PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA

ATRAKCYJNOŚĆ
I MIŁOŚĆ

ATRAKCYJNOŚĆ I MIŁOŚĆ

I. Atrakcyjność

interpersonalna

…to pozytywna postawa w stosunku
do innego człowieka.
Zarówno pojęciowe, jak i czynnikowe
analizy skal szacunkowych mierzących
atrakcyjność pozwalają wyróżnić dwa
jej składniki:



szacunek, grupujący takie zmienne

jak podziw i poszukiwanie opinii tej
osoby.



sympatię, która grupuje takie

zmienne, jak lubienie i chęć
przebywania z daną osobą;

1. TEORIE ATRAKCYJNOŚCI

Kształtowanie się pozytywnego

ustosunkowania do innego człowieka
wyjaśniane jest przez dwie grupy
koncepcji, z których pierwsza zakłada,
iż nasz stosunek do innego człowieka
jest uzależniony od bilansu nagród i
kar dostarczanych nam przez tego
człowieka.

Druga grupa koncepcji odwołuje się
do równowagi i zgodności poznawczej,
jaką zapewnia nam ów człowiek.

1.1.Teoria kar i nagród

Koncepcja kar i nagród zakłada, że

lubimy jakąś osobę, jeżeli jest ona

skojarzona z nagrodami, zaś nie

lubimy osób skojarzonych z karami

(zdarzeniami nieprzyjemnymi). Lubimy

tych, których cechy oceniamy

pozytywnie, którzy dobrze się o nas

wyrażają, działają na rzecz naszego

dobra. I na odwrót - nie lubimy osób o

cechach nieprzyjemnych, źle o nas

mówiących i działających na naszą

szkodę.



U podstaw tych oczywistych
zależności leży prosty mechanizm
klasycznego warunkowania reakcji
emocjonalnej: zaczynamy kogoś
lubić bądź nie znosić dlatego, że na
tę pierwotnie obojętną osobę
przenosi się nasza reakcja
emocjonalna z pozytywnych bądź
negatywnych bodźców skojarzonych
z tą osobą.

1.1.1. Nagrody rodzą atrakcyjność,
podczas gdy kary ją obniżają

Wyznacznikami atrakcyjności

innego człowieka są nie tylko

nagrody i kary, których jest on

sprawcą. Podobnie działają nagrody

i kary, z którymi człowiek jest

jedynie skojarzony, nawet jeżeli w

żadnym stopniu nie jest za nie

odpowiedzialny.

Nieznana osoba obecna w trakcie

otrzymywania nagród bardziej jest

lubiana od osoby obecnej podczas

karania, a nieznajomy poznany w

dusznym i gorącym pokoju mniej jest

lubiany od tego samego człowieka

spotkanego w komfortowych

warunkach.



Trudno przewidzieć, co stanie się
nagrodą, a co karą w konkretnej
sytuacji. Nagrody oraz kary dawane i
zyskiwane w kontaktach społecznych
nie mają charakteru
transsytuacyjnego: zdarzenie, które w
jednej sytuacji jest nagradzające, w
innym kontekście może być neutralne
czy nawet karzące.

Nasza sympatia do kogoś rośnie

zarówno wtedy, gdy nas chwali, jak i

wtedy, gdy osoba ta jest ładna, zaś

maleje, gdy dana osoba nas gani lub

jest brzydka. Zatem najbardziej

powinniśmy lubić osobę ładną, która

nas chwali, a najbardziej nie lubić

przyganiającej nam osoby brzydkiej.



Terminy "nagroda" i "kara" są
wygodną nazwą sposobu
oddziaływania jakichś zdarzeń czy
bodźców na człowieka, ale same w
sobie nie wystarczają jeszcze do
wyjaśnienia, dlaczego dane
zdarzenie działa tak a nie inaczej, a
więc dlaczego jest nagrodą lub karą.

Nie wystarczają też do

przewidywania sposobu jego

oddziaływania na człowieka w

sytuacji, kiedy działają i inne

czynniki. Choć więc lubimy ludzi,

którzy nas nagradzają, dopiero po

fakcie można stwierdzić, co też

właściwie nagrodą się okazało.

1.2. Teorie zgodności

Wadą wyjaśnień atrakcyjności w

kategoriach nagród i kar jest więc

ich ogólnikowość i niemożność

przewidzenia z góry, co zadziała

jako nagroda, a co jako kara.



Nieco mniej ogólnikowa jest tu
koncepcja zgodności,
koncentrująca się tylko na jednym
rodzaju nagród i kar - tych które
wynikają ze sposobu, w jaki inny
człowiek oddziałuje na nasze
dążenie do zgodności
poznawczej.



teoria dysonansu
poznawczego, która przewiduje
powstawanie sympatii w stosunku
do osoby, której wyrządzamy
dobro, zaś antypatii - w stosunku
do osoby, której sami wyrządzamy
jakieś zło.

Wyróżniamy dwie

najważniejsze

koncepcje zgodności :



teoria równowagi poznawczej,
przewiduje natomiast, że nasze
lubienie jakiejś osoby może być
konsekwencją jedynie faktu, że
jesteśmy jakoś z tą osobą
powiązani, czyli tworzymy z nią tzw.
jednostkę poznawczą

2. WYZNACZNIKI ATRAKCYJNOŚCI

Najważniejsze wyznaczniki
atrakcyjności dotyczą częstości
kontaktów z inną osobą, jej zalet,
atrakcyjności fizycznej, podobieństwa
do nas oraz zachowań, jakie osoba ta
na nas kieruje.

2.1. Częstość kontaktów

Lubimy osoby często spotykane.

Wyjaśnienie powodów, dla których

często kontakty wzbudzają

sympatię odwołuje się do teorii

nagród i kar.

Ponieważ w większości kontaktów

społecznych zdarzenia pozytywne

są znacznie częstsze niż zdarzenia

negatywne, im częstsze są kontakty

między jakimiś osobami, tym więcej

mają okazji, aby się wzajemnie

nagradzać, co prowadzi do

wzajemnej sympatii. Nawet

negatywne kontakty rodzą lubienie

czy przywiązanie, jeżeli tylko są

częste.

Ogólnie rzecz biorąc, częstość

kontaktów sama w sobie nie tyle

budzi sympatię, co ją nasila. Jeżeli

coraz częściej spotykamy osobę

skądinąd już awersyjną, nie tylko nie

powoduje to naszej do niej sympatii,

lecz nasila początkową awersję.

Częstość kontaktów nasila więc

dowolną emocję początkowo

przeżywaną w stosunku do

spotykanego człowieka, a w podobny

sposób oddziałuje też bliskość

przestrzenna -jeżeli ktoś zachowuje się

w miły sposób bardziej go lubimy gdy

siedzi raczej blisko nas niż daleko;

kiedy jednak osoba ta zachowuje się w

sposób niemiły, tym bardziej jej nie

lubimy im bliżej nas się znajduje.

