INFRASTRUKTURA MIEJSKA
WYKA
AD 1 04.11.2011
Podstawowe wiadomości dotyczące budownictwa:
Zaprawa  spoiwo (pierwsze  gipsowe siarczan wapnia, wypalanie już od 200oC)
1824r.  spoiwo cementowe
Żelbet  dobrze przewodzi rozciągające
Gips, wapno  rozmięka po dodaniu wody
Cement lub chłonąd wodę, posiada lepsze właściwości wytrzymałościowe
PODSTAWOWE POJ
CIA STOSOWANE W BUDOWNICTWIE I JEGO PODZIAA

1. BUDYNKI (wraz z instalacjami i urządzeniami)
PODZIAA
BUDOWNICTWA:
1. BUDOWNICTWO L
DOWE  w budownictwie tym decydującymi obciążeniami są siły
grawitacji (ciężary).
2. BUDOWNICTWO WODNE  zasadniczym obciążeniem są siły poziome wynikające z parcia
wody (+grawitacja)
-� Budownictwo wodne morskie
-� Budownictwo wodne śródlądowe
BUDOWNICTWO L
DOWE:
Podział ze względu na położenie budowli względem poziomu terenu:
1. Budownictwo nadziemne  budynki, wieże, mosty
2. Budownictwo naziemne  pasy startowe, drogi
3. Budownictwo podziemne  tunele, zbiorniki podziemne, metro, tunele do
prowadzenia instalacji
Podział ze względu na przeznaczenie:
1. Budownictwo mieszkaniowe
2. Budownictwo użyteczności publicznej (teatry, szkoły, świątynie, urzędy, & )
3. Budynki przemysłowe (hale przemysłowe)
4. Budownictwo komunikacyjne (drogi, & )
5. Budownictwo sanitarne (sieci sanitarne)
6. Budownictwo energetyczne
1
7. Budownictwo rolnicze (fermy, szklarnie)
8. Budownictwo wojskowe
Podział ze względu na materiał:
1. Budownictwo drewniane (fundamenty z drewna
2. Budownictwo kamienne
3. Budownictwo ceramiczne (cegły ceramiczne)
4. Budownictwo betonowe
5. Budownictwo żelbetowe
6. Budownictwo stalowe
7. Mieszane (drewniano  ceramiczne)
8. Budownictwo ziemne (nasypy przy drogach)
BUDOWNICTWO WODNE:
Podział na budowle wodne:
1. Betonowe
2. Ziemne
Służą do wykorzystania wody i dla zabezpieczenia przed szkodliwymi jej skutkami (powodzie i erozje)
-� Wały przeciwpowodziowe,
-� Tamy regulacyjne (z kamieni naturalnych, paszyny  wierzba powiązana drutem),
-� Opaski, ostrogi (by zabezpieczyd rzeki przed nanoszeniem piasku, rozmywaniem
Podział na budowle piętrzące:
Obiekty do piętrzenia i magazynowania wody:
-� Zapory:
-� Betonowe (powyżej 15m) służą do tworzenia zbiorników retencyjnych  magazynowanie
wody i zapobiegają powodziom.
W Polsce mogą byd zapory:
1. Ciężkie:
-� Solina
-� Rożnów
2. Półciężkie:
-� Bezko
-� Zatonie
3. A
ukowe  w dolinach V kształtnych, nie ma w Polsce warunków geologicznych, musi byd
dobre podłoże skalne
2
-� Ziemne  wszystkie budowle piętrzące bez względu na wysokośd, służące do stałego
piętrzenia wody
1. Narzutowe:
2. Gruntowe
3. Ziemno  narzutowe  potrzebują dodatkowego uszczelnienia  tworzy się ekran szczelny i
jest przesłona filtracyjna bądz
w środku zapory tworzy się rdzeo i dodatkowo przesłonę. Jeśli
są iły i gliny, to uszczelnienie nie jest potrzebne.
-� Jazy  budowle piętrzące do 15m (zazwyczaj betonowe) i są dwóch rodzajów:
-� Stałe  nie chroni przez powodzią
-� Ruchome  na koronie jazu montowane są zamknięcia stalowe umożliwia położenie
jej lub ułożenie w dół  chroni przed powodzią  stałe piętrzenie
Najwyższa zapora  Szwajcaria 285m
Zapora Wajont  we Włoszech  262m (1965  katastrofa, 3tys. ludzi)
Wykład 2 11.10.2011r
Przy zaporach są dodatkowo:
�� śluzy
�� przepławki dla ryb,
Budownictwo wodne to również budownictwo rekreacyjne. Polska ma bardzo małe zasoby wody
słodkiej. Nie mamy rezerwy. Powstają porty rzeczne baseny, nadbrzeża  służące do wypoczynku.
