Polityka pieniężna
Dr Zbigniew R. Wierzbicki
PP10 Cz.1-4 i 6-7. v.19.1.12. na 01-16.10.2011(12) slideshow bazowy
1
1
1
Tu było zdjęcie zatoki w Walii, a w zamian jest moja prośba o systematyczne
studiowanie, czyli :
1. zdobycie podręcznika z Polityki pieniężnej (najprostszy wariant > książka A.
Kaz
mierczaka i systematyczne jego czytanie;
2. wiem, że macie kłopoty z udziałem w wykładach (po części to sala, a w części i to tej
większej inne zawodowe obowiązki) ale wobec tego proszę o systematyczne
czytanie slajdów i notatek z wykładów (na bieżąco);
3. Jeżeli z jakąś partią materiału lub konkretnym probleme sa kłopoty to zgłoście to .
Wtedy od razu lub na kolejnym wykładzie postaram się do tego wrócic i to raz
jeszcze omówić.
2
Wstęp do polityki pieniężnej
czyli > Wspomnień czar!
Pieniądz:
> Podstawowe funkcje pieniądza
> Ewolucja pieniądza
> Zasady emisji pieniądza
> Pieniądz wymienialny i niewymienialny
> Współczesne rodzaje pieniądza
> Rynek pieniężny i rynek walutowy
> Kurs walutowy etc.
3
3
3
Wstęp do polityki pieniężnej
czyli > Wspomnień czar!
" Aby dobrze zrozumieć współczesna naturę
pieniądza, procesów obiegu pieniądza, celów i
instrumentów polityki pieniężnej należy uważnie
prześledzić ewolucję pieniądza.
Pieniądz kruszcowy
Pieniądz papierowy
Pieniądz bezgotówkowy
[Proszę przeczytać R.1. pt. Zarys ewolucji pieniądza, z książki A.
Kaz
mierczaka, Polityka pieniężna w gospodarce otwartej, W-wa PWN 2008]
4
Wspomnień czar!
Pieniądz i stopa procentowa:
> Istota stopy procentowej
> Przyczyny wahań stóp procentowych
- Teoria funduszy pożyczkowych
- Teoria preferencji płynności
> Terminowa struktura stóp procentowych
> Zmiana wartości pieniądza w czasie
> Procent składany
> Efektywna stopa procentowa
[Proszę przeczytać R.3. pt. Stopa procentowa, z książki A. Kaz
mierczaka,
5
5
5
Polityka pieniężna w gospodarce otwartej, W-wa PWN 2008]
Wspomnień czar!
" Podstawowe elementy wiedzy o rynku
pieniężnym i o rynku walutowym
>Podstawowe rodzaje instrumentów rozliczeniowych i
instrumentów kredytowych
>Charakterystyka rynku pieniężnego, w tym m.in.:
>krajowy rynek pieniężny;
>międzynarodowy rynek pieniężny;
>rynek eurowalutowy;
>wybrane inne segmenty rynku pieniężnego;
>specyfika krajowego i międzynarodowego oraz globalnego
rynku walutowego etc.
[Proszę przeczytać R.2. pt. Rynek pieniężny i walutowy,z książki A.
6
Kaz
mierczaka, Polityka pieniężna w gospodarce otwartej, W-wa PWN 2008]
Wspomnień czar!
Kilka słów o inflacji i deflacji
" INFLACJA  najbardziej ogólnie  to wzrost ogólnego
przeciętnego poziomu cen w gospodarce.
" DEFLACJA  rozumiana jako przeciwieństwo inflacji -
to spadek ogólnego przeciętnego poziomu cen w
gospodarce > przyczyny i konsekwencje koniunkturalne
" Tzw.  czysta inflacja jest przypadkiem szczególnym,
który pojawia się wtedy, kiedy wszystkie ceny dóbr i
czynników produkcji wzrastają w tym samym tempie. W
99,99 % przypadków zjawisk inflacyjnych mamy bowiem
jednocześnie do czynienia ze zmianami strukturalnymi.
