Fundamentalizm jako źródło współczesnego terroryzmu religijnego.
Fundamentalizm
Rygorystyczne trzymanie się zasad i norm wyznaczonych przez daną religię (fundamentalizm religijny), doktrynę polityczną (fundamentalizm polityczny) lub ideologię
(np. fundamentalizm światopoglądu naukowego w komunizmie).
Fundamentalizm religijny
Rygorystyczne przestrzeganie zasad i norm wyznaczonych przez doktrynę religijną połączone z narzucaniem tych zasad innym członkom społeczności niekoniecznie wyznającym tę samą religię lub przymusowym prozelityzmem.
Fundamentalizm religijny stawia sobie za cel „oczyszczenie” wiary swoich współwyznawców z tego, co określane jest jako wynik wpływu pluralistycznego i liberalnego współczesnego społeczeństwa.
Fundamentalistom współczesność jawi się jako zagrożenie
Nowoczesne państwo, otwarte społeczeństwo, indywidualna aktywność jednostek
– to wrogowie, których oddziaływanie należy ograniczyć lub wręcz zniszczyć.
Fundamentaliści religijni
Widzą konieczność powrotu do źródeł wyznawanej wiary: Biblii, Koranu, Magisterium Kościoła, tradycji.
Nie ma znaczenia, że w przeszłości nigdy nie było stanu idealnego, państwa bożej szczęśliwości — ani w państwie papieskim, ani w imperium stworzonym przez proroka Mahometa, ani też w jakimkolwiek innym.
Fundamentaliści religijni
Dążą do przywrócenia politycznej roli religii, posługując się narzędziami niereligijnego oddziaływania do doprowadzenia do sukcesu swojej idei, która używa formy religijnej, ale w zasadniczej treści niesie przesłanie polityczne.
Upolitycznienie religii świadczy dobitnie, że fundamentalizm religijny jest formą zmiany społeczeństwa na wzór zachodni.
Fundamentalizm a religia
Rozdział polityki od religii, która zgodnie z zasadami fundamentalistów musi być oczyszczona ze wszelkich wpływów niereligijnych powoduje, że sfera publiczna zostaje oddzielona od idei religijnych.
Upolitycznienie religii powoduje z kolei, że państwo, w którym władzę przejmują fundamentaliści, przejmuje kontrolę nad instytucjami życia religijnego.
Fundamentalizm religijny
Początki myśli fundamentalistycznej sięgają końca XIX wieku.
W Stanach Zjednoczonych ówcześni teologowie o nastawieniu liberalnym dążyli do oczyszczenia Biblii ze wszystkich naleciałości mitologicznych i uwarunkowań historycznych, korzystając w tym celu z narzędzi krytycznych używanych w naukach humanistycznych.
Fundamentalizm religijny
Sprzeciwili się temu konserwatywni teologowie, którzy uznawali tekst zawarty w Biblii za słowo boskie, niepodlegające jakimkolwiek interpretacjom.
Na konferencji w Niagara Falls w 1895 sformułowali dokument, który wykluczał jakiekolwiek badania treści Biblii, która jako słowo Boga jest nieomylna i jednoznaczna.
Fundamentalizm religijny
Pojęcie fundamentalizm pojawiło się w USA w latach 20. XX w.
wraz z publikacją niewielkiego dziełka Fundamental of The Faith
i oznaczało świadomie antymodernistyczne skrzydło protestantyzmu.
Fundamentalizm religijny
Fundamentalizm religijny ma bazę w sytuacji społecznej, a nie w ideologii czy wyznawanej religii
— te mają znaczenie wtórne, są formą artykulacji napięć społecznych i nie wpływają na powstawanie ruchów fundamentalistycznych.
Baza fundamentalizmu
Bazą społeczną fundamentalistów są ludzie wyrwani na skutek emigracji z dotychczasowej kultury, pozbawieni wsparcia społeczeństwa i których tradycji w których trwali od pokoleń, postawieni wobec zagrożeń, których nie rozumieją i tym samym nie są w stanie sprostać.
