MATERIAA
Y LITURGICZNE
PRZYGOTOWANIE POSA
UG LITURGICZNYCH
LITURGIA GODZIN  NA REKOLEKCJACH I NIE TYLKO
CO Z TYMI KOMENTARZAMI  CZYLI CAA
A PRAWDA O NICH
JAK PRZYGOTOWAĆ DZIEC
WSPÓLNOTY  KRÓTKA
ŚCI
GAWKA
INNE NAJISTOTNIEJSZE SPRAWY DOTYCZ
CE LITURGII
DIAKONIA LITURGII RUCHU ŚWIATA
O  śYCIE
ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ
Katowice 2007
2
SA
OWO WST
PNE
Po raz kolejny do Waszych rąk trafia opracowanie przygotowane
przez katowicką Diecezjalną Diakonię Liturgii. W tym roku bazujemy
głównie na materiałach z poprzednich lat, które zostały poprawione
w miejscach budzących wątpliwości. Dołączamy tak\
e pewne nowe
spostrze\
enia i sugestie.
Na broszurę składają się:
I Przygotowanie Posług Liturgicznych (Dariusz Dyrcz)...............................4
II Liturgia Godzin  na rekolekcjach i nie tylko (ks. Marcin Piasecki) ......... 25
III Co z tymi komentarzami? (ks. Rafał Lar)................................................... 29
IV Poradnik komentatora (DL rej. Chorzów).................................................. 32
V Tworzenie Modlitwy Powszechnej (Marcin Miczek) ................................. 33
VI Dziewczyna jako animator liturgiczny? (ks. Rafał Lar) ............................. 40
Niniejsze opracowanie jest adresowane w pierwszym rzędzie do
moderatorów i animatorów liturgicznych oaz rekolekcyjnych, jednak\
e nie
są to w \
adnym razie  materiały oazowe . Poza częściami odnoszącymi
się w sposób oczywisty tylko do Ruchu Światło śycie (np. przygotowanie
Dnia Wspólnoty), całość mo\
e być wykorzystywana w kształtowaniu
liturgii w ka\
dej wspólnocie. Bylibyśmy szczęśliwi, gdyby tak właśnie się
stało.
Jesteśmy świadomi, i\
zamieszczone tu wskazówki mają ró\
ną
rangę. Wyraz
nie zaznaczono więc z
ródła, z których te uwagi wynikają
(OWMR, Wskazania Episkopatu, OWLG, opinie liturgistów itp.).
Niektóre rozwiązania podpowiada  Ceremoniał wspólnoty parafialnej ,
który jednak jest wcią\
w fazie redagowania i jego tekst się zmienia,
co skłania do du\
ej ostro\
ności w bazowaniu na jego treści. Istnieje
szereg przypadków, w których odpowiednie przepisy liturgiczne stwarzają
mo\
liwość wyboru lub nie zajmują precyzyjnego stanowiska. W takiej
sytuacji nie wypowiadamy się autorytarnie, a nasze sugestie opieramy
przede wszystkim na przyjętej praktyce i duchowym dobru wspólnoty.
O takie samo podejście prosimy wszystkich, którzy są odpowiedzialni
za kształt liturgii.
śyczymy owocnej lektury i zachęcamy do współpracy
Diecezjalna Diakonia Liturgii Archidiecezji Katowickiej
3
PRZYGOTOWANIE POSA
UG
LITURGICZNYCH
PRAKTYCZNA POMOC DLA
ANIMATORÓW LITURGICZNYCH
O CZYM POWINIEN PAMI
TAĆ ANIMATOR LITURGICZNY
CO ROBIĆ ABY UNIKN
Ć BA

DÓW
JAK PRZYGOTOWAĆ DZIEC
WSPÓLNOTY
OPRACOWANE PRZEZ
DARIUSZA DYRCZA I ZESPÓA
DIAKONII LITURGII
RUCHU ŚWIATA
O śYCIE
ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ
KATOWICE 2007
4
Spis treści:
I CELEBRACJA EUCHARYSTII ........................................6
Ogólne uwagi dotyczące posług ................................................6
Postawy liturgiczne ....................................................................8
Gesty liturgiczne.........................................................................9
Dzwonki.................................................................................... 10
Okadzenia................................................................................. 10
Podział posług...........................................................................11
Próba słu\
by liturgicznej.......................................................... 13
Nale\
y przygotować przed Eucharystią:.................................. 13
II PRZYGOTOWANIE DNIA WSPÓLNOTY ...................... 14
Posługi szczególne ................................................................... 15
Przygotowanie do dnia wspólnoty ........................................... 17
Próba słu\
by liturgicznej.......................................................... 18
Uwagi dotyczące posług .......................................................... 20
Mitra i pastorał ......................................................................... 20
Godzina Spotkania i Świadectwa w ramach Oazy Wielkiej..... 21
Eucharystia............................................................................... 21
Godzina Odpowiedzialności i Misji......................................... 23
III UWAGI:..................................................................23
IV LITERATURA .........................................................24
5
Pragniemy, aby wszystkie osoby, mające wkład w przygotowanie liturgii
w trakcie rekolekcji oazowych, zapoznały się z całością tego opracowania.
I Celebracja Eucharystii
Ogólne uwagi dotyczące posług
Aby ujednolicić liturgię w naszych wspólnotach rekolekcyjnych,
poni\
ej przedstawiamy najwa\
niejsze uwagi dotyczące posług. Ka\
dy
animator liturgiczny (lub ka\
da inna osoba odpowiedzialna za liturgię)
powinien zapoznać się z dokumentami opisanymi na końcu tego
opracowania.
" Przed Eucharystią na mensie ołtarza nie stawiamy pulpitu
(na Ewangeliarz) oraz kwiatów [OWMR 117, 305-309],
" Do słu\
by przy ołtarzu wybieramy mę\
czyzn,
"  Ostatnie chwile przed rozpoczęciem Eucharystii prze\
ywamy
w milczeniu i skupieniu [2], [3, p. 3],
"  Niosący Ewangeliarz bezpośrednio poprzedza celebransa
i koncelebransów [3, p. 8],
" Je\
eli w prezbiterium znajduje się tabernakulum z Najświętszym
Sakramentem, po przyjściu do ołtarza, przyklękamy. Osoby niosące
krzy\
procesyjny, świece lub Ewangeliarz wykonują skłon głowy
[OWMR 274],  podobnie czynią niosący kadzielnicę i łódkę [3, p. 8],
" Podczas celebracji Mszy świętej, przy przejściu przed ołtarzem,
posługujący wykonują głęboki ukłon w kierunku ołtarza
[OWMR 274, 275],
" Okadzenia dokonuje się trzema lub dwoma (w zale\
ności od
okadzanej osoby lub rzeczy) pojedynczymi rzutami kadzielnicy (ołtarz
okadza się pojedynczymi rzutami) [OWMR 277],
[patrz Okadzenia, str. 10],
" Ministrant Słowa Bo\
ego nie kłania się do lekcjonarza, ani nie unosi
go po odczytaniu czytania [3, p. 13], jeśli musi przejść przed ołtarzem,
wykonuje głęboki ukłon w jego kierunku, nawet gdy w prezbiterium
znajduje się tabernakulum [OWMR 274, 275],
" Aklamacji przed Ewangelią nie nale\
y wykonywać z ambony [3, p. 15],
6
" Po odśpiewaniu aklamacji przed Ewangelią  uczestnicy zwracają się
w stronę ambony, okazując szczególną cześć dla Ewangelii Chrystusa"
[OWMR 133],
"  Proklamujący Ewangelię, po jej odczytaniu, nie unosi Ewangeliarza
i nie ukazuje go wiernym [3, p. 18], dotyczy to równie\
czytających
pierwsze i drugie czytanie z lekcjonarza [3, p. 13],
" Ewangeliarz po czytaniu zostawiamy na ambonie lub zanosimy na
kredens, albo na inne stosowne i godne miejsce [OWMR 175], nie na
ołtarz,
" Po odczytaniu Ewangelii ministranci światła odnoszą świece na
miejsce, z którego je zabrali, nie zostawiają świec przy ambonie [2],
" Zaleca się wprowadzenie jak największej liczby uczestników
w posługę modlitwy wiernych, np. 4-6 osób [2],
" Po zakończeniu modlitwy powszechnej wszyscy siadają,
" Je\
eli przewidziany jest komentarz, następuje on przed procesją
z darami. Odczytuje się go wtedy, gdy wszyscy usiądą. Po odczytaniu
komentarza rozpoczyna się śpiew pieśni i przygotowanie ołtarza [2],
"  Czynności związanych z przygotowaniem darów oraz umieszczenie
na ołtarzu wszystkiego, co potrzeba, nie wolno rozpocząć przed
zakończeniem modlitwy powszechnej. Po przygotowaniu ołtarza
przynoszone są dary chleba i wina. [3, p. 27],
"  Dary pienię\
ne powinno się zbierać tylko w czasie przygotowania
darów. Nie nale\
y rozpoczynać zbierania wcześniej, ani te\

przedłu\
ać na czas Modlitwy eucharystycznej, a więc trzeba je
zakończyć przed prefacją. [3, p. 29c],
" Osoby niosące chleb i wino idą na końcu procesji z darami [3, 29b],
" Obmycia rąk kapłana (lavabo) nale\
y dokonać wodą przygotowaną
w osobnym dzbanku (nie u\
ywamy tej przyniesionej w darach),
" Jeśli u\
ywa się kadzidła, wierni wstają na okadzenie kapłana [3, p. 27],
"  Przed i po okadzeniu oddaje się głęboki ukłon w stronę okadzanej
osoby lub rzeczy, z wyjątkiem ołtarza i darów zło\
onych na ofiarę
w Mszy świętej [OWMR 277]. Skłonu nie wykonują osoby okadzane
(kapłan i lud),
"  Wierni klękają na epiklezę, a wstają przed aklamacją,
po przeistoczeniu [3 p. 50],
7
"  Kapłan mo\
e przekazać znak pokoju usługującym, zawsze jednak
pozostaje w prezbiterium, aby nie zakłócać celebracji. ... Wypada, aby
ka\
dy z umiarem przekazywał znak pokoju osobom najbli\
ej
stojącym. [3 p. 33],
" Gdy kapłan przyjmuje Najświętszy Sakrament, rozpoczyna się śpiew
na Komunię [OWMR 159], [2],
" Na początku procesji komunijnej idą usługujący, ale nie niosą świec
[2],
"  Zaleca się procesyjne podchodzenie do przyjęcia Komunii świętej
(...) Wierni przyjmujący Ciało Pańskie w postawie stojącej wykonują
wcześniej skłon ciała lub przyklękają na jedno kolano. [3, p. 38],
"  W czasie rozdzielania Komunii świętej i milczenia po Niej [3, p. 49]
osoby nie idące w procesji komunijnej przyjmują postawę siedzącą,
" Po Komunii patenę, puszkę i kielich oczyszcza się przy kredensie lub
z boku ołtarza [OWMR 163, 279],
"  Wracając do zakrystii po zakończeniu Mszy świętej mo\
na nieść
krzy\
i świece [3, p. 45].