7
7
7
Wspomnień czar!
Stopa inflacji:
P 1 - P 0
i =
P 0
gdzie:
" i  stopa inflacji,
" P1  Ceny w badanym okresie,
" P0  Ceny w bazowym okresie.
Wskaz
niki inflacji np. CPI, HICP etc.
Proszę sobie przypomnieć lub/i
poczytać na ten temat
8
8
8
Wspomnień czar!
" Podchodząc do inflacji jako do procesu ( ciągu zjawisk
ekonomicznych) za inflację uznajemy taką sytuację w
gospodarce, w której ilość (nominalnie) pieniędzy w
obiegu rośnie szybciej niż wartość (w cenach
porównywalnych) towarów i usług oferowanych do
sprzedaży na danym krajowym rynku (rynku dóbr i usług
konsumpcyjnych oraz rynku czynników produkcji).
" Tego rodzaju sytuacja utrzymująca się w gospodarce
prowadzi w konsekwencji do trwałego wzrostu poziomu
cen, zwiększenia nadmiernego ilości pieniądza w obiegu
i spadku wartości tego pieniądza w tempie wynikającym
z dynamiki inflacyjnego wzrostu cen.
9
9
9
Wspomnień czar!
" Występowanie inflacji może prowadzić do zmniejszania
się wartość realnej dochodów ( od zmniejszania tempa
wzrostu dochodów realnych do spadku dochodów
realnych czyli w konsekwencji spadku siły nabywczej.
" Oznacza to, że zjawiska inflacyjne powodują wzrost
wysokości nominalnej uzyskiwanych dochodów, jednak
w rzeczywistości mogą zmniejszać ich wartość realną,
prowadząc niekiedy przy rosnącej większej inflacji
spadek siły nabywczej otrzymywanych nominalnych
dochodów.
10
10
10
Wspomnień czar!
" Należy przy tym pamiętać, że nie każdy wzrost cen można
uważać za inflację. Ceny jednych dóbr na rynku mogą rosnąć,
a innych zaś równocześnie maleć.
" Jednocześnie tempo zmian tych cen może być różne i nie
należy automatycznie kojarzyć tej sytuacji ze zjawiskiem
inflacji. Ruchy cenowe mogą w tej sytuacji zmienić jedynie
strukturę cen na rynku. Zmiana struktury cen na rynku zarówno
konsumpcyjnym jak i czynników produkcji może więc być
zjawiskiem normalnym, a niekiedy nawet pożądanym, w
prawidłowo funkcjonującej gospodarce rynkowej.
" Natomiast niewątpliwie w różną intensywnością wpływa na
różne branże oraz grupy społeczne i dochodowe.
11
11
11
Wspomnień czar!
" Inflacja jest to proces wzrostu ogólnego poziomu cen
w gospodarce krajowej w danym okresie połączony z
deprecjacją czyli utratą wartości pieniądza. Występuje
wówczas wzrost podaży pieniądza i zmiany w szybkości
obiegu pieniądza w gospodarce.
" Inflacja najczęściej liczona jest rok do roku lub miesiąc
do miesiąca. Wzrost poziomu cen w okresie badanym w
relacji do okresu bazowego jest wyrażany procentowo
(współczynnik wzrostu cen) i określany jest jako stopa
inflacji.
12
12
12
Proszę nie ziewać kiedy mówimy o
gorących problemach!!!
" Tu było zdjęcie ale z uwagi na jego
objętość zostało usunięte. Przepraszam.
13
13
13
Wspomnień czar!
PODSTAWOWE RODZAJE INFLACJI
Przyjmując za podstawę tempo ogólnego wzrostu cen inflację
dzielimy na:
" inflację pełzającą (jednocyfrową) czyli nie przekraczającą 5%
p.a.rocznie i charakteryzującą się niewielkim wahaniem cen z roku
na rok.
