SKALA WARTOŚCI SCHELEROWSKICH (SWS)

Historia testu:

Pracę nad skalą rozpoczęto w 1989 roku, sporządzając listę 64 wartości, która w kolejnej fazie badań została rozszerzona do 103. Inspiracja dla autora SWS była teoria obiektywnej hierarchii wartości jak i teoria modalności wartości Maxa Schelera oraz modyfikację jakie do teorii Schelera wprowadził Tischner. Scheler przyjął, że istnieją trzy rodzaje bytów: psychiczne, idealne oraz materialne byty te mogą istnieć w sposób obiektywny i subiektywny. Jak również, twierdził , że wartości istnieją obiektywne i są niezależne od podmiotu jak byty materialne czy prawdy matematyczne. Ponadto wartości istnieją idealnie w odróżnieniu od bytów materialnych i psychicznych które występują realnie. Wartości te nie są dostępne poznaniu zmysłowemu ani nawet racjonalnemu, natomiast można je poznać bezpośrednio za pomocą intuicji, z której fenomenolodzy uzyskali główne narzędzie poznania.

TEST

Powstały 4 wersje testu, A, B, C, D, składających się z sześciu podskal: Wartości Hedonistyczne, Witalne, Estetyczne, Prawdy, Moralności i Świętych. Analiza czynnikowa umożliwiła na wyodrębnienie dwóch czynników podskal wartości Witalnych (Sprawność i Siła Fizyczna, Wytrzymałość) oraz dwóch czynników wartości Świętych (Świętości Świeckie, Świętości Religijne).

Najlepsza z czterech wersji okazała się wersja D, składająca się z 50 wartości, które tworzą sześć skal podstawowych. Na poszczególne podskale podstawowe składają się następujące pozycje:

- Podskala wartości Hedonistycznych – 8 pozycji: dostatnie życie, miłość erotyczna, posiadanie, przyjemności, radość życia, wygoda, wypoczęcie, życie pełne wrażeń.

- Podskala wartości Witalnych – 6 pozycji: odporność na zmęczenie, siła fizyczna, sprawność, sprężystość ciała, umiejętność znoszenia głodu.

- Podskala wartości Estetycznych – 7 pozycji: elegancja, gustowność, harmonia, ład rzeczy, proporcjonalność kształtów, regularność rysów, uporządkowanie.

- Podskala wartości Prawdy – 8 pozycji: inteligencja, logiczność, mądrość obiektywność, otwarty umysł, rozumienie, szerokie horyzonty umysłowe, wiedza.

- Podskala wartości Moralnych – 11 pozycji: dobroć, honor, miłość bliźniego, pokój, pomaganie innym, prawdomówność, rzetelność, szczerość, uczciwość, uprzejmość, życzliwość.

- Podskala wartości Świętych – 10 pozycji: Bóg, kraj, naród, niepodległość, ojczyzna, państwo, patriotyzm, wiara, zbawienie, życie wieczne.

Na cztery podskale czynnikowe składają się następujące pozycje:

1. Sprawność i Siła Fizyczna – 3 pozycje: siła fizyczna, sprawność i sprężystość ciała.

2. Wytrzymałość – 3 pozycje: odporność na zmęczeni, umiejętność znoszenia chłodu, umiejętność znoszenia głodu

3. Świętości Świeckie – 6 pozycji: kraj, naród, niepodległość, ojczyzna, państwo i patriotyzm.

4. Świętości Religijne – 4 pozycje: Bóg, wiara, zbawienie, życie wieczne.

PROCEDURA BADANIA I OPRACOWANIE WYNIKÓW

Arkusz testowy:

- pierwszą stronę zajmuje metryczka oraz informacje jak należy oceniać wartości

- druga strona jest już arkuszem testowym na której znajduje się 50 wartości, które zostały uporządkowane alfabetycznie,

Klucze:

- klucze do testu są na trzech kartkach oznaczonymi literami A, B, C. Na karcie A , są klucze do podskali wartości Hedonistycznych, Prawdy i Moralnych, na karcie B – do podskal wartości Witalnych, Estetycznych oraz Świętych, na karcie C – klucz do podskal czynnikowych : Siła i Sprawność Fizyczna, Wytrzymałość, Świętości Świeckie i Świętości Religijne.