WARUNKI TECHNICZNE ZAPEWNIAJ
CE ODPOWIEDNI
EKSPLOATACJ
BUDYNKÓW:
Aby budynek mógł funkcjonowad w odpowiedni sposób, należy spełnid odpowiednie warunki
techniczne:
1. bezpieczeostwo konstrukcji
2. bezpieczeostwo pożarowe
3. bezpieczeostwo użytkowania
4. odpowiednie warunki higieniczne i zdrowotne oraz ochrona środowiska
5. ochrona przed hałasem i drganiami
6. oszczędnośd energii i izolacyjnośd cieplna
7. ochrona uzasadnionych interesów osób trzecich
8. ochrona dóbr kultury
Ad. 1
3
 Bezpieczeostwo to należy zapewnid poprzez prawidłowe i zgodne ze sztuką inżynierską
projektowanie i wykonanie budynku aby wszelkie działające nao obciążenia występujące w trakcie
budowy jak i eksploatacji nie doprowadziły do:
�� zniszczenia całości lub części obiektu
�� stan graniczny nośności SGS
�� przemieszczeo i odkształceo o niedopuszczalnej wielkości (stan graniczny użytkowalności
SGU)
�� częściowego uszkodzenia elementów budynków na skutek przemieszczeo (osiadanie
budynku)  tworzy się dylatację  specjalnie się odcina budynek
�� zniszczenia w skutek zdarzeo wyjątkowych stopniu nieproporcjonalnym do jego przyczyny
Ad. 2
�� budynek musi byd tak usytuowany i zaprojektowany aby zapobiec rozprzestrzenianiu się
ognia
�� budynek i urządzenia z nim związane w razie pożaru powinny:
- zachowad nośnośd konstrukcji przez określony czas, który pozwoli na ewakuację ludzi
- umożliwiad ewakuację ludzi (specjalne przejścia, dojścia, odpowiednie szerokości korytarza,
wyjścia na dach, odpowiednia liczba klatek schodowych, umożliwiad prowadzenia akcji ratowniczej,
ograniczad rozprzestrzeniania się pożaru)
Mamy 5 kategorii zagrożenia pożarowego
ZL  budynki użyteczności publicznej lub ich części, w których mogą przebywad ludzie w grupach
większych niż 50 osób: teatry, kina, kościoły
ZL2  budynki przeznaczone dla użyteczności publicznej, gdzie przebywają ludzie o ograniczonej
możliwości poruszania się: szpitale, budynki rehabilitacyjne,
ZL3  szkoły, budynki biurowe, domy studenckie, internaty, zakłady karne, lokale usługowo
handlowe, w którym w jednym pomieszczeniu może przebywad do 50 ciu ldzi
ZL4  budynki mieszkalne
ZL5  archiwa, muzea, biblioteki
Ad. 3
Wykonujemy budynek, by ryzyko wypadku, było jak najmniejsze.
�� Schody jeśli mają powyżej 0,5m wysokości, muszą mied balustradę (w budynku mieszkalnym
0,9m wysokości, w budynkach publicznych 1,10m)
�� Balustrada mus mied . okna na parterze, nie mogą otwierad się na zewnątrz.
�� Temperatura grzejników nie osłoniętych nie może przekraczad temperatury 90oC.
4
�� Okna będące 3m nad podłogą musi mied bezpieczne szkła: szkło klejone, zbrojone, szkło
hartowane.
�� Progi i uskoki w budynkach publicznych musi byd oznaczony jaskrawą folią.
�� Dach  stromy (pochylenie >25%) muszą mied łapy kominiarskie na kominach i innych
urządzeniach
Ad. 4
Należy stosowad materiały budowlane mające specjalne oznakowania. W Polsce każy wyrób
dopuszczony do obrotu musi mied certyfikaty  spełniad odpowiednie wymagania. W Polsce
dopuszcza się 4 rodzaje oznakowania.
1. C  dokonano oceny jego zgodności z normatywami obowiązującymi w Unii Europejskiej.
2. B wyrób spełnia normatywy obowiązującymi w Polsce
3. Bregionalny
4. Wykonany według indywidualnej receptury  potrzebne zaświadczenie zgodne z
dokumentacją techniczną.
Dla zapewnienia odpowiednich warunków ochrony środowiska obiekty budowlane należy
zabezpieczyd przed:
�� zanieczyszczeniem lub zatruciem wody i gleby  koniecznośd stosowania wodoszczelnych
zbiornik na nieczystości ciekłe (szamba)
�� nieprawidłowym usuwaniem dymu, spalin i odpadów stałych  budynek musi byd odpowiedni
wentylowany, odpowiednie wymiary kanały spalinowe
�� występowaniu wilgoci w pomieszczeniach  mostek cieplny gdy w narożnikach, w kątach,
przy podłodze skrapla się woda  nadproża robimy z żelbetu  inne przewodzenie ciepła i
tworzy się skraplanie
�� niepożądaną infiltracją powietrza zewnętrznego  nie może byd dziur ani szpar
�� przedostawaniem się gryzoni
�� ograniczaniem nasłonecznienia i oświetlenia  budynki nie mogą byd zbyt blisko, nie może
byd zbyt małych okien
Ad. 5
Izolacje dz
więkowe pomiędzy poszczególnymi mieszkaniami. Odpowiednie kontrukcje
budynków chroniące od drgao z instalacji. Ekrany, specjalne fundamenty dla urządząo technicznych
będących w budynku.
Ad. 6
Ilośd energii niezbędna do ogrzania budynku  odpowiednie parametry cieplno 
wilgotnościowe musi byd jak najmniejsza. Muszą byd odpowiednio wydajne urządzenia grzewcza,
stosując odpowiednią izolację cieplną w przegrodach w ścianach budynku. Można stosowad
odpowiednie z
ródła odnawialne  np. panele, rekuperatory
Ad. 7
Musi byd dostęp do wody pitnej, do drogi publicznej oraz do światła dziennego.
