Muzeum Narodowe w
Warszawie
Autor: Kuba Predator
WYDAWNICTWO DOMOWE
Muzeum Narodowe w
Warszawie (MNW)
największe w
(egipskiej, greckiej, rzymskiej),
od XIII wieku, a także galerię
malarstwa obcego (włoskie, francuskie, holenderskie, niemieckie i
rosyjskie), zbiory
Skrzydło gmachu od strony Wisły zajmuje
ekspozycją dziejów oręża polskiego.
Gmach Muzeum Narodowego w Warszawie
w al. Jerozolimskich
HISTORI
A
Rok 1860
Historia Muzeum Narodowego w Warszawie sięga roku 1862, kiedy to 20
maja uchwalona została Ustawa o Wychowaniu Publicznym w Królestwie
Polskim i powołane, obok Szkoły Głównej, Szkoły Sztuk Pięknych i
Biblioteki Głównej, Muzeum Sztuk Pięknych. Do 1916 roku mieściło się
ono w jednym budynku ze Szkołą Sztuk Pięknych. Podwalinę zbiorów
Muzeum stanowiły obrazy olejne ze zbioru Szkoły Sztuk Pięknych oraz
ryciny Biblioteki Rządowej i Szkoły Sztuk Pięknych. Od tego czasu
kolekcja stopniowo się powiększała. W pierwszym okresie swej
działalności Muzeum zawierało przede wszystkim dzieła malarzy
zagranicznych, obrazy polskich artystów przechowywało zaś Towarzystwo
Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. Pierwszym dyrektorem Muzeum
został Justynian Karnicki i sprawował on tę funkcję do roku 1876.
Za czasów Cypriana
Lachnickiego
Lachnickiego (1876-1906),
ranga Muzeum znacznie wzrosła. Dzięki polityce Lachnickiego, Muzeum
przyznane zostało pomieszczenie w
Neprosów, gdzie otwarto
Galerię Obrazów. Wystawiona na niej część kolekcji Muzeum, dzięki
temu, że stała się dostępna dla wszystkich, spowodowała powszechne
zainteresowanie sprawami instytucji. Muzeum skorzystało na tym
dwojako. Po pierwsze, znaleźli się ofiarodawcy, którzy przekazali do niego
całe swoje kolekcje: wytworów
, pamiątki
po znanych artystach oraz ich spuściznę.
Rok 1916
roku Muzeum przejęło miasto. Nazwa: Muzeum Sztuk Pięknych
zastąpiona została nazwą: Muzeum Narodowe, mieszczącą w sobie ideę
znacznie donioślejszą od poprzedniej, mianowicie gromadzenie zbiorów
zarówno polskich, jak i zagranicznych w sposób planowy. Tym sposobem
w niedługim czasie zawartość Muzeum znacznie się powiększyła, ilość
jego działów wzrosła do dziewiętnastu, a kolekcje obejmowały wszelkie
możliwe dziedziny – od sztuki po wojsko.
Jan Matejko, Bitwa pod Grunwaldem, 1878.
Olej na płótnie, 426 x 987 cm. Muzeum Narodowe w Warszawie.
Rok 1926
roku powrócono do sprawy związanej z wybudowaniem nowego
gmachu Muzeum Narodowego, odsuniętej na dalszy plan wraz z
wybuchem I wojny światowej. Postanowiono zagospodarować wykupiony
wcześniej, w
roku, plac mieszczący się przy Alei 3 Maja i
wykorzystać w tym celu projekt
. Budowa trwała
do roku
, już wcześniej jednak w gotowych częściach nowo
powstałego Muzeum otwierano kolejne działy, w
dostęp do zbiorów Galerii Zdobniczej. Lata trzydzieste przyniosły też
zmianę na stanowisku dyrektora Muzeum, kiedy to w roku
, na 47
lat, na stanowisku tym zasiadł
, wnosząc wiele
inicjatywy i sprawną polityką czyniąc Muzeum Narodowe jedną z
najnowocześniejszych placówek tego typu.
