Młodzieńcze złuszczenie
głowy kości udowej MZGKU

Autor: Dąbrowski Filip

Slipped capital femoral epiphysis SCFE

Definicja

- MZGKU: przemieszczenie nasady kości udowej
względem przynasady

- typowe występowanie w okresie przyśpieszonego
wzrostu:
10-16 lat
- typ I złamania wg Saltera-Harrisa

Klasyfikacja złamań Saltera-Harrisa

Epidemiologia

- najczęstsza choroba biodra u dzieci w okresie
dojrzewania

- częstość występowania 2/100 000 osób

- częściej dotyczy chłopców 2:1

- występuje u chłopców :

12-16 rok życia

dziewczynek :10-14 rok życia

- częściej u rasy czarnej

- 25-40 % objawy obustronne (opóźnienie, różny
stopień nasilenia)

Etiologia

- wieloczynnikowa patogeneza

- osłabienie chrząstki wzrostu oraz zwiększenie
działających sił ścinających

a) miejscowy uraz
b) czynniki mechaniczne (nadwaga, skośna orientacja

chrząstki wzrostowej, ↓ antetorsja)

c) czynniki zapalne
d) czynniki hormonalne

Obraz kliniczny

- brak objawów
- izolowane utykanie
- ból biodra, uda lub tylko kolana (1/3 przypadków)

- wraz z progresją przemieszczenia: ograniczenie
rotacji wewnętrznej i odwiedzenia → utrwalenie
przykurczu w rotacji zewnętrznej i przywiedzeniu
- ostre złuszczenie: uniemożliwione chodzenie i stanie

Badanie ortopedyczne

- ograniczenie rotacji
wewnętrznej, nasilenie przy
zgiętym biodrze 90

O

(najczulszy

objaw, test skriningowy)

- objaw Drehmmana

- chód z rotacją zewnętrzną
kończyny

- skrócenie kończyny o 1-3 cm

Podział MZGKU wg dynamiki powstania

a) przewlekłe - ból i utykanie narastają powoli bez
urazu w tle, czas trwania > 2 tygodni

b) ostre na tle przewlekłego – uraz zaostrza
przewlekłe schorzenie trwające >1 miesiąc

c) ostre – ból jako następstwo
niewielkiego urazu,
czas trwania < 2 tygodni

Klasyfikacja MZGKU
oceniająca stabilność
nasady

wg Lodera i wsp.*

a) Złuszczenie niestabilne – ból

uniemożliwia chodzenie, nawet
przy pomocy kul łokciowych,
niezależnie od długości trwania
objawów

b) Złuszczenie stabilne – możliwe

poruszanie się z obciążeniem
chorej nogi z wykorzystaniem kul
lub bez.

* Loder et al Acute slipped capital
epiphysis: the i mportance of
physeal stability J Bone Joint Surg Am. 1993:
75:1134-1140

Obraz radiologiczny

- decyduje o rozpoznaniu

- RTG stawu biodrowego

(kierunek i wielkość przemieszczenia)

a) w projekcji AP

(wyprostowane stawy biodrowe

i równoległe ułożenie kończyn dolnych)

b) osiowej Lauensteina

(zgięcie 70

O

i odwiedzenia 50

O

)

- ZDJĘCIE OBUSTRONNE!!!
- najczęściej złuszczenie do przyśrodka (szpotawość) i

do tyłu

- nietypowo – do boku (koślawość) i do przodu

Obraz radiologiczny

a) w projekcji AP

Ryc. RTG prawidłowy staw biodrowy AP

Obraz radiologiczny

a) w projekcji AP

Ryc. Schemat prawidłowy staw, MZGKU.

Obraz radiologiczny

1. Objaw Stycznej Kleina-Trethowana w projekcji

AP

Ryc. Obraz prawidłowy

Ryc. MZGKU

Obraz radiologiczny

2. Inne objawy w projekcji AP

- odwapnienie
- obniżenie wysokości nasady w stosunku do strony

zdrowej

- nieregularność struktury chrząstki wzrostowej
- brak wewnątrz panewkowej części szyjki – Objaw

Capenera-Durbina

Obraz radiologiczny

a) w projekcji AP

Ryc. 11 letni chłopiec , prawostronne stabilne

złuszczenie głowy kości udowej – widok AP

Obraz radiologiczny

b) projekcja osiowa Lauensteina

Ryc. Wykonanie zdjęcia RTG w pozycji Lauenstaina

Obraz radiologiczny

b) projekcja osiowa Lauensteina

Ryc. Prawidłowy staw biodrowy, projekcja osiowa
Lauesteina.

Obraz radiologiczny

1. Kąt nasadowo trzonowy w projekcji osiowej

Lauensteina

norma 90

O

± 5

O

90

o

±

5

o

Obraz radiologiczny

b) osiowej Lauensteina

Ryc. Projekcja Lauestaina prawidłowy staw biodrowy,
MZGKU.

Obraz radiologiczny

b) osiowej Lauensteina

Ryc. Projekcja Lauesteina, 11 chłopiec z
otyłością. Stabilne prawostronne MZGKU.