Oceny przypisane przez badanego poszczególnym wartościom odczytuje się w wyciętych w kluczu okienkach. Pozycje wchodzące w skład poszczególnych podskal oznaczone są kolorowa kropką z lewej strony okienka i numerem z prawej.

Arkusz wyników:

Stanowi on osobna kartę, na której znajduje się tabela przeznaczona do obliczania wyników oraz tabela do sporządzania profilu wartości do podskal podstawowych oraz podskal czynnikowych.

Procedura badania:

Badanie Skala Wartości Schelerowskich można prowadzić indywidualnie lub grupowo. Średni czas wykonania testu wynosi ok., 20 minut.

Zadaniem badanego jest określenie własnej postawy wobec wartości umieszczonych na liście. W praktyce badanie określa w jakim stopniu ważne są dla nich poszczególne wartości. Ważność wartości należy oceniać na skali 101- punktowej. Zero oznacza na niej wartość zupełnie nieważną (obojętną), a sto – bardzo ważną. Taka samą liczbę punktów można przypisać więcej niż jednej wartości.

Obliczanie wyników:

Do obliczania wyników SWS, służą klucze i arkusz wyników. Po przyłożeniu klucza do arkusza testowego w prostokątnych okienkach można odczytać punkty przypisane przez badanego określonym wartościom. Sumę powstałą ze zliczenia punktów przypisanych wartościom należącym do danej podskali, należy wpisać w odpowiednim miejscu tabeli znajdującej się na arkuszu wyników, w kolumnie oznaczonej znakiem sumy. Następnie sumę tę dzieli się przez liczbę pozycji w podskali. Otrzymaną w ten sposób średnią arytmetyczną, zaokrągloną do całości, wpisuje się w kolumnę oznaczoną literą M. Jest to wynik surowy w danej podskali, analogicznie obliczamy pozostałe podskale.

W zależności jaki jest cel analizy wyników, można obliczyć:

1. Ważność poszczególnych grup wartości.

2. Podobieństwo między dowolną hierarchią wartości i modelową hierarchią Schelerowskich.

3. Podobieństwo między dwiema dowolnymi hierarchiami wartości.

4. Podobieństwo hierarchii wartości w grupie osób.

5. Podobieństwo między hierarchiami wartości jednostki i grupy

INTERPRETACJA WYNIKÓW

SWS umożliwia badaczowi poznanie subiektywnej ważności jaką dla badanych ma pięćdziesiąt wartości i dziesięć grup wartości: im wyższa jest ocena punktowa, tym ważniejsza wartość. Również otrzymujemy informację o subiektywnym uporządkowaniu systemów wartości dla jednostki oraz grupy osób. Tym samym uzyskujemy orientację, z jaka siłą określone wartości mogą wpływać na życie tych osób. Normy stenowe pozwalają ocenić, czy poszczególne grupy wartości jednostka ceni wysoko, przeciętnie wysoko, czy nisko, w porównaniu z osobami z próby normalizacyjnej. Naturalnie, istotna jest także względna ważność (hierarchia) wartości. SWS pozwala oszacować, które z podstawowych sześciu grup wartości jednostka ceni wysoko, a które nisko. Skala ta również umożliwia porównanie indywidualne (bądź grupowe) systemu wartości z hierarchią wzorcową (po przez obliczenie współczynnika korelacji pomiędzy tymi hierarchiami).

ZASTOSOWANIE SWS

Skala Wartości Schelerowskich jest przeznaczona do badania młodzieży i osób dorosłych. Nadaje się nie tylko do badań naukowych, ale także do diagnozy indywidualnej. Wskaźniki rzetelności są szczególnie wysokie w przypadku osób z wykształceniem średnim i wyższym ( w wieku od 20-60 lat). Diagnoza indywidualna w odniesieniu do tych właśnie osób jest więc możliwa, choć niezbędne jest zachowanie pewnej ostrożności.