Postawy liturgiczne
stojąca [3, p. 48];
"  od wejścia kapłana do kolekty włącznie ,
" podczas śpiewu przed Ewangelią,
" w czasie Ewangelii,
" w czasie wyznania wiary i modlitwy powszechnej,
"  od wezwania: Módlcie się, aby a\
do Baranku Bo\
y, z wyjątkiem
modlitwy epikletycznej i słów przeistoczenia ,
"  w czasie modlitwy po Komunii i zakończenia Mszy świętej ,
siedząca [3, p. 49];
" podczas czytań i psalmu responsoryjnego,
" w czasie homilii,
" w czasie przygotowania darów,
"  w czasie rozdzielania Komunii świętej i milczenia po Niej ,
klęcząca [3, p. 50];
" w czasie modlitwy epikletycznej i przeistoczenia,
8
"  na słowa: Oto Baranek Bo\
y; Panie, nie jestem godzien .
Gesty liturgiczne
przyklęknięcie [OWMR 274];
"  przed Najświętszym Sakramentem i przed Krzy\
em świętym, od jego
uroczystej adoracji w liturgii Wielkiego Piątku a\
do rozpoczęcia
Wigilii Paschalnej ,
" w czasie Mszy świętej, gdy  w prezbiterium jest tabernakulum
z Najświętszym sakramentem, kapłan diakon i inni usługujący
przyklękają po przyjściu do ołtarza i przed odejściem od niego, nie zaś
podczas samej celebracji Mszy świętej (niosący krzy\
, świece,
Ewangeliarz, kadzielnicę i łódkę zamiast przyklęknięcia czynią skłon
głową [3, p. 50]),
"  Wierni przyjmujący Ciało Pańskie w postawie stojącej wykonują
wcześniej skłon ciała lub przyklękają na jedno kolano. [3, p. 38],
"  W czasie Mszy świętej kapłan celebrujący przyklęka trzy razy: po
podniesieniu Hostii, po podniesieniu kielicha i przed Komunią
świętą ,
"  Poza tym przyklękają wszyscy, którzy przechodzą przed
Najświętszym Sakramentem , chyba \
e idą w procesji ,
pochylenie głowy [OWMR 275 a];
"  zalecony gest spełniają te osoby, które odmawiają daną modlitwę
[3, p. 46],
" wymawiając: imiona trzech Osób Boskich, imię Jezusa, Najświętszej
Maryi Panny i świętego, na cześć którego sprawuje się Mszę,
pochylenie ciała [OWMR 275 b];
" przed ołtarzem,
" w czasie wyznania wiary na słowa: I za sprawą Ducha Świętego,
" diakon, gdy prosi o błogosławieństwo przed głoszeniem Ewangelii,
" jako wyraz czci wobec biskupa,
"  Przed okadzeniem i po jego wykonaniu oddaje się głęboki ukłon
w stronę okadzanej osoby lub rzeczy, z wyjątkiem ołtarza i darów
zło\
onych na ofiarę w Mszy świętej [OWMR 277],
" kapłan podczas wypowiadania modlitw: Wszechmogący Bo\
e, oczyść
i Przyjmij nas, Panie,
9
" w Kanonie Rzymskim na słowa: Pokornie Cię błagamy,
" kapłan, gdy w czasie konsekracji wymawia słowa Pańskie,
znak pokoju [3, p. 33];
" ukłon lub podanie ręki najbli\
ej stojącym osobom,
"  gest ten wykonuje się w milczeniu lub wypowiada słowa: Pokój Pański
niech zawsze będzie z tobą albo: Pokój z tobą, na co przyjmujący
odpowiada: Amen ,
" kapłan zawsze pozostaje w prezbiterium,
znak krzy\
a;
" du\
y: tylko na początku i końcu Eucharystii,
" mały: czynimy na czole, ustach i piersiach wraz z diakonem lub
głównym celebransem przed Ewangelią, gdy ten mówi: Słowa
Ewangelii według świętego... [OWMR 134],
bicie się w piersi;
" podczas aktu pokuty.
Procesja [OWMR 44];
" wejścia,
" z Ewangeliarzem,
" z darami,
" komunijna,
" wyjścia.
Dzwonki
" po modlitwie wiernych,
" przed wezwaniem: Módlcie się, aby... lub gdy stosuje się kadzidło, przed
okadzeniem celebransa,
" przed modlitwą epikletyczną,
" przed aklamacją po przeistoczeniu,
" po Baranku Bo\
y.
Okadzenia
Kadzidła mo\
na u\
ywać w następujących momentach Mszy
świętej [OWMR 276]:
10
" podczas procesji wejściowej  niosący kadzielnicę i łódkę idą na
początku procesji,
" na początku Mszy, do okadzenia krzy\
a i ołtarza,
" w czasie procesji przed Ewangelią i podczas jej głoszenia,
" po zło\
eniu na ołtarzu chleba i kielicha  do okadzenia darów, krzy\
a,
ołtarza i ludu,
" podczas ukazania Hostii i kielicha po konsekracji.
Trzema rzutami kadzielnicy okadza się [OWMR 277]:
" Najświętszy Sakrament,
" relikwie świętego Krzy\
a i obrazy Chrystusa Pana wystawione do
publicznej czci,
" dary zło\
one na ofiarę w Mszy świętej (lub czyniąc nad nimi znak
krzy\
a kadzielnicą),
" krzy\
ołtarzowy (je\
eli jest za ołtarzem, kapłan okadza go, gdy przed
nim przechodzi; jeśli obok lub na ołtarzu, kapłan okadza go przed
okadzeniem ołtarza),
" Ewangeliarz,
" paschał,
" kapłana,
" lud.
Dwoma rzutami kadzielnicy okadza się:
" relikwie i obrazy świętych wystawione do publicznej czci (tylko na
początku celebracji, po okadzeniu ołtarza).
 Ołtarz okadza się pojedynczymi ruchami kadzielnicy obchodząc
go dokoła (jeśli jest odsunięty od ściany, jeśli nie  OWMR 277 b).
Podział posług
W zale\
ności od charakteru celebracji (bardziej lub mniej
uroczysta), mo\
liwości wspólnoty lub miejsca, nale\
y dobrać odpowiedni
skład słu\
by liturgicznej [6].
Zespół pełny w prezbiterium:
11
" turyferariusz (ministrant kadzidła I),
" nawikulariusz (ministrant kadzidła II),
" ceroferariusz I (ministrant światła),
" ceroferariusz II,
" krucyferariusz (ministrant krzy\
a),
" ceremoniarz,
" ministrant księgi,
" ministrant mikrofonu,
" ministrant Słowa Bo\
ego I,
" ministrant Słowa Bo\
ego II,
" psałterzysta,
" ministrant ołtarza I,
" ministrant ołtarza II,
" choraliści (dzwonki),
" ministrant wody.
Zespół zmniejszony w prezbiterium:
" ceremoniarz, ministrant krzy\
a, ministrant księgi,
" ministrant Słowa Bo\
ego I,
" psałterzysta,
" ministrant światła I,
" ministrant światła II,
" ministrant ołtarza I,
" ministrant ołtarza II.
Zespół minimalny w prezbiterium:
" ministrant Słowa Bo\
ego,
" psałterzysta, ministrant krzy\
a,
" ministrant I (światło, ołtarz, księga),
" ministrant II (światło, ołtarz).
Zespół słu\
by liturgicznej poza prezbiterium:
" posługa śpiewu,
" czytający modlitwę wiernych,
12
" komentatorka,
" posługa darów,
" posługa ładu,
" zakrystian,
" zbierający ofiarę w kościele.
Próba słu\
by liturgicznej
Ka\
dą Eucharystię nale\
y starannie przygotować. Wszyscy
odpowiedzialni powinni zadbać, aby słu\
ba liturgiczna, jak i cała
wspólnota, stosowała się do uwag zawartych na początku tego
opracowania. Próba słu\
by liturgicznej oraz śpiewu powinna mieć miejsce
odpowiednio wcześniej, aby przed celebracją Mszy świętej mo\
na było
zachować ciszę i skupienie. W trakcie próby nale\
y przećwiczyć przebieg
całej Eucharystii z wykorzystaniem wszystkich sprzętów liturgicznych.
Nale\
y przygotować przed Eucharystią:
w zakrystii;
" trybularz (kadzielnicę) i łódkę (gdy stosuje się okadzenia),
" krzy\
procesyjny,
" świece procesyjne,
" szaty liturgiczne (humerał, albę, cingulum, stułę, ornat w kolorze
dnia),
" Ewangeliarz z zaznaczonym tekstem Ewangelii,
na kredensie w prezbiterium;
" kielich przykryty welonem,
" lawaterz oraz ręczniczek do lavabo,
" mszał - gdy są dwa, jeden będzie poło\
ony na ołtarzu podczas
przygotowania darów (z zaznaczoną modlitwą nad darami, prefacją
i modlitwą eucharystyczną),
w prezbiterium;
" odpowiednią liczbę miejsc siedzących dla celebransa i słu\
by
liturgicznej,
" pusty ołtarz przykryty białym obrusem,
13
" lekcjonarz na ambonie (z zaznaczonymi tekstami),
" mszał w miejscu przewodniczenia (z zaznaczoną kolektą, modlitwą po
komunii, ewentualnie uroczystym błogosławieństwem),
" przy ołtarzu  stolik lub ławkę przykryte białym obrusem, jeśli
niesione są dodatkowe dary,
" obok ołtarza  świecznik i świecę oazy,
" stojak na krzy\
procesyjny,
" dzwonki,
" gong,
" mikrofon w miejscu przewodniczenia, przy ambonie i przy ołtarzu,
je\
eli jest potrzebne nagłośnienie,
poza prezbiterium;
" miejsce oraz mikrofon (w razie potrzeby) dla komentatora i osób
czytających modlitwę wiernych, je\
eli nie czyta się jej z ambony,
" miejsce oraz nagłośnienie dla scholi,
" stolik na dary z tyłu kościoła,
" ampułki z winem i wodą na stoliku,
" naczynie z komunikantami, szczypce do przekładania, puszka lub
głęboka patena z du\
ą hostią, na stoliku.
