I N S T Y T U T D O B R E G O P A S T E R Z A
I N S T Y T U T D O B R E G O P A S T E R Z A
Charyzmat liturgiczny Instytutu Dobrego Pasterza
w 艣wietle prawa ko艣cielnego
KS. CHRISTOPHE H蒖Y IBP
Bardzo liczne s膮 w Ko艣ciele instytuty 偶ycia konsekrowanego, kt贸re posiadaj膮 r贸偶ne dary, wed艂ug udzielonej im 艂aski
CIC, Can. 577
Denique membris huius Instituti [a Bono Pastore] ius confert Sacram celebrandi Liturgiam, et quidem ut eorum ritum proprium,
utendo libris liturgicis (& ) anno 1962 vigentibus (& )
(Dekret eryguj膮cy IBP, 8 wrze艣nia 2006 r.)
Powracamy do kwestii wy艂膮cznego u偶ywania msza艂u z 1962 roku w Instytucie Dobrego Pasterza
z punktu widzenia prawnego, wykazuj膮c, 偶e ten wyj膮tek jest w pe艂ni uznany przez prawo
pozytywne Ko艣cio艂a, cho膰 jednocze艣nie zbyt cz臋sto negowany.
[DISPUTATIONES THEOLOGICAE]
M贸wi si臋 potocznie o charyzmacie jakiej艣 wsp贸lnoty, ale
termin charakter w艂asny , kt贸ry jest u偶ywany w przypadku
wszystkich dzie艂 apostolskich (tak jak jest to w
stowarzyszeniu 偶ycia apostolskiego jakim jest IBP) jest
prawid艂owym terminem prawnym Prawa Kanonicznego.
Wed艂ug prawnika Rogera Paralieu, pomimo 偶e s艂owo
charyzmat nie jest u偶ywane w Kodeksie Prawa
Kanonicznego, rzeczywisto艣膰 charyzmatu w sensie
Paw艂owym jest bardzo dobrze zachowana: chodzi tu o pewien dar dla innych, aby s艂u偶y艂
wszystkim 1.
1. Specyfika dana przez Ko艣ci贸艂, aby mu s艂u偶y膰
Kodeks podkre艣la specjalno艣膰 w艂asn膮 instytut贸w podlegaj膮cych Stolicy Apostolskiej jako
po艣wi臋cone w spos贸b specjalny na s艂u偶b臋 Bogu i ca艂emu Ko艣cio艂owi (Can. 590 偶1). Inaczej
m贸wi膮c, sama wyj膮tkowo艣膰 charakteru ka偶dego instytutu, zaakceptowana przez najwy偶szy
autorytet, jest darem od Ko艣cio艂a. Ta specyfika jest w tym przypadku uznana jako pos艂uga
dobra i po偶yteczna nie tylko dla cz艂onk贸w tej偶e wsp贸lnoty, ale r贸wnie偶 dla ca艂ego Ko艣cio艂a i
dla jego jedno艣ci. To on jednoczy charyzmaty, kt贸re powo艂uje zachowuj膮c ich specyfik臋.
Termin 'charakter w艂asny' np. pojawia si臋 w kanonie 394 偶1 w cz臋艣ci, kt贸ra dotyczy
zarz膮dzania przez biskup贸w:
Biskup powinien popiera膰 r贸偶ne formy apostolstwa w diecezji oraz czuwa膰
nad tym, by pod jego kierownictwem by艂y koordynowane wszystkie dzie艂a
apostolskie, z zachowaniem jednak w艂a艣ciwego charakteru (servata propria
indole) ka偶dego z nich
Oto jak to poj臋cie jest przedstawione przez Kodeks w kontek艣cie 偶yciowym. Kanon 680
wyra偶a to podobnie: biskup winien szanowa膰 charakter i cel poszczeg贸lnych instytut贸w .
Inne kanony m贸wi膮 o tym samym jako o w艂asnym powo艂aniu i to偶samo艣ci ka偶dego
instytutu , nad kt贸rym nale偶y zawsze czuwa膰 dla lepszej ochrony . (Can. 587 偶1).
1 Paralieu, Guide pratique du Code de Droit canonique, Tardy, 1985, str. 201.
w w w . p a s t o r b o n u s . p l
w w w . p a s t o r b o n u s . p l
I N S T Y T U T D O B R E G O P A S T E R Z A
I N S T Y T U T D O B R E G O P A S T E R Z A
Prawo ustanowione obliguje zatem ka偶dego wprost, r贸wnie偶 ordynariuszy, aby nie ignorowa膰
i nie gardzi膰 t膮 to偶samo艣ci膮 lub charakterem w艂asnym ka偶dego dzie艂a (stowarzyszenia 偶ycia
czy bractwa apostolskiego itd.). Wr臋cz odwrotnie, r贸偶norodno艣膰 tych偶e charyzmat贸w trzeba
szanowa膰, jeszcze bardziej chroni膰 i jednocze艣nie faworyzowa膰 w spos贸b harmonijny.
