawidłowych odpowiedzi w
TMS jest zupełnie przypadkowy. Ponieważ
liczba przypadkowych wyborów jest
proporcjonalna do liczby zadań źle
rozwiązanych, to osoby, które uzyskują niskie
wyniki, mają proporcjonalnie więcej
poprawnych odpowiedzi udzielonych zupełnie
przypadkowo. Dlatego niskie wyniki w TMS są
mniej spójne i rzetelne niż wyniki wysokie.
Niskie wyniki mogą też być skutkiem
symulowania upośledzenia umysłowego (na
przykład wtedy, gdy upośledzenie jest
warunkiem otrzymania renty czy
odszkodowania).

OCENA I INTERPRETACJA

WYNIKÓW

ROZWÓJ ZDOLNOŚCI

EDUKACYJNYCH W

CIĄGU ŻYCIA

Na podstawie wyników badań przez wiele
lat sądzono, że zdolności edukacyjne
rozumiane tak, jak mierzy je Test Matryc
Ravena, dojrzewa wraz z wiekiem
osiągając maksymalny poziom w wieku
dorastania, wykazują niezmienny poziom
przez około 20 lat, a następnie-
początkowo powoli, a w starszym wieku
szybciej-ulegają obniżeniu.

Jednak porównywanie wyników
standaryzacji z 1942 i 1992
przeprowadzonych w Anglii wykazało, że
wyniki rosną wraz z datą urodzenia, to
znaczy obserwuje się systematyczne ich
wzrastanie w kolejnych generacjach,
podczas gdy wyniki osób urodzonych w
1992 roku, które w czasie pierwszej
standaryzacji miały po 20 lat, a w czasie
drugiej po 70 lat, są w obu badaniach
zbliżone . Zdaniem autorów oryginalnego
podręcznika stawia się to pod znakiem
zapytania trafność dotychczasowych
poglądów na temat zmian na poziomie
zdolności edukacyjnych w toku życia.

Nie można jednak wykluczyć, że
zdolności edukacyjne zmieniają się tak
jak dotychczas sądzono, i że to Test
Matryc traci na skutek przemian
cywilizacyjnych- swoją trafność.
Obserwowany generacyjny wzrost
wyników( i brak spadku wyników w
ciągu 50 lat u osób urodzonych w roku
1922) można wyjaśnić między innymi
rozwojem „kultury obrazkowej”,
„obyciem” z testami, pojawieniem się
coraz liczniejszych publikacji
popularyzujących testy inteligencji.

Zgodność wewnętrzna TMS Plus dla
dorosłych jest bardzo wysoka.
Współczynniki rzetelności przyjmują
wartości około 0,90 i jedynie dla osób
powyżej 65 roku życia są trochę niższe.
Wyniki w teście i w reteście różnią się u
większości osób, to kierunek tych różnic nie
jest taki sam. Oznacza to, że powtórne
badanie TMS Plus i to w stosunkowo nie
długim czasie, wcale nie musi dawać
lepszych wyników.