Integracja walutowa
Wykład 5
27.04.2012
Zakres tematyczny:
1. Płynny a sztywny reżim kursowy
2. Szoki i ich łagodzenie w warunkach
braku integracji walutowej
3. Tradycyjna teoria optymalnych obszarów
walutowych - kryteria i ich
charakterystyka
4. Nowa teoria optymalnych obszarów
walutowych
5. Endogeniczność kryteriów optymalnych
obszarów walutowych
Literatura obowiązkowa:
1. Mechanizmy funkcjonowania strefy euro.
Red. naukowa P. Kowalewski, G. Tchorek,
NBP, Warszawa 2010, rozdz. 2
2. J. Bilski: Międzynarodowy system walutowy.
PWE, Warszawa 2006, rozdz. 4
3. P. Krugman, M. Obstfeld: Ekonomia
międzynarodowa. Teoria i polityka.
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2007, rozdz. 20, 21
3
Asymetryczny szok popytowy
kraj A  wzrost globalnego popytu (AD)
kraj B  spadek globalnego popytu (AD)
Jak przywrócić równowagę?
1. Polityką kursową:
aprecjacja/rewaluacja (kraj A)
deprecjacja/dewaluacja (kraj B)
2. Polityką pieniężną
obniżka stóp % (kraj B)
podwyższenie stóp % (kraj A)
3. Polityką fiskalną
podwyższyć podatki (kraj A)
obniżyć podatki (kraj B)
Unia walutowa wspólna waluta
"
" wspólny BC prowadzący politykę pieniężną
" wspólna polityka kursu walutowego
" wyeliminowanie barier jakościowych
" wspólna polityka gospodarcza lub jej
Unia gospodarcza
ujednolicanie lub koordynacja
" swobodny wewnętrzny przepływ
Wspólny rynek
czynników produkcji
" wspólna polityka w stosunku do
Unia celna
państw trzecich
" wyeliminowanie barier w handlu
wzajemnym
Strefa wolnego
" autonomiczna polityka w stosunku
handlu
do państw trzecich
5
Reszta świata
Płynny kurs
walutowy
Wspólny
rynek
Autonomiczna
polityka pieniężna
STREFA
EURO
Wspólny
Wspólna
BC
waluta
MECHANIZMY DOSTOSOWAWCZE W UNII
WALUTOWEJ
Usunięte przez
Zyskujące dodatkowe
znaczenie to:
przystąpienie to:
krajowa polityka realny kurs
pieniężna walutowy
nominalny kurs kanał finansowy i
walutowy kapitałowy
polityka fiskalna
7
Klasyczna teoria OOW
Teoria
Robert Mundell (1961r.)
Optymalnych
P. Kenen (1969r.)
Obszarów
R. McKinnon (1963 r.)
Walutowych
W jakich warunkach polityka gospodarcza może
zostać pozbawiona możliwości użycia
instrumentów polityki pieniężnej i kursowej -
zabezpieczających przed tzw. szokami?
8
Optymalny obszar walutowy &
tworzy grupa krajów, dla których korzyści z
posiadania wspólnej waluty przewyższają
koszty takiej formy integracji.
Korzyści to m.in.:
Koszty to m.in.:
Eliminacja kosztów
Utrata kontroli nad
transakcyjnych
polityką pieniężną,
która może stanowić
Eliminacja ryzyka
kursowego
skuteczny mechanizm
absorbcji szoków
popytowych
9
Jakie czynniki wyznaczają najbardziej odpowiedni obszar
gospodarczy dla krążenia jednego pieniądza?