Okres II wojny światowej
Okres II wojny światowej był dla Muzeum tak samo tragiczny, jak i dla
całej Warszawy. Część eksponatów uległo zniszczeniu, większość z nich
jednak uratowano dzięki wysiłkowi pracowników Muzeum, chroniących
nie tylko jego zbiory, ale także: innych instytucji wnętrza
Zamku Królewskiego czy
, kolekcje innych instytucji czy osób
prywatnych. Walka z oprawcą trwała nawet wtedy, gdy Muzeum
przemianowano na Museum der Stadt Warschau, a polegała ona na
dokumentowaniu wywożonych do
starać się je odzyskać.
Rok 1945
roku Muzeum z powrotem trafiło pod polską opiekę i
przyjęło dawną nazwę, a Stanisław Lorentz zaczął prowadzić skuteczne
akcje: rewindykacyjną, dzięki której odzyskano nie tylko polskie zbiory,
ale także i zbiory poniemieckie, oraz drugą, mającą na celu powiększenie
zbiorów Muzeum, co w ciągu dziesięciu lat dało owoc czterokrotny w
stosunku do stanu liczbowego obiektów muzealnych przed wybuchem
wojny.
Stanisław Lorentz
Lata 1956- 1988
Na trwałe w historię Muzeum Narodowego wpisali się jego pracownicy, którzy
wnieśli niebagatelny wkład w rozwój zarówno samej instytucji, jak i polskiej nauki.
Prof. Jan Białostocki, będący w latach 1956-1988 kustoszem Galerii Sztuki Obcej,
inicjator pomysłu wydawania w 1960 roku kwartalnika Bulettin du Musée Natonal
de Varsovie, propagującego zbiory Muzeum i badania nad nimi prowadzone. Prof.
Stefan Kozakiewicz, potem dr Agnieszka Morawińska i dr Krystyna Soczyńska,
pracownicy Galerii Malarstwa Polskiego, autorzy serii wystaw monograficznych
malarzy działających w Polsce pomiędzy XVIII wiekiem a początkiem wieku XX.
Najważniejszą postacią jest natomiast prof. Kazimierz Michałowski, który kierował
w latach 50. i 60. archeologiczną wyprawą naukową, prowadzoną wraz z Polską
Akademią Nauk i Uniwersytetem Warszawskim kolejno: na Krymie, w Egipcie,
Sudanie, Syrii i na Cyprze. Najważniejszym, sensacyjnym wręcz, odkryciem było
odnalezienie w Faras (Sudan) katedry z nubijskimi freskami, co stało się
pretekstem do stworzenia Międzynarodowego Towarzystwa Badań
Nubiologicznych, a w samym MNW w 1972 roku – Galerii Sztuki z Faras (połowa
odnalezionych fresków została podarowana Muzeum, druga ich część została w
Sudanie).
Nieustanne powiększanie zbiorów Muzeum spowodowało konieczność
rozbudowania jego gmachu, co zostało wykonane w latach 1964-1972 na podstawie
projektu Karola Golawskiego i Stefana Kozińskiego.
Rok 1995
, wcześniej oddziały
Muzeum Narodowego, odłączyły się od niego i zaczęły funkcjonować jako
samodzielne jednostki. W roku tym i w następnym przekształceniom
uległa znów struktura organizacyjna działów merytorycznych Muzeum
(17 działów) i zatwierdzona w marcu
Wraz z popularyzacją Internetu, uruchomiona została strona internetowa
Muzeum Narodowego, na której uruchomiono funkcję wirtualnego
zwiedzania gmachu MNW.
ZBIORY
Zbiory Sztuki Starożytnej
Utworzone w
roku. Ich podstawę stanowił depozyt
Uniwersytetu im. J. Piłsudskiego w Warszawie
, który obejmował wiele
zabytków egipskich odkrytych przez badaczy w
K. Michałowskiego. Po zakończeniu
uchwalił w
, że warszawskie Muzeum Narodowe ma stać się punktem
centralnym dla zbiorów zabytków sztuki starożytnej.
Zbiory Sztuki Starożytnej obejmują kolekcje:
),
) i
Ważniejsze zabytki:
"Księga Umarłych Piastunki Kai" – papirus; Egipt, 2 poł. XIV w. p.n.e.,
posągi egipskie (np. posąg bogini
),
zbiór greckich i łacińskich inskrypcji,
mezopotamskie pieczęcie cylindryczne.
