PRACA ZALICZENIOWA:

OTYŁOŚĆ

DEFINICJA

Otyłość – patologiczne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w

organizmie, przekraczające jego fizjologiczne potrzeby i możliwości

adaptacyjne, mogące prowadzić do niekorzystnych skutków dla

zdrowia. Za otyłość uważa się stan, w którym

tkanka tłuszczowa stanowi więcej niż 20%

całkowitej masy ciała u mężczyzn

oraz 25% u kobiet.

PRZYCZYNY OTYŁOŚCI



Czynniki fizjologiczne-fizjologicznie apetyt regulowany jest wielkością posiłków, ich

częstością, składem, smakiem jak również jest pod kontrolą ośrodkowego układu

nerwowego (głównie podwzgórza). Na łaknienie mają wpływ neurotransmitery, głównie

monoaminy: serotonina, dopamina, noradrenalina. Noradrenalina zwiększa np. apetyt na

węglowodany, natomiast serotonina działa przeciwstawnie. Stwarza to możliwość

poszukiwania nowych dróg terapii poprzez wpływ na stężenie w organizmie powyższych

substancji. Nadmiar węglowodanów z diety jest początkowo odkładany w wątrobie w

postaci glikogenu. Następnie nadmiar węglowodanów jest przekształcany w tłuszcz.

Nadmiar aminokwasów - pochodzących z białka w diecie - także początkowo

przekształcany jest w glikogen, a następnie w tłuszcz, (trójglicerydy) magazynowany w

tkance tłuszczowej. W jednym kilogramie tłuszczu magazynowane jest ok. 7000 kcal.

PRZYCZYNY OTYŁOŚCI



Czynniki dziedziczne-skłonność do otyłości dotyczy często całych rodzin,

stwierdzono że istnieją ku temu predyspozycje genetyczne. U 70% osób

otyłych przynajmniej jedno z rodziców było otyłe. Niestety dokładny

mechanizm występowania tego typu otyłości pozostaje nieznany;

wiadomo, że w procesie powstawania otyłości jest zaangażowanych kilka

genów wpływających na przyjmowanie pokarmów i wydatkowanie energii.



Czynniki psychologiczne-otyłość można traktować jako formę

uzależnienia, innymi słowy utraty kontroli nad jedzeniem. Otyłość

negatywnie wpływa na jakość życia, bywa że osoba otyła stroni od

kontaktu z ludźmi, boi się ich odrzucenia. Paradoksalnie, otyłość może stać

się sposobem na życie, wytłumaczeniem wszelkich osobistych

niepowodzeń. Typowa dla ludzi otyłych jest złudna nadzieja, że wszystko w

życiu się uda jeśli tylko się schudnie.

PRZYCZYNY OTYŁOŚCI



Styl życia- otyłość powstaje przede wszystkim w wyniku spożywania nadmiaru tłuszczu

oraz zbyt małej aktywności fizycznej. Obecnie prawie jedna czwarta Amerykanów

powyżej 18 roku życia nie wykazuje żadnej aktywności ruchowej w wolnym czasie.

Kobiety prowadzące siedzący tryb życia są siedmiokrotnie bardziej predysponowane do

przybierania na wadze, natomiast mężczyźni czterokrotnie. Spożywanie alkoholu w

nadmiernych ilościach prowadzi do zwiększonego dostarczania energii ("puste" kalorie),

chorób

wątroby

i

pęcherzyka

żółciowego.

Palenie papierosów obniża apetyt lecz nie jest to metoda pozwalająca utrzymać

odpowiednią masę ciała i zachować zdrowie. Osoby, które rzuciły palenie, są dwukrotnie

bardziej narażone na przybranie na wadze w porównaniu do osób, które nigdy nie paliły.

Związane jest to z kompensacyjnym zwiększeniem apetytu po zaprzestaniu palenia.

WSKAŹNIK MASY CIAŁA BMI

BMI (Body Mass Index) czyli Wskaźnik Masy Ciała

charakteryzuje relację pomiędzy masą ciała a wzrostem.

Obliczając BMI możemy określić ilość tkanki tłuszczowej w

organizmie. Liczne badania epidemiologiczne wykazały, że

BMI dobrze koreluje z masą tej tkanki oraz umożliwia ocenę

zagrożenia śmiertelnością i chorobowością. 

Wskaźnik Masy Ciała obliczamy wg
poniższego wzoru:

Klasyfikacja zaburzeń

masy ciała

BMI (kg/m

2

)

Ryzyko chorób

towarzyszących

otyłości

Niedowaga

<18,5

Niskie (ale zwiększone

ryzyko innych problemów

zdrowotnych)

Norma

18,5 - 24,9

Średnie

Nadwaga

>= 25

 

Okres przed otyłością

25,0-29,9

Podwyższone

I° otyłości

30,0-34,9

Umiarkowanie

podwyższone

II° otyłości

35,0-39,9

Wysokie

III° otyłości

>= 40,0

Bardzo wysokie

WSKAŹNIK BMI

WSKAŹNIK WHR

Aby określić rozmieszczenie tłuszczu można zmierzyć sobie obwód talii i bioder.

