Przedstawienie i porównanie

wybranych scen

batalistycznych w literaturze

i malarstwie tych samych

epok kulturowych

Określenie problemu

12.11.2021

2

Przedstawienie i porównanie wybranych scen
batalistycznych na podstawie:

”Krzyżacy” – Henryk Sienkiewicz (1846 -
1916)

oraz

”Bitwa pod Grunwaldem” – Jan Matejko
(1838 – 1893)

”Noc listopadowa” – Stanisław Wyspiański
(1869 – 1907)

oraz

”Noc listopadowa” – Wojciech Kossak (1856
– 1942)

Scena batalistyczna

12.11.2021

3

Starcie co najmniej dwóch uzbrojonych armii
(wojsk) walczących naprzeciw siebie. Mające z
góry założone cele walki np. chęć zagarnięcia
ziem należących do przeciwnika, narzucenie
przeciwnikowi swoich poglądów politycznych.

„… Wtem wstał wicher. Zaszumiał w lesie, oberwał tysiące liści,

wypadł na pole, chwycił suche źdźbła traw, wzbił tumany kurzawy

i podniósł je w oczy wojsk krzyżackich W tej również chwili

wstrząsnął powietrzem przeraźliwy głos rogów, krzywuł,

piszczałek i całe skrzydło litewskie zerwało się na kształt

niezmiernego stada ptactwa do lotu. Poszli od razu wedle

zwyczaju w skok. Konie, wyciągnąwszy szyje i potuliwszy uszy,

rwały ze wszystkich sił przed siebie; jeźdźcy wymachując

mieczami i sulicami, lecieli z kszykiem okropnym przeciw lewemu

skrzydłu Krzyżaków …”

„… Okropna bitwa zawrzała na całej linii, ziemia spłynęła

potokami krwi, zachmurzyło się niebo i odezwały się głuche

grzmoty, jakby sam Bóg chciał mieszać się między walczących …”

12.11.2021

4

Bitwa pod Grunwaldem

12.11.2021

5

Charakterystyka bitwy

12.11.2021

6

 Oba dzieła oddziałują na zmysły (pobudzają słuch i
wrażenia wzrokowe);

 Odzwierciedlenie rzeczywistości namalowanych
postaci;

 Wszechobecna baśniowość – walka dobra ze złem;

 Ważna postać król Władysław Jagiełło nie bierze
czynnego udziału w walce – obserwator;

Ten sam chaos wśród rycerstwa;

 Wojsko polskie składające się w większości z
prymitywnych wojowników; budzi respekt wśród
dobrze uzbrojonego rycerstwa Zakonu Krzyżackiego;

 Zaciętość w walce, liczy się tylko zwycięstwo;

 Pomimo przewagi liczebnej wojsk Zakonu
zwycięstwo odniosło polsko-litewskie wojsko;

Podobieństwa:

„… Ciężar ludzi i koni gniótł nieszczęsne Witoldowe
zastępy, cięły ich miecze i topory, bodły i kruszyły
kości berdysze, tratowały kopyta końskie …”

„… z drugiej lud, rosły wprawdzie i silny, ale na
drobnych koniach i skórami jeno okryty...”

„… Król, który z wyniosłego miejsca zawiadował całą
bitwą, rozsyłał pachołków i aż ochrypł od dawania
rozkazów. Gdy ujrzał wreszcie, że już wszystkie wojska,
począł i sam rwać się do boju. Nie puszczali go
dworzanie , bojąc się o świętą osobę pańską …”

Charakterystyka bitwy

12.11.2021

7

Różnice:

 Patrząc na obraz widz staje się uczestnikiem
bitwy, natomiast w powieści walka dzieje się
„obok” widza;

 Witold u Matejki odgrywa czołową rolę;

 Różne rodzaje świętości: na obrazie
duchowym przewodnikiem i opiekunem bitwy
jest św. Stanisław;

 W powieści opis bitwy od początku do
końca;

„… naprzeciw pędzącego na przedzie wielkiego
mistrza i poznał go po płaszczu, po tarczy i po
złotym wielkim relikwiarzu, który on nosił na
piersiach, na pancerzu. Ale nie śmiał uderzyć
kopią polski rycerz w relikwiarz …”

12.11.2021

8

NABIELAK

Gotowi?

GOSZCZYŃSKI

Gotowi.

1 PODCHORĄŻY

Za mną!

GOSZCZYŃSKI

Słychać strzał!

2 PODCHORĄŻY

To Wysocki już wyszedł z
ogrodu.
Wystrzałem sygnał wam
dał.

GOSZCZYŃSKI

A pokłońmy się białemu
królowi …

2 PODCHORĄŻY

Gotowi?!

GŁOS

Moskale! Patrol
żandarmów!

ODDZIAŁ ZALIWSKIEGO

(cofa się ku przodowi)

PATROL ŻANDARMÓW
ROSYJSKICH

(pojawia się w głównej
ulicy)

ZALIWSKI

Formuj front! Zejmij
broń! W rękę broń!

Noc listopadowa

12.11.2021

9

Opis bitwy

12.11.2021

10

Podobieństwa:

 Przedstawiają te same wydarzenia;

 Pomnik wielkiego króla symbolizujące czasy
dobrobytu i pobudza powstańców do walki;

 Powstanie nie ma szans przetrwać, ponieważ
lud polski nie „mówi” jednym głosem;

 Zacięta walka młodych podchorążych z
oddziałem żandarmów rosyjskich;

 Ciemność ułatwia atak;

„… A oto przy drzew śpiewnym szumie posąg
staje we świateł powodzi[…] A pokłońmy się
białemu królowi …”

Opis bitwy

12.11.2021

11

Różnice:



Dramat skupia się bardziej na przedstawieniu

powodu wybuchu;

 Obraz ilustruje walkę narodu;

 Obraz ukazuje prawdziwą wolę walki (zawzięcie
pojawiające się na twarzach walczących);

 Bogowie służą pogłębianiu i rozszerzaniu idei
dramatu;

 Kora uosobieniem powstańczych marzeń o
wyzwolonej Polsce;

„… Z tajemnic moich, matko,
znaj:
Jest inny tamten kraj,
Kędy są wiecznotrwałe siły;
Z tych coraz nowy rośnie pęd
I wzejdą, i będą rodziły …”

„…PALLAS

Nad ludami uderzą
gromy,
Chmury się zapalą
pożarem,
W gruzy zapadną
domy,
Ogień z niebios
wyleci widomy,
Zaciąży Gniew!

CHÓR

Kto walczy-?

PALLAS

Polska z Carem!—
Powołane są i
wysłane Kery, sine
dajmony,
Z Przeklętych nor
Tartaru-
Harpije, co ssają
krew konających …”

Wnioski

12.11.2021

12

1)Najczęstszą przyczyną wybuchu wojen

jest walka o ziemie;

2) Dobra taktyka zwiększa szansę na

wygraną;

3)Czas nie jest wyznacznikiem woli walki;
4) Postęp techniczny pogłębia ogrom

śmierci walczących;

5) Walczący są gotowi zrobić wszystko by

uchronić swoją ojczyznę przed
niegodziwcami;

12.11.2021

13

Dziękuję

za

Uwagę