2.2 Zalety

Lubimy ludzi charakteryzujących

się zaletami: życzliwych,

towarzyskich, uczciwych,

inteligentnych, o wysokim prestiżu i

dużych umiejętnościach

społecznych, a więc wiedzących jak

się zachować i wrażliwych na

potrzeby innych.

Lubienie partnera zależy nie tylko

od jego zalet, ale i od jego wad, a

wady i zalety nie są swoim

lustrzanym odbiciem, bowiem wady

odgrywają ważniejszą rolę niż zalety.

Co jest zaletą, a co wadą silnie

zależy od kontekstu, przede

wszystkim od celów, z uwagi na

które kształtuje się nasza relacja z

innym człowiekiem.

Co innego będzie więc decydować o

lubieniu kogoś jako współpracownika, a

co innego -jako osoby do wspólnego

spędzenia wakacji. Ponieważ zwykle w

kontaktach z innymi zależny nam na

maksymalizacji własnych zysków,

informacje o moralnych zaletach

człowieka (jak uczciwość) silniej

wpływają na stosunek do niego niż

informacje o zaletach dotyczących jego

sprawności (jak inteligencja), nawet

jeżeli są one wyrównane pod względem

pozytywności-negatywności.

Co i jak dalece jest zaletą innego

człowieka zależy też od tego, jak jego

cechy wpływają na naszą własną

samoocenę.

2.3. Podobieństwo

C o s t a n o w i z a l e t ę , a c o

wadę partnera zależy w pewnym

stopniu od nas. Ogólnie rzecz

biorąc, im bardziej sądzimy, że sami

posiadamy jakieś cechy, tym wyżej

je cenimy i uważamy za cechy

ogólnie ważne.



Podobieństwo do nas jest jednym z
najsilniejszych wyznaczników
sympatyczności innego człowieka. W
taki sposób oddziałuje podobieństwo
właściwie pod każdym względem -
od cech osobowości i nawyków, do
kibicowania tej samej drużynie
piłkarskiej, a nawet drobnych
gestów, jak pocieranie nosa czy
potrząsanie nogą.



Stąd też nieznajomi w trakcie rozmowy
spontanicznie naśladują nawzajem
swoje gesty, a im bardziej to czynią,
tym większą obdarzają się potem
sympatia

.

2.3.1. Co wpływa na sympatię?

Najsilniej wpływa na sympatię
podobieństwo poglądów, postaw i
opinii.
Dzieje się tak z co najmniej trzech
powodów:

2.3.1. Co wpływa na sympatię?

Po pierwsze, podobny znaczy tyle co
pozytywny. Ponieważ na ogół lubimy
własne cechy i cenimy własne
poglądy, wykrycie ich u innego
człowieka jest równoznaczne ze
stwierdzeniem, że obdarzony jest
cnotami, a jego poglądy są rozsądne i
słuszne.



Drugi powód jest taki, że

podobieństwo samo w sobie jest
nagradzające, ponieważ jego
napotkanie potwierdza własne
relacje i poglądy.



Trzeci powód, dla którego

podobieństwo budzi sympatię, wiąże
się z naszym oczekiwaniem, że
ludzie podobni do nas będą nas
również lubili.

2.4. Atrakcyjność fizyczna

Liczne dane przekonują, że osoby

ładne, w przeciwieństwie do

brzydkich:



spostrzegane są jako cechujące się

wieloma zaletami ducha

sprzyjającymi ich lubieniu, jak

serdeczność, wrażliwość,

zrównoważenie, towarzyskość, bycie

miłym i interesującym;



uważane są za szczęśliwsze i mające

większe szanse na szczęście także w

przyszłości;



jako dzieci w szkole podstawowej
uzyskują lepsze stopnie, a przez
nauczycieli są uważane za
mądrzejsze, grzeczniejsze i
rokujące większe nadzieje na
przyszłość;



lepiej są traktowane przez bliźnich
- częściej spotykają się z
życzliwością, zachętą i wsparciem
innych, ich kontakty społeczne są
więc ogólnie bardziej
satysfakcjonujące;



obciążani są mniejszą
odpowiedzialnością za swoje naganne
uczynki (z wyjątkiem sytuacji kiedy ich
uroda jest "instrumentem"
ułatwiającym ich popełnienie, jak to jest
np. przy wyłudzaniu czegoś od innych);



częściej uzyskują pomoc innych, choć

rzadziej są o nią proszone;



jeżeli są mężczyznami, zaczynają pracę
od wyższej pensji i wyżej zachodzą w
karierze zawodowej;



jeżeli są kobietami, częściej i szybciej
wychodzą za mąż, w dodatku za lepiej
zarabiających i wykształconych
mężczyzn;

mają więcej do powiedzenia we

własnym małżeństwie niż ich
partnerzy.

Wszystkie te różnice są

rezultatem złudzenia , że " piękne

jest dobre", ponieważ obiektywne

pomiary cech osobowościowych

wykazują brak rzeczywistych różnic

między osobami ładnymi i brzydkimi.

Jedynym wyjątkiem są umiejętności

społeczne:
osoby atrakcyjne są śmielsze i

skuteczniejsze w kontaktach

społecznych (także seksualnych),

łatwiej je nawiązują i lepiej potrafią

dbać o ich sprawny, przyjemny

przebieg, co zapewne ma źródło w

większej pozytywności doświadczeń

społecznych.

Atrakcyjność wywiera najsilniejszy

wpływ na ocenę umiejętności

społecznych i na ocenę globalną,

nieco słabszy na ocenę

przystosowania, asertywności i

zdolności intelektualnych oraz

prawie żaden na ocenę moralności i

troski o innych.

Co więcej, atrakcyjność ma też i

swoją ciemną stronę - ludzie

atrakcyjni oceniani są jako bardziej

próżni, zarozumiali i niewierni swoim

partnerom.

2.5. Komplementy, przysługi i

zachowania wiążące

Osoby, które człowieka chwalą są

bardziej lubiane od osób, które go

ganią bądź pozostają neutralne, co

zresztą jest zwykle traktowane

raczej jako brak pochwał niż jako

brak nagan. Jednak aby

komplementowany człowiek polubił

nie tylko komplementy, ale i ich

autora spełnione muszą być dwa

warunki:



Osoba komplementowana musi

być niepewna własnej wartości albo

ogólnie, albo przynajmniej w

dziedzinie, której komplement

dotyczy.



Osoby o samoocenie wysokiej,

niezbyt przejmują się co grupa o

nich myśli i pozostają w stosunku do

niej neutralne.

2.5.1. Pochlebstwa

…są najbardziej skuteczne wtedy,

gdy odnoszą się do własności

komplementowanej osoby, które

ona chciałaby mieć, ale nie jest

pewna, czy je ma.