Kryteria OOW:
1. Symetria szoków makroekonomicznych (Mundell)
2. Mobilność czynników produkcji (Mundell)
3. Elastyczność cen i płac (Mundell)
4. Dywersyfikacja produkcji i konsumpcji (Kenen)
5. Integracja fiskalna (Kenen)
6. Stopień otwarcia gospodarki (McKinnon)
7. Integracja rynków finansowych
8. Podobieństwo preferencji co do inflacji i bezrobocia
9. Podobieństwo struktur gospodarek
10. Integracja polityczna
11. Otwartość gospodarki
Kryteria optymalnego obszaru walutowego:
Zwiększanie
Zmniejszanie
zdolności
podatności na szoki:
absorpcji szoków:
" większa symetria szoków
" mobilność czynników
" dywersyfikacja produkcji
wytwórczych
i konsumpcji
" elastyczność płac i
" podobieństwo struktur
cen
gospodarek
" integracja fiskalna
" podobieństwo
" integracja polityczna
(preferencji co do) stóp
inflacji
" integracja rynków
finansowych
" korelacja cykli
koniunkturalnych
Otwartości gospodarki
FINANZAUSGLEICH  wyrównanie finansowe
w RFN
case study
- uwzględnia relacje pomiędzy wydajnością fiskalną
z
ródeł dochodów a potrzebami finansowymi
Wyrównanie pionowe - transfery środków
pieniężnych pomiędzy budżetami różnych stopni
federacji; partycypacja budżetów federacji,
landów i gmin w niektórych podatkach
Wyrównanie poziome - transfery środków
pieniężnych pomiędzy landami lub gminami, tj.
organami tego samego stopnia.
12
FKM  siła finansowa odpowiada
wysokości dochodów podatkowych
landów po doliczeniu połowy
dochodów z podatków gminnych.
W landach, które ponoszą koszty
utrzymania wybrzeży, portów,
itp., odjęta jest pewna, związana
z tym kwota.
AMZ  potrzeby finansowe są
obliczane następująco: wylicza się
średnią siłę finansową na
mieszkańca dla wszystkich landów
ogółem. Potem tę liczbę mnoży się
przez ilość mieszkańców danego
landu. Dla landów-państw (Berlin,
Hamburg, Brema) wskaz
nik wynosi
1,35, gdyż tam występują
szczególnie silnie efekty
zewnętrzne.
FKM > AMZ Geberland
AMZ > FKM Nemerland
Koszty unii walutowej (porzucenia
polityki kursowej jako instrumentu
dostosowawczego) będą większe w
krajach charakteryzujących się:
" sztywnością cen i płac,
" ograniczoną mobilnością siły roboczej
" brakiem możliwości redystrybucji
fiskalnej pomiędzy nimi.
Lepiej zachować swoje waluty i autonomię
polityki kursowej
TOOW wskazuje, że przyjęcie jednolitej waluty o
sztywnym kursie będzie korzystne, gdy:
" kraje wystawione są na te same, symetryczne szoki,
" kraje dysponują mechanizmami dostosowawczymi w
wypadku szoków asymetrycznych
Koszty unii walutowej (porzucenia polityki kursowej
jako instrumentu dostosowawczego) będą
większe w krajach charakteryzujących się:
" sztywnością cen i płac
" ograniczoną mobilnością siły roboczej
" brakiem możliwości redystrybucji fiskalnej
pomiędzy nimi.
Zahamowanie procesów integracyjnych w latach 70. XX w.
