Kwestionariusz Twórczego Zachowania

•

Kwestionariusz Twórczego Zachowania został stworzony przez
Stanisława Popka w 1980 roku w Lublinie

•

Powstał, gdyż inne techniki europejskie i amerykańskie nie
spełniały wymagań – były zbyt wąskie w swojej tematyce i
brakowało im polskiej normalizacji.

•

Tradycyjne badania nad zdolnościami sprowadzały się
zazwyczaj do pomiaru ilorazu inteligencji. Na podstawie
badań Guilforda i Hudsona stwierdzono, że współczynnik
korelacji między ilorazem inteligencji a zdolnościami twórczymi
wynosi od 0,20 do 0,40.

•

Badania nad wybitnymi artystami, takimi jak Leonardo da
Vinci, Michał Anioł, Rubens, Rembrandt, metodą biograficzną
prowadzone przez L. Leowenfelda pozwoliły na wyłonienie
specyficznych cech charakterologicznych i emocjonalnych

•

M. I. Stein w latach 60 ubiegłego wieku dokonał syntezy
stwierdzonych cech ludzi twórczych. Ludzie twórczy m.in.:

•

Są stanowczy, przywódczy, pełni inicjatywy, mniej formalni,
konstruktywnie krytyczni, niezależni, uczuciowo i emocjonalnie chłonni,

•

Posiadają wysoką motywację wewnętrzną, umiłowanie do pracy, upór,
energię

•

Wadą syntezy jest to, że nie skonstruowano do tej pory
narzędzia badawczego, którym można by dokonać pełnej
weryfikacji

•

Badania nad osobowością ludzi twórczych oraz badania nad
rozwojem dzieci o wysokiej inteligencji pozwalają stwierdzić, że
programowe abstrahowanie przy interpretacji uzdolnienia
twórczego od problematyki motywacji, osobowości jest istotnym
uproszczeniem.

•

E. Nęcka wyodrębnia pewną strukturę (Ryc. I) :

Motywy:

- Instrumentalne - zawodowe
- zabawowe - komunikacyjne
- kierownicze - przywódcze

Umiejętności:

- pole wiedzy związane z
dziedziną twórczości
- techniki generalizacji
pomysłów
- umiejętności w unikaniu
przeszkód

Zdolności:

- asocjacyjne
- analogii
- metaforyczne
- transformacyjne
- abstrakcyjne

Ryc. I. Struktura właściwości zachowań twórczych człowieka wg Edwarda Nęcki.

•

Interakcyjny model zdolności Stanisława Popka stanowi dla
KANH nadrzędną strukturę jako konstrukt teoretyczny zdolności
i ich uwarunkowań środowiskowych.

•

Koncepcja kwestionariusza opiera się na założeniu, że na
postawę twórczą składają się głównie dwie sfery – poznawcza
i charakterologiczna.

•

Sfera poznawcza wynika z dyspozycji intelektualnych, zapamiętywaniu,
przetwarzaniu i wytwarzaniu informacji nowych, a to za sprawą
wyobraźni, intuicji i myślenia dywergencyjnego. Określona jako
ZACHOWANIE HEURYSTYCZNE. Cechy przeciwstawne wyznaczają typ
konwergentyka i są określone jako ZACHOWANIE ALGORYTMICZNE.

•

Sfera charakterologiczna zapewnia aktywne realizowanie potencjalnych
możliwości poznawczych jednostki ludzkiej.

•

Kwestionariusz składa się z 60 stwierdzeń związanych z
różnorodnymi czynnościami człowieka, jakie zachodzą w
procesie uczenia lub sytuacji działania.

Cechy sfery charakterologicznej

Postawa odtwórcza

Konformizm

Nonkonformizm

Postawa twórcza

Zachowania

algorytmiczne

Zachowania

heurystyczne

Cechy sfery poznawczej

KONFORMIZM

NONKONFORMIZM

Zależność

Niezależność

Pasywność

Aktywność, witalność

Sztywność adaptacyjna

Elastyczność adaptacyjna

Stereotypowość

Oryginalność

Uległość, słabość

Konsekwencja

Bojaźliwość (lękliwość)

Odwaga

Podporządkowanie

Dominatywność

Niesamodzielność

Samoorganizacja

Zahamowalność

Spontaniczność, ekspresja

Defensywność

Otwartość

Słaba odporność i wytrwałość

Odporność i wytrwałość

Nieodpowiedzialność

Odpowiedzialność

Brak krytycyzmu

Samokrytycyzm

Nietolerancja

Tolerancyjność

Niskie poczucie wartości „ja”

Wysokie poczucie wartości „ja”