II Przygotowanie Dnia Wspólnoty
Dzień wspólnoty powinien być szczegółowo zaplanowany.
W pierwszych dniach oazy (3-4 dniu) moderator Oazy Wielkiej wraz
z animatorem liturgicznym powinien zorientować się, jakie dana oaza
mo\
e podjąć posługi. Podziału dokonuje się na wspólnym spotkaniu.
Nale\
y wyznaczyć następujące osoby:
" odpowiedzialnego za przeprowadzenie Godziny Świadectwa,
" głównego celebransa i kaznodzieję (księ\
a biskupi mogą być tylko na
jednej Eucharystii),
" mistrza ceremonii
" turyferariusza (ministranta kadzidła I),
" nawikulariusza (ministranta kadzidła II),
" ceroferariusza I (ministranta światła),
" ceroferariusza II,
14
" krucyferariusza (ministranta krzy\
a),
" ceremoniarza,
" precentora,
" ministranta księgi,
" ministranta mikrofonu,
" ministranta Słowa Bo\
ego I,
" ministranta Słowa Bo\
ego II,
" psałterzystę,
" ministranta ołtarza I,
" ministranta ołtarza II,
" choralistów (dzwonki),
" ministrantów pateny,
" komentatora,
" zespół osób pełniących posługę modlitwy wiernych (przygotowanie
i przeczytanie),
" precentorkę (odpowiedzialną za słu\
bę liturgiczną poza prezbiterium),
" ministrantów mitry i pastorału (w razie potrzeby),
" słu\
bę ładu,
" osobę odpowiedzialną za zebranie daru pienię\
nego,
" scholę,
" prowadzącego Godzinę Odpowiedzialności,
" osoby odpowiedzialne za przygotowanie listów jedności.
Ponadto nale\
y ustalić szczegółowy plan Dnia Wspólnoty,
uwzględniając równie\
czas na próbę słu\
by liturgicznej (nie mo\
e się ona
odbyć w trakcie Godziny Świadectwa), którą przeprowadzi ceremoniarz.
Listy z zaproszeniem na Dzień Wspólnoty moderator
Oazy Wielkiej powinien przekazać wspólnotom Oaz Średnich najpóz
niej
w 5-6 dniu oazy.
Posługi szczególne
mistrz ceremonii;
" troszczy się o  nale\
ytą organizację czynności liturgicznych oraz
o wykonywanie ich przez wyświęconych szafarzy i przez wiernych
15
świeckich w sposób godny, w nale\
ytym porządku i pobo\
nie
[OWMR 106],
" przed dniem wspólnoty wraz z ceremoniarzem i precentorką ustala
plan przebiegu posługi podczas liturgii,
" wraz z zakrystianem i precentorką ustala, co nale\
y przygotować
w zakrystii, prezbiterium oraz nawie kościoła,
" dba o prawidłowy przebieg przygotowań do Eucharystii, a tak\
e
innych punktów Dnia Wspólnoty,
" podczas Dnia Wspólnoty dba o jego planowy przebieg,
" czuwa nad wa\
nymi szczegółami,
" podczas Eucharystii mo\
e być odpowiedzialny za posługę modlitwy
wiernych i komentarzy lub prowadzić procesję z darami
(po wcześniejszym ustaleniu z precentorką),
ceremoniarz;
" przed dniem wspólnoty wraz z mistrzem ceremonii i precentorką
ustala plan przebiegu posługi podczas liturgii,
" przeprowadza próbę słu\
by liturgicznej,
" na początku próby sprawdza obecność wszystkich posługujących,
sprawdza tak\
e, czy wszyscy posiadają odpowiedni strój liturgiczny,
" upewnia się, czy będą u\
ywane mitra i pastorał,
" sprawdza, czy wszystkie naczynia i księgi liturgiczne są na
odpowiednim miejscu,
" dba o prawidłowy przebieg liturgii (od zgromadzenia wszystkich
posługujących w zakrystii do opuszczenia jej po liturgii), w razie
potrzeby dyskretnie interweniuje,
" wydając komendy, daje znak do rozpoczęcia danych czynności
(np. procesji),
" w razie konieczności dyskretnie przypomina o komentarzach,
" gdy nie został wyznaczony odpowiedni ministrant pełni posługę
mikrofonu,
" w razie konieczności mo\
na wyznaczyć pomocnika ceremoniarza
(precentora), który będzie pełnił posługę po stronie darów
(ceremoniarz  po stronie słowa),
precentorka;
" odpowiedzialna za posługi poza prezbiterium,
16
" przeprowadza próbę dla posługi modlitwy wiernych, komentatora,
niosących dary oraz organizuje słu\
bę ładu,
" sprawdza, czy tekst modlitwy wiernych oraz komentarzy znajduje się
w estetycznej obwolucie,
" przygotowuje stolik z tyłu kościoła na dary oraz miejsce, które mają
zająć osoby niosące dary,
" wraz ze słu\
bą ładu przygotowuje kościół oraz zakrystię do liturgii,
" jeśli zajdzie taka konieczność  w zakrystii przygotowuje szaty
liturgiczne dla głównego celebransa oraz dodatkowe alby, stuły
i ornaty, w razie potrzeby dalmatykę i stułę dla diakona (lub agrafkę),
" wraz ze słu\
bą ładu przygotowuje wystrój prezbiterium, odpowiednią
ilość miejsc dla posługujących i kapłanów, ławkę na dary ofiarne
(chleb) i świecznik na świece oazy wraz ze świecą oazy wielkiej,
" w czasie Eucharystii podaje mikrofon komentatorowi i czytającym
modlitwę wiernych (mo\
e równie\
podejść wraz z posługującymi do
miejsca, z którego czytają) lub wyznacza do tej funkcji inną
odpowiedzialną osobę ,
" formuje procesję, a po przygotowaniu ołtarza doprowadza
i odprowadza posługujących (tę funkcję mo\
e pełnić mistrz
ceremonii, gdy precentorka odpowiedzialna jest za posługę modlitwy
wiernych),
" wraz ze słu\
bą ładu dba o pozostawienie wszystkiego w odpowiednim
stanie (tak jak przed przygotowaniem).
Przygotowanie do dnia wspólnoty
Wymienione w tym punkcie rzeczy nale\
y przygotować najpóz
niej
wieczorem przed Dniem Wspólnoty.
Na Dzień Wspólnoty ka\
da oaza przynosi ze sobą:
" świecę oazy,
" komunikanty (odliczone, w podpisanym naczyniu),
" bochenek chleba,
" znak oazy,
" alby dla posługujących,
" alby i stuły (w kolorze czerwonym lub białym) dla księ\
y,
17
" listy jedności,
" ankiety podsumowujące oazy, statystykę oazy,
Do słu\
by liturgicznej na Dzień Wspólnoty nale\
y wyznaczyć:
" osoby pełniące w czasie Eucharystii posługi uzgodnione podczas
spotkania z moderatorem Oazy Wielkiej i wymienione w liście,
" trzy osoby do posługi darów,
" prezentującego wspólnotę,
" głoszącego świadectwo (ka\
de świadectwo i prezentacja winny być na
piśmie przedstawione wcześniej odpowiedzialnym oazy średniej).
W Oazie Wielkiej nale\
y przygotować:
" świecznik na świece oaz,
" biały obrus na stolik na chleb,
" szaty liturgiczne dla głównego celebransa (kolor czerwony),
" stułę i dalmatykę, je\
eli będzie obecny diakon,
" dodatkową albę, stułę i cingulum,
" deklaracje KWC,
" miejsce na sekretariat.
W Oazie Wielkiej nale\
y wyznaczyć równie\
:
" osoby przyjmujące w sekretariacie,
" osoby posługujące podczas agapy (odpowiednie miejsce oraz herbata
dla ka\
dej wspólnoty),
Próba słu\
by liturgicznej
Próbę słu\
by liturgicznej nale\
y przeprowadzić z udziałem
wszystkich wyznaczonych do posługi osób. W próbie powinny wziąć
udział osoby posługujące w prezbiterium, osoby czytające modlitwę
wiernych oraz komentarze, osoby niosące dary i zbierające składkę, jak te\

słu\
ba ładu. Próbę przeprowadza ceremoniarz. Przygotowaniem słu\
by
liturgicznej posługującej poza prezbiterium mo\
e zająć się precentorka
(po konsultacji z ceremoniarzem co do przebiegu celebracji).
Z posługującymi w prezbiterium nale\
y starannie przygotować
i przećwiczyć następujące elementy:
18
 w zakrystii;
" przygotowanie do procesji wejścia,
" lavabo (gdy przewodniczy biskup),
" zasypanie kadzidła,
" modlitwę przed Eucharystią,
" pokłon krzy\
owi,
" przejście do kościoła,
w kościele;
" procesję wejścia (kolejność),
" zajmowanie miejsc i poruszanie się w prezbiterium,
" okadzenie krzy\
a i ołtarza,
" przejście do czytań i psalmu,
" zasypanie kadzidła oraz procesję z Ewangeliarzem do ambony
w trakcie aklamacji Alleluja,
" przekazanie Ewangeliarza biskupowi do ucałowania
i błogosławieństwa,
" przygotowanie ołtarza,
" odbieranie i zanoszenie darów,
" obmycie rąk celebransowi,
" okadzenie darów, krzy\
a, ołtarza, kapłana oraz ludu,
" posługę ministrantów z pateną podczas Komunii,
" posługę podczas puryfikacji,
" lavabo (gdy przewodniczy biskup),
" przeniesienie mszału do miejsca przewodniczenia, usunięcie
mikrofonu oraz pulpitu z ołtarza,
" posługę choralistów,
" posługę ministranta mikrofonu i ministranta księgi,
" przygotowanie do procesji wyjścia i procesję wyjścia,
w zakrystii;
" modlitwę po Eucharystii.
