Choroby i dolegliwości

kręgosłupa

Tytułem wstępu

• Jeśli przypuszczamy, że pojawiający się ból pleców nie jest

spowodowany nieprawidłowym siedzeniem czy
nieodpowiednią pozycją ciała podczas spania, powinniśmy
niezwłoczne zasięgnąć opinii lekarza. Z kręgosłupem nie ma
bowiem żartów. Tylko przeprowadzenie specjalistycznych badań
pozwoli wykluczyć stany chorobowe. Zwlekanie z wizytą u specjalisty
może prowadzić do niekorzystnych zmian zwyrodnieniowych a w
efekcie do trwałej utraty zdrowia czy kalectwa.

• Lekarze wyróżniają różne przyczyny chorób kręgosłupa.

Najczęściej jest to niewłaściwy tryb życia, rzadziej wymienia się
skłonności dziedziczne. Współczesny człowiek wiele godzin spędza
siedząc, ale nie zastanawia się prawie wcale nad tym czy robi to
właściwie; często, wykonując ciężkie prace, w nieodpowiedni sposób
podnosi ciężary; nie dba o wygodne miejsce do snu. W efekcie, po
wielu latach takiego postępowania okazuje się, że zapadamy na
różne schorzenia wszystkich odcinków kręgosłupa.

Najczęstsze schorzenia kręgosłupa:

1. Choroba zwyrodnieniowa

stawów kręgosłupa

Choroba polega na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek
tworzących staw. Występuje najczęściej u ludzi w starszym wieku, ale
może rozpoczynać się u ludzi młodych.
Chrząstka szklista, pokrywająca powierzchnie stawowe ma niewielkie
zdolności regeneracyjne, a w miejscu jej uszkodzenia powstaje chrząstka
włóknista o gorszych własnościach biomechanicznych. Obciążenia
przenoszone są przez podchrzęstną warstwę kostną, ulegającą
pogrubieniu. Zmiany te mają charakter zazwyczaj powolny, ale stale
postępujący. Stawy kończyn dolnych, ze względu na to, że unoszą masę
ciała, są bardziej predysponowane do wystąpienia zmian
zwyrodnieniowych.
Zmiany zwyrodnieniowe mogą być pierwotne (bez ustalonej) przyczyny
i wtórne (w następstwie zmian wrodzonych, urazowych, zapalnych,
zaburzeń hormonalnych, metabolicznych, niektórych chorób
ośrodkowego układu nerwowego, zmian nowotworowych w stawie i
okolicy)

Opis dolegliwości

Zwyrodnienie kręgosłupa prowadzi do zniszczenia krążków

międzykręgowych ("dysków") i ich przesuwania, powodując w

efekcie przemieszczanie trzonów kręgowych.             Dochodzi

do powolnego zwężania kanałów, przez które wychodzą z

kręgosłupa pęczki nerwów, zwanych korzonkami nerwowymi.

Zwężenie oraz wypadnięcie lub tylko przemieszczenie

miękkiego wnętrza pierścienia krążka międzykręgowego

wywołuje ucisk na nerwy, wychodzące z rdzenia kręgowego w

odcinku lędźwiowym kręgosłupa, wywołując przewlekłe bóle

kręgosłupa lub rwę kulszową -"lumbago"- promieniujący do

nogi nagły, silny ból, z towarzyszącymi często zaburzeniami

innego rodzaju, np. w oddawaniu moczu.

Jeśli proces dotyczy odcinka szyjnego kręgosłupa - dochodzi

do ucisku na naczynia krwionośne, co może powodować

zawroty głowy, zaburzenia świadomości, przewlekłe bóle

barku, a przepuklina krążka wywołuje ucisk na nerwy,

objawiający się bólami promieniującymi do ręki (rwa

ramienna

)

Objawy

•bóle miejscowe nasilające się początkowo po wysiłku, a następnie przy każdym

ruchu i w spoczynku

•wzmożone napięcie mięśni przykręgowych
•ograniczenie ruchomości kręgosłupa
•bóle spowodowane uciskiem na korzenie nerwowe
•zaniki mięśniowe

Przyczyny powstawania

•Starzenie się organizmu jest najważniejszą przyczyną rozwoju choroby. Zniszczeniu

ulega warstwa chrzęstna stawu. Choroba postępuje, doprowadzając - z powodu bólu
i ograniczenia ruchomości stawu - do niesprawności ruchowej chorego, wymagającej
niejednokrotnie pomocy osób trzecich.

•U wielu osób po 50 - 60. roku życia rozwija się choroba zwyrodnieniowa stawów i

kręgosłupa - powoli rozwijające się, postępujące z wiekiem zniszczenie,
zniekształcenie i upośledzenie funkcji stawów na skutek przeciążeń (mikrourazów),
jakim stawy są poddawane każdego dnia (szczególnie u osób z nadwagą). Do
zniszczenia stawów dochodzi wskutek przewlekłego, przebiegającego z niewielką
aktywnością, zapalenia błony maziowej stawu. Objawy choroby to bóle stawów, ich
bolesność w trakcie poruszania się, zmniejszenie zakresu ruchów. Czasem powstają
wysięki w stawach i zniekształcenie ich obrysów

.

