Fundamentalizm jako

źródło współczesnego

terroryzmu

religijnego.

Fundamentalizm

Rygorystyczne trzymanie się zasad i

norm wyznaczonych przez daną

religię

(fundamentalizm religijny),

doktrynę polityczną

(fundamentalizm polityczny)

lub

ideologię

(np. fundamentalizm światopoglądu

naukowego w komunizmie).

Fundamentalizm

religijny

Rygorystyczne przestrzeganie

zasad i norm wyznaczonych przez

doktrynę religijną połączone z

narzucaniem tych zasad innym

członkom społeczności

niekoniecznie wyznającym tę

samą religię lub przymusowym

prozelityzmem

.

Fundamentalizm religijny stawia sobie za

cel

„oczyszczenie” wiary swoich

współwyznawców

z tego, co określane jest

jako wynik wpływu pluralistycznego i

liberalnego współczesnego społeczeństwa.

Fundamentalistom

współczesność jawi się

jako zagrożenie

Nowoczesne państwo, otwarte

społeczeństwo, indywidualna aktywność

jednostek

– to wrogowie, których oddziaływanie

należy ograniczyć lub wręcz zniszczyć.

Fundamentaliści

religijni

Widzą konieczność powrotu do źródeł

wyznawanej wiary: Biblii, Koranu,

Magisterium Kościoła, tradycji.

Nie ma znaczenia, że w przeszłości

nigdy nie było stanu idealnego,

państwa bożej szczęśliwości — ani w

państwie papieskim, ani w imperium

stworzonym przez proroka

Mahometa, ani też w jakimkolwiek

innym

.

Fundamentaliści

religijni

• Dążą do przywrócenia politycznej roli

religii, posługując się narzędziami
niereligijnego oddziaływania do
doprowadzenia do sukcesu swojej idei,
która używa formy religijnej, ale w
zasadniczej treści niesie przesłanie
polityczne.

Upolitycznienie religii świadczy dobitnie, że

fundamentalizm religijny jest formą

zmiany społeczeństwa na wzór zachodni.

Fundamentalizm a

religia

Rozdział polityki od religii,

która zgodnie

z zasadami fundamentalistów

musi być

oczyszczona ze wszelkich wpływów

niereligijnych

powoduje, że sfera

publiczna zostaje oddzielona od idei

religijnych.

Upolitycznienie religii powoduje z kolei,

że

państwo, w którym władzę przejmują

fundamentaliści, przejmuje kontrolę

nad instytucjami życia religijnego

.

Fundamentalizm

religijny

Początki myśli fundamentalistycznej

sięgają końca XIX wieku.

W Stanach Zjednoczonych ówcześni

teologowie o nastawieniu liberalnym

dążyli do oczyszczenia Biblii ze

wszystkich naleciałości mitologicznych i

uwarunkowań historycznych, korzystając

w tym celu z narzędzi krytycznych

używanych w naukach humanistycznych.

Fundamentalizm

religijny

Sprzeciwili się temu konserwatywni

teologowie, którzy uznawali tekst zawarty

w Biblii za słowo boskie, niepodlegające

jakimkolwiek interpretacjom.

Na konferencji w Niagara Falls w 1895

sformułowali dokument, który wykluczał

jakiekolwiek badania treści Biblii, która

jako słowo Boga jest nieomylna i

jednoznaczna.

Fundamentalizm

religijny

Pojęcie fundamentalizm pojawiło

się w USA w latach 20. XX w.

wraz z publikacją niewielkiego

dziełka Fundamental of The Faith

i oznaczało świadomie

antymodernistyczne skrzydło

protestantyzmu.

Fundamentalizm

religijny

Fundamentalizm religijny ma

bazę w sytuacji społecznej, a nie

w ideologii czy wyznawanej religii

— te mają znaczenie wtórne, są

formą artykulacji napięć

społecznych i nie wpływają na

powstawanie ruchów

fundamentalistycznych.

Baza fundamentalizmu

Bazą społeczną fundamentalistów

są ludzie wyrwani na skutek

emigracji z dotychczasowej kultury,

pozbawieni wsparcia społeczeństwa

i których tradycji w których trwali

od pokoleń, postawieni wobec

zagrożeń, których nie rozumieją i

tym samym nie są w stanie

sprostać.

