Neurony i ich
komunikacja

Jak działają dopalacze?

2

Komórki układu
nerwowego



Neurony



Komórki glejowe



Oligodendrocyty



Astrocyty



Mikroglej

Złożoność układu



Neurony - około 100 miliardów



Każdy około 1000 połączeń



100 0000 000 000



Ile możliwych kombinacji połączeń?

Rozwój jako ciągła interakcja
geny X środowisko

GENY

ŚRODOWISKO

PRUNING

SYNAPTOGENEZA

NEUROGENEZA

Przewodzenie impulsu
nerwowego



Dendryty i aksony – transport
błonowy



Depolaryzacja – napływ jonów do
komórki



Repolaryacja – aktywny transport

10

Synapsa – elementy
składowe



Neuron presynaptyczny



Pęcherzyki synaptyczne



Neuroprzekaźnik



Transporter (białko nośnikowe)



Neuron postsynaptyczny



Receptory

Przewodzenie sygnału w
synapsie



EPSP – glutaminian i inne
neuroprzekaźniki



IPSP – GABA i inne neuroprzekaźniki

13

14

Układy
neuroprzekaźnikowe

Mechanizm działania różnych
leków przeciwdepresyjnych

Dopamina

Uwaga

Motywacja

Przyjemność

Nagroda

Dopamina

Uwaga

Motywacja

Przyjemność

Nagroda

Noradrenalina

Czujność

Energia

Noradrenalina

Czujność

Energia

Serotonina

Obsesje

Kompulsje

Serotonina

Obsesje

Kompulsje

Lęk

Lęk

Nastrój

Nastrój

Zainte-

resowanie

Zainte-

resowanie

Stahl SM. Essential Psychopharmacology. 2000.
Foote SL, Aston-Jones GS. Psychopharmacology. 1995: 335-345
Nutt DJ et al., J Psychopharmacol 2007,
Shelton AJ, Tomarken RC, Psychiatric Services 2000; 52 (11):1469–1478
Stahl SM J Clin Psychiatry 2003;64:1145-1146

SNRI

Wenlafaksyna

NDRI

Bupropion

SSRI

Citalopram

Neurony układu nagrody

Synapsa dopaminergiczna

Rodzaje substancji
psychoaktywnych



Alkohol i benzodiazepiny – dz.
hamujące na OUN



Psychostymulanty – kokaina,
amfetamina, kofeina, nikotyna



Halucynogeny – LSD,
metamfetamina, meskalina,
marihuana (?)

Mechanizm działania
psychostymulantów



Pośredni agonizm dopaminergiczny



Antagoniści receptorów
adenozynowych – kofeina



Agoniści receptorów nikotynowych -
nikotyna

Historia
psychostymulantów



Liście koki w grobowcach Indian –
5000 p.n.e.



Doświadczenia Freuda



Koller i zastosowanie w okulistyce

Historia
psychostymulantów



Vin Mariani – połowa XIX wieku



John Pemberton – Coca-Cola (kokaina
+ alkohol, potem kokaina + wyciąg z
orzechów kola) – 1892 Coca-Cola
Company



Ustawa Harrisona 1914 –
delegalizacja kokainy

Czym są dopalacze?



Substancje posiadające niewielkie
modyfikacje chemiczne w stosunku
do uprzednio dostępnych i
zakazanych



Cały czas powstają nowe – o nie do
końca poznanym mechanizmie
działania



Występują 3 zasadnicze grupy

Syntetyczne analogi
kanabinoidów



9-tetrahydrokanabinol – działa na
receptor kanabinoidowy w mózgu



Endogenny ligand – anandamid



Syntetyczne substancje –
potencjalnie mają mocniejsze lub
bardziej długotrwałe działanie

Pochodne
halucynogenów



Oddziałują na receptor
serotoninergiczny



Endogenny ligand – serotonina

Pochodne substancji
psychostymulujących (amfetamin)



Efedron



Endogenny ligand dopamina



Działają na przekaźnictow
dopaminergiczne w układzie nagrody

Podsumowanie



Mózg stanowi niezwykle złożoną sieć
zbudowaną z neuronów



Wszystkie czynności psychiczne
oparte są o działanie tej sieci



Komunikowanie neuronów polega na
przekazywaniu sygnału w sposób
elektryczny – w obrębie neuronu
oraz drogą chemiczną – w obrębie
synapsy

Podsumowanie cd.



Niektóre substancje chemiczne mogą
zmieniać/ zaburzać komunikację
międzyneuronalną



Należą do nich tradycyjne substancje
psychoaktywne i nowopowstające
„dopalacze”



Działanie substancji psychoaktywnych
stanowi jeden z dowodów na
neurobiologiczne uwarunkowanie
naszych czynności psychicznych