ZACHOWANIA ALGORYTMICZNE

ZACHOWANIA HEURYSTYCZNE

Spostrzegawczość kierowana

Samodzielność obserwacji

Pamięć mechaniczna

Pamięć logiczna

Wyobraźnia odtwórcza

Wyobraźnia twórcza

Myślenie konwergencyjne

Myślenie dywergencyjne

Uczenie się reproduktywne

Uczenie się rekonstruktywne

Uczenie się ukierunkowane

Uczenie się samodzielne

Uczenie się przez rozumienie

Uczenie się przez zrozumienie

Sztywność intelektualna

Elastyczność intelektualna

Bierność poznawcza

Aktywność poznawcza

Niska refleksyjność

Wysoka refleksyjność

Wdrukowywanie się

Samodzielność intelektualna, twórczość

Niska sprawność i umiejętność
konstrukcyjna

Wysoka sprawność i umiejętność
konstrukcyjna

Odtwórczość werbalna

Twórczość werbalna

Brak pomysłowości technicznej

Zdolność techniczna

Brak uzdolnień artystycznych

Uzdolnienia artystyczne

•

Stymulacja lub hamowanie aktywności twórczej odbywa się w
konkretnych warunkach społecznych poprzez oddziaływanie
środowiska rodzinnego, rówieśniczego i szkolnego. Każdy ma
inne zapotrzebowanie na stymulację – zarówno siły i jakości
bodźców.

pozytywna (aktywacja)

wypływ skutecznej działalniości

akceptowanej społecznie

Umysł gorący

pozytywne doświadczenia

indywidualne

afirmacja emocjonalna

samoakceptacja

samosterowność i wysoka

motywacja

Aktywacja emocjonalno -

energetyczna

Możliwości potencjalne

Umysł zimny

negatywne (hamowanie)

odczuwanie niskiej skuteczności

lub braku skuteczności w

działaniu

Umysł gorący, dezorganizujący,

hamujący

negatywne doświadczenia

indywidualmne

niska samoocena

zahamowania emocjonalne

brak samosterowności i niska

motywacja

Tab. 1. Mechanizm rozwoju lub regresji zdolności potencjalnych o charakterze poznawczym.

•

Kwestionariusz KANH – I jest przeznaczony do badań
młodzieży od 12 roku życia, uczniów szkoły gimnazjalnej, szkół
średnich i studentów,

•

Wersja KANH – II przystosowana jest do badania nauczycieli
szkół gimnazjalnych, średnich i uczelni wyższych – jedyna
zmiana to zmiana formy stwierdzeń bez zmiany treści.

•

Może być wykorzystywany do pomiarów postaw twórczych
młodzieży.

•

Służy do badań zbiorowych

•

Można nim prowadzić badania indywidualne osób np. w
poradnictwie wychowawczo – zawodowym

•

Rzetelność – dla skali – konformizm – nonkonformizm = 0,87 ,
dla skali zachowania algorytmiczne – heurystyczne = 0,83

•

Stabilność – różnice między średnimi okazały się nieistotne
statycznie. Stabilność dla skali K = 0,917; skali A = 0,907;
N=0,921; H=0,903. W każdym przypadku stabilność jest
wyższa od 0,90, więc można wnioskować, ze Kwestionariusz jest
godny zaufania

•

Trafność – Skorelowano z Testem HDYT (How do you think?)

•

Są dwie techniki obliczania wyników

•

Technika A

•

Pozwala na pomiar w skali punktowej od 0 – 30 wyników w każdej ze
skal

•

Suma skali K – A – sfera odtwórcza, suma skali N – H – skala twórcza

•

Technika B

•

Różnica skali K – A, suma skali N – H – skala twórcza

postawa

odtwórcza

postawa

twórcza

sfera charakterologiczna

K

N

11 p.

30 p.

sfera poznawcza

A

H

10 p.

13 p.

razem

21 p

43 p.

Tab. 2. Graficzny obraz współwystępowania zachowań twórczych i odtwórczych na przykładzie.

•

W przypadku KANH nie zachodzi prawdopodobieństwo
nadawania negatywnej etykiety, tak jak w przypadku testów
inteligencji.

•

Według autora zdolności twórcze i odtwórcze są niezwykle
istotne

•

Wyniki surowe należy odwołać do skal i do Klucza
kwestionariusza

•

Anna B. uzyskała w skali N = 30 p, H = 13, K = 11, A = 10

•

Przewaga zachowań nonkonformistycznych – wysokie nasilenie
sfery motywacyjnej, niski poziom zachowań heurystycznych i
algorytmicznych – niskie nasilenie sfery poznawczej

Skala K

Skala N

Skala A

Skala H

Wynik

surowy sten

Wynik

surowy sten

Wynik
surowy

sten

Wynik

surowy sten

25

10

30

10

25

10

30

10

24

29

24

29

23

28

23

28

22

27

22

27

21

26

9

21

9

26

20

25

20

25

9

19

9

24

8

19

8

24

8

18

23

18

23

17

8

22

7

17

7

22

16

21

16

21

7

15

7

20

6

15

6

20

14

19

14

19

6

13

18

5

13

5

18

5

12

6

17

4

12

4

17

11

16

11

16

4

10

5

15

3

10

3

15

9

14

9

14

3

8

13

8

2

13

7

4

12

2

7

1

12

2

6

11

1

6

11

5

3

10

5

10

1

4

9

4

9

3

2

8

3

8

2

1

7

2

7

1

6

1

6

0

5

0

5

•

Prezentacja przygotowana przez:

•

Anna Irzyk

•

Elżbieta Jaracz

•

Kornelia Dziewięcka

•

Joanna Kozyra

•

Marlena Szymczyk

•

Sylwia Godyń

•

Mateusz Frączek

•

Wojtek Klęk