Upadek systemu z Bretton
I i II Kryzys naftowy
Woods
Raport Delorsa /1989 r./
Impuls do rewizji i krytyki klasycznej TOOW
Nowa TOOW
Uwypuklenie zalet unii
Zmniejszenie skali kosztów
walutowej
25
Krytyka klasycznej TOOW:
głównie za nierozstrzygalność kryteriów
czyli:
1. Trudność w 2. Niespójność i 3. Rekomendacja
kwantyfikowaniu niejednoznaczność różnych kierunków
kryteriów wniosków polityki kursowej
Otwarta gospodarka, duża wymiana handlowa sztywny kurs
mała mobilność siły roboczej kurs płynny
otwarta gospodarka, kraj mały i niska wymiana handlowa,
26
słabo zróżnicowana produkcja kurs płynny
Przesłanki nowej TOOW:
1. nieskuteczność polityki pieniężnej w
długim okresie
2. wiarygodność makroekonomicznej
polityki gospodarczej
3. ograniczona skuteczność zmian
nominalnego kursu walutowego
4. endogeniczność OOW (Frank i Rose 1996)
27
Endogeniczność  niektóre kryteria mogą
28
być zmodyfikowane przez unię walutową
" Czynniki rynkowe
Siły wspierające
endogeniczność
" Czynniki instytucjonalne
Korzyści netto z
" stopnia elastyczności,
unii walutowej
stopnia symetrii
to funkcja
stopnia integracji
korelacji:
Endogeniczność integracji
gospodarczej
Endogeniczność integracji
finansowej
Endogeniczność symetrii
szoków
Endogeniczność elastyczności
rynków produktów i pracy
Jak działają siły endogeniczne ???
HIPOTEZA SPECJALIZACJI
Krugman, Eichengreen, Kenen w ugrupowaniach
integracyjnych tendencje do specjalizacji biorą górę
nad tendencjami do dywersyfikacji produkcji.
Rosnący stopień otwartości i większa integracja
handlowa sprzyjają specjalizacji w produkcji dóbr, w
których dane kraje (regiony) osiągają przewagi
komparatywne.
Hipoteza specjalizacji: integracja handlowa
prowadząc do rozwoju specjalizacji przemysłowej
(opartej na korzyściach skali produkcji i efektach
aglomeracji) zwiększa ryzyko wystąpienia szoków
asymetrycznych w unii walutowej większych
kosztów z tytułu uczestnictwa w obszarze wspólnej
30
waluty
Kryteria konwergencji nominalnej /Traktat z
Maastricht/
Kryteria monetarne
31
1. inflacja w nie może przekraczać więcej niż o 1,5 pkt proc. średniej
trzech krajów członkowskich o najbardziej stabilnym poziomie cen
2. długoterminowe stopy procentowe (oceniane na podstawie
rentowności obligacji 10-letnich) nie mogą przekraczać więcej niż o 2 pkt
proc. średniego poziomu w trzech krajach członkowskich o najbardziej
stabilnym poziomie cen
Kryterium fiskalne
3. deficyt budżetowy nie może przekroczyć 3% PKB
oraz
dług publiczny nie powinien przekraczać 60% PKB; kraj, który nie jest w
stanie spełnić tego warunku, powinien przynajmniej wykazać tendencję,
która wskazuje na obniżanie się poziomu długu
Kryterium stabilności kursu walutowego
4. Przynależność do ERM II - dwuletni okres stabilizacji kursowej
względem walut pozostałych państw, bez możliwości dewaluacji tego
kursu
TE I KOLEJNE
DANE
y
ródło:
Kryteria konwergencji realnej:
1. Synchronizacja cykli koniunkturalnych,
(ponieważ symetryczność szoków gospodarczych
pozwala wykorzystać jednolitą politykę pieniężną
dla eliminacji takiego szoku).
2. Podobieństwo struktur gospodarek
(struktury produkcji i popytu, struktury
wymiany handlowej)
3. Podobieństwo poziomu wydajności,
poziomu dochodu per capita, poziomu
cen dóbr będących przedmiotem wymiany
39
Dylematy konwergencji realnej i nominalnej
w procesie doganiania
1. Konflikt kryterium inflacyjnego z
procesem doganiania
Presja inflacyjna wynikającą z procesu
doganiania ma swoje z
ródła po stronie
podażowej, gł. w postaci efektu Balassy-
Samuelsona
1. Konflikt między kryterium inflacyjnym a
kryterium kursowym
konieczność wybory między stabilnością kursu
walutowego a stabilnością cen
Ocena stopnia konwergencji realnej
Grecji, Hiszpanii, Irlandii, Portugalii i
Włoch
ze strefą euro w kontekście hipotezy o
endogeniczności kryteriów
optymalnych obszarów walutowych