Baza fundamentalizmu

Fundamentalistów wszystkich wyznań

łączy wiara, że nowoczesność ma tylko złe

strony

-

dąży do rozbicia rodziny, uznaje

mniejszości seksualne i kobiety za

równoprawnych członków społeczeństwa,

zezwala na aborcję, nie uznaje ustalonych

autorytetów i wykazuje brak szacunku dla

boskiego posłannictwa.

W efekcie możemy zaobserwować doraźne

sojusze rabina, księdza czy imama w

obronie zagrożonych podstaw wiary.

Cechy i symptomy

fundamentalizmu

• Fundamentaliści dają sobie prawo do osądzania, kto

jest prawdziwym wiernym, a kto nim nie jest.
Oczywiście siebie uważają za prawdziwie wierzących.

• Fundamentaliści szczycą się, że znają ostateczne

odpowiedzi na wszystkie możliwe pytania.

• Widzą wszystkie problemy w czarno-białych kolorach

bez pozostawiania jakichkolwiek wątpliwości.

• Tworzą enklawy oddzielając się od innych, których

uważają za niewiernych. Charakteryzuje ich
ekskluzywizm.

• Nie uznają kompromisów, charakteryzuje ich postawa

konfrontacji. Dążą do tego, aby podporządkować
sobie lub pognębić myślących inaczej.

Cechy i symptomy

fundamentalizmu

• Swoich przywódców poddają testowi siły,

moralności i sprawiedliwości.

• Wzniecają niepokoje, aby osiągnąć swoje cele.

Organizują rewolty, angażują się w konflikty.

• Religia góruje ponad innymi sprawami typu

społeczeństwo, ekonomia czy polityka. Całe życie

społeczne musi być podporządkowane rygorom

religii.

• Prowadzą prosty styl życia, są zdeterminowani w

osiąganiu swoich celów.

• Są wysoce nietolerancyjni, traktują inaczej

myślących jako zagrożenie dla swojej egzystencji.

Dlatego zwalczanie ich uważają za naczelny swój

cel.

Fundamentalizm w

USA

Amerykański fundamentalizm

religijny uległ istotnym zmianom

—

stał się elementem składowym

nowego amerykańskiego

nacjonalizmu

, który otworzył się

na bliskie wieloetnicznemu
narodowi amerykańskiemu

wartości ogólnoludzkie.

Fundamentalizm

chrześcijański na świecie

Oprócz USA chrześcijańskie

środowiska

fundamentalistyczne znajdują

się w Indiach (

National

Liberation Front of Tripura

), czy

Ugandzie Armia Bożego Oporu

(

Lord's Resistance Army

).

Fundamentalizm w Polsce

• Kościół Wolnych Chrześcijan,
• Stowarzyszenie Zborów Chrześcijan,
• Kościół Ewangelicznych Chrześcijan,
• Biblijny Kościół Baptystyczny,
• Kościół Nowego Przymierza,
• Chrześcijańska Wspólnota

Zielonoświątkowa

• Ewangeliczna Wspólnota

Zielonoświątkowa

Fundamentalizm w Ameryce

Łacińskiej

• Fundamentalizm religijny w krajach Ameryki

Południowej i Środkowej ma charakter
masowego ruchu społecznego protestu wobec
istniejącej elity władzy

, do której, obok

właścicieli ziemskich i przedsiębiorców,
zaliczany jest też kler katolicki.

• Próby przybliżenia Kościoła Katolickiego do

problemów biedoty, swoiste „lewicowe"
chrześcijaństwo, spotkało się ze
zdecydowanym oporem hierarchii, w tym
także, a może przede wszystkim rzymskiej, na
czele z papieżem.

Fundamentalizm

muzułmański

• To z bunt przeciwko westernizacji świata,

któremu nie można się przeciwstawić

.

• Niemożliwość wypracowania własnej

alternatywy rozwoju innowacyjnego na bazie

tradycyjnej kultury islamu spowodowała, że

wytworzyły się warunki do buntu.

• Jedynym realnym odniesieniem była historia

— legenda wielkości imperiów stworzonych

przez Mahometa i jego następców, których

państwa sięgały Pirenejów i Zatoki

Bengalskiej.

Fundamentalizm

muzułmański

Fundamentaliści muzułmańscy uznali,

że

źródłem tej wielkości był fakt,

iż

islam VII czy VIII wieku miał czystą

formę, nieskażoną dekadencją

późniejszych wieków

.