Posługujący poza prezbiterium po odpowiednim przećwiczeniu
powinni wiedzieć:
" które miejsca mają zająć,
19
" czytający modlitwę wiernych oraz komentarze  kiedy i z którego
miejsca czytają oraz jak dojść do tego miejsca,
" niosący dary  gdzie zło\
yć dary przed rozpoczęciem Eucharystii,
kiedy się przygotować, w jakiej kolejności iść do ołtarza, jak wrócić na
miejsce,
" słu\
ba ładu  w jakich miejscach ma pełnić posługę, gdzie są miejsca
dla czytających, niosących dary, wspólnot i proporców; jaki jest
przebieg procesji z darami i procesji komunijnej.
Uwagi dotyczące posług
Ogólne uwagi pozostają jak w części I tego opracowania, jednak
dodatkowo nale\
y pamiętać o następujących elementach:
" próba słu\
by liturgicznej powinna odbyć się np. 30 minut przed
godziną świadectwa (nigdy w jej trakcie),
" skłon ciała, jako znak czci, wykonuje się równie\
wobec biskupa
[CE 76],
" przed próbą precentorka informuje ceremoniarza o przygotowanych
komentarzach i modlitwie wiernych,
" procesję z darami mo\
e prowadzić wyznaczona osoba [2],
" w procesji z darami nale\
y nieść du\
e hostie w pogłębionej patenie
(nie niesie się pustego kielicha),
" słu\
ba darów nie uczestniczy w procesji wejścia, ale znajduje się w tyle
kościoła, a świece oazy, chleby, puszki z komunikantami i ampułki
mogą być zło\
one na stoliku,
" nale\
y pamiętać, aby niosący świece oazy szli w procesji po stronie
świecznika, ułatwi to ministrantom zanoszenie świec na miejsce.
Mitra i pastorał
" w zakrystii ubiera się mitrę po zało\
eniu szat liturgicznych przez
biskupa,
" po zasypaniu kadzidła podaje się pastorał,
" procesja wejścia odbywa się z mitrą i pastorałem,
" odbiera się mitrę i pastorał przed ucałowaniem ołtarza,
" po kolekcie biskup siada i otrzymuje mitrę,
20
" po błogosławieniu czytającego Ewangelię biskup oddaje mitrę
i wstaje,
" podczas okadzenia księgi Ewangelii, biskup otrzymuje pastorał,
" w mitrze i z pastorałem głosi homilię,
" biskup przyjmuje dary ofiarne w mitrze, potem ją oddaje,
" bezpośrednio po modlitwie nad darami nale\
y zdjąć piuskę,
" po komunii biskup zakłada (lub zakłada mu się) piuskę,
" na błogosławieństwo końcowe otrzymuje mitrę, a przed słowami:
Niech was błogosławi...  pastorał,
" procesja wejścia odbywa się z mitrą i pastorałem,
" w zakrystii nale\
y odebrać pastorał i mitrę, po modlitwach
końcowych.
Godzina Spotkania i Świadectwa w ramach Oazy Wielkiej
Wyznaczyć:
" osobę podającą mikrofon
Przygotować:
" odpowiednie miejsce poza kościołem, je\
eli tylko pogoda na to
pozwala,
" świecę oazy wielkiej (oraz zapałki),
" nagłośnienie.
Eucharystia
Podstawowy skład słu\
by liturgicznej:
" mistrz ceremonii,
" ceremoniarz,
" turyferariusz,
" nawikulariusz,
" krucyferariusz,
" ceroferariusz I,
" ceroferariusz II,
" ministrant księgi,
21
" ministrant mikrofonu,
" ministrant Słowa Bo\
ego I,
" ministrant Słowa Bo\
ego II,
" psałterzysta,
" ministrant ołtarza I,
" ministrant ołtarza II,
" komentator,
" zespół osób pełniących posługę modlitwy wiernych (przygotowanie
i przeczytanie),
" precentorka (odpowiedzialna za słu\
bę liturgiczną poza prezbiterium),
" mitra i pastorał (w razie potrzeby),
" słu\
ba ładu,
" osoba odpowiedzialna za zebranie daru pienię\
nego wraz z zespołem
osób pełniących tę posługę.
Przygotować:
w zakrystii;
" trybularz i łódkę,
" krzy\
procesyjny,
" świece procesyjne,
" szaty liturgiczne (kolor czerwony),
" Ewangeliarz,
na kredensie w prezbiterium;
" kielich przykryty welonem,
" lawaterz oraz ręczniczek do lavabo,
" kanony do koncelebry w odpowiedniej liczbie (tylu, ilu jest
koncelebransów, z wyjątkiem stojącego po stronie Mszału),
z zaznaczoną wybraną modlitwą eucharystyczną,
" mszał,
w prezbiterium;
" odpowiednią ilość miejsca dla celebransów i słu\
by liturgicznej,
" pusty ołtarz przykryty białym obrusem,
" lekcjonarz na ambonie,
" w miejscu przewodniczenia mszał,
22
" przy ołtarzu stolik lub ławka na chleb, przykryte białym obrusem,
" obok ołtarza świecznik na świece oaz,
" świecę Oazy Wielkiej,
" stojak na krzy\
procesyjny,
" dzwonki,
" gong,
" nagłośnienie,
poza prezbiterium;
" miejsce oraz mikrofon dla komentatora i osób czytających modlitwę
wiernych (gdy nie czyta się jej z ambony),
" miejsce oraz nagłośnienie scholii,
" stolik na dary z tyłu kościoła (oraz zapałki),
" ampułki z winem i wodą na stoliku,
" du\
e hostie dla celebransów w pogłębionej patenie na stoliku,
" miejsce na proporce.
Godzina Odpowiedzialności i Misji
Nabo\
eństwo to prowadzi ksiądz moderator wraz ze wspólnotą
Oazy Średniej - wyznaczeni w liście przez moderatora Oazy Wielkiej.
Przygotować:
" krzy\
procesyjny, stojak na krzy\
w prezbiterium,
" świece procesyjne,
" Ewangeliarz,
" pusty ołtarz,
" koszyki na deklaracje KWC,
" nagłośnienie scholi,
" listy jedności do podpisu.
III Uwagi:
Specjalnie dla osób odpowiedzialnych za kształt liturgii uruchomiono
WAKACYJNE POGOTOWIE LITURGICZNE
[e-mail]. Czekamy na pytania.
23
Wszelkie uwagi oraz propozycje odnośnie tego opracowania prosimy
kierować na adres: [e-mail]
IV Literatura
[1] Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego, Pallotinum, Poznań
2004.
[2] Ks. Stanisław Szczepaniec, Rozwa\
ania o Eucharystii, Krościenko 2004
(dostępne w teczce roku 2004)
[3] Wskazania Episkopatu Polski po ogłoszeniu nowego wydania
Ogólnego Wprowadzenia do Mszału Rzymskiego, Warszawa 9 III
2005 r. (http://www.kkbids.episkopat.pl/anamnesis/42/0.htm)
[4] Materiały kursu dla animatorów liturgicznych, DDL archidiecezji
katowickiej, Chorzów 2004
(http://www.katowice.oaza.pl/dl/?id=materialy)
[5] Podręcznik nabo\
eństw Oazy Nowego śycia I , II, III stopnia, Lublin
1997
[6] Ks. Stanisław Szczepaniec, Ceremoniał Posług Liturgicznych, Kuria
Metropolitalna, Kraków 1987
24
LITURGIA GODZIN  NA REKOLEKCJACH
I NIE TYLKO
Opracował ks. Marcin Piasecki
W ostatnim czasie w Ruchu Światło śycie poświęciliśmy bardzo wiele
uwagi Mszy świętej. I bardzo dobrze  ukazanie się nowego OWMR
i wskazań Episkopatu Polski oraz prace nad  Ceremoniałem wspólnoty
parafialnej pomogły poruszyć wiele palących kwestii dotyczących
Eucharystii.
Porządkując jednak sprawy liturgii, nie mo\
emy zapomnieć o innym
wa\
nym, a pozostającym często w cieniu elemencie liturgicznego \
ycia
Kościoła, a tym samym rekolekcji oazowych. Myślę tu o Liturgii Godzin.
Popularny brewiarz znalazł swoje stałe miejsce w ró\
nych wspólnotach
i nale\
y się z tego cieszyć. Jednocześnie trzeba zauwa\
yć, \
e im więcej
osób  zara\
a się odmawianiem Liturgii Godzin, tym większa
odpowiedzialność za właściwe jej odprawianie. Poni\
sze wskazówki
(postulaty?) warto uwzględnić na rekolekcjach oazowych, w pracy rocznej
czy te\
w ogóle we wspólnotach, które odmawiają brewiarz.
Teksty
1. Wykorzystanie zatwierdzonych ksiąg liturgicznych (np. skrócone
wydanie jednotomowe, brewiarz dla świeckich itp.)  polecam to
rozwiązanie. Je\
eli chcemy wprowadzić kogoś w świat modlitwy
brewiarzowej, musimy oswoić go z tymi właśnie podstawowymi tekstami.
2. Kompilacje tekstów zatwierdzonych (wybór tekstów z ró\
nych oficjów
np. w celu dostosowania do treści dnia rekolekcyjnego)  zalecam
ostro\
ność. Oczywiście taką formę mo\
na rozumieć jako etap
przejściowy do stworzenia brewiarza danej wspólnoty, jednak trzeba mieć
świadomość, \
e bez zatwierdzenia przez kompetentne instytucje jest to
naginanie bądz
przekraczanie przepisów wynikających z Ogólnego
Wprowadzenia do Liturgii Godzin (OWLG).