Nie jest ona szczególnie groz
na dla gospodarki gdyż można ją
kontrolować i oddziaływać na nią w oparciu o rynkowe instrumenty
polityki pieniężnej i w oparciu o  normalną dyscyplinę sfery
finansów publicznych;
14
14
14
Wspomnień czar!
" inflację kroczącą czyli oscylującą w granicach 5 - 10% (a
przejściowo do 15% a nawet do 20%) rocznie. Występuje ona
wtedy ma miejsce wzrost oczekiwań inflacyjnych
prowadzących do określonych proinflacyjnych zachowań
podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych
obiektywnie wzmacniających ten proces.
Inflację tą można przewidzieć i uwzględnić w podejmowanych
decyzjach ale może ona wymykać się spod kontroli. Wymaga to
zarówno rynkowych metod oraz instrumentów polityki
pieniężnej o charakterze często restrykcyjnym jak też istotnego
zwiększenia dyscypliny sfery finansów publicznych;
15
15
15
Wspomnień czar!
" Inflację galopującą czyli przekraczająca 20%-30% aż do 150% p.a..
Jest bardzo niebezpieczna dla procesów wzrostu gospodarczego ponieważ
przyczynia się do bardzo szybkiego tempa wzrostu cen w bardzo krótkim
okresie. Powoduje erozję normalnie działających systemów motywacyjnych
oraz zahamowanie wzrostu gospodarczego w wyniku działania tzw. spirali
oczekiwań inflacyjnych. Inflacja ta związana jest też z lawinowo rosnącą
podażą pieniądza.
Ten rodzaj inflacji zmusza  prędzej czy póz
niej - do wprowadzenia
restrykcyjnej polityki pieniężnej z rosnącym udziałem metod i narzędzi typu
administracyjnego, a także wprowadzenia rozwiązań w zakresie sanacji
systemu finansów publicznych.
16
16
16
Wspomnień czar!
" Hiperinflację powstającą zazwyczaj z nieopanowanej
zawczasu inflacji galopującej. Następuje wtedy bardzo szybka
(często z dnia na dzień) utrata wartości pieniądza i gwałtowny
wzrost cen. Wzrost cen powyżej 150%p.a., a miesięcznie
niekiedy powyżej 50%.
Potęgowane jest to często przez załamanie systemu
finansowego kraju i ogromny rosnący deficyt budżetowy
finansowany przez dodruk pieniędzy. Zazwyczaj towarzyszy
temu wejście innych walut na krajowy rynek rozliczeniowy
(pieniądz krajowy zastępowany jest przez pieniądz
zagraniczny), a także tzw. naturalizacja wymiany czyli
przejście na barter czyli towar za towar.
17
17
17
Wspomnień czar!
Opanowanie destrukcyjnej dynamiki zjawisk pieniężnych
i sferze gospodarki realnej, a także w sferze socjalnej,
celem wyjścia z hiperinflacji wymaga administracyjnych
metod sanacji zarówno polityki pieniężnej jak i całkowitej
radykalnej przebudowy systemu finansów publicznych.
W przeszłości w wielu krajach wiązało się to także z
operacją wymiany pieniądza (zmianą systemu/szeregu
monetarnego).
18
There s no life before coffee !!!
PRZERWA :&
:&
:&
:&
" Tu było zdjęcie ale z uwagi na jego
objętość zostało usunięte. Przepraszam.
19
19
19
Wspomnień czar!
Specyficzne rodzaje inflacji > według
powiązania inflacji z tempem zmian produkcji
globalnej
" Stagflacja  zjawisko polegające na szybkim wzroście
cen (inflacji) w warunkach stagnacji gospodarczej,
występujące zazwyczaj w gospodarkach
zmonopolizowanych
" Slumpflacja  zjawisko polegające na szybkim
wzroście cen (inflacji) w warunkach recesji gospodarczej
20
20
20
Wspomnień czar!
W zależności od przyczyn
wywołujących zjawiska inflacyjne
wyróżnia się:
1. inflację popytową,
2. inflację podażową (kosztową)
3. inflację strukturalną.