Baza fundamentalizmu
Fundamentalistów wszystkich wyznań łączy wiara, że nowoczesność ma tylko złe strony
- dąży do rozbicia rodziny, uznaje mniejszości seksualne i kobiety za równoprawnych członków społeczeństwa, zezwala na aborcję, nie uznaje ustalonych autorytetów i wykazuje brak szacunku dla boskiego posłannictwa.
W efekcie możemy zaobserwować doraźne sojusze rabina, księdza czy imama w obronie zagrożonych podstaw wiary.
Cechy i symptomy fundamentalizmu
Fundamentaliści dają sobie prawo do osądzania, kto jest prawdziwym wiernym, a kto nim nie jest. Oczywiście siebie uważają za prawdziwie wierzących.
Fundamentaliści szczycą się, że znają ostateczne odpowiedzi na wszystkie możliwe pytania.
Widzą wszystkie problemy w czarno-białych kolorach bez pozostawiania jakichkolwiek wątpliwości.
Tworzą enklawy oddzielając się od innych, których uważają za niewiernych. Charakteryzuje ich ekskluzywizm.
Nie uznają kompromisów, charakteryzuje ich postawa konfrontacji. Dążą do tego, aby podporządkować sobie lub pognębić myślących inaczej.
Cechy i symptomy fundamentalizmu
Swoich przywódców poddają testowi siły, moralności i sprawiedliwości.
Wzniecają niepokoje, aby osiągnąć swoje cele. Organizują rewolty, angażują się w konflikty.
Religia góruje ponad innymi sprawami typu społeczeństwo, ekonomia czy polityka. Całe życie społeczne musi być podporządkowane rygorom religii.
Prowadzą prosty styl życia, są zdeterminowani w osiąganiu swoich celów.
Są wysoce nietolerancyjni, traktują inaczej myślących jako zagrożenie dla swojej egzystencji. Dlatego zwalczanie ich uważają za naczelny swój cel.
Fundamentalizm w USA
Amerykański fundamentalizm religijny uległ istotnym zmianom — stał się elementem składowym nowego amerykańskiego nacjonalizmu, który otworzył się na bliskie wieloetnicznemu narodowi amerykańskiemu wartości ogólnoludzkie.
Fundamentalizm chrześcijański na świecie
Oprócz USA chrześcijańskie środowiska fundamentalistyczne znajdują się w Indiach (National Liberation Front of Tripura), czy Ugandzie Armia Bożego Oporu (Lord's Resistance Army).
Fundamentalizm w Polsce
Kościół Wolnych Chrześcijan,
Stowarzyszenie Zborów Chrześcijan,
Kościół Ewangelicznych Chrześcijan,
Biblijny Kościół Baptystyczny,
Kościół Nowego Przymierza,
Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa
Ewangeliczna Wspólnota Zielonoświątkowa
Fundamentalizm w Ameryce Łacińskiej
Fundamentalizm religijny w krajach Ameryki Południowej i Środkowej ma charakter masowego ruchu społecznego protestu wobec istniejącej elity władzy, do której, obok właścicieli ziemskich i przedsiębiorców, zaliczany jest też kler katolicki.
Próby przybliżenia Kościoła Katolickiego do problemów biedoty, swoiste „lewicowe" chrześcijaństwo, spotkało się ze zdecydowanym oporem hierarchii, w tym także, a może przede wszystkim rzymskiej, na czele z papieżem.
Fundamentalizm muzułmański
To z bunt przeciwko westernizacji świata, któremu nie można się przeciwstawić.
Niemożliwość wypracowania własnej alternatywy rozwoju innowacyjnego na bazie tradycyjnej kultury islamu spowodowała, że wytworzyły się warunki do buntu.
Jedynym realnym odniesieniem była historia — legenda wielkości imperiów stworzonych przez Mahometa i jego następców, których państwa sięgały Pirenejów i Zatoki Bengalskiej.
Fundamentalizm muzułmański
Fundamentaliści muzułmańscy uznali, że źródłem tej wielkości był fakt,
iż islam VII czy VIII wieku miał czystą formę, nieskażoną dekadencją późniejszych wieków.
Wrócono więc do studiowania świętych tekstów w takiej formie, w jakiej je stworzył Prorok i jego bezpośrednie otoczenie, mające kontakt z Bogiem.