Aby było skuteczne, musi być

wiarygodne, a w każdym razie nie

powinno na pochlebstwo wyglądać.

Gdy pochlebca przesadzi, gdy jest

oczywiste, że odbiorca komplementu

posiada komplementowane cechy,

albo kiedy los pochlebcy zależy od

odbiorcy komplementu, tracą one

swą moc, bądź przynoszą skutki

odwrotne do zamierzonych.

2.5.2. Przysługi

Zdrowy rozsądek (oraz teoria kar i

nagród) podpowiada, że im więcej ktoś

nam wyrządza przysług, tym bardziej

go lubimy, zaś im więcej wyrządza ,

nam szkód, tym bardziej jest dla nas

antypatyczny. Niewątpliwie prawdziwa

jest druga część tego stwierdzenia.

2.5.2. Przysługi

Jednak część pierwsza, o pozytywnej

roli przysług, obowiązuje jedynie w

mocno ograniczonym zakresie, o czym

decydują przynajmniej trzy powody:



Po pierwsze zgodnie z regułą

wzajemności, przysługa obliguje

odbiorcę do odpłaty tą samą monetą.

Jednakże właśnie z powodu tej normy,

przysługa może być odczuwana

głównie jako nieprzyjemna presja ze

strony wyświadczającego ją człowieka.

Prowadzi to do oporu, czyli reaktancji

(jak każde zagrożenie swobody

wyboru) i w rezultacie do nielubienia

tego człowieka.



Po drugie, ponieważ wszyscy wiemy,

że przysługi mogą rodzić sympatię do

ich sprawcy, odbiorca przysługi może

łacno dojść do wniosku, że uzyskanie

tej właśnie sympatii jest jedynym

powodem działań sprawcy. Zamiast być

widziany jako miły i bezinteresowny,

sprawca przysług zaczyna być

spostrzegany jako lizus i manipulant,

co rzecz jasna budzi antypatię. Dzieje

się tak tym bardziej, im bardziej

odbiorca przysługi widzi siebie jako

dysponenta jakichś dóbr stanowiących

przedmiot pożądania sprawcy.

Po trzecie, niektóre przysługi mogą

być bolesne lub poniżające dla ich

odbiorcy, sugerują bowiem, że ten

nie jest w stanie sam poradzić sobie;

w najgorszym zaś przypadku

przysługa może być tej wielkości

bądź rodzaju, że nie pozostawia

odbiorcy możliwości stosownego

rewanżu.



Cudze przysługi są więc z natury
dwuznaczne, zresztą w
przeciwieństwie do szkód, jakie
wyrządzają nam inni - tu zwykle nie
mamy wątpliwości, jaki cel
przyświecał ich sprawcy. Co
interesujące, w ł a s n e przysługi są
o wiele bardziej jednoznaczne niż
przysługi cudze, gdyż mniej mamy
przecież wątpliwości co do czystości
własnych intencji niż innych.



Stąd też, chcąc zyskać czyjąś
sympatię, to nie my powinniśmy
danej osobie wyświadczać
przysługi, lecz raczej subtelnie
nakłonić ją do tego, aby to ona nam
ją wyrządziła.



Istnieją wreszcie takie zachowania,
których główną lub jedyną funkcją
jest budowanie i podtrzymywanie
więzi społecznej -zachowania
wiążące. Badania Alicji Kuczyńskiej
(1998) przekonują o istnieniu pięciu
typów zachowań wiążących.

Pięć typów zachowań wiążących

Typ zachowań

wiążących

Główne zachowania

zachowania seksualne

inicjowanie kontaktu seksualnego, stosunki
seksualne, pieszczoty seksualne, wprowadzanie
innowacji do życia seksualnego wyznawanie
pożądania

działanie na rzecz
partnera i związku

dbanie o dobrą atmosferę w związku (np. w
rodzinie) ,czynności wspomagające pozamaterialny
rozwój partnera, czynności na rzecz partnera
wynikające z podziału obowiązków, troszczenie się o
zdrowie partnera, wspieranie partnera w konflikcie z
innymi osobami

utrzymywanie bliskości
fizycznej

przytulanie, głaskanie, całowanie, pieszczotliwe
zwracanie się do partnera ,obejmowanie

zachowania
pojednawcze

świadczenie uprzejmości, spoglądanie na siebie i
uśmiechanie się ,poczęstunki ,komplementy
,zaproszenia

zachowania imponując

manifestowanie statusu finansowego, manifestowanie
pozycji społecznej, opowiadanie o własnych
osiągnięciach, demonstrowanie przed partnerem siły
po porażce doznanej poza związkiem

II. MIŁOSC

Czy miłość jest kontynuacją lubienia

(tyle że w skrajnym natężeniu), czy też

jest czymś jakościowo różnym od

omawianej dotąd atrakcyjności?

Współcześni psychologowie zakładają

najczęściej, że atrakcyjność i miłość są

jakościowo odrębne. Rubin (1970),

skonstruował oddzielne skale mierzące te

dwa uczucia.



Na skalę miłości składały się
twierdzenia dotyczące troski o
partnera, uzależnienia od niego, oraz
wyłączności i zaabsorbowania
partnerem. Lubienia dotyczyły
natomiast takie pozycje, jak "Mam
wiele zaufania do jego opinii" czy
"Myślę, że jesteśmy do siebie bardzo
podobni".



Choć "romantyczni" partnerzy
wypadają wyżej niż zwyczajni
przyjaciele na obu tych skalach,
różnica ta jest większa w przypadku
skali miłości niż lubienia.

1. Przywiązanie

U małych dzieci obserwuje się

bardzo charakterystyczną

sekwencję reakcji na rozłączenie z

matką czy innym stałym

opiekunem. W pierwszej fazie jest to

protest, wyrażający się płaczem,

aktywnym poszukiwaniem matki i

oporem przeciwko próbom ukojenia

podejmowanym przez inne osoby.

Potem następuje faza rozpaczy

wyrażająca się bierną rezygnacją

połączoną z głuchym, nieutulonym

smutkiem. Wreszcie następuje faza

negacji przywiązania, wyrażająca się

paradoksalnym ignorowaniem matki i

jej unikaniem gdy się na powrót

pojawi, czemu towarzyszą różne

poważne zaburzenia, jak zanik

łaknienia i wycofanie z kontaktów

społecznych.

1.1. Style przywiązań

Badania wykazały istnienie trzech

stylów przywiązania :



Bezpieczny 66%( cechuje się

zaufaniem dziecka do matki i wiarą w jej

stałą dostępność, wrażliwość i gotowość

do wsparcia i opieki. Matka jest dla

dziecka "bezpieczną bazą", z której

może ono eksplorować otoczenie i

dzięki której nabywa bazowego

przekonania o wartości własnej osoby i

zasługiwaniu na miłość.)