5
OGÓLNE WIADOMOŚCI O BUDYNKACH:
Działka budowlana  wydzielona częśd terenu przeznaczona pod budowę.
Rodzaje budynków w zależności od ich przeznaczenia:
1. budynki mieszkalne
2. budynki niemieszkalne
Ad. 1.
Budynki mieszkalne mogą byd:
�� jednorodzinne do dwóch mieszkao
�� wielorodzinne od 3 w górę
�� w budowie zagrodowej  na wsi
�� zamieszkania zbiorowego:
�� a) przeznaczone do czasowego zamieszkiwania ludzi (domy studenckie, hotele, internaty,
zakłady karne)
�� b) przeznaczone do zamieszkania stałego ludzi  dom spokojnej starości, dom zakonny, domy
dziecka)
�� rekreacji indywidualnej  domy letniskowe
budynki niemieszkalne mogą byd:
�� budynki użyteczności publicznej  szkoły, żłobki, biurowce, urzędy, świątynie, sklepy
�� budynki gospodarcze  do niezawodowego wykonywania prac warsztatowych,
przechowywania narzędzi, opału
pomieszczenia w budynkach:
- mieszkalnych:
pomieszczenia zamieszkania zbiorowego - salony, pokoje, sypialnie,
pomieszczenia pomocnicze (kuchnia, łazienka, garderoba, schowki)
pomieszczenia techniczne  hydrofornie, pompownie,
pomieszczenia gospodarcze  służy do przechowywania odpadów stałych
- niemieszkalnych:
pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi:
- stały pobyt  te same osoby przebywają >4h w ciągu doby
- czasowy pobyt ludzi  od 2 � 4h
6
 pomieszczenia nie przeznaczone na pobyt ludzi (te osoby przebywają w pomieszczeniu krócej
niż 2h/24h)  hodowla roślin, zwierząt (ale tam przebywanie w pomieszczeniu jest nieograniczony)
Nazwy części budynku:
Kondygnacja budynku 
Jeżeli h przynajmniej z jednej strony budynku jest > = 0,5hs to jest kondygnacją nadziemną. Do
kondygnacji nie wliczamy pomieszczeo, których wysokośd jest < 1,9m. nie wliczamy nadbudówek i
antresoli, nie wliczamy poddaszy nieużytkowych.
Piwnica  kondygnacja podziemna lub najniższa nadziemna, której poziom podłogi przynajmniej z
jednej strony budynku jest < poziomu terenu i znajdują się w niej pomieszczenia gospodarcze albo
techniczne  nie może byd mieszkalne, bądz
użytkowe
Suterena  zawiera w sobie pomieszczenia użytkowe lub mieszkalne, ale przynajmniej z jednej strony
z oknami poziom podłogi w tym pomieszczeni h < 0,9m. mogą tam byd pomieszczenia użytkowe,
mieszkalne, użytkowe.
INNY PODZIAA
BUDYNKÓW (ZE WZGL
DU NA CZAS UŻYTKOWANIA):
1. budynki stałe  czas użytkowania od 20  50lat
2. budynki tymczasowe < 20lat
3. budynki monumentalne; żywotnośd > 100lat (obiekty inżynierskie, mosty)
podział ze względu usytuowania budynków względem siebie:
�� budynki bliz
niacze
�� budynki wolnostojące
�� budynki szeregowe  nie muszą byd jednakowe, mają wspólne ściany
�� budowa atrialna ( studnie )
podział ze względu na wysokośd:
�� budynki niskie (N) wysokośd do 12m i <=4kondygnacje
�� budynki średnio wysokie (SW) do 9 kondygnacji
�� budynki wysokie (w) >9 kondygnacji i H<=55m
�� budynki wysokościowe > 55m
WYKA
AD 2 18.10.2011r
USYTUOWANIE BUDYNKU NA DZIAA
CE I TERENIE:
Przepisy te regulują miedzy innymi:
7
�� odległości zabudowy od pasów drogowych, trakcji kolejowych, lotnisk
�� strefy ochronne wód powierzchniowych i ujęd wody
�� od uciążliwych zakładów przemysłowych
�� odległości od cmentarzy (powyżej 50m od granicy cmentarza jeśli jest wodociąg. Jeśli nie ma
wodociągu, to ponad 150m; powyżej 500m cmentarz może byd usytuowany od cieku i
zbiornika wodnego)
�� muszą byd zachowane odległości od hodowli zwierząt futerkowych (wtedy, gdy stado jest
duże  takie które jest rozwojowe, czyli więcej niż 5 samic)
�� odległości od zbiorników na nieczystości ciekłe (jednorodzinny  5m od okna; wielorodzinny 
15m)
�� odległości od nieczystości stałych
�� odległośd od linii wysokiego napięcia, od granicy działki lub drogi, od obiektu jądrowego, od
sieci wodociągowych, gazowych i energetycznych
SCHEMATY KONSTRUKCYJNE BUDYNKÓW:
Konstrukcje budynków:
Budynki jednorodzinne to konstrukcja ścianowa  elementami pionowymi, konstrukcyjnymi, to tzn.
ściany masywne  o możliwie jednorodnej strukturze i przenosi w sposób bezpieczny wszelkie
obciążenia poziome i pionowe i przekazują je na fundamenty
Budynki szkieletowe  elementami nośnymi są słupy, belki poziome oraz stropy.