3.  Twórczość własna (wydania studyjne, ró\
ne pomoce)  odradzam.
Je\
eli następują zmiany dokonywane na własną rękę wbrew OWLG, które
uzasadniane są racjami duszpasterskimi (np. propozycja z zeszytu na II st.
ONś  odmówienie w jutrzni Magnificat zamiast Benedictus, bo
rozwa\
ane jest Nawiedzenie; propozycja na 0 st. ONś  wybór kilku
25
elementów jutrzni w celu stopniowego nauczenia), proponuję nie
stosować nazw zastrze\
onych dla Liturgii Godzin. Lepiej w takich
sytuacjach mówić  modlitwa poranna ni\
 jutrznia i mieć świadomość,
\
e nie jest to modlitwa brewiarzowa.
Zmiany
1. W okresie zwykłym mo\
na wybrać inne czytanie (OWLG 248).
Poniewa\
wakacyjne rekolekcje oazowe wypadają zawsze w okresie
zwykłym, mo\
na np. zmienić czytanie w jutrzni, by dostosować je do
treści rozwa\
anych danego dnia.
2. Hymn i responsorium mogą być zastępowane zatwierdzonymi
pieśniami (OWLG 178, 49). Nie polecam zastępowania tych części
piosenkami. Responsorium mo\
na opuścić (OWLG 49). Przy okazji
dodam, i\
OWLG nie precyzuje postawy w czasie responsorium, ale je\
eli
ma to być odpowiedz
na czytanie, postawa siedząca wydaje się bardziej
logiczna.
3. Mo\
na dodawać prośby (OWLG 188), co jest wręcz wskazane w małej
grupie, która zwykle ma jakieś własne intencje modlitewne. Nale\
y jedynie
pamiętać, by dostosować je do formy przewidzianej w danym oficjum
brewiarzowym, a w nieszporach ostatnia prośba ma być w intencji
zmarłych (OWLG 186).
4. Nic nie stoi na przeszkodzie, by dodać jakieś elementy po odmówieniu
Liturgii Godzin, np. piosenkę dnia.
5. Wątpliwość mo\
e budzić wybór momentu zapalenia świecy oazy.
Choć jest to bardzo cenny komponent modlitwy czy spotkania we
wspólnocie, nale\
y zaznaczyć, \
e sam obrzęd jako element liturgii
występuje tylko w czasie Wigilii Paschalnej. Wydaje się, \
e zapalenie
świecy powinno mieć miejsce przed rozpoczęciem Liturgii Godzin, ale tę
kwestię pozostawiam wra\
liwości moderatorów i animatorów.
Śpiew
1. Przypominam, \
e we wspólnym odmawianiu brewiarza wypada, by był
śpiew (OWLG 33). Nale\
y go zró\
nicować w zale\
ności od stopnia
uroczystości (OWLG 271) i urozmaicić (OWLG 273). Pierwszeństwo ma
śpiew gregoriański, ale mo\
na zastosować inny (OWLG 274). W związku
z powy\
szym mo\
na np. wykorzystać  prawosławną melodię Modlitwy
Pańskiej, która nie jest dopuszczona do u\
ytku w Eucharystii. Śpiew
intonuje jeden kantor lub kilku (OWLG 261).
26
2. Istnieje kilka sposobów śpiewania psalmodii (OWLG 122), które warto
wykorzystać:
a) naprzemienny (2 chóry)  najczęstszy, a czasem jedyny stosowany
sposób;
b) ciągły (bez podziału na chóry)  polecam w mniejszej grupie, gdy
podział na chóry mo\
e z
le wpłynąć na pobo\
ne odmówienie oficjum;
dobrze jest tak\
e stosować go w przypadku psalmów dziękczynnych
(OWLG 279);
c) responsoryjny (z powtarzaniem refrenu)  znany z Mszy świętej;
polecam go, gdy mamy problem z odpowiednią liczbą tekstów lub gdy
grupa nie jest wprawiona w śpiewie określonej melodii; refrenem mo\
e
być antyfona (OWLG 125); warto stosować go w psalmach
mądrościowych i historycznych (OWLG 279).
3. Na końcu nie trzeba powtarzać antyfony (OWLG 123). W okresie
zwykłym antyfoną mo\
e być sentencja podana pod nagłówkiem (OWLG
114), co mo\
e urozmaicić Liturgię Godzin.
4. Mo\
na opuścić powtarzające się części responsorium (OWLG 171).
Mo\
e to być dobre rozwiązanie w sytuacji, gdy w początkującej
wspólnocie nie chcemy tego elementu opuścić, a istnieje obawa co do
prawidłowego odmówienia.
Czytanie
1. Lektorów nale\
y uczulić, \
e czytanie w Liturgii Godzin jest  tak jak
w Mszy świętej  głoszeniem słowa Bo\
ego (OWLG 45).
2. Czytanie nale\
y wykonać w postawie stojącej z odpowiedniego miejsca
(OWLG 259). Szczególnie uczulam na to w sytuacji, gdy nie odmawiamy
brewiarza w kościele.
Prowadzenie
1. Je\
eli Liturgii Godzin przewodniczy kapłan, jego strojem jest alba lub
kom\
a i stuła, mo\
e ubrać kapę; diakon podobnie, lecz bez kapy (OWLG
255). Mo\
e przewodniczyć osoba świecka, ale wówczas nie zasiada
w prezbiterium (OWLG 258).
2. W jutrzni i nieszporach po czytaniu mo\
e być krótka homilia (OWLG
47). Skoro homilia jest zarezerwowana dla osób duchownych, nie
powinna w tym momencie przemawiać osoba świecka.
3. Najlepszym miejscem odprawienia Liturgii Godzin jest na pewno
kościół, kaplica lub oratorium. Je\
eli z jakichś powodów wybieramy inne
27
miejsce, nale\
y doło\
yć wszelkich starań, \
eby wszystko odbyło się
godnie. Trzeba wyznaczyć miejsca dla przewodniczącego, kantora
(kantorów), lektora i innych posługujących oraz dla wszystkich modlących
się.
Na koniec proszę, by powy\
sze uwagi potraktować jako \
yczliwe
wskazówki, które mają słu\
yć wszystkim odmawiającym brewiarz,
ale tak\
e właściwemu sprawowaniu liturgii.
28
CO Z TYMI KOMENTARZAMI?
Opracował ks. Rafał Lar
Komentarze, a właściwie ich miejsce i ilość w liturgii, nadal budzą
wiele wątpliwości i rodzą sporo pytań. W stosowaniu komentarzy
potrzeba pastoralnego wyczucia, bo generalnie skomentować w liturgii
mo\
na wszystko. Odwołałem się do pastoralnego wyczucia dlatego,
\
e kapłan sprawujący Eucharystię ma świadomość kondycji zgromadzenia
liturgicznego. Po pierwszych słowach i gestach wie, czy zgromadzeni
potrzebują wyjaśnień, wprowadzeń czy te\
nie są konieczne. To jest
bardzo wa\
ne, zwłaszcza w przypadku wspólnoty, która będzie się
gromadziła na Eucharystii przez dłu\
szy czas w tym samym składzie
(rekolekcje albo w wymiarze rocznym na mszach dla grup).
Na Eucharystię sprawowaną w powy\
szym kontekście pragniemy
zaproponować nowe spojrzenie na stosowanie komentarzy.
Z doświadczenia i po wnikliwej analizie dokumentów dotyczących liturgii
uznaliśmy, \
e zaproponowany model będzie prowadził do głębszego
prze\
ywania Eucharystii. W tym modelu wa\
ny jest wymiar czasu
i sposób komentowania.
Wymiar czasu
W czasie rekolekcji Eucharystia celebrowana jest siedemnaście
razy. W zale\
ności od prze\
ywanej tajemnicy ró\
ańca zmienia się oprawa
Mszy świętej. Są uroczyste liturgie, ale nie brakuje te\
skromnych.
Komentarz nale\
y do oprawy Mszy świętej. Działanie powinno pójść
w takim kierunku: msze z komentarzem na początku rekolekcji i przy
prze\
ywaniu większych tajemnic zbawczych, msze z minimum albo bez
komentarza przy końcu rekolekcji i w tajemnice bolesne ró\
ańca.
Te najbardziej komentowane będą na początku rekolekcji, a z biegiem
końca będą ogołocone z komentarzy. śyjemy bowiem w świecie,
w którym wypowiada się wiele słów, a nasze celebracje, równie\

te rekolekcyjne, są często  przegadane . Nie chodzi tu wcale o krótsze
liturgie! Zamiast komentarzy proponujemy chwile milczenia. Mogą one
bowiem  przemówić mocniej ni\
słowa, które wypowie komentator1.
Sposób komentowania
1
S. Szczepanie, Ceremoniał zgromadzenia liturgicznego, cz. I, Kraków 2005, p. 84.
29
Poza liturgią  obrzędy liturgiczne wymagają wyjaśnienia. Trzeba
pomagać zgromadzonym prze\
ywać liturgię i wyjaśniać symbolikę
znaków. Zadanie to podejmują moderator i animator liturgiczny poza
liturgią2. Więcej czasu nale\
y poświęcać na przygotowanie liturgii
(ok. 30 min.). Czas przygotowania powinien składać się z trzech części:
powtórzenie śpiewu czy formuł wykonywanych w czasie
celebracji, przećwiczenie asysty,
komentarz liturgiczny (wyjaśnienie znaku, gestu, postawy,
przejścia itp.),
milczenie (bezpośrednio przed rozpoczęciem).
Podanie wyjaśnień przed rozpoczęciem liturgii, samo przygotowanie, jest
korzyścią na rzecz duchowego prze\
ywania, smakowania się celebracją.
Podczas liturgii  w niektórych celebracjach potrzebne jest tak\
e
słowo zachęty i wyjaśnienia. Zadanie to liturgia powierza najpierw
diakonowi. To on wypowiada komendy:  klęknijmy lub  powstańmy ,
on te\
wzywa zgromadzonych, gdy na zakończenie Eucharystii udzielane
jest uroczyste błogosławieństwo:  pochylmy głowy na
błogosławieństwo 3. Inny rodzaj pomocy wiernym to krótkie wyjaśnienia,
podawane w takich chwilach celebracji, które się tego domagają. Ten typ
 komentarza jest stosowany szczególnie w większych celebracjach, np.