Fundamentalizm muzułmański
Dla fundamentalistów islamskich prawda historyczna nie ma znaczenia.
Powrót do źródeł wiary ma tylko i wyłącznie kontekst mobilizacyjny, umożliwiający koncentrację ogromnych rzesz ludzi wobec prostego przesłania, które są w stanie zrozumieć i które formułuje proste rozwiązania ich problemów.
Muzułmański reformizm
Rozwijał się w tym samym czasie co fundamentalizm i ma wspólne korzenie wiary.
Najwybitniejszym przedstawicielem był Pers Dżamal ad-Din al Afgani (1839-1897), który uważał że sukcesy Europy tkwią nie w sile armii, ale potędze nauki.
Dlaczego islam nie był w stanie wytrzymać konkurencji z nauką zachodnią?
Gdyż nad interpretacją racjonalną świętego tekstu przeważyło naśladownictwo. Zaprzestano uprawiania hermeneutyki teologicznej, podczas gdy w Europie się rozwijała.
Radykalizacja islamu
Początki współczesnego islamskiego radykalizmu, który dokonał integracji myśli wahhabickiej i reformistów, wiążą się z działalnością Egipcjanina Hasana al-Banny (1906-1949)
i założonego przez niego Bractwa Muzułmanów.
Fundamentalizm judaistyczny
Wśród partii religijnych zasiadających w Knessecie znajdują się ugrupowania sprzeciwiające się istnieniu Państwa Izrael, postrzeganego jako twór ludzki i świecki w przeciwieństwie do właściwego Izraela, który ma być dziełem Mesjasza.
Grupy te nie akceptują zwrotu Palestyńczykom oraz sąsiadom Izraela żadnych ziem okupowanych uznając je za część świętej ziemi narodu izraelskiego przekazanej mu przez Boga.
Ze środowiska judaistycznych fundamentalistów wywodził się m.in. zabójca dążącego do pokoju z Palestyńczykami izraelskiego premiera Icchaka Rabina.
Gusz Emunim – Blok Wiernych
Zakłada „judaizację” państwa i tradycji, oraz lekceważenie wszystkiego, co nie jest żydowskie.
Przywódcy ruchu uważają, iż Holocaust był próbą daną Żydom od Boga, który pragnął w ten sposób zmusić ich do powrotu do Syjonu.
Blok Wiernych neguje prawo Palestyńczyków do tego kraju uważając, że tylko Żydzi są spadkobiercami praw do „ziemi obiecanej”.
Grupa ta domaga się wprowadzenia do prawa stanowionego zapisów opowiadających się za dyskryminacją rasową, a także polityką „żelaznej pięści” przeciwko Palestyńczykom.
Fundamentalizm hinduistyczny
W Ajodhji (Indie) w 1992 ruch hinduistycznych fundamentalistów w wyniku masowych demonstracji doprowadził do zburzenia meczetu Babri zbudowanego w XVI wieku przez pierwszego z władców Wielkich Mogołów Babura - rzekomo stojącego na miejscu świątyni boga Ramy.
Na tle sporów z muzułmańskim Pakistanem niejednokrotnie dochodzi także w Indiach do pogromów muzułmanów, a także Sikhów, którym fundamentaliści nie mogą wybaczyć dążenia do utworzenia Kalistanu.
Fundamentaliści hinduistyczni uważają, że zarówno muzułmanie, jak i chrześcijanie stanowią obcy element napływowy. Pierwsi mieli opanować Indie wraz z dynastią Wielkich Mogołów, drudzy za sprawą Brytyjczyków w czasie ich obecności na Półwyspie Indyjskim.
Fundamentalizm buddyjski
Sri Lanka – konflikt buddystów Syngalezów z Tamilami wyznania hinduistycznego.
Buddyjscy mnisi są główny wrogami uznania hindusów za pełnoprawnych członków lankijskiego społeczeństwa.
Od chwili wybuchu 1970 rebelii Tamilów buddyjscy mnisi byli głównymi inicjatorami przemocy skierowanej przeciwko Tamilom.