Ta wierno艣膰 zaaprobowanego dzie艂a o w艂asnym charakterze, anga偶uje nie tylko swoich
cz艂onk贸w, ale r贸wnie偶 ca艂y Ko艣ci贸艂, kt贸ry ma obowi膮zek czuwa膰 nad jego harmonijnym
rozwojem:
Do kompetentnej w艂adzy ko艣cielnej nale偶y (...) odpowiednia troska, aby
instytuty wzrasta艂y i rozwija艂y si臋 zgodnie z duchem ich za艂o偶ycieli i zdrowych
tradycji. (Can. 576).
2. Charakter w艂asny w konstytucjach i my艣li za艂o偶ycieli
Jak prawnie definiuje si臋 charakter w艂asny? W spos贸b bardzo naturalny, poprzez:
My艣l i zamierzenia za艂o偶ycieli, zatwierdzone przez kompetentn膮 w艂adz臋
ko艣cieln膮, dotycz膮ce natury, celu, ducha i charakteru instytutu, jak r贸wnie偶
zdrowych jego tradycji, co stanowi dziedzictwo tego偶 instytutu, kt贸re wszyscy
powinni wiernie zachowywa膰 (Can. 578).
Spo艣r贸d nowych wsp贸lnot, Komisja Ecclesia Dei gromadzi te, kt贸re wybra艂y, czasami wbrew
wiatrom i przyp艂ywom, charyzmat liturgii tradycyjnej czy te偶 form臋 nadzwyczajn膮 rytu
rzymskiego. Tak jak m贸wi艂 kardyna艂 Hoyos w parafii pw. 艣w. Eligiusza w Bordeaux we
wrze艣niu 2007 r., te instytuty s膮 rzeczywi艣cie wyspecjalizowane do 偶ycia liturgicznego wg
ksi膮g z 1962 r. i do s艂u偶by wiernym w diecezjach2. Ten liturgiczny wyb贸r determinuje ich
to偶samo艣膰. Jest dla nich wsp贸lny, cho膰 jednocze艣nie ka偶da z nich r贸偶ni si臋 troch臋 od
pozosta艂ych. Zatem przynale偶膮c do rodzaju tzw. wsp贸lnot Ecclesia Dei, IDP wyr贸偶nia si臋,
a tej r贸偶nicy nie nale偶y ignorowa膰.
艢wi臋cenia Kap艂a艅skie w Instytucie Dobrego Pasterza
2 Zob. Homilia kard. Castrillon Hoyosa podczas 艣wi臋ce艅 kap艂a艅skich w Instytucie Dobrego Pasterza w ko艣ciele
p.w. 艣w. Eligiusza w Bordeaux, 8 wrze艣nia 2007 r.
w w w . p a s t o r b o n u s . p l
w w w . p a s t o r b o n u s . p l
I N S T Y T U T D O B R E G O P A S T E R Z A
I N S T Y T U T D O B R E G O P A S T E R Z A
To nade wszystko w dekrecie eryguj膮cym, w konstytucjach, a potem poprzez histori臋
tworzenia odnajdujemy 艣lady a nawet definicj臋 charakteru w艂asnego. W spos贸b szczeg贸lny
specyfika liturgiczna i pastoralna IBP jest znana i przedstawiona w tekstach jego za艂o偶ycieli:
Rytem w艂asnym INSTYTUTU [Dobrego Pasterza] jest we wszystkich swoich
czynno艣ciach liturgicznych ryt rzymski, zawarty w czterech ksi臋gach
liturgicznych obowi膮zuj膮cych w roku 1962, to znaczy: pontyfika艂, msza艂, brewiarz
i rytua艂 rzymski (Statuty IBP, I 偶 2)
Ten zwyczaj liturgiczny, kt贸ry stanowi prawo w艂asne (kt贸re jest wcze艣niejsze ani偶eli prawo
powszechne, promulgowane przez Benedykta XVI 7 lipca 2007 r.) jest sprecyzowany dla
potrzeb IBP i wszystkich jego cz艂onk贸w poprzez mo偶no艣膰 celebrowania liturgii w rycie
w艂asnym, wed艂ug dok艂adnej terminologii dekretu eryguj膮cego, zredagowanego i podpisanego
przez Stolic臋 Apostolsk膮 8 wrze艣nia 2006 r.