Ekspozycja sztuki egipskiej,
cz. 1
Galeria egipska - ekspozycja wchodząca w skład Zbiorów Sztuki Starożytnej.
Prezentuje zabytki ze wszystkich okresów historii cywilizacji egipskiej.
Twórcą galerii był profesor Kazimierz Michałowski. Kierował wykopaliskami w
czasie których wydobyto sporą grupa wystawionych obecnie zabytków. Część pochodzi z XIX i XX-
wiecznych zbiorów kolekcjonerów polskich: Czartoryskich w Gołuchowie i Michała Tyszkiewicza (będący
jego własnością papirus
w Edfu przywieziono stele grobowe
z odkrytych
dostojników oraz bogaty zbiór ceramiki (wśród nich cenne naczynia alabastrowe). Nowe obiekty
wystawione w czerwcu
roku, cieszyły się ogromnym zainteresowaniem społeczeństwa.
Francuski Instytut Archeologii Wschodu odstąpił obiekty pochodzące z wykopalisk
prowadzonych w
roku, za wsparcie jakiego udzielił Francuzom
W sierpniu
roku do magazynów muzealnych trafiły ostatnie skrzynie zabytków z wykopalisk w
Niestety nie zostały one nawet rozpakowane ponieważ po wybuchu II wojny światowej Niemcy
przygotowali je do wywiezienia z Polski. Po wojnie Muzeum większość odzyskało, jednak prawie
całkowitemu zniszczeniu uległa kolekcja ceramiki VI dynastii z Edfu. W
strat, inwentaryzacji ocalałych i oddanych przez Niemców zabytków, ponownie otwarto Dział Sztuki
Starożytnej.
Kolejny zbiór pochodził z wykopalisk prof. Michałowskiego w
, stela Anch-ren z Epoki Późnej, fragmenty reliefów saickich i
ptolemejskiech oraz liczne monety, stemple na amforach i duży zespół ceramiki i terakot.
Galeria egipska podzielona jest na dwa poziomy sal: dolne piętro prezentuje zabytki związane ze
zwyczajami grobowymi, w górnej z kolei wystawiono dzieła plastyki i rzemiosła artystycznego (związane
ze sprawami życia codziennego, w tym kultu religijnego).
Ekspozycja sztuki egipskiej,
cz. 2
Po obu stronach schodów, prowadzących na górne piętro sali, mieszczą się: posąg Horusa z Edfu jako
sokoła i
w postaci pawiana. Na przeciwko, po środku sali pod ścianą, góruje sjenitowa rzeźba
z twarzą wzorowaną na obliczu faraona
, będąca depozytem
Obok wystawiono drobną plastykę, w tym zespół statuetek konkubin a także niewielkie figurki
świętych zwierząt wraz z triadami -
. Pod oknem obejrzeć można mumię barana a
obok wotywnych statuetek mumie kota i krokodyla.
Po lewej stronie od wejścia znajduje się gablota z uporządkowanymi chronologicznie naczyniami.
Wśród nich jedno ma wyryte na brzuścu imię faraona
, inne
). Na uwagę
zasługuje także tzw. bastet wraz z pokrywką naznaczoną kartuszem
, znaleziony w komorze
grobowej mastaby dostojnika Pepi-Nefer (z czasów VI dynastii). W lewej części sali znajdują się ponad
to: reliefy z imionami
III i
(część płaskorzeźby z tym ostatnim w scenie składania
ofiary), doskonale zachowany łuk ze strzałami i ozdobny sztylet okładany hebanem i kością słoniową.
Charakterystycznym dla sztuki egipskiej eksponatem jest
III z czasów gdy w jego
imieniu władzę sprawowała
Ważny zbiór eksponuje gablota po prawej stronie sali, która zawiera przegląd różnych rodzajów
do greki (na drewnie, kamieniu,
tymi eksponatami symbolicznie sprawuje pieczę umieszczona obok figurka
Wspomniane zabytki piśmiennictwa sąsiadują z zespołem biżuterii (ze złota, fajansu, szkła, muszli i
kamieni półszlachetnych), a także z amuletami i innymi drobnymi przedmiotami.