Leczenie

Procesu zwyrodnieniowego nie da się zahamować, można jedynie zmniejszyć
szybkość niszczenia stawu. Podstawowe znaczenie ma odpowiednia
profilaktyka.
u dzieci należy przywrócić prawidłowe stosunki anatomiczne i czynnościowe
w stawie oraz leczyć wszelkie nieprawidłowości spowodowane przyczynami
wrodzonymi, rozwojowymi, urazowymi.
u dorosłych wskazany jest racjonalny tryb życia, leczenie chorób
zaburzających metabolizm tkanki kostnej, unikanie nadwagi i innych
czynników niekorzystnie wpływających na stawy.
W nielicznych przypadkach można zastosować leczenie przyczynowe, np.
zmniejszenie wagi ciała, zmiana wykonywanej pracy.

Leczenie objawowe:

rehabilitacja (ćwiczenia ogólnie usprawniające mają na celu utrzymanie
dobrej sprawności mięśni i stawów),

zabiegi fizykoterapeutyczne,

leczenie farmakologiczne (środki przeciwzapalne i przeciwbólowe podawane
ogólnie i miejscowo, leki działające ochronnie na chrząstkę stawową).

Leczenie operacyjne polega na :

operacjach korygujących nieprawidłowe ustawienie kości i powierzchni
stawowych (osteotomie)

operacjach wewnątrzstawowych usuwających miejscowe przyczyny
uszkodzenia stawu (ciała wolne, uszkodzenia łąkotki, patologie więzadeł)

wymianach stawów (endoprotezoplastyki)

2. Zesztywniające zapalenie

stawów kręgosłupa (ZZSK)

Opis dolegliwości

• ZZSK, czyli zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, jest to

przewlekły proces zapalny, który obejmuje stawy krzyżowo-biodrowe,
drobne stawy kręgosłupa, pierścienie i wiązadła kręgosłupa.

• Prowadzi on do stopniowego ich usztywnienia. Przebieg choroby

występuje z remisjami (okresami złagodzenia lub całkowitego zaniku
objawów) i okresami zaostrzeń.

• Choroba najczęściej rozpoczyna się między 15 a 35 rokiem życia,

występuje średnio u 1 na 1000 osób. U mężczyzn zachorowalność
wypada 3 razy częściej niż u kobiet. Objawy choroby są u kobiet często
łagodniejsze.

• Poza zapaleniem stawów kręgosłupa (tzw. postać osiowa) występuje

tzw. obwodowa odmiana ZZSK (nazywana również skandynawską).
Polega ona na tym, że zapaleniem zajęte są również asymetrycznie
inne duże stawy, jak np. skokowy, kolanowy.

Objawy

• Pierwsze dolegliwości dotyczą "dolnego" odcinka

kręgosłupa i przebiegają pod postacią bólu w II połowie
nocy, nad ranem (chory nie może przewrócić się na drugi
bok), ustępującego po zażyciu leków przeciwbólowych.

• Ból jest przewlekły (trwa dłużej niż 3 miesiące), ma

charakter tępy, w miarę rozruszania ustępuje. W
odróżnieniu ból dyskopatyczny nie ustępuje po ćwiczeniach
(wręcz nasila się).

• Pozostałe elementy rozpoznania mogą być wykonane tylko

przez lekarza. To właśnie po konsultacji z nim może okazać
się, że pojawiają się wzrost OB i dodatni objaw Lesege'a.

• Ból może promieniować wzdłuż kręgosłupa, do tylnej

powierzchni ud lub do żeber utrudniając znacznie
oddychanie i zmniejszając VC /pojemność życiowa płuc/. W
zmianach zaawansowanych dochodzi do zmiany sylwetki
chorego.

Przyczyna powstawania

• ZZSK jest jedną z kilkuset chorób reumatycznych oraz jest

chorobą autoimmunologiczną (związaną z funkcjonowaniem
układu odpornościowego)

Leczenie

Podstawową rolę w leczeniu tej choroby

odrywają:

 Przeciwbólowe niesterydowe leki

przeciwzapalne.

 Ćwiczenia wspomagane nacieraniem lekami do

zewnętrznego stosowania (kremy, żele).
Szczególnie zalecanym z tej grupy jest  preparat
Alpa Medical – NeuroTerapia ( żel).

3. Inne schorzenia kręgosłupa

•

Protruzja

Protruzja dyskowa staje się coraz

powszechniejszą chorobą. Wiąże się z

nieprawidłowościami w obrębie krążków,

popularnie zwanych dyskami. W efekcie

doprowadza do bardzo silnych dolegliwości

bólowych, które nie pozwalają na normalne

funkcjonowanie.

• Rwa Kulszowa

Rwa kulszowa jest zespołem objawów
wynikających z ucisku lub podrażnienia
nerwu kulszowego bądź korzeni, które go
tworzą. Głównym objawem jest ból, czasem
uczucie drętwienia, klucia lub "prąd".
Charakterystyczna jest lokalizacja objawów
dolegliwości, które odczuwane są w
zakresie unerwienia danego korzenia
tworzącego nerw kulszowy (

Rysunek 1

).

Dzięki temu na podstawie dokładnego
określenia lokalizacji objawów można dość
dokładnie określić poziom uszkodzenia.
Czasem zaburzeniom czuciowym mogą
towarzyszyć inne, jak osłabienie siły mięśni
lub osłabienie odruchów. Objawy takie,
znacznie rzadsze, sugerują poważniejsze
uszkodzenie.