Gmach główny to budynek ścianowy, wydział iś a to budynek szkieletowy
Budynki płytowe  wielka płyta, elementami nośnymi są tarcze płyty, które w sposób odpowiednio
mocny łączy się ze sobą, zazwyczaj konstrukcja żel-betowa
Budynki ścianowe:
Konstrukcje tych budynków można w różny sposób rozwiązywad.ściany kośne  konstrukcyjne, ściany
Jednotraktowy budynek ze ścianami nośnymi podłużnymi
Dwutraktowy budynek ścianowy, ze ścianami nośnymi podłużnymi
Ze ścianami nośne niepoprzecznymi
Budynek konstrukcji mieszanej  ściany podłużne i poprzeczne są ścianami nośnymi,
Ogólne wiadomości o obciążeniach i konstrukcjach budynku:
1) ściany nośne budynku
2) słup
3) strop
8
4) konstrukcja dachu
5) ławy fundamentowe
Obciążenia działające na budynek:
Obciążenia pionowe:
Ciężary własne konstrukcji dachu, stropu, ścian (grawitacja)  wszystko jest kierowane do
grunty, czyli nie może grunt byd wypierany.
Obciążenia zmienne  śnieg, ściany działowe/ przestawne, meble
Obciążenia poziome  wiatr, parcie wody, parcie gruntu, siła wyporu (ciężąr musi byd o 10%
większy niż wypór)
Obciążenia wyjątkowe  trzęsienie ziemi, pożar, powódz

Charakter pracy startycznej budynków:
Obciążenia poziome, tylko zależne od wiatru (budynki wysokościowe)
Siła pozioma od wiatru
Schemat statyczny budynków ścianowych:
Może przekazad siłę na stropy, ale tylko wtedy, kiedy stropy są sztywne  stropy żel-betowe  jest
korzystnie, ponieważ h = 3m, nie jest to duża rozpiętośd.
Jeśli stropy są niesztywne, słabo związane ze ścianami, wtedy nie mogą przejąc tych obciążęo
l = 6m >> h, rozpiętośc płyty, która przejmuję siłę od wiatru
jeżeli stropy są niesztywne, obciążenia poziome od wiatru, ściany przekazują na ściany poprzeczne,
które są usytuowane w odległości l >> h. jest to niekorzystny charakter budynku
budynki szkieletowe:
ze ściany, obciążenie przekazywane jest na stropy (żelbetowe). Ściany osłonowe (pod oknami)
przenoszą obciążenia na słupy i stropy.
Jakie są budynki szkieletowe:
Budynki halowe bądz
słupowe. Dz
wigacz słupowy  jednokondygnacyjne  mało słupów  hala
jednonawowa
Budynek ścianowy o bardzo dużych wymiarach, bądz
są różne wysokości w różnych częściach. 
należy pamiętad o DYLATACJI  podzielid, stworzyd specjalne szczeliny. Robi się je po to by
zmniejszych skutki takich zjawisk jak: Skórcz i pęcznienie związanymi ze zmianami temperatury bądz

wilgotności, nierównomierne osiadanie, drgania, itp.
9
Tworzy się aż od dachu, aż do fundamentu, najczęściej fundamentu nie przecinami, no chyba, że
mamy różny grunt.
Właściwości techniczne materiałów budowlanych:
To zespół cech decydujących o właściwym zastosowaniu danego materiału w konstrukcji. Do
właściwości technicznych zaliczamy:
1. właściwości fizyczne
2. właściwości mechaniczne
3. właściwości chemiczne
Ad. 1 właściwości fizyczne:
�� gęstośd materiału:
�w= ms/V [kg/m3]
�*g=łw [kN/m3]
V  objętośd materiału bez porów
mS  masa materiału suchego
�� gęstośd objętościowa:
�o= ms/Vp [kg/m3]
�o*g=ło [kN/m3]
Vp  cała objętośd
Z tego wynika nam jaki Ejet ciężar materiału  np. ściana z cegły  jaki ma ciężar własny
dla materiałów sypkich  to gęstośd nasypowa dotyczy materiałów sypkich
�� ciężar nasypowy
�N= ms/V [kg/m3]
ciężar nasypowy piasku jest większy niż żwiru, bądz
kruszywa  ma mniej przestrzeni pomiędzy
ziarnami.
�� szczelnośd i porowatośd  związane z gęstością objętościową
Porowatośd = (1-Szczelnośd)/100 %
�� nasiąkliwośd materiału  zdolnośd pochłaniania i utrzymywania wody  związane ze
szczelnością i porowatością, styropian  poliuretan  ma dużą porowatośd, ale nie chłonie
wody
�� wilgotnośd naturalna  zależy od wilgotności powietrza, kilka % w stosunku do masy
10
�� kapilarnośd  dotyczy materiałów kapilarno  porowatych  podciąganie wody wyżej. Każdy
budynek musi mied przeponę &  odcięcie, by nie podciągało wody
�� higroskopijnośd  pochłanianie wilgotnośd z powietrza  np. materiały gipsowe  reguluje
wilgotnośd powietrza w budynku
�� przesiąkliwośd / przepuszczalnośd materiału  bardzo ważne jeśli chodzi o izolację przeciw-
wodne; wiatro - izolacja; gazoszczelnośd materiału, wodoszczelnośd, paroszczelnośd
�� mrozoodpornośd  ważna jest w materiałach, które są przesiąkliwe, nasiąkliwe i są narażone
na działanie wilgoci, wody oraz na zamrażanie i rozmrażanie
�� przewodnośd cieplna  istotna dla materiałów izolacji cieplnych
�� pojemnośd cieplna  dla wszelkich urządzeo grzewczych, które np. kumulują ciepło.