święceniach kapłańskich, poświęceniu kościoła, podczas niedzielnej
Eucharystii sprawowanej we wspólnocie parafialnej, na początku
rekolekcji i przy największych wydarzeniach zbawczych wspominanych
w liturgii rekolekcyjnej. Na początku i na końcu celebracji wypowiada
je kapłan. Krótkie słowo zachęty mo\
e zostać tak\
e wypowiedziane przez
komentatora w następujących częściach celebracji eucharystycznej4:
przed czytaniami  uwra\
liwia na prawdę, \
e w słowie, które
będzie głoszone przemawia sam Bóg, zachęca do przyjęcia Jego
słowa,
przed procesją z darami  przypomina sens tego obrzędu, omawia
dary niesione w procesji i zachęca do ofiarowania siebie Bogu,
przed prefacją (po dialogu między kapłanem i wiernymi)  podaje
motywy dziękczynienia Bogu za otrzymane od Niego dary.
2
Tam\
e, p. 80.
3
Tam\
e, p.81.
4
Por. KEP  Przepisy Wykonawcze do Instrukcji Inaestimabile donum I. 1-2.
30
 przed znakiem pokoju  pomaga przyjąć i przekazać dar pokoju,
którym wierni powinni się nawzajem obdarować,
przed pieśnią uwielbienia po Komunii świętej  wprowadza
w treść pieśni, mo\
e przypomnieć tekst antyfony na Komunię
świętą, zachęca do radosnego uwielbienia Boga.
Zwracam uwagę, \
e nie został wymieniony komentarz przed Modlitwą
Pańską, tak powszechnie stosowany w naszych celebracjach! Wa\
ne jest,
aby nie wygłaszać wszystkich wymienionych wy\
ej zachęt w czasie jednej
Mszy świętej, lecz tylko jedną albo dwie. Nie powinno się te\
odczytywać
komentarzy w innych częściach celebracji eucharystycznej5.
Słowo zachęty i wyjaśnienia mo\
e podawać zarówno komentator
jak i komentatorka. W spełnianiu funkcji powinni zachować następujące
zasady:
Komentarz ma być przygotowany na piśmie (krótki, przejrzysty;
napisany w stylu prostym i religijnym).
Osoba odczytująca komentarz czyni to spoza ambony,
ze specjalnie przygotowanego miejsca (mo\
e korzystać
z mikrofonu przeznaczonego dla scholi).
Wyjaśnienia i zachęty nale\
y wypowiadać spokojnym głosem
w odpowiednim czasie.
Nie wolno czytać komentarza, trzymając w ręce tylko kawałek
kartki. Tekst komentarza nale\
y wło\
yć w odpowiednie,
estetyczne oprawy.
Osoba odczytująca komentarz spełnia funkcję liturgiczną6.
Powinna więc zadbać tak\
e o odpowiedni strój. Chodzi o strój
piękny, lecz skromny.
Zwróćmy uwagę na komentowanie liturgii. Niech zaprezentowana
propozycja znajdzie przeło\
enie na oazach rekolekcyjnych.
5
S. Szczepanie, Ceremoniał zgromadzenia liturgicznego, cz. I, Kraków 2005, p. 84.
6
KL 29.
31
PORADNIK KOMENTATORA
Opracowanie: Rejonowa Diakonia Liturgii w Chorzowie
Komentarz słu\
y uwydatnieniu związku między słowem
a obrzędem w liturgii. Pomaga w uzyskaniu czynnego uczestnictwa
wiernych poprzez objaśnianie symboli, modlitw i czytań prowadzące do
coraz pełniejszego ich zrozumienia.
Dobry komentarz powinien być:
1. przygotowany na piśmie,
2. poprawny teologicznie,
3. zrozumiały dla zgromadzonych (nie tylko dla magistrów teologii),
4. krótki i zwięzły;
5. jednolity tematycznie (ściśle związany z komentowaną częścią liturgii),
6. wywa\
ony emocjonalnie,
7. sprawdzony przez osobę kompetentną.
Komentarz nie powinien:
1. być modlitwą lub kazaniem,
2. zawierać pytań retorycznych, bezpośrednich cytatów, rozkazów,
wezwań (np. Wsłuchajmy się w Słowo Bo\
e),
3. zawierać rozbudowanych (wielokrotnie zło\
onych) zdań trudnych do
zrozumienia przez słuchającego,
4. wyprzedzać podobnie brzmiących wezwań przewodniczącego liturgii
kapłana (np. Komentatorka: Teraz przeka\
emy sobie znak pokoju.
Kapłan: Przeka\
my sobie znak pokoju).
Elementy przygotowania komentarza:
1. Zapoznanie się z:
- okresem liturgicznym,
- tajemnicą dnia (uroczystość, święto, wspomnienie świętego itp.),
- czytaniami liturgicznymi i modlitwami celebransa,
- specyfiką celebracji (np. Msza święta z udziałem dzieci, z udzieleniem
sakramentu chrztu).
2. Modlitwa i skupienie
32
TWORZENIE MODLITWY POWSZECHNEJ
Opracował Marcin Miczek
(Kurs liturgiczny 5 VI 2004r.  Chorzów)
Modlitwa powszechna jako przykład modlitwy wstawienniczej
Konferencję chciałbym rozpocząć od zacytowania budzącej niepokój
trzeciej zwrotki pieśni Serdeczna Matko:
Zasłu\
yliśmy, to prawda, przez złości,
By nas Bóg karał rózgą surowości,
Lecz kiedy Ojciec rozgniewany siecze,
Szczęśliwy, kto się do Matki uciecze.
Często spotyka się opinię, \
e tekst ten zawiera błąd teologiczny,
gdy\
ukazuje surowego Boga Ojca, przed którego gniewem chroni nas
Maryja. Sprawa jednak nie jest tak prosta, gdy\
w samym Piśmie świętym
napotkamy podobne obrazy  np. targ Abrahama z Jahwe przed
zniszczeniem Sodomy i Gomory (Rdz 18, 23-33) czy modlitwy Moj\
esza
w intencji Izraelitów (Wj 17, 8-13; Wj 32, 7-14; Lb 11, 1-2; 21, 5-9). Co
więcej w Księdze proroka Ezechiela odnajdujemy tekst I szukałem wśród
nich7 mę\
a, który by wystawił mur i stanął w wyłomie przede Mną, by bronił tej
ziemi i prze-szkodził Mi w jej niszczeniu, a nie znalazłem takiego (Ez 22, 30),
w którym Bóg skar\
y się, \
e nie napotkał swego rodzaju przeszkody
w postaci człowieka broniącego ziemi przed zniszczeniem (po-równajmy
to ze wspomnianą postawą Abrahama).
Wspomniane fragmenty Starego Testamentu, jak i pewne urywki
Nowego (np. Ef 1, 15-17; Rz 15, 30-32; Kol 4, 12) dotyczą modlitwy
wstawienniczej. Jest to modlitwa prośby zanoszona do Boga w intencji
innych ludzi lub spraw. Taka modlitwa jest obowiązkiem Kościoła
i ka\
dego chrześcijanina [1]. Wyraz
nie pisał o tym św. Paweł do
Tymoteusza (1 Tm 2, 1-4  fragment ten jest cytowany w KL 53 jako
uzasadnienie przywrócenia modlitwy powszechnej). Pisze te\
o tym
Katechizm Kościoła Katolickiego w punktach 2634-2636.
Szczytem modlitwy wstawienniczej jest krzy\
owa ofiara Jezusa
Chrystusa (nie tylko słowa Ojcze, przebacz im, bo nie wiedzą, co czynią,
ale cała ofiara, przez którą pojednał nas z Ojcem), stąd te\
modlitwa
wstawiennicza często występuje w liturgii Mszy świętej i pozostałych
7
mieszkańców Jerozolimy
33
sakramentów. Do najwa\
niejszych modlitw wstawienniczych podczas
Eucharystii nale\
y zaliczyć modlitwy wstawiennicze w ramach modlitwy
eucharystycznej po przeistoczeniu, podczas którego jest uobecniana
krzy\
owa ofiara Jezusa. Ich teksty są ustalone przez Kościół i nie mo\
na
ich zmieniać (kapłan mo\
e co najwy\
ej wybrać jedną z zawartych
w mszale modlitw eucharystycznych). Natomiast modlitwa powszechna,
zwana te\
modlitwą wiernych, następująca po Ewangelii
(oraz homilii/kazaniu i Wyznaniu wiary, o ile mają miejsce) mo\
e, a nawet
powinna, być kształtowana na bie\
ąco pod wpływem tego, czym \
yje
w danej chwili Kościół i świat8.
Modlitwa wiernych istniała w liturgii pierwszych wieków, jednak
zanikła około roku 600, co wiązało się z pojawieniem się modlitw
wstawienniczych w modlitwie eucharystycznej oraz z reorganizacją
obrzędów wstępnych. W kolejnych wiekach trwała w kościołach
parafialnych, często po ogłoszeniach duszpasterskich jako swego rodzaju
dodatek. Niedobór zrozumiałej dla ludu modlitwy wstawienniczej9
powodował wielką popularność modlitw pozaliturgicznych (ró\
aniec,
wypominki itp.) [2]. Modlitwa wiernych została przywrócona została
przez Sobór Watykański II (KL 53). Obecnie modlitwę powszechną
rozpoczyna i kończy przewodniczący liturgii kapłan10, natomiast
poszczególne intencje powinien podawać kto inny  diakon, lektor lub
wierny świecki (OWMR 71).
Zasady tworzenia modlitwy powszechnej
Mo\
na wskazać dwa z
ródła treści modlitwy wiernych:
1. Słowo Bo\
e wybrane przez Kościół w liturgii danego dnia
(układający wezwania powinien zapoznać się z liturgią słowa, a tak\
e 
8
Wyjątkiem jest modlitwa powszechna w liturgii Wielkiego Piątku, która jest
zapisana w mszale.