Obwód talii mierzy się w połowie odległości między dolnym brzegiem żeber a

górnym grzebieniem kości biodrowej. Najszerszy obwód bioder określa się na

wysokości krętarza większego kości udowej. Następnie określa się stosunek

obwodów talii do bioder - WHR (waist to hip ratio). Otyłość wisceralną (typ

jabłka) rozpoznajemy gdy wskaźnik WHR jest równy lub wyższy od 0,8 u kobiet,

a u mężczyzn - gdy WHR jest równy lub wyższy od 1,0. Wartości tego wskaźnika

poniżej 0,8 kobiet, a także niższa od 1,0 u mężczyzn, pozwalają rozpoznać

otyłość udowo-pośladkową.

Wskaźnik WHR liczy się wg
wzoru:

TYPY OTYŁOŚCI

Otyłość typu "gruszka" -
(udowo-pośladkowa) częściej
występuje u kobiet. 

Otyłość typu "jabłko" –
(otyłość brzuszna, wisceralna -
tkanka tłuszczowa
zlokalizowana jest głównie
wewnątrz jamy
brzusznej) częściej dotyczy
mężczyzn.

TYPY OTYŁOŚCI



Różnice częstości występowania typów otyłości, w zależności od płci,

wynikają z różnego rozmieszczenia tkanki tłuszczowej

uwarunkowanego czynnikami hormonalnymi i genetycznymi.



W otyłości typu "jabłka" występuje większe ryzyko chorób

towarzyszących. Częściej pojawiają się zaburzenia metaboliczne,

prowadzące do nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, cukrzycy i

innych chorób układu krążenia. 



U kobiet w okresie pomenopauzalnym ryzyko wystąpienia otyłości

brzusznej staje się podobne jak w grupie mężczyzn w związku z

ustaniem produkcji żeńskich hormonów płciowych przez jajniki .

 

CHOROBY ZWIĄZANE Z OTYŁOŚCIĄ



Cukrzyca typu II - stanowi 90% przypadków cukrzycy. 80-90%

pacjentów stanowią osoby otyłe. Spadek wagi - nawet o 5-10%

prowadzi do obniżenia poziomu cukru we krwi i pozwala

zmniejszyć dawki leków przeciwcukrzycowych, w tym insuliny.



Nadciśnienie tętnicze - wzrost masy ciała o 20% powoduje

ośmiokrotny wzrost częstości występowania nadciśnienia.

CHOROBY ZWIĄZANE Z OTYŁOŚCIĄ



Hiperlipidemia - czyli podwyższenie poziomu cholesterolu i

trójglicerydów

we

krwi.

Poza

poziomem

całkowitego

cholesterolu ważny dla ryzyka chorób serca jest też stosunek

pomiędzy "dobrym" - cholesterol HDL i "złym" cholesterolem -

cholesterol LDL. Stosunek ten jest niekorzystny u osób otyłych.



Udar mózgowy - ryzyko jego wystąpienia u osób otyłych jest

dwukrotnie większe.



Niewydolność serca - ryzyko tej choroby u otyłych jest

większe 1,9 razy.

CHOROBY ZWIĄZANE Z OTYŁOŚCIĄ



Choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa) - 40% przypadków tej

choroby jest związane z BMI powyżej 25. Prawdopodobieństwo, że osoba otyła

będzie miała chorobę wieńcową jest 1,5 raza większe niż u osoby z prawidłową

wagą. Otyłość pogarsza także przebieg rehabilitacji pozawałowej.



Kamica pęcherzyka żółciowego - schorzenia pęcherzyka u osób otyłych

występują sześciokrotnie częściej niż u szczupłych.



Zmiany zwyrodnieniowe stawów - stawy podlegające nadmiernym

obciążeniom szybciej ulegają uszkodzeniu, prowadzi to do zespołów bólowych,

np. kręgosłupa, stawów kolanowych



Zaburzenia oddychania w czasie snu - objawiające się m.in. zespołem

hipowentylacji bądź bezdechu sennego.



Żylaki kończyn dolnych - u osoby otyłej gorsze są warunki odpływu krwi z

kończyn dolnych. Prowadzi to do nadmiernego wypełnienia krwią żył a w

konsekwencji - do powstawania żylaków.