�� Rozszerzalnośd cieplna  tworzywa sztuczne, stal, metale
�� Skórcz i pęcznienie  drewno i gips
�� Ogniotrwałośd  materiały, które zachowują trwałośd cech w określonym czasie, przy
określonej temperaturze  wytrzymują temperaturę > 1580oC
�� Materiał trudnotopliwy wytrzymuje 1350 � 1580oC
�� Topliwe, łatwo topliwe < 1350oC
�� Materiały ognioodporne  przy określonej temperaturze, przy określonym czasie badamy
dane cechy
�� Palnośd  styropian
�� Materiały palne (drewno, wiele tworzyw sztucznych), trudno palne (materiały
poliwęglanowe, drewno specjalnie impregnowane, dowód osobisty) i niepalne (beton,
ceramika)
Właściwości mechaniczne  decydują czy materiał będzie miał odpowiednią nośnośd mechaniczną
materiałów budowlanych:
�� Wytrzymałośd na ściskanie
fc=Fc/A MPa
określamy klasę betonu, cementu, zaprawy budowlanej, cegły ceramicznej, cementu
�� Wytrzymałośd na rozciąganie
ft=Ft/A MPa stal budowlana ma 400MPa
�� Wytrzymałośd na zginanie
Fm = MąMAX/W
W=b*h2/� m3
MąMAX = p*l/4 kNm
�� Kruchośd
k= ft / fc jeżeli < 1/8 to materiał kruchy  szkło, beton, cegła, kamieo naturalny
�� Twardośd  skala Moze a 1  talk, szkło  7, 10  diament
11
�� Udarnośd  ważne przy podporach mostowych. Most ma izbice, do odpierania kry lodowej,
przy różnych temperaturach : +20oC i -20oC
�� Ścieralnośd  dla elementów drogowych, podłogowych, by nie były zbyt ścieralne
�� Kawitacja  przy podciśnieniu, wirowanie turbin wodnych, szybki przepływ powietrza
Właściwości chemiczne:
�� Podatnośd materiałów budowlanych na korozję  czy materiał może byd wykorzystany w
danym środowisku.
Rodzaje korozji:
- korozja chemiczna  dotyczy materiałów niemetalowe  cegła, beton, kamieo naturalny
- korozja elektrochemiczna  materiały metaliczne
- korozja biologiczna  w zbiornikach na ropę naftową żyją bakterie
- korozja  mechaniczna  w skutek działania mechanicznego  siła tarcia, wycinanie
WYKA
AD 3 08.11.2011
Korozja chemiczna  z materiałów niemetalicznych (beton, ceramika, kamienie naturalne, żelbet
zaprawowy. Występuje w momencie, gdy fundamenty stoją w wodach gruntowych.
1. Korozja ługująca
2. Korozja rozmiękczająca
3. Korozja rozsadzająca
Korozja rozmiękczająca  powstaje w skutek działania związków siarki, wchodzi w reakcje ze
spoiwem, które jest rozmiękczane. Żelbet traci wytrzymałośd materiałów.
Korozja rozsadzająca  w skutek reakcji chemicznych następuje pęcznienie minerałów, które w
pierwszym momencie są korzystne, bo uszczelniają strukturę betonu.
Jeżeli jest za dużo soli, powstają naprężenia wewnętrzne co powoduje rozsadzaie elementów
konstrukcyjnych (np. sól Kandlota)  dodatki do uszczelniania betonu  stace metra.
Wykład 4 22.11.2011r
Spoiwa gipsowe były już stosowane 2000lat p.n.e kamieo gipsowy (CaSO4*2H2O). jest już w temp.
200C wypalony.
12
Czas wiązania spoiwa gipsowego jest bardzo krótki, od kilkunastu do kilkudziesięciu minut.
Zastosowanie:
�� Gładzie gipsowe
�� W architekturze jako sztukateria jako plafony, listwy ozdobne
Zalety spoiw gipsowych:
�� Ekologicznośd w zastosowaniu i produkcji
�� Możliwośd uzyskania bardzo gładkich powierzchni
�� Szybkie wiązanie
�� Regulacja wilgotności wewnątrz pomieszczeo, ponieważ jest materiałem higroskopijnym
�� W wyrobów możemy mied jeszcze płyty gipsowo  kartonowe. (szare  pomieszczenia suche,
zielone  pomieszczenia wilgotne)
�� Specjalna obróbka termiczna, pozwala na zwiększenie odporności
�� jastrych  stosuje się pod powierzchnię posadzek, brak wodoodporności
�� Szybkie wiązanie
Spoiwa hydrauliczne:
Wiążą one i nabierają właściwych cech wytrzymałościowych zarówno w powietrzu jak i w wodzie.
Cementy romaoskie pozwalało na tworzenie wytworów wodo-trwałe. W 1824r opatentowano
cement portlandzki (po spojeniu przypominał kolorem szarym kamieo). Pierwsza cementownia
powstała pierwsza cementownia 2lata póz
niej.
Cement  wypalony i zmielony klinkier cementowy z dodatkiem kamienia gipsowego (~3%) oraz
środkami wodo trwałymi takimi jak krzemiany i glino-krzemiany. Mówiąz o wiązaniu cementu
mówimy o hydratacji cementu (hydrolizie cementu).