Klasyfikacja wielkości przemieszczenia
wg Mussena i wsp.

-

ocena w obu płaszczyznach (czołowej i strzałkowej)

- wyróżniamy 4 stopnie złuszczenia

0

o

- stan przedzłuszczeniowy

1

o

- złuszczenie małe

2

o

- złuszczenie średnie

3

o

- złuszczenie duże

Klasyfikacja wielkości
przemieszczenia wg Mussena i
wsp.

0

o

– stan przedzłuszczeniowy 6%

-

chrząstka wzrostowa poszerzona

z cechami rozejścia

-

nasada nie przesunięta

-

↓ uwapnienia

-

osłabienie kończyny, ból przy wysiłku

Klasyfikacja wielkości przemieszczenia
wg Mussena i wsp.

1

o

– złuszczenie małe

-

przemieszczenie nasady < 30

o

-

przesunięcie głowy względem szyjki < ⅓

-

spłaszczenie górnego obrysu głowy i szyjki

-

poszerzona chrząstka nasadowa

Klasyfikacja wielkości przemieszczenia
wg Mussena i wsp.

2

o

– złuszczenie umiarkowane 25%

-

przemieszczenie nasady 30

o

– 60

o

-

przesunięcie głowy względem szyjki

⅓ - ⅔

Klasyfikacja wielkości przemieszczenia
wg Mussena i wsp.

3

o

– złuszczenie znaczne 20%

-

przemieszczenie nasady > 60

o

-

przesunięcie głowy względem szyjki

>⅔

Objawy radiologiczne klinicznych
typów MZGKU

a) przewlekłe - przemieszczenie
nasady, nieregularna chrząstka
wzrostu, resorpcja górnej
krawędzi szyjki, nadbudowa
kostna łuku Adamsa.

b) ostre – kątowe rozwarcie
szczeliny z ostrymi krawędziami

c) ostre na tle przewlekłego –
mieszane objawy

Inne metody obrazowania

- tomografia komputerowa -

w trudnych do rozpoznania

przypadkach

-

magnetyczny

rezonans jądrowy

-

badanie ultrasonograficzne

– diagnostyka i

monitorowanie, celem zmniejszenia dawki promieniowania
rentgenowskiego do momentu zarośnięcia chrząstki

Powikłania MZGKU

1. Jałowa martwica głowy kości udowej

- najpoważniejsze powikłanie

- związek z uszkodzeniem naczyń nasady

- charakter jatrogenny – związek z osteotomią podgłowową

- ↑ ryzyka w ostrych, niestabilnych złuszczeniach

- 5-15 % przypadków.

leczenie:

- zachowanie ruchomości

- odciążenie stawu

Powikłania MZGKU

2. Chondroliza – martwica chrząstki stawowej

- sztywność stawu i ból

- gwałtowne postępujące zwężenie szczeliny stawowej

- częściej u rasy czarnej oraz w złuszczeniach stabilnych

- złe rokowanie

- 7% przypadków

leczenie:

-

odciążanie

- wyciąg osiowy

- NLPZ, sterydy

- fizykoterapia

- często artrodeza lub
całkowita endoprotezoplastyka

Leczenie

Cele:

- stabilizacja nasady względem przynasady in situ

- stymulacja wczesnego zarośnięcia chrząstki
wzrostowej

- odtworzenie stosunków anatomicznych

Wybór metody leczenia

1. Stan przedzłuszczeniowy i małe
złuszczenia

Stabilizacja szyjkowo-głowowa in
situ

- 3-5 drutów Kirschnera

- pojedyncza śruba kaniulowana

2. Złuszczenia umiarkowane

Stabilizacja in situ lub osteotomia
pod- lub miezykrętarzowa

3. Złuszczenia znaczne

Osteotomia pod- ,
miezykrętarzowa lub podgłowowa
szyjki kości udowej

Piśmienictwo:

1. Rozdział w książce: Napiontek M, Koczewski P.

Biodro dziecięce bolesne. In: Wiktora Degi
ortopedia i rehabilitacja. Marciniak W, Szulc.A
PZWL. Warszawa, Polska 2003 1ż17; 204-11.

2. Książka: Hepp WR, Debrunner HU. Diagnostyka w

ortopedii. PZWL Warszawa 2008

3. Książka: Canale ST, Beaty J. Campbell’s Operative

Ortophaedics. Hardbound. 2007 1ż23.

4. Rozdział książki: Thompson GH. Choroba Legg-

Calve-Perthesa. In: Ortopedia Dziecięca. Pizzutillo
PD. Czelej. Lublin, Polska 2000 1ż56;245-8

5. Książka: Ortopedia Nettera. Greene W. Elsevier

Urban & Partner. Wrocław, Polska 2007 1ż4; 66-91.

6. Książka: Beaty JH, Kasser JR. Rockwood & Wilkins'

Fractures in Children, 6th Edition. 2006 Lippincott
Williams & Wilkins