9
Modlitwa eucharystyczna była odmawiana po łacinie.
10
Choć to przewodniczący liturgii wypowiada słowa wprowadzenia i zwieńczenia
modlitwy wiernych, w zasadzie wraz z wezwaniami powinno się tak\
e układać wstęp
i zakończenie modlitwy powszechnej. Jest to wręcz niezbędne, gdy np. chcemy
modlitwę wyraz
nie skierować do jednej z osób Trójcy Świętej lub zastosować rzadko
spotykaną odpowiedz
wiernych. W pewnych przypadkach mo\
e być nawet niezbędny
komentarz przed modlitwą wiernych lub Eucharystią, by uczestnicy liturgii nie czuli
się zaskoczeni.
34
o ile to mo\
liwe  z homilią, komentarzami i innymi tekstami
liturgicznymi);
2. Sprawy, którymi \
yje Kościół i świat w danym momencie (tu przydają
się informacje podawane przez radio, telewizję, gazety, czasopisma,
Internet itp.  chodzi zarówno o bie\
ące wydarzenia społeczne,
polityczne, jak i religijne).
Modlitwa wiernych powinna zawierać 4 grupy wezwań (OWMR 70, [3]):
a. w potrzebach Kościoła (rozwój i misja Kościoła, papie\
, biskupi,
prezbiterzy, diakoni, misjonarze, zakonnicy, powołania, zjednoczenie
chrześcijan, pielgrzymki);
b. za władzę państwową i o zbawienie całego świata (rządzący narodami
i państwami, pokój, sprawiedliwy rozwój, instytucje, pogoda; grupy
zawodowe  lekarze, górnicy, nauczyciele; młodzie\
, dzieci, rodzice,
prawa człowieka);
c. za tych, którzy znajdują się w trudnych sytuacjach \
yciowych (chorzy,
grzesznicy, potrzebujący, samotni, umierający, emigranci, zniechęceni,
wątpiący w wierze, pogrą\
eni w nałogach, ofiary wypadków, katastrof,
wojen);
d. za wspólnotę miejscową (zgromadzeni na danej Mszy świętej, intencje
lokalnej wspólnoty, solenizanci, zmarli, ruchy parafialne, miasto).
Intencja Mszy świętej zwykle jest podawana jako przedostatnie wezwanie
(ostatnie jest za zgromadzonych na Eucharystii). W celebracjach
odbywających się w szczególnych okolicznościach (inne sakramenty
sprawowane podczas Mszy świętej, pogrzeb) porządek intencji mo\
e
zostać nieco zmieniony.
Formy modlitwy wiernych
1. Formy wezwań:
a. forma kompletna: wpierw wymienia się za kogo się modlimy,
a następnie, o co prosimy np. Módlmy się za zmarłego Jana o szczęście
wieczne w niebie.
b. forma skrócona: od razu podaje się o jaką łaskę prosimy, jednym
słowem zaznaczając, za kogo się modlimy np. Módlmy się o zdrowie
i błogosławieństwo Bo\
e dla papie\
a11.
11
Warto tu wspomnieć, \
e nie nale\
y stosować w modlitwie za papie\
a zwrotu
Ojciec święty, gdy\
w liturgii jest ono stosowane dla Boga Ojca.
35
c. forma najkrótsza: w tej formie podaje się jedynie za kogo się modlimy
np. Módlmy się za Kościół święty.
d. forma oparta na cytatach z Pisma świętego: najpierw czyta się cytat
z Pisma św., a potem w nawiązaniu do niego  odpowiednią modlitwę
prośby.
e. forma rozpoczynająca się od zwrotu do Boga lub jednej z Osób
Boskich np. Bo\
e Ojcze, prosimy Cię za Twój święty Kościół&
f. forma z zapowiedzią intencji: diakon lub inna osoba zapowiada
intencję ogólną (Za Kościół) następnie zgromadzeni podają intencje
szczegółowe np. Módlmy się za Ojca Świętego, Módlmy się za misjonarzy,
itp., następnie diakon zbiera wypowiedziane intencje słowami zachęty
do modlitwy (np. Ciebie prosimy) [6] (forma nadająca się do
zastosowania w grupach formacyjnych)
W ka\
dej formie powinno się zaznaczyć, kiedy kończy się wezwanie,
a powinna zacząć od-powiedz
wiernych. Wezwania przeznaczone do
śpiewu muszą posiadać odpowiednią rytmikę i słowa, aby dało się
je wyraz
nie zaśpiewać.
2. Formy odpowiedzi wiernych:
a. aklamacja Wysłuchaj nas, Panie lub inna;
b. modlitwa w ciszy;
c. dłu\
sza forma błagalna wypowiadana przez wszystkich
zgromadzonych;
d. dłu\
sza forma błagalna potwierdzona przez wiernych przez Amen;
e. modlitwa w ciszy zakończona aklamacją.
Więcej propozycji mo\
na znalez
ć w [3-4].
Wykonanie modlitwy wiernych
Jak ju\
wspomniano, wprowadzenie do modlitwy wiernych i jej
zakończenie nale\
y do przewodniczącego liturgii, który kieruje modlitwą
z miejsca przewodniczenia12. Intencje są podawane z ambony lub innego
odpowiedniego miejsca (OWMR 138). Wydaje się zatem, \
e najlepiej, by
intencje podawać z ambony. Jeśli jest to niemo\
liwe lub trudne, mo\
na
wybrać odpowiednie miejsce (najlepiej w prezbiterium lub blisko niego).
12
Poprzednie wydanie OWMR dopuszczało te\
kierowanie modlitwą z ambony
(punkt 99).
36
Gdy konieczne jest nagłośnienie, osoby podające intencje muszą mieć
dostęp do mikrofonu.
Czytanie lub śpiewanie modlitwy wiernych winno być spokojne,
godne (odpowiedni strój i zachowanie  równie\
przed i po modlitwie)
i wyraz
ne. Kartki z czytelnie wydrukowanym lub napisanym tekstem
powinny być odpowiednio przygotowane (nie mogą mieć obszarpanych
brzegów). Godne polecenia jest u\
ycie twardej obwoluty, w którą wkłada
się kartki.
Modlitwa wiernych mo\
e być czytana bądz
śpiewana przez więcej
ni\
jedną osobę: poszczególne intencje mogą być czytane kolejno przez
ró\
ne osoby albo ka\
da intencja z podziałem na dwie osoby (jest to
naturalne w formie z cytatami z Pisma świętego). W przypadku śpiewu
schola mo\
e śpiewać całą intencję wraz z końcową frazą przed aklamacją
ludu lub te\
dzielić śpiew z kantorem. Mo\
na te\
intencję wypowiadać
a śpiewać tylko końcową frazę. Nale\
y podkreślić, \
e w przypadku śpiewu
musi on być bardzo wyraz
ny, by wierni dobrze rozumieli intencje,
w których się modlą.
Jeśli modlitwa wiernych jest wykonywana przez więcej osób
i wymaga ich dłu\
szego przejścia np. do ambony, wtedy dojście i odejście
powinno odbywać się wspólnie a nie pojedynczo [5].
Najczęstsze błędy [3]
1. Za du\
o wezwań (wg zalecenia 177 Konferencji Plenarnej
Episkopatu Polski z 1980 roku nie mo\
e ich być więcej ni\
6);
2. Inna kolejność wezwań (dopuszczalna w przypadku Mszy św.
z udzielaniem sakramentów);
3. Zbyt skomplikowane rozwa\
ania, zbyt długie wezwania (Pan Bóg
wie, co się dzieje na świecie, nie trzeba Go o tym pouczać);
4. Ró\
ne formy w jednej modlitwie (wszystkie wezwania muszą mieć
jednakową formę);
5. Zapomnienie o istotnym wydarzeniu w \
yciu Kościoła
powszechnego lub lokalnego (np. Tydzień Modlitw o Jedność
Chrześcijan, Niedziela Trzez
wości13);
6. Niepodanie szczególnej intencji Mszy Świętej (np. za zmarłego Jana).
13
Nieporozumieniem jest, gdy np. słowa W dzisiejszą niedzielę modlimy się o
trzez
wość rodzin pojawiają się dopiero w trakcie ogłoszeń parafialnych.
37
By uniknąć tych i innych błędów (stylistycznych, teologicznych),
wezwania nale\
y wcześniej przygotować na piśmie i przedstawić do
sprawdzenia osobie kompetentnej (animatorowi, odpowiedzialnemu za
liturgię, księdzu)  stąd spontaniczna modlitwa wiernych nie powinna
mieć miejsca (nawet podczas Eucharystii dla grup specjalnych) [3], choć
niektórzy ją dopuszczają [4].
Modlitwa wiernych podczas rekolekcji i roku formacyjnego
Modlitwa wiernych podczas Eucharystii w czasie rekolekcji oazowych
powinna być zharmonizowana z całą liturgią (zwłaszcza z liturgią słowa
i homilią) jak i z tematyką całego dnia oraz mo\
e zawierać szczególne
intencje (np. za solenizanta, za gospodarzy). Samo tworzenie modlitwy
powszechnej powinno przebiegać w atmosferze modlitwy, dlatego te\

dobrym zwyczajem jest, gdy grupa pisząca modlitwę wiernych
w poprzednim dniu nie ma innych dy\
urów, o ile jest to mo\
liwe. Podział
pracy w układaniu modlitwy wiernych między animatora i uczestników
zale\
y od stopnia rekolekcji oraz umiejętności uczestników. Wydaje się, \
e
mo\
na przyjąć, i\
uczestnicy Oazy II stopnia powinni umieć samodzielnie
napisać modlitwę wiernych, choć pomoc i kontrola ze strony animatora
mo\
e być czasem niezbędna14.
Jak ju\
wspomniano modlitwa wiernych powinna być wcześniej
napisana i sprawdzona (dotyczy to zarówno rekolekcji oazowych jak
i Eucharystii w parafii w ciągu roku). Nale\
y te\
zadbać, by osoby
czytające modlitwę wiernych wiedziały, skąd mają ją czytać (ambona lub
inne odpowiednie miejsce, mikrofon). Oczywista jest te\
sprawa dobrania
osób, które czytają głośno i wyraz
nie oraz ewentualnego przećwiczenia.