Sformu艂owanie jako ryt w艂asny w dekrecie eryguj膮cym, podsumowuje intencje Stolicy
Apostolskiej ukazuj膮c ca艂膮 si艂臋 analogii prawniczej. Tak si臋 bowiem sk艂ada, 偶e kap艂an
katolicki rytu greckiego, syryjskiego czy maronickiego nie jest upowa偶niony do celebrowania
inaczej ani偶eli wed艂ug rytu w艂asnego, niezale偶nie gdzie si臋 znajduje. Motu proprio
Summorum Pontificum z 7 lipca 2007 roku (p贸zniejsze od statut贸w IBP) u偶ywa nowej
terminologii klasycznego rytu rzymskiego (forma nadzwyczajna), aby okre艣li膰 u偶ywanie
msza艂u z 1962 roku. Poniewa偶 w sensie 艣cis艂ym, nie chodzi w tym przypadku o odr臋bny ryt,
ale tylko o jedn膮 z form tego rytu, nale偶y w tej sytuacji interpretowa膰 偶2 statut贸w IBP w
nast臋puj膮cy spos贸b: jako u偶ytek w艂asny, kt贸ry nie jest opcj膮. Wed艂ug terminologii dekretu
eryguj膮cego, u偶ytek ten udziela prawa w艂asnego i obliguje cz艂onk贸w IBP do uwa偶ania tej
formy liturgii jako ich ryt w艂asny .
Z tego powodu drugi artyku艂 zaaprobowany przez najwy偶szy autorytet precyzuj膮c cel IBP
podkre艣la, 偶e zak艂ada on:
wierno艣膰 Magisterium nieomylnemu nauczaniu Ko艣cio艂a i wy艂膮czne
korzystanie z liturgii gregoria艅skiej [ksi臋gi liturgiczne z 1962 r.] poprzez godne
celebrowanie 艣wi臋tych tajemnic (statuty IBP, II 偶2).
Stosuj膮c t膮 sam膮 analogi臋 prawnicz膮, mo偶emy zaobserwowa膰, 偶e prawo w艂asne, kt贸rym
rz膮dzi si臋 IBP co do wszystkich sakrament贸w, jest zgodne z kanonem 846 偶2: Szafarz
powinien udziela膰 sakrament贸w wed艂ug w艂asnego obrz膮dku . Nie przewiduje si臋 wyj膮tk贸w w
tym post臋powaniu. Dekret eryguj膮cy udziela cz艂onkom IBP tego samego prawa, kt贸re
dotyczy rytu w艂asnego, obejmuj膮c r贸wnocze艣nie rytua艂 sakrament贸w i pontyfika艂 z 1962 roku.
Charyzmat w艂asny IBP zawiera zatem prawo do wy艂膮cznego u偶ywania formy tradycyjnej rytu
rzymskiego, zwanej nadzwyczajn膮 i do odkrywania pi臋kna tego bogactwa gregoria艅skiej
liturgii zaproponowanej parafiom, szko艂om itd& jednocze艣nie nie mieszaj膮c ani nak艂adaj膮c
na siebie obydwu form (przez cz艂onk贸w Instytutu). Nie jest oczywi艣cie przeszkod膮, aby
kap艂an IBP m贸g艂 otrzyma膰 misj臋 celebrowania wed艂ug formy nadzwyczajnej w ko艣ciele,
gdzie ta celebracja odbywa si臋 r贸wnie偶 w zwyczajnej formie.
Z innej strony prawo kanoniczne podkre艣la zaanga偶owanie i wierno艣膰 cz艂onk贸w prawu
w艂asnemu ich instytutu:
w w w . p a s t o r b o n u s . p l
w w w . p a s t o r b o n u s . p l
I N S T Y T U T D O B R E G O P A S T E R Z A
I N S T Y T U T D O B R E G O P A S T E R Z A
Wszyscy cz艂onkowie powinni nie tylko wiernie i ca艂kowicie zachowywa膰 rady
ewangeliczne, lecz tak偶e zgodnie z prawem w艂asnego instytutu uk艂ada膰 swoje
偶ycie i zd膮偶a膰 do osi膮gni臋cia doskona艂o艣ci w艂asnego stanu (Can. 598 偶 2).
Jest spraw膮 oczywist膮, 偶e wierno艣膰 cz艂onk贸w IBP co do prawa w艂asnego zawiera w艂asne
normy liturgiczne wskazane w Dekrecie i Konstytucjach Instytutu. Tak si臋 sk艂ada, 偶e wed艂ug
wskaz贸wek zawartych tu偶 po drugim artykule w niniejszych statutach, celebracja liturgiczna
jest 艣ci艣le powi膮zana z u艣wi臋caniem i doskonaleniem ich stanu:
Cz艂onkowie INSTYTUTU b臋d膮 czerpali z codziennej celebracji Mszy 艣wi臋tej
(lub cz艂onkowie nieb臋d膮cy kap艂anami - poprzez pos艂ug臋), niewyczerpan膮 i zawsze
odnawialn膮 skuteczno艣膰 ich zewn臋trznej s艂u偶by. Ksi臋偶a, pami臋taj膮c ka偶dego dnia
o swoim unikalnym przywileju jedno艣ci z naszym Panem Jezusem Chrystusem
podczas celebracji 艢wi臋tej Ofiary, b臋d膮 sami 偶yli tym cennym skarbem (Statuty I
偶2).