Styl drugi

Nerwowo-ambiwalentny 19%(cechuje

się zachowaniami typowymi dla

wcześniej wspomnianej fazy protestu.

Dzieci takie nie mają poczucia

bezpieczeństwa ani przekonania, że

matka zawsze pospieszy im z pomocą.

Stale upewniają się o jej obecności,

odczuwają silny lęk przed rozstaniem i

protestują już na słabą zapowiedź

odległego rozstania, więcej płaczą i

mniej interesują się otoczeniem).

Styl trzeci



Unikający 21% (cechuje się

zachowaniami przypominającymi fazę

negacji przywiązania oraz unikaniem

kontaktów z rówieśnikami i dorosłymi.

Dzieci takie są częściej odrzucane przez

matkę, w szczególności strofowane za

próby nawiązania z nią bliskiego

kontaktu fizycznego).

Styl przywiązania w dorosłych

związkach romantycznych jest do

pewnego stopnia powtórzeniem stylu

relacji z rodzicami we wczesnym

dzieciństwie, choć nie jest to

nieuchronne.

Niezależnie od tego, czy stanowi on

powtórzenie relacji z dzieciństwa, czy

nie, styl przywiązania człowieka

dorosłego istotnie wpływa na jego

kontakty interpersonalne, a przede

wszystkim zdolność do budowania

zadowalających bliskich związków.

Największą skłonność i zdolność do

budowania trwałych bliskich związków

mają osoby o bezpiecznym stylu

przywiązania. Najmniej

satysfakcjonujące związki budują osoby

o stylu unikającym, głównie z powodu

zaprzeczania własnej potrzebie więzi i

nieufności w stosunku do ludzi.

2. Trójskładnikowa teoria miłości

zaproponowana przez Roberta

Sternberga

Na trójskładnikową koncepcje
miłości składają się trzy składniki o
zasadniczo odmiennej naturze i
dynamice:



Intymność,



Namiętność,



Zobowiązanie.

2.1. Intymność

...to łagodne, pozytywne uczucia i

towarzyszące im działania

wyrażające przywiązanie, bliskość i

wzajemną zależność partnerów od

siebie.

Uczucia te wynikają z umiejętności

komunikowania się, wzajemnego

zrozumienia i wspierania. Powstają

one w trakcie wzajemnego

poznawania się partnerów, stąd też

intymność powolnie rośnie w miarę

trwania związku i wykształcania się

scenariuszy (skryptów) wzajemnych

kontaktów, tj. ciągów działań obojga

partnerów w najczęściej

powtarzających się sytuacjach .



Wykształcenie takich scenariuszy (np.
jak wydobyć partnera z depresji) jest
silnie nagradzające, wskutek czego
scenariusze te utrwalają się i
automatyzują. Jednak rutyna jest
zabójcza dla uczuć, szczególnie
pozytywnych. Ponieważ w miarę
trwania " udanego związku wszelkie
zgrzyty stopniowo zanikają, zanikają
też warunki niezbędne do pojawiania
się uczuć pozytywnych, a w
konsekwencji intymność powoli spada.

I

Dynamika (przemiana) intymności jest

łagodna. Siła uczuć i działań

składających się na intymność rośnie

powoli i jeszcze wolniej opada.

intensywno

ść

intymność

czas

2.2. Namiętność

...jest konstelacją silnych emocji

zarówno pozytywnych (zachwyt,

tkliwość, pożądanie, radość), jak i

negatywnych (ból, niepokój, zazdrość,

tęsknota), często z mocno

uwydatnionym pobudzeniem

fizjologicznym. Emocjom tym

towarzyszy silna motywacja do

maksymalnego połączenia się z

partnerem.

Wiele typowych przejawów miłości

wskazywanych przez ludzi, to przejawy

właśnie namiętności: pragnienie i

poszukiwanie fizycznej bliskości,

przypływy energii, uczucie podniecenia,

bicie serca, dotykanie, pieszczenie,

całowanie, kontakty seksualne, obsesja

na punkcie partnera, marzenia na

jawie, psychiczna nieobecność pod

nieobecność partnera itd.

Dominującym elementem namiętności

osób dorosłych są zwykle pragnienia

erotyczne, choć w przeciwieństwie do

samej potrzeby seksualnej, zdolność do

przeżywania miłosnej namiętności

może być w pewnym stopniu darem

kultury, nie zaś tylko natury. Podczas

gdy dynamika intymności jest łagodna,

dynamika namiętności jest

dramatyczna. Namiętność intensywnie

rośnie, szybko osiągając swoje

szczytowe natężenie i niemal równie

szybko gaśnie (po okresie około 4 do 10

lat).

Dynamika namiętności jest

dramatyczna. Intensywnie rośnie, szybko

osiągając swoje szczytowe natężenie i

niemal równie szybko gaśnie. Wewnętrzna

logika namiętności polega na tym że może

ona tylko rosnąć, samo tylko trwanie

natomiast jest zapowiedzią jej śmierci.

intensywnoś

ć

czas

namiętność

2.3. Zobowiązanie

...oznacza decyzje i działania

ukierunkowane na przekształcenie

relacji miłosnej w trwały związek oraz

na jego utrzymanie pomimo przeszkód.

Podczas gdy namiętność pozostaje

niemal całkowicie poza wolicjonalną

kontrolą, a intymność poddaje się jej

tylko do pewnego stopnia,

zobowiązanie jest wysoce podatne na

kontrolę ze strony kochających się

ludzi.

Stanowi to zarówno o sile, jak i o

słabości tego składnika miłości. Z

jednej bowiem strony, silne

zaangażowanie partnerów, bądź nawet

tylko jednego z nich, może być

jedynym, choć skutecznym czynnikiem

podtrzymującym związek. Z drugiej

jednak strony, zobowiązanie jest

zwykle rezultatem świadomej decyzji, a

ta może zostać zmieniona czy

odwołana, w związku z czym cały ten

składnik miłości może przestać istnieć

niemalże z dnia na dzień.

W sytuacji, gdy jest to już jedyny

czynnik podtrzymujący trwanie

związku, zanik zobowiązania prowadzi

do rozpadu samego związku. Jednak w

udanym związku zobowiązanie jest

zwykle najbardziej stabilnym

składnikiem miłości.

Krzywa zaangażowania osiąga swój

maksymalny i niezmienny poziom, jej wzrost

ma charakter esowaty, oznacza to ż

początkowo zaangażowanie rośnie wolno, a

w miarę narastania namiętności i

intensywności jego wzrost jest coraz

szybszy. Następujące potem ustabilizowanie

zaangażowania trwa aż do końca związku.

zaangażowani

e

czas

intensywność

W miarę trwania związku miłosnego

nie tylko mogą pojawić się ważne

zmiany w jego treści i intensywności,

ale zmiany takie są wręcz

nieuchronne, jako następstwo

zróżnicowanej dynamiki trzech

podstawowych składników miłości.