W przypadku śpiewu lub większej liczby osób biorących udział
w podawaniu wezwań takie ćwiczenia są wręcz niezbędne. Nale\
y te\

odpowiednio wcześniej poinformować przewodniczącego liturgii kapłana
(w miarę potrzeby tak\
e organistę, kierownika scholi czy chóru)
o sposobie wykonania modlitwy powszechnej.
Modlitwa wiernych jest jedną z najprostszych form posługi Ruchu
na rzecz parafii i stąd warto właśnie od niej zacząć odnowę liturgii
w parafii. Oazowe rekolekcje mogą być ku temu pierwszym krokiem.
14
Z praktyki wynika, \
e kontrola bywa niezbędna nawet na III stopniu i KODA.
Nale\
y zwrócić uwagę na niską kulturę językową współczesnej młodzie\
y i częste
błędy gramatyczne i stylistyczne.
38
Literatura
KKK  Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallottinum, Poznań, 1994.
KL  Konstytucja o Liturgii świętej w: Sobór Watykański II. Konstytucje,
dekrety, deklaracje, Pallottinum, Poznań.
OWMR  Nowe Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego, Pallottinum,
Poznań, 2004.
[1] Jacek Salij OP: Praca nad wiarą, Wydawnictwo  W drodze , Poznań
1999, strony 26-30.
[2] Wojciech Kosmowski: Modlitwa powszechna, Oaza nr 20 (styczeń-luty
1996) s. 28.
[3] Wojciech Kosmowski: Inicjacja liturgiczna w parafii. Modlitwa powszechna,
Oaza nr 41 (styczeń-luty 2000) ss. 32-34.
[4] Ks. Stanisław Szczepaniec: Ró\
norodność w celebracji Eucharystii, Oaza nr
50 (lipiec-sierpień 2001) ss. 31-33.
[5] Wojciech Kosmowski: Przygotowanie bezpośrednie i wykonanie modlitwy
wiernych, Oaza nr 53 (styczeń-luty 2002) s. 33.
[6] Paweł Oleksy Modlitwa Powszechna w Celebracjach Liturgicznych, Zeszyty
formacji Liturgicznej, Kraków 2006.
39
DZIEWCZYNA JAKO ANIMATOR
LITURGICZNY?
Opracował: ks. Rafał Lar
Za mało myśli się i mówi o dziewczynach jako pełniących funkcję
liturgiczną. Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego (OWMR)
wyraz
nie wskazuje na funkcje wykonywane w prezbiterium, jak i poza
prezbiterium. Jeśli te pierwsze są w kompetencji animatora liturgicznego,
czyli ceremoniarza, to funkcje liturgiczne spełniane poza prezbiterium
mo\
na powierzyć kobietom15. Nale\
y to czynić odwa\
nie i śmiało,
zwłaszcza podczas rekolekcji oazowych. Nie trzeba od razu powoływać
do diakonii dodatkowej osoby do pełnienia tej funkcji, mo\
na animatorce
grupy zaproponować posługę precentorki, czyli osoby pełniącej funkcję
liturgiczną poza prezbiterium. Określenie  poza prezbiterium nale\
y
rozumieć jako wskazanie miejsca pełnienia posługi, a nie jej wa\
ności.
Kościół nie jest dodatkiem do prezbiterium, lecz stanowi z nim jedną
całość.
Do posług spełnianych poza prezbiterium nale\
ą trzy funkcje
werbalne i dwie funkcje pozawerbalne. W grupie werbalnych znajdują się:
komentator, modlitwa wiernych, śpiew. Do funkcji pozawerbalnych
nale\
y zaliczyć: posługę ładu, posługę procesyjną oraz słu\
ba darów.
Krótko o ka\
dej z posług:
Komentator i modlitwa wiernych
Precentorka nie tyle przygotowuje komentarze czy modlitwę
wiernych, ile czuwa nad stroną merytoryczną - sprawdza, pomaga
przygotować, podsuwa wskazówki itp. Dziewczyny wykazują się większą
poprawnością i swobodą językową ni\
chłopcy. W czasie rekolekcji
animatorka liturgiczna mo\
e słu\
yć radą, uczestniczyć
w przygotowywaniu komentarzy. Natomiast w liturgii do jej obowiązków
nale\
y towarzyszenie osobie odczytującej komentarze - podprowadza do
mikrofonu, pomaga go ustawić, daje sygnał do odczytu. Wa\
ne jest, aby
pełniąca funkcje animatorki liturgicznej miała opanowane wszystkie
zasady związane z przygotowywaniem komentarzy i sama była
profesjonalistką w tej dziedzinie. Takich dziewczyn nie brakuje!
15
OWMR 70.
40
Śpiew
Posługę kantora czy zespołu śpiewaczego mo\
na śmiało
powierzyć dziewczynom (2-3 animatorki). Odpowiednikiem dyrygenta
będzie tu precentorka, która zajmie się stroną koordynującą śpiew.
W odpowiednim momencie zaprosi do śpiewu, przygotuje i poda
odpowiedni tekst. Chodzi tu szczególnie o aklamację przed Ewangelią,
która powinna być wykonywana poza prezbiterium. Celem tej posługi jest
przede wszystkim podtrzymywanie śpiewu wiernych, przyczynianie się do
rozśpiewania uczestników liturgii oraz podejmowanie samodzielnych
śpiewów. Zespół śpiewaczy nie wypiera ani nie umniejsza w niczym
posługi animatora muzycznego. Jedynie uzupełnia tę posługę. Animator
muzyczny zajmuje się głównie instrumentem; w czasie liturgii nie ma
większego wpływu na wiernych. Jest to zadanie dla kantora czy zespołu
śpiewaczego. Precentorka pełni tu rolę współpracownika animatora
muzycznego.
Posługa ładu
Ta funkcja liturgiczna jest tak\
e zarezerwowana dla dziewczyn.
Katechizm Słu\
by Liturgicznej określa ich zadania bardziej szczegółowo:
ogólne zadanie słu\
by ładu polega na trosce o usuwanie wszystkiego,
co mogłoby zakłócać spokój i skupienie modlitewne w zgromadzeniu.
Mo\
na tu wyliczyć dla przykładu następujące zadania: słu\
ba przy
drzwiach, aby nie było zatłoczone przejście, zapraszanie do zajmowania
wolnych miejsc, czuwanie, aby spóz
niający się nie zakłócali skupienia
i porządku, aby osoby nieodpowiednio ubrane nie wchodziły do kościoła
(bardzo aktualne w miejscach turystycznych), zamykanie drzwi lub okien,
gdy z ulicy dobiegają hałasy, zapobieganie przeciągom, uspokajanie lub
delikatne wyprowadzanie dzieci płaczących, troska o porządek przy
procesjach, zwłaszcza przy procesji komunijnej, troska o apteczkę czy
kontakt z pielęgniarką (w większych zgromadzeniach) dla osób, które
zasłabną itp. Ogólnie rzecz biorąc, zadanie słu\
by ładu mo\
na określić
jako dopomaganie zgromadzeniu do skupienia modlitewnego. Słusznie,
jeśli osoby pełniące słu\
bę ładu jakoś tę funkcję zaznaczą w swoim stroju,
\
eby ka\
dy z uczestników liturgii wiedział, \
e mo\
e się zwrócić do nich
o pomoc. Słu\
ba ładu podejmuje tak\
e troskę o czystość i wystrój ołtarza
i kościoła. Czyni to, mając na uwadze zalecenia:  W wystroju kościoła
nale\
y dą\
yć raczej do prostoty ni\
do przepychu. W doborze elementów
41
zdobniczych nale\
y dbać o prawdziwość rzeczy, a ponadto zmierzać do
tego, by te elementy słu\
yły pouczaniu wiernych i odpowiadały godności
miejsca świętego 16 . Posługa ładu została tu ukazana bardzo szeroko.
Większość wymienionych sytuacji nie zachodzi w warunkach
rekolekcyjnych, tym bardziej jeśli wspólnota nie uczestniczy w Mszach
parafialnych. Dzień Wspólnoty na pewno jest wyzwaniem, równie\

czystość i wystrój ołtarza pozostawiają nieraz wiele do \
yczenia,
zwłaszcza kiedy u\
ywa się czerwonego wina do Mszy świętej.
Współcześnie jest zapotrzebowanie na tego typu posługę. Rekolekcje są
szansą, aby przygotować dziewczyny do tej posługi w warunkach
parafialnych.
Posługa procesyjna (poza rekolekcjami)
Nieco poszerzony charakter w stosunku do słu\
by ładu ma słu\
ba
procesyjna. Mo\
liwości włączenia się dziewcząt odpowiednio ubranych są
w czasie procesji bardzo du\
e. Szczególnie dotyczą one czuwania nad
dziećmi, sypiącymi kwiaty oraz niesienia symboli liturgicznych.
Słu\
ba darów
Na ka\
dych rekolekcjach i w wielu ju\
parafiach na ołtarz
przynoszone są dary chleba i wina. Dokumenty Kościoła zalecają, aby
przynoszenie darów odbywało się w formie procesji.  Doskonalszy
sposób uczestniczenia we Mszy świętej polega tu na tym, \
e po komunii
kapłana wierni przyjmują Ciało Pańskie z tej samej ofiary 17. Piękny to
zwyczaj, kiedy wchodzący do świątyni osobiście przeło\
ą chleb do pateny.
To jeszcze bardziej podkreśla udział ka\
dego w ofierze Chrystusa.
Kiedy to przekładanie pozostawione jest bez opieki, to ró\
nie
bywa. Tu odsłania się rola dla precentorki! Sama procesja wymaga
równie\
jej obecności: wyznacza osoby do darów, wzywa je do posługi
w odpowiednim momencie liturgii, podaje im dary, nieraz towarzyszy.
Nie ma wątpliwości, \
e dziewczyny mają szerokie pole działania
w liturgii. Rekolekcje są niebywałą okazją, aby wezwać \
eński laikat do
zaanga\
owania na rzecz wspólnoty, docelowo w parafiach.
16
OWMR 279.
17
KL 35.
42
 43
44