Cement dzielimy na dwie grupy:
�� Cement powszechnego użytku:
o CEM I  cement portlandzki (klinkierowy) - czysty
o CEM II  cement portlandzki z dodatkami - popioły
o CEM III  cement hutniczy może byd do 95% żużlu wielkopiecowego
o CEM IV  cement pucolanowy  czyli popiołowy
o CEM V  cement wieloskładnikowy
�� Cementy specjalne:
o CEM I
o CEM II
o *& +
ż� o obniżonym cieple hydratacji,
ż� o obniżonej zawartości alkanów
ż� o zwiększonej odporności na siarczany  stosowane w regionach gdzie jest
duży przemysł
13
CEM I 32,5  liczba oznacza klasę cementu, czyli wytrzymałośd specjalnej zaprawy normowej
cementowej na ściskanie. 32,5  minimalna wytrzymałośd na ściskanie normowych próbek
wykonanych z normowej zaprawy wynosi 32,5MPa. Inne klasy cementu: 42,5 oraz 52,5.
Zastosowanie:
�� do różnego rodzaju zapraw do tynków zewnętrznych, do tynków wilgotnych
�� do wykonywania betonów cementowych
�� różnego rodzaju zapraw cementowych i betonu
�� szerokie zastosowanie
WYROBY ZE SPOIW:
Beton (PN-EN 206-1): materiał powstały ze zmieszania cementu, kruszywa grubego i drobnego, wody
oraz ewentualnych domieszek i dodatków, który uzyskuje swoje właściwości w wyniku hydratacji
cementu
Mieszanka betonowa  całkowicie wymieszane składniki betonu, które są jeszcze w stanie
umożliwiającym zagęszczanie wybraną metodą
Beton stwardniały  beton będący w stanie stałym, który osiągnął pewien stopieo wytrzymałości
Trzy typy betonów:
1. beton projektowany  beton, którego wymagane właściwości i dodatkowe cechy podane są
producentowi odpowiedzialnemu za dostarczenie betonu o wymaganych właściwościach i
dodatkowych cechach
2. beton recepturowy  beton, którego skład i składniki jakie powinny byd użyte są podane
producentowi odpowiedzialnemu za dostarczenie betonu o tak określonym składzie
3. normowy beton recepturowy  skład jego podany jest w normach
W celu ocenienia właściwości betonu, należy kreślid następujące klasy:
Klasy gęstości betonu:
1. beton zwykły: e" od 2000kg/m3 d" 2600kg/m3
2. beton lekki e" 800kg/m3 < 2000kg/m3
3. beton ciężki >2600kg/m3  w reaktorach atomowych
Klasy wytrzymałościowe betonu:
�� C 50/60
14
�� dla betonu lekkiego CL
fc,k,cyl/fc,k,cube
fc,k - wytrzymałośd charakterystyczna betonu na ściskanie; cyl  badana na próbkach cylindrycznych 
walcowych o średnicy 150 i wysokości 300
fcube  sześciany o wymiarze 150x150x150
Wytrzymałośd charakterystyczna betonu to wytrzymałośd, która wynosi 95% wszystkich oznaczeo
próbek
Klasy ekspozycji betonu  podstawowych jest 7 grup
Klasa konsystencji:
Od ciekłej (bardzo ciekłej) do konsystencji zwartej  dotyczy betonów cementowych towarowych.
Beton wyrabiany na placy budowy, nie jest podlega normom. Przywożony beton przez betoniarki,
jest już betonem podlegającym pod normę.
Beton komórkowy  nie należy do betonów powyżej  nazwa symboliczna. Jest to piano beton lub
gazobeton. Do masy zawierającej piasek, wodę i spoiwo cementowo  wapienne dodawany jest
środek piano- lub gazo- twórczy
Wyroby z zapraw i betonów:
Bloczki, cegły i pustaki  do wyrobu ścian,
Wyroby stropowe  belki żelbetowe, pustaki betonowe, wielkowymiarowe elementy
prefabrykowane  dz
wigary dachowe, płyty stropowe, płyty ścienne, elementy brukowe  kostka
brukowa do utwardzania planów, dróg, chodników,
Elementy do zabezpieczania skarp, wykopów, przy drogach, kanałach żeglugowych,
Elementy do wykonywania fundamentów
Materiały izolacyjne:
Aby spełnid wszelkie wymagania dotyczące warunków użytkowania, ochrony środowiska, ochrony
przed działaniem środowiska w obiektach należy stosowad wszelkiego rodzaju izolację.
Rodzaje:
�� hydro-izolacje  przeciwwodne, przeciw wilgociowe i paro-izolacja
15
�� cieplne - gładka
�� dz
więkowe  chropowata
�� przeciwkorozyjne  połączenie w grupą pierwszą (hydroizolacyjne)
wykład 5 29 listopada 2011
Izolację powinny zapewniad:
1. komfortowe warunki użytkowania i środowisko zewnętrzne budynku (odpowiednie warunki
cieplno, wilgotnościowe)
2. trwałośd obiektu
3. oszczędnośd energii i ochrona środowiska
4. ochrona wód powierzchniowych i gruntowych
5. ochrona gruntu
6. nieprzenikanie środowiska wewnętrznego z obiektu i odwrotnie
w inżynierii środowiska występują obiekty, które wymagają nie tylko właściwego doboru
materiałów izolacyjnych, ale również odpowiedniego wykonania prac izolacyjnych. Obiekty te bardzo
często narażone są na działanie agresywnego środowiska, które może znajdowad się w gruncie,
wodach gruntowych, mediach wypełniających te obiekty (oczyszczalnie ścieków). Narażone są
również na cykliczne nasycanie i wysychanie powierzchniowe, zamrażanie i rozmnażanie.