Potoczna obserwacja wskazuje, że

liczne (jeśli nie wszystkie) związki

między ludźmi oparte na miłości

ulegają w trakcie swego trwania

daleko idące przemiany. W poważnym

stopniu zmienia się treść uczucia

łączącego partnerów, czyli sama istota

miłości. Nieuchronność zmian związku

miłosnego nie wynika ani ze słabości

charakteru jednego bądź obojga

partnerów, ani z oddziaływania

jakichkolwiek innych, zewnętrznych

wobec danego związku czynników, lecz

z wewnętrznej natury takiego związku i

samego uczucia miłości.

Z powodu zróżnicowania dynamiki trzech

podstawowych składników miłości, wynika

typowa sekwencja faz związku miłosnego

rozpoczynającego się miłością od pierwszego

wejrzenia.

Na związek miłosny składają się

następujące fazy:
1. zakochanie (tylko namiętność)
2. romantyczne początki (namiętność i
intymność)
3. związek kompletny (namiętność,
intymność i zaangażowanie)
4. związek przyjacielski (intymność i
zaangażowanie, ale już bez
namiętności)
5/6. związek pusty / ew. jego rozpad
(zaangażowanie, ale już bez
intymności ) wycofanie bez
zaangażowania)

namiętno

ść

zaangażowanie

intymność

czas

próg

inten

sywno

ści

intensywno

ść

1

2

3

4

5

namiętno

ść

zaangażowa

nie

intymność

czas

próg

inten

sywn

ości

intensywność

1

2

3

4

5

ZAKOCHANIE

W potocznym języku mówi się tu o

zakochaniu- intensywnym stanie uczuć

opiewanym przez poetów, ale także

określanym jako szybko przemijająca

choroba (przez miłośników prozy).

Zakochanie jest ślepe, krótkotrwałe,

daje silne uczucie szczęścia

nieskalanego myślą i jest cokolwiek

egoistyczne, a przynajmniej

skoncentrowane na tym, kto kocha, niż

na tym, kto jest kochany.



Zakochanie nie musi być pierwszą
fazą miłości- przypływ namiętności
może zdarzyć się nawet po długiej
znajomości i być oczekiwanym
rezultatem narastającej intymności.
Jednakże najbardziej typowy obraz
miłości w naszej kulturze to miłość
od pierwszego wejrzenia, jest
zresztą nie tylko stereotypem- około
50% badanych, zarówno kobiet, jak
i mężczyzn, stwierdza, że przeżyło
ją co najmniej raz w życiu.

namiętn

ość

zaangażowa

nie

intymność

czas

próg

inten

sywn

ości

intensywność

1

2

3

4

5

ROMANTYCZNE

POCZĄTKI

Istotnym elementem zakochania jest

pragnienie możliwie najczęstszych i

najbliższych kontaktów z ukochaną

osobą. Jeżeli więc zakochanie spotyka

się z wzajemnością, a przynajmniej

nie zostanie odrzucone przez

partnera, naturalną konsekwencją

rosnących kontaktów jest rozwój

intymności. Oznacza to wejście w

fazę romantycznych początków.



Ta faza również jest krótkotrwała,
ponieważ silnie zagradzające
połączenie gwałtownych rozkoszy
namiętności z łagodnymi urokami
intymności samo w sobie wzbudza
skłonności do utrzymania i
rozbudowy tak przyjemnego
związku. W rezultacie pojawia się
decyzja partnerów o
zaangażowaniu w utrwalenie
związku, który jednak przestaje być
romantyczny, a staje się w pełni
dojrzała miłością, czyli związkiem
kompletnym.

namiętno

ść

zaangażowa

nie

intymność

czas

próg

inten

sywn

ości

intensywno

ść

1

2

3

4

5

ZWIĄZEK KOMPLETNY

Czynnikiem niezbędnym do pojawienia

się „ponadprogramowego”, a więc już

liczącego się zaangażowania,

przekształcającego miłość w związek

kompletny, są silne namiętność i

intymność, czyli przeżywanie miłości

romantycznej. Miłość kompletna jest

niewątpliwie najbardziej zadowalającą

fazą związku, najsilniej nasycony

emocjami- zarówno pozytywnymi, jak i

negatywnymi. Końcem tej fazy jest zanik

namiętności, niekoniecznie całkowity, ale

poniżej poziomu oznaczającego jej

dominującą w miłosnej relacji. Zanik ten

wydaje się nieuchronny. Gdyby ludzie

budowali swoje związki tylko na bazie

namiętności, miałyby one niewielkie

szanse na trwałość.

namiętno

ść

zaangażowa

nie

intymność

czas

próg

inten

sywno

ści

intensywność

1

2

3

4

5

ZWIĄZEK PRZYJACIELSKI

Można stwierdzić, że oparta na

intymności i zaangażowaniu miłość

przyjacielska jest zapewne najdłuższą

spośród jeszcze satysfakcjonujących faz

udanego związku dwojga ludzi. Co

więcej, jest to faza, której przedłużenie

pozostaje w mocy obojga

zainteresowanych, jeżeli tylko wykażą

po temu odpowiednie chęci i

umiejętności.

Podstawowym problemem, który

partnerzy mają do pokonania w fazie

związku przyjacielskiego, jest

powstrzymanie spadku intymności, a

więc utrzymanie wzajemnego

przywiązania, lubienia się, zaufania,

chęci pomagania i otrzymywania

pomocy.

namiętnoś

ć

zaangażowa

nie

intymność

czas

próg

inten

sywno

ści

intensywność

1

2

3

4

5

ZWIĄZEK PUSTY I JEGO

ROZPAD

Niekonieczny, choć prawdopodobny

częsty zanik intymności doprowadza

miłość (a raczej byłą miłość) do fazy

związku pustego, którego jedynym

elementem jest występowanie

motywacji i zachowań nadal

podtrzymujących związek.

Ponieważ związek pusty opiera się

jedynie na zaangażowaniu, czynniki

podtrzymujące ten związek są w

zasadzie tożsame z czynnikami

podtrzymującymi samo

zaangażowanie. Sprawia to, że

czynniki podtrzymujące

zaangażowanie stają się bardziej

istotne dla trwania związku, niż były w

fazach poprzednich.

Partnerzy mogą wiele zrobić, by

utrzymać swój związek w

satysfakcjonującej postaci, głównie

poprzez podtrzymywanie intymności i

unikanie zagrażających pułapek t.j.:
- pułapka dobroczynności, polegająca
na tym, że stałe i wzajemne
ofiarowanie dobra prowadzi w miarę
trwania związku do tego, iż zdolność
do sprawiania partnerowi
przyjemności maleje, wzrasta zaś
zdolność do sprawiania mu bólu.
- pułapka bezkonfliktowości,
polegająca na tym że stałe unikanie
konfliktów w imię utrzymania
wspólnoty działań, interesów i uczuć
(oraz świętego spokoju) prowadzi do
zaniku tej wspólnoty.