Obok znajdują się wytwory najpóźniejszego okresu sztuki egipskiej: reliefy i dekoracje
architektoniczne z czasów
(w tym naos, kapitel kolumny i gzyms z Faras).
Z boku, pod oknem, obejrzeć można prawdziwą osobliwość i unikat z
) namalowany temperą na desce w technice enkaustycznej.
Zbiory Sztuki
Wschodniochrześcijańskiej
roku. Stanowi największą wystawę zabytków kultury nubijskiej w
Europie. Większość przedmiotów pochodzi z wyprawy archeologicznej kierowanej
przez K. Michałowskiego, a prowadzonej w
, gdzie została znaleziona przez
badaczy średniowieczna katedra chrześcijańska ozdobiona wielobarwnymi
freskami.
Ważniejsze zabytki:
freski z katedry w Faras,
zabytki etiopskie (m.in. krzyże procesyjne i środkowa część
– wzorowana na ikonie z
zabytki koptyjskie z wieków IV – XI.
Zbiory Sztuki
Średniowiecznej
Jako osobny dział Zbiory powstały w
Krajów Azji. Sama kolekcja, stopniowo uzupełniana, znajduje się w Muzeum od
początku jego powstania. W chwili obecnej liczy ona ponad 7000 eksponatów i
jest tym samym drugim co do wielkości zbiorem obiektów sztuki Orientu w
Polsce (największy zbiór znajduje się w
).
Ważniejsze zabytki:
sztuka chińska, m.in.
z okresu dynastii Ming i Qing, ceramika
zdobiona błękitem kobaltowym z okresu dynastii Youan i Ming, obrazy
pochodzące z przedziału XIV-XVII w.,
sztuka japońska, m.in.
, np. porcelana imari (XVIII w.), naczynia
fajansowe (XIX w.); drzeworyt ukiyo-e (XVIII-XIX), malarstwo,
sztuka muzułmańska, m.in. ceramika arabska (VIII-XII w.), perska (XII-XIII w.),
turecka (XVI-XVII w.); zbiór szkła (VIII-X w.), zbiór perskich i tureckich tkanin,
zbiory rękopisów, metalu, kamienia, skóry, drewna,
, m.in. rzeźby z brązu (XVIII-XIX w.), indyjskie
rękopisy pisane na deszczułkach bambusowych,
niewielkie zbiory
Zbiory Sztuki Orientalnej
Jako osobny dział Zbiory powstały w
Krajów Azji. Sama kolekcja, stopniowo uzupełniana, znajduje się w Muzeum od
początku jego powstania. W chwili obecnej liczy ona ponad 7000 eksponatów i
jest tym samym drugim co do wielkości zbiorem obiektów sztuki Orientu w
Polsce (największy zbiór znajduje się w
).
Ważniejsze zabytki:
sztuka chińska, m.in.
z okresu dynastii Ming i Qing, ceramika
zdobiona błękitem kobaltowym z okresu dynastii Youan i Ming, obrazy
pochodzące z przedziału XIV-XVII w.,
sztuka japońska, m.in.
, np. porcelana imari (XVIII w.), naczynia
fajansowe (XIX w.); drzeworyt ukiyo-e (XVIII-XIX), malarstwo,
sztuka muzułmańska, m.in. ceramika arabska (VIII-XII w.), perska (XII-XIII w.),
turecka (XVI-XVII w.); zbiór szkła (VIII-X w.), zbiór perskich i tureckich tkanin,
zbiory rękopisów, metalu, kamienia, skóry, drewna,
, m.in. rzeźby z brązu (XVIII-XIX w.), indyjskie
rękopisy pisane na deszczułkach bambusowych,
niewielkie zbiory
Zbiory Polskiej Sztuki Nowożytnej.
Galeria Malarstwa Polskiego
Dziewięć sal i dziewięć gabinetów mieści ekspozycję, otwartą w
roku, a przedstawiającą
400 obrazów, składających się na Galerię Malarstwa Polskiego w MNW. Kolekcja obejmuje
obrazy pochodzące z przedziału: XVI – XX w. (konkretnie – do 1914 roku).