WPŁYW TŁUSZCZU NA ROZWÓJ
OTYŁOŚCI

Wykazano, że istnieje silny związek między spożyciem

tłuszczu a jego ilością w organizmie. Obserwacja ta
wynika z wielu badań dotyczących różnych krajów. Wyniki
badań świadczą także, że wraz ze wzrostem procentowej
zawartości tłuszczu w diecie zwiększa się wartość
wskaźnika masy ciała (BMI). Powstawanie otyłości w
wyniku stosowania diety obfitującej w tłuszcz zależy nie
tylko od nadmiaru spożywanych kalorii. W badaniach nad
dietami wykazano, że nadmiar spożywanej energii
powoduje większy wzrost masy ciała po przyjmowaniu
tłuszczu

w

porównaniu

z

węglowodanami

i

białkami. Wynika to z faktu, że

kalorie pochodzące z tłuszczu są szczególnie
łatwo zamieniane na tłuszcz tkankowy, natomiast
kalorie pochodzące z węglowodanów potrzebują
dodatkowej energii na przekształcenie w tłuszcz
zapasowy.

SPOSOBY ZMNIEJSZENIA SPOŻYCIA TŁUSZCZU W
DIECIE



Zmiana stylu żywienia: wzrost spożycia warzyw, owoców, produktów

zbożowych, chudych ryb.



Wykorzystanie

technologii

przyrządzania

potraw

sprzyjających

ograniczeniu stosowania tłuszczu (smażenie beztłuszczowe, grill).



Zmniejszenie ilości tłuszczu dodawanego do potraw (sosy, zasmażki).



Wybieranie produktów o obniżonej zawartości tłuszczu: (margaryny, chude

mleko i jego przetwory, drób - indyk, kurczak).



Unikanie produktów zawierających "ukryty tłuszcz": żółte sery, tłuste białe

sery, pasztety, podroby, kremy do ciast, dania typu fast-food, chipsy

LECZENIE OTYŁOŚCI



Dieta - zalecenia dietetyczne oprócz zmniejszenia

kaloryczności posiłków powinny polegać przede wszystkim

na ograniczeniu spożycia tłuszczu oraz cukrów prostych.

Jednocześnie należy zalecać jak największe spożycie

warzyw i owoców oraz całkowite unikanie konsumpcji

alkoholu. Ubytek masy ciała i tempo jego uzyskiwania

będzie zależało od wielkości deficytu energetycznego -

różnicy

między

energią

uzyskiwaną

w

diecie

a

wydatkowaną przez organizm.



Ruch - wzmożona aktywność fizyczna stanowi obok diety

podstawowy element kuracji odchudzającej. Ułatwia ona utratę

energii, wyrównuje współistniejące zaburzenia metaboliczne.

Aktywność

fizyczna

zapobiega

obniżeniu

podstawowej

przemiany materii po odchudzaniu oraz efektowi jo-jo.

Początkowo

ćwiczenia

powinny

być

prowadzone

bez

nadmiernego obciążania kolan, bioder i kręgosłupa (basen).

Intensywność ćwiczeń powinna być stopniowo zwiększana.

LECZENIE OTYŁOŚCI



Leki - leczenie farmakologiczne otyłości należy rozpocząć, gdy:



BMI jest wyższe niż 30 kg/m2



BMI jest niższe, ale współistnieją choroby związane z otyłością (cukrzyca typu II,

nadciśnienie, hiperlipidemia)



próby leczenia samą dietą i wysiłkiem fizycznym zakończyły się niepowodzeniem



Leczenie chirurgiczne - wskazania do chirurgicznego leczenia otyłości:



BMI powyżej 40 kg/m2



BMI 35-40 kg/m2 w sytuacji zagrożenia życia lub przygotowania do operacji, gdy

otyłość stanowi przeszkodę w skutecznym leczeniu choroby podstawowej.

KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z UTRATY MASY CIAŁA



obniżenie ciśnienia tętniczego krwi



obniżenie poziomu glukozy we krwi oraz wzrost wrażliwości na insulinę

(bardzo istotne u chorych z upośledzoną tolerancją glikemii oraz

cukrzycą)



obniżenie stężenia cholesterolu (spada cholesterol całkowity oraz

frakcja LDL, natomiast korzystnie wzrasta frakcja HDL)



możliwość zmniejszenia dawek leków stosowanych w leczeniu

nadciśnienia tętniczego i cukrzycy



zmniejszenie ryzyka rozwoju choroby wieńcowej



lepsze samopoczucie i zwiększenie długości życia



więcej energii życiowej



wzrost samooceny i wiary w siebie

ABY ZACHOWAĆ SZCZUPŁA SYLWETKĘ NALEŻY:



Unikać głodzenia się w ciągu dnia i objadania wieczorem



Nie podjadać między posiłkami



Gimnastykować się



Gotować posiłki na parze



Jeść dużo warzyw i owoców



Nie jeść z innych przyczyn niż zaspokajanie głodu



Zredukować sól, cukier, białą mąkę



Unikać szybkiego jedzenia



Unikać słodzonych napojów, soków, piwa



Pić wodę mineralną

DZIĘKUJEMY

ZA UWAGĘ

WIOLETTA FRANCZAK

HENRYK SKÓRSKI

MAGDALENA WIERZBICKA

UMCS, PEDAGOGIKA WCZESNOSZKOLNA, II STOPIEŃ, II ROK