- pułapka obowiązku, polegająca na
tym, że systematyczne podpieranie
własnych uczuć do partnera
poczuciem obowiązku prowadzić może
do ich zaniku. Własne działania mogą
być widziane jako rezultat jedynie
własnej obowiązkowości, nie zaś uczuć
żywionych do partnera.
- pułapka sprawiedliwości, polegająca
na tym, że domaganie się przede
wszystkim sprawiedliwości we
wzajemnej wymianie „świadczeń”
przez partnerów sprowadza się w
praktyce głównie do odwzajemniania
zachowań negatywnych, a więc
sprawiedliwości typu „oko za oko, ząb
za ząb”



Działania pozwalające utrzymać
miłość na dłużej wymagają nie tylko
poświęcenie i wysiłku, ale przede
wszystkim myślenia i mądrości
obojga partnerów.

Tabela trzech styli przywiązania w

bliskich związkach.

Styl przywiązania

Charakterystyka stylu
(samoopis do wyboru)

Charakterystyka osób o danym stylu

bezpieczny

Z łatwością zbliżam się do

ludzi i nie sprawia mi kłopotów
ani bycie uzależnionym od

innych, ani ich uzależnienie
ode mnie.- Rzadko martwię się

tym, że inni mnie opuszczą,
lub że ktoś za bardzo się do

mnie zbliży.

Największa satysfakcja, stabilność, inty- mność i skłonność

do zwierzania się w bliskich związkach. W stresie
zwracanie się do partnera o pomoc, która zostaje

udzielona. Ufność w stosunku do ludzi, bardziej pozytywne
emocje w kontaktach z płcią przeciwną. Opisywanie

własnych rodziców jako troskliwych, uczuciowych,
sprawiedliwych i szczęśliwych w małżeństwie.

nerwowo-
ambiwalentny

Inni ludzie z oporami zbliżają
się do mnie na tyle, na ile bym

chciał. Często martwię się, że
moja partnerka nie kocha mnie

naprawdę i że nie zechce ze
mną zostać. Chciałbym się

całkowicie zlać w jedno z
ukochaną osobą i to czasami

odstrasza ode mnie
potencjalne partnerki.

Skłonność do obsesyjnej, krańcowej namiętności, do
miłości od pierwszego wejrzenia, do huśtawki

emocjonalnej w bliskim związku i silnej zazdrości.
Kurczowe trzymanie się partnera i lęk przed odrzuceniem.

Skłonność do poczucia, że nie jest się należycie
docenianym przez partnera związku (a także

współpracowników). Opisywanie własnych rodziców jako
bardziej inwazyjnych, wymagających i nieszczęśliwych w

małżeństwie.

unikający

Czuję się nieco skrępowany

bliskością innych. Trudno mi
całkowicie ludziom zaufać, lub

pozwolić sobie, żeby się od
kogoś uzależnić. Staję się

nerwowy, gdy ktoś za bardzo
się do mnie zbliży. Moje

partnerki często domagają się,
abym zwierzał im się bardziej

niż mam na to ochotę.

Emocjonalnie burzliwe bliskie związki, z licznymi wzlotami i

upadkami, poczuciem frustracji, napięciem i nudą, ze
skłonnością do zazdrości i unikania intymności. W stresie

brak zwracania się do partnera o pomoc, która nie zostaje
udzielona. Nieufność do ludzi. Skłonność do zaprzeczania

własnej potrzebie więzi, do koncentracji na pracy
zawodowej. Skłonność do przelotnych związków

seksualnych. Opisywanie własnych rodziców jako
wymagających, krytycznych, pozbawionych troskliwości.

Rysunek siły związku intymności,

namiętności i zobowiązania z

satysfakcją

Współczynnik r oznacza prostą korelację danego

składnika miłości z satysfakcją, współczynnik regresji

Beta oznacza czysty związek danego składnika z

satysfakcją po wyłączeniu skorelowania danego

składnika miłości z dwoma pozostałymi (a więc mówi o

tym, jak przedstawia się np. związek namiętności z

satysfakcją po wyeliminowaniu ich korelacji z

intymnością i zobowiązaniem, które również są

powiązane z satysfakcją)

Jak pokazuje rysunek, związek

namiętności z satysfakcją jest pozorny
i wynika z tego, że oba te składniki
miłości są skorelowane z intymnością.
Kiedy wyeliminować to powiązanie za
pomocą pewnych zabiegów
statystycznych, okazuje się, że tylko
intymność jest silnie powiązana z
satysfakcją.



Dotyczy to również innych
wskaźników dobroci związku - np.
przekonania o tym, że jest on
sprawiedliwy, a także stopnia
konstruktywności własnych reakcji
na wielkość niezadowolenia ze
związku.

3. Dynamika bliskiego związku

Jeśli przyjąć opisane wcześniej

zróżnicowanie przemian intymności,
namiętności i zobowiązania oraz
założyć, że wszystkie te składniki
miłości zaczynają się w tym samym
momencie, to wynika z tego
sześciofazowa koncepcja dynamiki
całego bliskiego związku dwojga
ludzi.

Jeżeli wszystkie trzy składniki

miłości zaczynają się rozwijać

równocześnie to pierwsza fazą

miłości jest zakochanie, namiętność

jako składnik najszybciej

przybierający na sile pojawi się

początkowo jako dominująca i

jedyna cecha całego uczucia.

Taka miłość od "pierwszego

wejrzenia" wydaje się najbardziej

typowa w naszej kulturze choć

zapewne możliwa jest także miłość

wyrastająca z przyjaźni ,czy nawet z

narzuconego z zewnątrz

zobowiązania, jak to jest w

przypadku małżeństw

aranżowanych, np. przez rodziny.

3.1. Dwuczynnikowa koncepcja miłości
namiętnej

Nawiązując do tezy Schachtera ,że

każda emocja składa się z

fizjologicznego pobudzenia i jego

subiektywnej interpretacji, Berscheid i

Walster sformułowały dwuczynnikową

koncepcję miłości namiętnej .

Wyjaśnia ona powstanie namiętności

jako rezultat sytuacji, w której człowiek

przeżywa silne pobudzenie

emocjonalne i interpretuje je jako

wynik własnej miłości do partnera.

Prowokacyjność tej idei polega na tym,

że pobudzenie konieczne dla przeżycia

namiętności do partnera wcale nie

musi być faktycznie przez owego

partnera wywołane.

Przeciwnie, może zostać ono

przeniesione z dowolnego innego

czynnika, jeżeli tylko powoduje wzrost

fizjologicznego napięcia, a człowiek z

jakichś względów nie w nim upatruje

przyczynę owego wzrostu.