Ważniejsze zabytki:
Olga Boznańska: Imieniny Babuni, W oranżerii, Portret Heleny i Władysławy
Chmielarczykówien
Józef Mehoffer: Dziwny ogród", Słońce majowe
Józef Chełmoński: Babie lato, Bociany, Kuropatwy na śniegu, Dropie
Stanisław Wyspiański: Chochoły, Autoportret, Widok z okna pracowni na Kopiec Kościuszki,
Caritas
Aleksander Gierymski: W altanie, Trumna chłopska, Wnętrze bazyliki św. Marka w Wenecji
Jacek Malczewski: Hamlet polski. Portret Aleksandra Wielopolskiego, Thanatos, Śmierć,
Portret Władysława Reymonta, Święta Agnieszka
Józef Pankiewicz: Nokturn – Łabędzie w Ogrodzie Saskim w Warszawie nocą
Władysław Podkowiński: Ulica Nowy Świat w Warszawie w dzień letni, Dzieci w ogrodzie
Henryk Rodakowski: Portret Leonii Blühdorn
Ruszczyc: Ziemia, Stary dom
Henryk Siemiradzki: Dirce chrześcijańska, Rzymska sielanka, projekt kurtyny teatru
krakowskiego
Witold Wojtkiewicz: Porwanie królewny, Bajka o rycerzu
Bitwa pod Orszą, ok. 1523-1530.
Zbiory Polskiej Sztuki
Nowożytnej. Gabinet Miniatur
Początki kolekcji sięgają pierwszych lat istnienia Muzeum. Stale
powiększane, dzisiaj liczą ponad 1000 miniatur powstałych od połowy
XVIII w. do początku XX w. W przeważającej części zbiór obejmuje
portrety, a ponadto: sceny mitologiczne i rodzajowe.
Ważniejsze zabytki:
Daffinger, Portret Aleksandry z Potockich, ok. 1840
Ritt, Portret Michała Wielhorskiego, ok. 1785
Bossi, Autoportret, 1801
Józef Kosiński, Portret młodej kobiety, ok. 1797
Lesseur, Portret Franciszka Mullera i jego żony Barbary, 1797
Olexiński, Portret Henryka Zabiegły, 1819.
Zbiory Polskiej Sztuki Nowożytnej –
Zbiory Rysunków i Grafiki Polskiej
Dzielą się na Gabinety: Rysunków Polskich oraz Grafiki Polskiej. W
pierwszym znajduje się ponad 50 000 obiektów: szkiców, akwarel i
rysunków oraz ok. 1500 projektów architektonicznych, w drugim ponad
60 000 rycin. Zbiory obejmują prace z przedziału: XVI w. do początku
wieku XX i gromadzą grafiki i rysunki wybitnych artystów, m. in.
Ważniejsze zabytki:
Oleszczyński, Portret Mikołaja Kopernika, 1843
Jan Piotr Norblin, Ecce Homo, 1926
Aleksander Orłowski, Bitwa wojska kościuszkowskiego z rosyjskim o
przeprawę na rzece, 1801
Zygmunt Vogel, Widok Pałacu Prymasowskiego, 1789
Juliusz Kossak, W stajni, 1866
Leon Wyczółkowski, Rogalin zimą, 1925.
Zbiory Sztuki Obcej Nowożytnej.
Galeria Malarstwa Europejskiego
Historia zbiorów jest tak długa, jak i historia Muzeum. Podstawę kolekcji, dzisiaj
liczącej ok. 4 000 obrazów, stanowiło trzydzieści sześć dzieł autorstwa malarzy
europejskich (takich, jak:
van Haarlem czy
) zakupionych przez,
jeszcze wtedy, Muzeum Sztuk Pięknych.