Materiały do izolacji przeciwwilgociowych  przeciwwodnych (hydro-izolacja)
�� materiały bitumiczne  asfalty i smoły
smoły pochodzą z suchej destylacji drewna kamiennego bądz
drzewnego. Początkowo wydziela się
gaz koksowniczy, koks i pozostałością jest smoła surowa. Należy poddad ją destylacji, wydzielają się
wtedy oleje ciężkie, lekkie, antracenowe. Pozostałością jest PAK  błyszcząca itd. Miesza się z
odpowiednią proporcją wcześniejszych olejów i wtedy otrzymujemy smołę preparowaną
lepszym materiałem są asfalty  to mieszanina węglowodorów wielocząsteczkowych. W zależności od
pochodzenia dzielimy je na dwie grupy:
�� naturalne
�� sztuczne
16
naturalne  powstały w wyniku procesów naturalnych, występują w postaci jezior asfaltowych, bądz

skał bitumicznych. Jest to doskonały materiał do zastosowania w budownictwie. Są stosowane jako
kruszywo w budownictwie.
sztuczne  wytworzone przez człowieka, powstają w wyniku rafinacji ropy naftowej. Jakośd asfaltu
zależy od jakości ropy. Dlatego wyróżniamy:
�� asfalty asfaltowe
�� asfalty pół-asfaltowe
�� asfalty parafinowe
w zależności od zastosowania w tej grupie mamy dwie grupy:
�� asfalty przemysłowe  dzielimy ze względu na temp. ich pięknienia. Im wyższa temp.
mięknienna, są lepsze
�� asfalty drogowe  dzielimy ze względu na ich stopieo penetracji. Im niższy stopieo penetracji
tym lepsze.
Wyroby hydroizolacyjne z asfaltu:
�� materiały rolowe - papy
�� emulsje
�� roztwory asfaltowe (masy rozpuszczalnikowe)
�� masy asfaltowe modyfikowane głównie żywicami syntetycznymi polimerami
materiały rolowe  stosowane jako wierzchnie warstwy pokryd dachów;
papa  osnowa przesycona bitumem oraz powłoki bitumiczne obustronne lub jednostronne z
różnymi posypkami.
Bitum  masy asfaltowe najczęściej modyfikowane
Osnowa  tektura papierowa, tkaniny techniczne z juty, lnu, tkaniny z włókna szklanego, tkaniny z
tworzyw sztucznych oraz folie z tworzyw sztucznych, folie metalowe (najczęściej aluminiowe, ale też
miedziane).
Papa wierzchniego krycia dachu
I warstwa to jest warstwa osłonowa, wykonana z selekcjonowanego, ceramizowanego łupku
chlorytowo  sericydowy (do 30latw w Polsce  wytrzymałośd) i tworzy posypkę kolorową. Osłania
warstwę następną przed czynnikami zewnętrznymi (promieniowanie słoneczne). Pasypka może byd
wykonana z piasku kwarcowego, talku.
17
II warstwa  warstwa wodoszczelna  bitumiczna. Chroni przed przenikaniem wody, wykonana z
wysoko wyselekcjonowanych asfaltów z komponentami polimerami bitumicznymi (elastomery,
plastomery). Stanowi medióm, które łączy warstwę wodoszczelną z warstwą nośną.
III warstwa nośna - wytrzymałościowa (osnowa). Musi byd odpowiednio wytrzymała w różnych
kierunkach, plastyczna, by przy rozciąganiu, zginaniu nie pękała.
IV warstwa kontaktowa  zapewnia przyczepnośd do podłoża lub do niżej leżących warstw papy.
Warstwa bitumiczna  klejąca
V warstwa adhezyjna  antyk lejąca, która uniemożliwia sklejania się papy podczas rolowania
EMULSJA  mieszanina substancji w wodzie, w której t substancja się nie rozpuszcza. Powstaje przez
mechaniczne zmieszanie asfaltu z wodą w obecności stabilizatorów (jest stabilna, kuleczki się nie
sklejają) i emulgatorów (asfalt rozbija się na drobne kuleczki).
W zależności od konsystencji mamy emulsje:
�� gruntujące (rzadkie)
�� powłokowe (niczym farba)
�� emulsje w postacji pasty, są to emulsje gęste.
Zastosowanie emulsji asfaltowych:
Gruntowanie podłoży, konserwacja pokryd dachowych, sklejanie warstw izolacji bitumicznych (pap),
można przyklejad płyty styropianowe (ale już nie roztworem). Można stosowad na wilgotne podłoża,
ponieważ sama jest na bazie wody.
ROZTOWRY ASFALTOWE  rozpuszczalnikowe masy asfaltowe  asfalt + rozpuszczalniki organiczne
oraz różnego rodzaju wypełniacze (mineralne lub kompozyt żywiczny  elastomer, plastomer itd.)
Rodzaje rozpuszczalnikowych roztworów jest taki sam jak emulsji (gruntujące, powłokowe i pasty).