3.2. Etapy związków

3.2.1. Romantyczne początki

Namiętność oznacza pragnienie

możliwie najczęstszych i najbliższych

kontaktów z ukochaną osobą. Jeżeli

więc zakochanie spotyka się z

wzajemnością, a przynajmniej nie

zostanie odrzucone przez partnera,

naturalną konsekwencją coraz

częstszych kontaktów jest rozwój

intymności, której natężenie wykracza

"ponad kreskę", a związek wchodzi w

fazę romantycznych początków .

Istotnym elementem rozwoju

intymności w tej fazie jest budowa

zaufania. Oczekujemy że partner

będzie starał się troszczyć o nasze

dobro i zaspokajać nasze potrzeby tak

teraz, jak i w przyszłości. Warunkiem

koniecznym zaufania jest nabranie

przekonania o przewidywalności

zachowań partnera.

Partner, po którym nie wiadomo czego

się spodziewać, budzi bowiem

niepewność, lęk i nieufność. Krok

następny ustalenia pewnych cech

partnera, które ukrywają się za jego

zachowaniem i sprawiają, że jest on

godny zaufania. A więc stwierdzenie,

że partner jest człowiekiem

odpowiedzialnym, nieegoistycznym i

ogólnie rzecz biorąc "dobrym".

Jednakże nawet partner obdarzony

tymi cnotami nie musi budzić ufności

co do perspektyw naszego z nim

związku, dopóki nie nabierzemy

przekonania, że sam skłonny jest

troszczyć się o ów związek i

zastosować doń wszystkie te swoje

cnoty. Dopiero pojawienie się owej

wiary w przywiązanie partnera jest

zwieńczeniem procesu budowy

zaufania.

Jednak troskliwość partnera budzi

nasze do niego zaufanie tylko wtedy,

kiedy uważamy, że chodzi mu głównie

o dobro nasze, nie zaś o dobra, które

on uzyskuje dzięki związkowi z nami.

3.2.2. Związek kompletny

Gdy pojawia się decyzja partnerów o

zaangażowaniu w utrwalenie związku,

mamy do czynienia z fazę związku

kompletnego. Jego podstawową

własnością jest współzależność

partnerów: to co czuje, myśli, robi i

uzyskuje w wyniku swoich działań

jedno z nich zależy od tego co czuje,

myśli i robi drugie.

Jak daleko sięga ta współzależność

pokazuje fakt, że w trakcie

długotrwałego pożycia twarze

partnerów upodabniają się do siebie i

to tym bardziej, im bardziej udane jest

ich pożycie . Małżonkowie, którzy

częściej współbrzmią emocjonalnie,

zarówno bardziej się do siebie

upodabniają, jak i bardziej są ze swego

związku zadowoleni.

Choć współzależność niesie pewne

zagrożenia dla partnerów, jej ogólny

wpływ na ich losy jest dobroczynny.

Wskazują na to dziesiątki badań

posługujących się bardzo różnymi

wskaźnikami dobrostanu.

Empatia

Zdolność partnera do udzielania nam

wsparcia zależy przede wszystkim od

jego empatii.

E m p a t i a rozumiana czy to jako

bieżący stan, czy to jako stała cecha

jest zjawiskiem niejednorodnym i

oznaczać może trzy dość różne i

niezależne od siebie zjawiska

Po pierwsze, przyjmowanie cudzego

punktu widzenia i patrzenie na sprawy

z cudzej perspektywy - rozumienie

tego, jak rozumie sytuację partner,

jakie są jego myśli, zamiary i uczucia.



Po drugie, empatia oznacza też

ciepłe, emocjonalne współbrzmienie –

wspólczucie dla partnera znajdującego

się w jakimś kłopocie. Współczucie jest

emocją własną, choć skierowaną na

innego człowieka - odczuwaną z jego

powodu i w jego sprawie.



Po trzecie wreszcie, empatia oznacza

właściwe cierpienie na widok innego

człowieka znajdującego się w opresji.

Podobnie jak współczucie, jest to nasza

emocja, skierowana jednak na nas, nie

zaś na znajdującego się w potrzebie

człowieka.

3.2.3. Miłość przyjacielska

Związek kompletny jest nietrwałą fazą

bliskiego związku, ponieważ kończy się

wraz z zanikiem namiętności. Zaniku

tego dowodzą liczne badania, zgodnie

wskazujące na spadek częstości

pożycia seksualnego w miarę trwania

związku, a także spadek

relacjonowanej przez partnerów

namiętności .

Gdy pozostaną już tylko intymność i

zaangażowanie, pojawia się miłość

przyjacielska, najdłuższa spośród

jeszcze zadowalających faz udanego

związku dwojga ludzi. Przedłużenie tej

fazy pozostaje w mocy obojga

zainteresowanych, jeżeli tylko wykażą

po temu odpowiednie chęci i

umiejętności. Chęci wykazują prawie

wszyscy, choć gorzej przedstawia się

sprawa z umiejętnościami.

Jedna z nich to unikanie wielu pułapek

zagrażających intymności: pułapka

dobroczynności, bezkonkfliktowości,

obowiązku i sprawiedliwości, które są

różnymi drogami pogarszania się

jakości związku, a których jest ogólnie

więcej niż dróg prowadzących do

związku szczęśliwego.

Bowiem niewiele mamy sposobów

przeżywania szczęścia, a bardzo wiele

sposobów bycia nieszczęśliwym..

Strategie reagowania na

niezadowolenie ze związku

Nie wszystkie nieszczęśliwe związki

ulegają rozpadowi. Zależy to m.in. od

stylu reakcji partnerów na

niezadowolenie, które dzielą się z

jednej strony na konstruktywne bądź

destruktywne, z drugiej zaś - na

reakcje aktywne i bierne. Złożenie

tych dwóch podziałów pozwala

wyróżnić cztery strategie reagowania

na niezadowolenie: wyjście, dialog,

lojalność i zaniedbanie



Wyjście ze związku (reakcja

aktywna destruktywna) oznacza

jego aktywne niszczenie - wycofanie

się z kontaktów, izolowanie się lub

atakowanie partnera, rozwód.



Dialog (reakcja aktywna

konstruktywna) to podejmowanie

prób usunięcia problemu i

utrzymania związku w dobrym

stanie - dyskusje nad problemem,

proponowanie jego rozwiązań,

poszukiwanie kompromisu,

poszukiwanie pomocy na zewnątrz.

Lojalność (reakcja bierna i

konstruktywna) to cierpliwe

przeczekiwanie problemu w nadziei, że

"samo się jakoś ułoży", trwanie przy

partnerze, ignorowanie jego wad.

Zaniedbanie (reakcja bierna i

destruktywna) oznacza ignorowanie

partnera, ograniczanie czasu z nim

spędzanego, odmowę dyskusji, chłodne

bądź nieprzyjemne traktowanie.