Ważniejsze zabytki:
Sandro Botticelli, Madonna z Dzieciątkiem, Janem Chrzcicielem i aniołem
Bordone, Wenus i Amor
Brugghen, Król David grający na harfie
Conegliano, Chrystus wśród doktorów
Heda, Martwa natura
Lucas Cranach Starszy, Adam i Ewa
Fabritius, Wskrzeszenie Łazarza
Greuze, Gitarzysta
Jacob Jordaens, Święta Rodzina ze Świętym Janem, jego rodzicami i aniołami
Jacopo Tintoretto, Portret admirała
Giovanni Bellini, Opłakiwanie, Portret Lorenza Giustinianiego
Bernardo Bellotto zw. Canaletto, Autoportret w stroju ambasadora weneckiego
Dolci, Święty Paweł. Pustelnik
Magnasco, Latarnia magiczna
Giovanni Paolo Panini, Chrystus wśród doktorów
Paul Rubens, Maria z Dzieciątkiem
Rijn, Portret młodego mężczyzny
Paul Signac, Antibes - ranek
Gabinet Grafiki i Rysunków
Nowożytnych Obcych
Zaczątkiem kolekcji były zbiory, które Muzeum Sztuk Pięknych
przejęło w 1862 roku od Warszawskiej Biblioteki Rządowej i Szkoły Sztuk
Pięknych. Podwaliną liczącego dzisiaj ok. 85 000 |grafik i 15 000
rysunków zbioru było 90 rysunków kupionych w 1883 roku od
i 101 rysunków podarowanych Muzeum przez ks.
roku. Kolekcja obejmuje europejskie prace z
przedziału od XIII do XX wieku, stworzonych przy pomocy różnych
technik, począwszy od
rękopiśmienniczych na pergaminie,
, aż do całych albumów prac.
Ważniejsze zabytki:
Rijn, Trzy Krzyże, stan IV, ok. 1660
Greuze, Głowa dziewczynki, ok. 1780
Starszy, Polowanie na dzikie króliki, ok. 1560
Bol, Saul u wróżki Endor, pocz. lat 40. XVII w.
Zbiory Sztuki Współczesnej.
Galeria Sztuki Polskiej XX w.
Osobny dział Zbiorów powstał w
roku i obejmuje on w
przeważającej większości kolekcję polskich prac – malarstwa, grafiki,
sztuki zdobniczej, rzeźby etc. – stworzonych po I wojnie światowej.
Poza dziełami polskimi, Zbiory zawierają również obiekty sztuki
zagranicznej, m.in. zespół ceramiki Pabla Picassa czy Portret Tadeusza
Makowskiego
Ważniejsze zabytki:
, Kompozycja z pięcioma postaciami
(1911), Bajka (Fantazja), (1921-1922)
Xawery Dunikowski, Ewa II, 1906
Tytus Czyżewski, Akt z kotem, 1920
Leon Chwistek, Uczta, ok. 1925
Tadeusz Makowski, Teatr dziecięcy, 1931
Tamara Łempicka, Kobieta siedząca na krześle,1927
Mojżesz Kisling, Portret młodej dziewczyny, 1926
Jerzy Nowosielski, Wiolonczelista, 1959
Tadeusz Kantor, Parasol i niewidoczny, 1973
Gabinet Grafiki i Rysunków
Współczesnych
Powstał w
roku. Wcześniej przez dwadzieścia cztery lata
funkcjonował Dział Grafiki przy Galerii Sztuki Współczesnej. Podstawę
zbioru stanowi kolekcja grafiki polskiej z przedziału 1905-1936, a na
dzień dzisiejszy liczy ona ok. 43 000 prac. Gabinet dzieli się na sześć
działów: 1. Rysunki polskie, 2. Grafika polska, 3.
4. Rysunki obce, 5. Grafika obca, 6. Dokumentacja artystyczna.
W Gabinecie znajdują się rysunki i grafiki m. in. Stanisława Ignacego
Miro, Pabla Picassa czy
Ważniejsze zabytki:
Stanisław Ignacy Witkiewicz, Fałsz kobiety. Portret Maryli Grossmanowej
z autoportretem, 1927
Klee, Somnambuliczna tancerka, 1921
Kandinsky, Trzecia rocznica towarzystwa im. Kandinskiego, 1928
Dufy, Konie w okólniku, ok. 1927
Pablo Picasso, Portret kobiety w kapeluszu, 1962.
KONIEC
Autor bardzo
Dziękuje za
Oglądnięcie
Tej prezentacji