ZASADY WYKNYWANIA HYDROIZOLACJI BITUMICZNYCH
Charakterystyka izolacji:
�� izolacje lekkie  powłoki gruntujące  chronią obiekty przed wilgocią
�� izolacje średnie  powłoka gruntująca + dwie warstwy papy sklejone lepikiem  izolacja
średnia  chronią obiekty bezpośrednio przed wodą przesiąkająca (pokrycia dachowe)
�� izolacje ciężkie  przeciwwodne  powłoka gruntująca + 3x papa (więcej też może) 
chronią obiekty przed podciśnieniem (parcie)  zaliczymy tu również izolację z folii i
tworzyw sztucznych, cienkich blach metalowych, z betonów lub wypraw wodoszczelnych
18
izolacji bitumicznych nie można stosowad, gdy są narażone na kontakt z rozpuszczalnikami
organicznymi, olejami, smarami.
Warunki, jakie musi spełnid izolacja bitumiczna:
�� dobra przyczepnośd do podłoża
�� odpornośd na określone temperatury (niskie temp. nie kruszą się, w wysokich nie spływają) 
nowoczesne izolacje bitumiczne mogą byd stosowane od -35 do + 100
�� muszą byd elastyczne (podatne na ruchy, drgania i pęknięcia budowli)
�� odpowiednio wytrzymały
�� odporne na przewidywane wpływy chemiczne (jeśli nie należy zastosowad powłoki chroniące,
np. antykorozyjne)
PODA
OŻA POD IZOLACJE:
�� równe
�� suche
�� czyste
�� niezbyt gładkie
�� musi mied odpowiednią wytrzymałośd
�� jeżeli w podłoża są pęknięcie >2mm należy zaszpachlowad, w celu wypełniania rys
�� podłoża na starych obiektach  nie można uzyskad powyższych cech podłoża  stosowane są
podłoża specjalne w postaci  wyprawy z zaprawy cementowej; warstwa o odpowiedniej
grubości z pasty asfaltowej; płyty betonowe lub żelbetowe; stosuje się płyty stalowe nawet
izolacje z folii i tworzyw sztucznych)
zalety:
�� większa wodoszczelnośd (jedna warstwa folii przynajmniej 1,5mm)
�� większa odpornośd na temperatury
�� dużo większa wytrzymałośd na rozciąganie
�� znacznie większa elastycznośd, odporna na wiele czynników atmosferycznych
(rozpuszczalniki)
�� można układad na wilgotne podłoża i przy niskiej temperaturze.
�� Szybkie tempo wykonania
Wady:
�� cena
19
Izolacje z betonu wodoszczelnego
Stacje metra wykonane są z izolacji papa + wełna mineralna 4 warstwy
Nowoczesne hydroizolacje mineralne:
Wykonane na bazie cementu. Wyróżniamy:
�� grupa sztywna
�� grupa elastyczna
powłoki sztywne  powłoki jedno lub dwu składnikowe, miesza z wodą i nakłada. Powstaje warstwa,
która tworzy przeponę wodoszczelną. Można stosowad tylko na pewne elementy konstrukcyjne,
które nie będą ękały
powłoki elastyczne  ma pewne właściwości elastycznośc, gdy powstaje pęknięcie obiektu (nie może
byd większe niż 0,5mm)
Panele i maty bentonitowe
Bentonit  silnie pęczniejąca skała ilasta, posiadająca właściwości tiksotropowe (tiksotropia 
substancja może przechodzid nieskooczenie razy z zolu w żel i z żelu w zol  stosowane pod
wysypiska, dawana jest mata bentonitowa  gdy folia na składowisku zstaje przerwana, to przyjmuje
ształy żelowy).
Przyczyny zawilgoceo budynków:
- co powodują:
Zbytnie zawilgocenie budynku mogą uszkadzad, ściany, powodowad odpadanie tynków,
uszkadzad elementy stropowe, fundameny itp.
�� Zbyt wczesne wykooczenie i mieszkane (niedogrzewane)
�� Kondensacja wilgoci na mostkach termicznych
�� y
le wykonane hydro-izolacje i przesiąkanie wilgoci z gruntu
�� Nasiąkanie ścian na skutek opadów atmosferycznych (tynki porowate  szybko nasiaka i
szybko wysycha)
�� Wadliwie wykonana instalacja  urządzenia odprowadzające wodę (rynny, rury spustowe,
instalacje grzewcze również)
�� Woda rozbryzgowa (z jezdni, czy rowów blisko domów  ma duży stopieo agresywności
chemicznej
20
Charakterystyczne przykłady izolacji budynków:
W każdym budynku niezbędna jest izolacja wodoszczelna, pozioma, ułożona powyżej 15cm nad
powierzchnią terenu i poniżej stropu pierwszej kondygnacji lub podłogi przyziemia.
Przykład izolacji w budynkach niepodpiwniczonych:
Rys1
Izolacja budynku podpiwniczonego przy wodzie gruntowej poniżej poziomu posadowienia (poniżej
fundamentów)
Rys 2
1)Gdy ściana jest wilgotna (izolacja powyżej poziomu terenu >=15cm i poniżej
2) ściany suche , wilgotna podłoga (1) + 2)
3) chcemy mied suchą piwnicę izolacja 3) pod podłogą by odcięła podciąganie kapilarne wszystkie
izolacje muszę byd ze sobą połączone
21