21
21
21
Wspomnień czar!
Inflacja popytowa inaczej ciągniona przez
popyt (ang. demand-pull inflation)
Pojawia się wtedy gdy jest za dużo pieniędzy w obiegu w
stosunku do wielkości produkcji przy określonych cenach w
danym czasie. Nazywana jest także inflacją pieniężną.
Powodem jej powstania mogą być:
nadmierne wydatki państwa, które nie mają
odzwierciedlenia w dochodach (inflacja budżetowa),
zbyt duża kreacja pieniądza kredytowego (inflacja
kredytowa) lub
nadmierny w porównaniu do wzrostu produkcji wzrost
płac (inflacja płacowa).
22
22
22
Wspomnień czar!
" Inflacja podażowa czyli kosztowa
inaczej pchana przez koszty (ang. cost-
push inflation).
Dochodzi do niej, gdy rosną ceny surowców, co
zwiększa koszty produkcji i ceny. Do wzrostu
kosztów produkcji może dojść, gdy nastąpi
wzrost cen, np. węgla, ropy naftowej (np. z
powodu wojny, porozumień cenowych typu
OPEC), ograniczenia dostaw surowców rolnych
(np. z powodu nieurodzaju) etc.
23
23
23
Wspomnień czar!
Inflacja strukturalna występuje z powodu
zmiany struktury gospodarczej danego kraju
> Wariant negatywny > Producenci nie odpowiadają na zmianę struktury i
wielkości popytu. Niedostosowanie struktury podaży do struktury popytu
powoduje wzrost cen. Współcześnie występuje sporadycznie wręcz
incydentalnie.
> Wariant pozytywny > Zmiany inflacyjne jako zarówno skutek jak i
 narzędzie zmian strukturalnych w gospodarce. Współcześnie w
gospodarkach krajów OECD najbardziej typowy rodzaj inflacji towarzyszący
zjawiskom wzrostu gospodarczego.
Najbardziej pożądana kombinacja parametrów
makrogospodarczych:
- wzrost gospodarczy w przedziale 2  5 % p.a.;
- inflacja w przedziale 1,5  2,5 % p.a. (przejściowo  czyli w
okresie do 2-4Q  do wysokości do 4,5-5,0)
24
24
24
Czym jest inflacja dzisiaj?
" Współcześnie w krajach wysoko- i
średniorozwinętych inflacja jest agregatem w
którym w różnym zakresie i siłą oraz z różnych
przyczyn oddziaływują zarówno:
1. inflacja popytowa, jak i
2.inflacja podażowa (kosztowa), a także
3.inflacja strukturalna.
Stąd też podobny co do wysokości
wskaz
nik inflacji w dwóch krajach wymaga
bardzo dokładnej analizy strukturalnej,
czynnikowej, modelowej i scenariuszowej.
25
Wspomnień czar! > Zjawisko spirali inflacyjnej
ZYSK ROZWÓJ
Koszty Ceny
PA
YNNOŚĆ
Płace
26
26
26
Wspomnień czar! > Podstawowe płaszczyzny
spirali inflacyjnej
" płace-koszty-ceny-płace-> wzrost płac prowadzi do
wzrostu kosztów produkcji a ten z kolei prowadzi do
wzrostu cen, a wzrost cen wywołuje presje na wzrost płac
etc.
" płace  płace: wzrost płac w jednych dziedzinach
gospodarki staje się przyczyną nacisków na wzrost płac w
innych dziedzinach (problem tzw. dysparytetu dochodów),
" płace  świadczenia społeczne: żądania waloryzacji
świadczeń w ślad za wzrostem płac,
" ceny  ceny: wzrost cen jednych towarów skłania
producentów innych towarów do podwyżek cen w celu
zachowania ukształtowania wcześniej proporcji cenowych.
" koszty-koszty: wzrost kosztów produkcji w jednej branży
przenosi się na kolejne branże etc.
