Mateusz Duda

Majowie, Inkowie,

Aztekowie

Majowie

Majowie to grupa ludów indiańskich mówiących językami z
rodziny maja, zamieszkujących pd.-wsch. Meksyk (płw. Jukatan i
stan Chiapas), Gwatemalę, Belize i zach. Honduras. W węższym
znaczeniu nazwę „Majowie” odnosi się wyłącznie do grupy
zamieszkującej płw. Jukatan (tzw. Majowie jukatańscy). Majowie
byli twórcami wysoko rozwiniętej cywilizacji, której początki
sięgają okresu preklas. późnego (400 p.n.e.–250 n.e.), wg
chronologii przyjętej dla kultur ® Mezoameryki. Okres
wczesnoklas. (250–400 n.e.) charakteryzowało powstawanie
miast (m.in. ® Tikal oraz Uaxactún) spełniających funkcje
sakralno-adm., z monumentalnymi zespołami
architektonicznymi. W okresie średnioklas. (400–700) wystąpiły
lokalne kryzysy polit., w konsekwencji których w okresie
późnoklas. (700–900) rozwinęły się style regionalne w
architekturze i sztuce, a cywilizacja Majów osiągnęła swe
apogeum. Pod koniec tego okresu w rejonie centr. doszło do
załamania rozwoju cywilizacyjnego i opustoszenia miast. W
okresie poklas. wczesnym (900–1200) pn. część Jukatanu
znalazła się pod silnym wpływem kultury ® Tolteków ze środk.
Meksyku. Najważniejszym miastem regionu pn. stało się ®
Chichén Itzá; ok. 1200 utraciło ono supremację na rzecz ®
Mayapán . Okres poklas. średni (1200–1450), trwający do
upadku Mayapán, był okresem dekadencji i tarć polit. między
zwaśnionymi rodami arystokracji, władającymi licznymi,
stosunkowo niewielkimi państewkami.

Budynki Majów i Inków

Mitologia Majów

Stworzenie człowieka
Koniec świata
Patroni
Panteon
Bacabowie

Pawahtuun
Ek Chauach

W okresie największego rozkwitu Tawantinsuyu zajmowało
powierzchnię przeszło 950 tys. km

2

i liczyło co najmniej 7 mln

mieszkańców. Głównym ośrodkiem państwa Inków było miasto
Cuzco (w chwili odkrycia przez Europejczyków zbudowane na
planie zbliżonym do kształtu ciała pumy, czczonej przez Inków za
odwagę i siłę). Innymi ośrodkami Inków były m.in.: twierdza
Sacsahuaman, Tambo Machay - sanktuarium wody, Kenko -
miejsce kultowe i obserwatorium słoneczne, Machu Picchu, pałac
Pilcocaina na Wyspie Księżyca na jeziorze Titicaca.

Inkowie

Inkowie, Inka, plemię zamieszkujące południowo-zachodnią
część Ameryki Południowej, które prawdopodobnie w połowie XII
w. stworzyło doskonale zorganizowane państwo o nazwie
Tawantinsuyu ("państwo pszczół"). Dzięki ekspansywnej polityce
władców szybko wchłonęli okoliczne drobne państewka,
samodzielnie funkcjonujące wcześniej na terenie Ameryki
Południowej, narzucając im własną organizację państwową, religię
i język (kiczua).

Jezioro Titicaca

Jezioro Titicaca znajduje się na wysokości
3821 m n.p.m., a jego przeciętna głębokość
wynosi od 140 do 180 m (maksymalna 304).
Jest ono długie na ponad 230 km i szerokie
na 97 km. Powierzchnia jeziora wynosi 8300
km². Jezioro składa się z dwóch części (Lago
Huinaymarca i Lago Chucuito) połączonych
cieśniną Tiquina.
Poziom wody jeziora zmienia się okresowo
nawet o pięć metrów. Jezioro to było w
przeszłości większe na co wskazują ślady
dawnej linii brzegowej. Titicaca jest
pozostałością dawnego, śródlądowego
morza nazwanego Lago Ballivian, które
pokrywało niegdyś całe Altiplano.
Niekorzystne procesy geologiczne i
intensywne parowanie doprowadziły jednak
do opadnięcia poziomu wód. Jezioro
powstało najprawdopodobniej już w
miocenie, jest to jezioro tektoniczne.