Wrócono więc do studiowania

świętych tekstów w takiej formie, w

jakiej je stworzył Prorok i jego

bezpośrednie otoczenie, mające

kontakt z Bogiem.

Fundamentalizm

muzułmański

Dla fundamentalistów islamskich

prawda historyczna nie ma znaczenia.

Powrót do źródeł wiary ma tylko i

wyłącznie kontekst mobilizacyjny,

umożliwiający koncentrację

ogromnych rzesz ludzi wobec prostego

przesłania, które są w stanie

zrozumieć i które formułuje proste

rozwiązania ich problemów

.

Muzułmański

reformizm

• Rozwijał się w tym samym czasie co

fundamentalizm i ma wspólne korzenie

wiary.

• Najwybitniejszym przedstawicielem był

Pers

Dżamal ad-Din al Afgani (1839-1897)

, który

uważał że sukcesy Europy tkwią nie w sile

armii, ale potędze nauki.

Dlaczego islam nie był w stanie wytrzymać

konkurencji z nauką zachodnią?

Gdyż nad interpretacją racjonalną świętego

tekstu przeważyło naśladownictwo.

Zaprzestano uprawiania hermeneutyki

teologicznej, podczas gdy w Europie się

rozwijała.

Radykalizacja islamu

Początki współczesnego

islamskiego radykalizmu

, który

dokonał integracji myśli

wahhabickiej i reformistów,

wiążą

się z działalnością Egipcjanina

Hasana al-Banny (1906-1949)

i założonego przez niego

Bractwa

Muzułmanów.

Fundamentalizm

judaistyczny

• Wśród partii religijnych zasiadających w Knessecie

znajdują się ugrupowania

sprzeciwiające się

istnieniu Państwa Izrael, postrzeganego jako twór

ludzki i świecki w przeciwieństwie do właściwego

Izraela, który ma być dziełem Mesjasza

.

• Grupy te nie akceptują zwrotu Palestyńczykom

oraz sąsiadom Izraela żadnych ziem okupowanych

uznając je za część świętej ziemi narodu

izraelskiego przekazanej mu przez Boga.

• Ze środowiska judaistycznych fundamentalistów

wywodził się m.in. zabójca dążącego do pokoju z

Palestyńczykami izraelskiego premiera Icchaka

Rabina.

Gusz Emunim – Blok

Wiernych

Zakłada „judaizację” państwa i tradycji,

oraz lekceważenie wszystkiego, co nie jest

żydowskie.

Przywódcy ruchu uważają, iż Holocaust był próbą

daną Żydom od Boga, który pragnął w ten

sposób zmusić ich do powrotu do Syjonu.

Blok Wiernych neguje prawo Palestyńczyków do

tego kraju uważając, że tylko Żydzi są

spadkobiercami praw do „ziemi obiecanej”.

Grupa ta domaga się wprowadzenia do prawa

stanowionego zapisów opowiadających się za

dyskryminacją rasową, a także polityką

„żelaznej pięści” przeciwko Palestyńczykom.

Fundamentalizm

hinduistyczny

• W Ajodhji (Indie) w 1992 ruch hinduistycznych

fundamentalistów w wyniku masowych demonstracji

doprowadził do zburzenia meczetu Babri zbudowanego

w XVI wieku przez pierwszego z władców Wielkich

Mogołów Babura - rzekomo stojącego na miejscu

świątyni boga Ramy.

• Na tle sporów z muzułmańskim Pakistanem

niejednokrotnie dochodzi także w Indiach do pogromów

muzułmanów, a także Sikhów, którym fundamentaliści

nie mogą wybaczyć dążenia do utworzenia Kalistanu.

• Fundamentaliści hinduistyczni uważają, że zarówno

muzułmanie, jak i chrześcijanie stanowią obcy element

napływowy. Pierwsi mieli opanować Indie wraz z

dynastią Wielkich Mogołów, drudzy za sprawą

Brytyjczyków w czasie ich obecności na Półwyspie

Indyjskim.

Fundamentalizm buddyjski

• Sri Lanka – konflikt buddystów Syngalezów

z Tamilami wyznania hinduistycznego.

• Buddyjscy mnisi są główny wrogami

uznania hindusów za pełnoprawnych
członków lankijskiego społeczeństwa.

• Od chwili wybuchu 1970 rebelii Tamilów

buddyjscy mnisi byli głównymi
inicjatorami przemocy skierowanej
przeciwko Tamilom.