27
27
27
Wspomnień czar! >Metody pomiaru inflacji
1. Deflatory
np. deflator cen PKB (deflator PKB)
PKB nominalne
deflator= --------------------------------
PKB realne
2. Wskaz
niki cen
np. wskaz
nik cen detalicznych WCD (ang. consumer price
index CPI)
wskaz
nik cen HICP liczony jako 12-miesięczna średnia
ruchoma, mierzona indeksem HICP  (ang. Harmonized Index
of Consumer Prices)
wskaz
nik cen producenta WCP (ang. producer price index
PPI)
28
28
28
3. Zalety i wady stosowania deflatorów i wskaz
ników
Skutki inflacji
1. Pozytywne (w jakich warunkach, zagrożenia etc.)
> w sferze społecznej
> w sferze gospodarczej
> w sferze wartości pieniądza
> w sferze kursu walutowego i wymiany zagranicznej
2. Negatywne:
> w sferze społecznej
> w sferze gospodarczej
> w sferze wartości pieniądza
> w sferze kursu walutowego i wymiany zagranicznej
29
Wspomnień czar! > Inflacja a bezrobocie
A z tymi problemami zapoznajcie się sami
w oparciu o literaturę i wspomnień czar z
makroekonomii !!!! & i nie tylko& ..
" Związki między bezrobociem a inflacją
> krótkookresowa krzywa Phillipsa
" Związki między bezrobociem a inflacją
> długookresowa krzywa Phillipsa
30
30
30
Polityka pieniężna moduł 9
" Polityka pieniężna w różnych
rodzajach/typach gospodarki. Cele.
Uwarunkowania. Metody. Skutki.
" Polityka pieniężna w różnych modelach
gospodarki.
" Polityka pieniężna w modelu IS-LM-BP.
*/ Proszę o przerobienie tego zakresu materiału we
własnym zakresie w ramach pracy z
podręcznikiem. Jak będą problemy to proszę o
sygnał
31
To koniec 1-go odcinka  Wspomnień czar!
Następne odcinki serialu są w trakcie nagrań!
" Tu było też zdjęcie ale z uwagi na jego
objętość zostało usunięte. Przepraszam
32
32
32
Czym jest polityka pieniężna?
" Polityka pieniężna to całokształt rozwiązań i
działań, które są podejmowane w
gospodarce narodowej w celu zaopatrzenia
jednostek gospodarujących w pieniądze i
kredyt, a także w celu regulowania wielkości
pieniądza (Wł. L.Jaworski , w: Bankowość. Podr. Akademicki,
Warszawa 2006)
" Polityka pieniężna polega na użyciu podaży
pieniądza jako instrumentu realizacji
ogólnych celów polityki gospodarczej
państwa. ( M.Sobol , w oparciu o: M.Friedman, Studies in the
33
Quantity Theory of Money, Chicago 1969)
Czym jest polityka pieniężna?
" Najczęściej przy podejmowaniu tematu polityki
pieniężnej spotykamy się z próbą jej
definiowania:
albo poprzez jej cele (np. stabilność cen)
albo poprzez jej instrumenty (np. instrumenty
BC)
albo poprzez jej sytuowanie w ramach polityki
gospodarczej państwa lub grupy państw np.UE
(vide schemat na slajdzie nr. 33)
34
Polityka gospodarcza
Bank
Rząd
Centralny
Polityka Polityka
Polityka Pieniężna
fiskalna Handlowa
Stopy % BC, stopa rezer
Podatki
Cła, subsydia,
obow.,operacje otwartego
bezpośredni
limity
rynku, interwencje na
e i pośrednie
importowe itd.
rynkach, oddziaływanie
dyskr.indykatywne
Sektory
Gospodarstwa
Przedsiębiorstwa Banki
domowe
y
ródło: opracowanie własne ZW na podstawie J.Kaja, Polityka gospodarcza, SGH W-wa
35
2002
Ciąg dalszy nastąpi ;>)
36