Aztekowie

Aztekowie, nazwa nadana indiańskiemu ludowi,
który ok. 1250 przybył do Doliny Meksyku z
mitycznej krainy Aztlán (stąd nazwa). Pierwotnie
zwał się Mexitlin, następnie Méxica. Pod koniec XIII
w. Aztekowie osiedlili się na jednej z wysepek jeziora
Texcoco (wg tradycji miejsce wskazał im bóg
Huitzilopochtli), na której 1325 (lub 1375) założyli
miasto-państwo Tenochtitlán. Ok. 1375 ich władcą
(tlatoani) został wódz Acamapichtl, który panował
ponad 20 lat, następnie jego syn Huitzilihuitl,
rządzący do około 1414. Obaj władcy rozbudowywali
miasto, którego liczba ludności szybko rosła.
Powstała nowa osada Tlatelolco.

Aztekowie

Początkowo Tenochtitlán był ściśle uzależniony
od Tepaneków z Azcapotzalco, płacił im wysoki
trybut i dostarczał żołnierzy na prowadzone
przez nich wojny. Na przełomie XIV i XV w.
Aztekowie rośli w siłę, także militarną,
zagrażając Tepanekom, których władca,
Maxtla, rozkazał 1428 zamordować
rządzącego w Tenochtitlánie Chimalpopokę.
Nowy władca aztecki, Itzcóatl (1428-1440), za
radą wybitnego polityka Tlacaelela, podjął
walkę z Tepanekami, zawiązawszy z Texcoco i
Tlacopanem sojusz zwany Trójprzymierzem.
Sprzymierzeni pokonali Tepaneków, którzy
utracili znaczenie.

Aztekowie

Dominującą pozycję w Dolinie Meksyku zdobyli Aztekowie, którzy przekonani o swej
misji dziejowej wybranego “narodu Słońca”, kontynuatora tradycji Tolteków,
rozpoczęli podbój sąsiednich plemion. Następca Itzcóatla, Montezuma I, zwany
Gniewnym (1440-1469), przekroczył góry otaczające dolinę Anáhuac i rozpoczął
ekspansję w kierunku wschodnim i południowym, podbijając plemiona i miasta-
państwa na terenie obecnych stanów: Morelos, Guerrero, Puebla i częściowo
Veracruz. Rozbudował Tenochtitlán, usypał tamy chroniące miasto przed
powodziami, wzniósł akwedukt dostarczający wodę ze źródeł wypływających ze
wzgórza Chapultepec. Syn Montezumy I - Axayacatl (1469-1479) opanował tereny
otaczające Dolinę Meksyku od strony zachodniej i osiągnął przesmyk Tehuantepec,
wcielił także do Tenochtitlánu Tlatelolco. Brat Axayacatla, Tizoc (1479-1486),
próbował, bez powodzenia, rozszerzyć panowanie Azteków nad brzegami Zatoki
Meksykańskiej. Po śmierci Tizoca rządy objął jego brat Ahuitzotl (1486-1503), który
podbił kraj Zapoteków, opanował tereny dzisiejszego stanu Chiapas i część
Gwatemali. Przeszedł do historii jako władca okrutny, bezwzględnie tłumiący bunty
i powstania zniewolonych plemion indiańskich, organizujący masowe mordy jeńców
poświęconych bogu Huitzilopochtli. Ostatnim władcą państwa azteckiego przed
przybyciem Hiszpanów był bratanek Ahuitzotla, Montezuma II, zwany Młodszym
(1503-1520). Władca umacniał potęgę imperium azteckiego (które w 1519
obejmowało ok. 500 miast-państw, zajmowało ok. 207 tys. km

2

i liczyło około 5-6

mln mieszk.) i poza trzema nieudanymi próbami podboju Tlaxcali nie prowadził już
wojen zdobywczych.

Dziękuje za uwagę…

…i życzę

miłego dnia