Rodzaj reakcji na niezadowolenie

zależy przede wszystkim od stanu

związku łączącego partnerów. Duża

satysfakcja ze związku i silne w niego

zaangażowanie prowadzi do

reagowania strategiami

konstruktywnymi, a hamuje strategie

destruktywne.

Trzecim wyznacznikiem jest

atrakcyjność alternatyw - jak dalece

pociągający są inni partnerzy bądź

życie w pojedynkę. Wysoka

atrakcyjność alternatyw jest ogólnie

słabiej związana z reakcjami na

niezadowolenie, sprzyja jednak

strategiom destruktywnym, w

szczególności aktywnemu Wyjściu ze

związku, hamuje zaś strategie

konstruktywne, w szczególności

Lojalność .

3.2.3. Związek pusty

Zanik intymności doprowadza miłość

do fazy związku pustego, którego

jedynym znaczącym elementem jest

zobowiązanie. Poziom satysfakcji jest w

tej fazie bardzo niski , choć liczne

związki tego typu trwają nadal z

różnych względów, takich jak

samopodtrzymujący się charakter

zaangażowania w działanie i pułapka

utopionych kosztów, brak

atrakcyjniejszych alternatyw oraz

przeszkody utrudniające opuszczenie

związku.

Wreszcie, jeżeli partnerzy wycofają

nawet zobowiązanie, związek wchodzi

w fazę ostatnią - fazę rozpadu. O tych

dwóch ostatnich fazach wiemy

niewiele.

4. Rodzaje miłości

Różni autorzy przedstawiali

klasyfikacje miłości wyodrębniające od

2 do 18 typów miłości, we wszystkich

obecne jest klasyczne dla naszej

kultury rozróżnienie pomiędzy E r o s

(miłością namiętną i romantyczną) S t

o r g e (łagodną miłością przyjacielską,

opierającą się na intymności)

L u d u s (miłość traktowana jako gra i

zabawa nie pozbawiona elementów

manipulacji partnerem). Ponadto

założył istnienie trzech pochodnych

rodzajów miłości, z których każdy jest

mieszanką dwóch archetypów.

Sześć typów miłości

Storge

Przyjaźń i troska

Eros

Namiętność i
romantyczność

Ludus

Zabawa i
manipulacja

Agape

Altruizm i
oddanie

Pragma

Racjonalna
lokata uczuć

Mania

Obsesja i
opętanie

Jak ilustruje rysunek , są to A g a p
e (mieszanka Storge i Eros), czyli
pełna samopoświęcenia i
wyrzeczenia się własnego ja miłość
altruistyczna;

P r a g m a (mieszanka Storge i
Ludus), czyli miłość praktyczna
kierująca się świadomym
rozpoznaniem zalet i wad partnera
oraz tego, jak się one mają do
naszego interesu; wreszcie M a n i a
(połączenie Eros i Ludus), czyli
miłość obsesyjna - opętanie
partnerem i własnym doń uczuciem.

4.1. Sześć typów miłości odrębnych i

odmięnnych



·

Storge to przeżywanie miłości jako

uczucia spokojnego, łagodnego i

kojącego. Wiąże się z dużym

natężeniem intymności i troski o

partnera.



Eros to przeżywanie miłości jako

namiętnej fascynacji kochaną osobą,

do której odczuwana jest również

silna intymność i zobowiązanie.

Skłonność do takiego przeżywania

miłości jest związana z bezpiecznym

stylem przywiązania.



Ludus to przeżywanie miłości jako

zabawy, której silne zaangażowanie

emocjonalne w partnera raczej

przeszkadza niż pomaga. Skłonność

do takiego przeżywania miłości

negatywnie koreluje ze wszystkimi

trzema składnikami wyróżnionymi

przez Sternberga, nasilona jest u osób

o unikającym stylu przywiązania i

współwystępuje z dużym poziomem

konfliktu między partnerami.



Agape to przeżywanie miłości jako

całkowitego oddania się partnerowi -

bezinteresowne, trwałe, pełne

niewyczerpanej troski i cierpliwości.

Silnie wiąże się ze zobowiązaniem i

intymnością, poświęceniem własnych

interesów i niskim poziomem konfliktu.

Skłonność do takiego przeżywania

miłości jest bardziej charakterystyczna

dla osób o bezpiecznym stylu

przywiązania.



Pragma to miłość z rozsądku,

przeżywana jako racjonalnie

uzasadniona lokata uczuć. Zawiera

element chłodnego kalkulowania

własnych interesów, ale uwzględnia też

i interes partnera. Nie wiąże się ani

dodatnio, ani ujemnie z trzema

składnikami miłości.



Mania to miłość obsesyjna, dla

Greków - "boskie szaleństwo" (theia

mania). Tej skłonności do całkowitego,

natrętnego pochłonięcia partnerem (a

raczej własnymi do niego uczuciami)

towarzyszy oczywiście wzrost

namiętności, ale nie intymności i

zobowiązania czy satysfakcji ze

związku. Skłonność do miłości tego

typu jest nasilona u osób o nerwowo-

ambiwalentnym stylu przywiązania.

III PODSUMOWANIE



Atrakcyjność

Jedyną koncepcją mogącą

pretendować do miana ogólnej teorii

atrakcyjności jest teoria kar i

nagród. Zakłada ona, że sympatia

do innego człowieka jest efektem

bilansu skojarzonych z nim zysków

(nagród) i strat (kar).

III PODSUMOWANIE

Jednak słabością tej teorii jest

trudność przewidzenia, jakie

czynniki faktycznie oddziałują jako

kary i nagrody w złożonych

sytuacjach społecznych. Inne teorie

(np. zgodności poznawczej)

wyjaśniają oddziaływanie tylko

niektórych wyznaczników

atrakcyjności.

III PODSUMOWANIE

Najważniejsze wyznaczniki

atrakcyjności, to: częstość kontaktów

z inną osobą, jej zalety, atrakcyjność

fizyczna, podobieństwa do nas oraz

przysługi, komplementy i inne

zachowania wiążące. Jednak każdy z

tych czynników podnosi atrakcyjność

człowieka jedynie w pewnych

warunkach. Wbrew potocznemu

przekonania atrakcyjność nie zależy

od komplementarności potrzeb.



Miłość

Składają się na nią intymność,

namiętność i zobowiązanie, a każdy

z tych składników ma specyficzną,

sobie tylko właściwą dynamikę.

Wynika z tego dynamika całego

bliskiego związku opierającego się

na miłości, w którego rozwoju

można wskazać szereg typowych

faz.

Są to: zakochanie (tylko

namiętność), romantyczne początki

(namiętność i intymność), związek

kompletny (namiętność, intymność i

zaangażowanie), związek

przyjacielski (intymność i

zaangażowanie) oraz związek pusty

(samo zaangażowanie).