Charakter w艂asny IBP, opieraj膮cy si臋 na u偶ywaniu liturgii tradycyjnej nie jest ani fikcj膮 ani
opcj膮, ani jakim艣 p艂ynnym kanonicznym poj臋ciem. Udziela on wed艂ug kodeksu prawdziwego
prawa w艂asnego, kt贸re wprowadza obowi膮zek poszanowania tego prawa zaaprobowanego
przez najwy偶szy autorytet za po艣rednictwem Dekretu, Statut贸w, Konstytucji i 艣wi臋tych
tradycji dzie艂, w harmonii z powszechnym prawem Ko艣cio艂a.
Uroczysta Msza pontyfikalna w kaplicy Naj艣wi臋tszego Sakramentu w Bazylice 艣w. Piotra.
3. Specyfika liturgiczna Instytutu Dobrego Pasterza i Motu proprio
Jego 艢wi臋tobliwo艣ci Benedykta XVI, Summorum Pontificum
Pojawia si臋 tymczasem konkretna seria pyta艅, cz臋sto dotycz膮ca IBP. Czy to prawo
w艂asne nie jest tylko do u偶ytku wewn臋trznego w domach Instytutu, czy raczej powinno si臋
rozprzestrzenia膰 na wszystkie miejsca (kaplice, parafie etc.), gdzie s膮 pos艂ani kap艂ani na misj臋
duszpastersk膮? Pytanie to jest warte namys艂u.
Faktycznie w kontek艣cie tego 艣wie偶o poranionego Ko艣cio艂a, interpretacja charakteru
w艂asnego IBP czasami mo偶e by膰 niejasna. Paradoksalnie, mo偶e si臋 zdarzy膰, 偶e sprzeciwia膰
si臋 b臋dzie tej statutowej specyfice nieprzychylna lektura nowego prawa ustanowionego
7 lipca 2007 r. na mocy Motu proprio Summorum Pontificum Benedykta XVI. Ten prawniczy
w w w . p a s t o r b o n u s . p l
w w w . p a s t o r b o n u s . p l
I N S T Y T U T D O B R E G O P A S T E R Z A
I N S T Y T U T D O B R E G O P A S T E R Z A
tekst, promulgowany na korzy艣膰 liturgii tradycyjnej, jest czasami przedstawiany jako
minimalizuj膮cy lub ograniczaj膮cy prawa statutowe IBP czy te偶 innych wsp贸lnot
przynale偶膮cych do komisji Ecclesia Dei.
Poniewa偶 Motu proprio z 2007 roku, nade wszystko wprost uniewa偶nia to poprzednie z
1988 r. i nie jest w niczym sprzeczny z prawem powszechnym Ko艣cio艂a (np. kanon 394 偶2
cytowany wy偶ej, nadal obowi膮zuje). Potwierdza on i zabezpiecza charakter i prawo w艂asne
IDP tzn. celebracji tylko wed艂ug Ordo z 1962 roku jako ryt w艂asny swoich cz艂onk贸w w
ka偶dym miejscu. Uka偶emy to poni偶ej odpowiadaj膮c na nast臋puj膮ce dwa pytania.
1- Motu Proprio z 7 lipca 2007 roku potwierdza prawo w艂asne dla IDP
Pierwsze pytanie: Czy r贸wno艣膰 prawa pozytywnego form liturgicznych (zwyczajnej
i nadzwyczajnej), okre艣lona przez Motu Proprio Benedykta XVI jest kompatybilna ze
statutami IBP, poniewa偶 niekt贸rzy twierdz膮, 偶e zabrania ona jego cz艂onkom
celebrowania w formie zwyczajnej?
Przede wszystkim jest oczywiste, 偶e nigdzie w statutach Instytutu czy w dekrecie eryguj膮cym,
czy w tekstach obowi膮zuj膮cych nie pojawia si臋 najmniejsze podejrzenie co do r贸wno艣ci
prawa pozytywnego dw贸ch form rytu rzymskiego i godno艣ci liturgii Paw艂a VI. To samo tyczy
si臋 wa偶no艣ci i 艣wi臋to艣ci obiektywnej (konsekracja jest wa偶na) jako fakt贸w, kt贸re - co jest
rzecz膮 oczywist膮 - s膮 uznawane przez cz艂onk贸w i za艂o偶ycieli IBP.
Pytamy zatem, gdzie mo偶na znalez膰 w Motu Proprio z 2007 roku mow臋 o zmuszaniu kap艂ana
do celebrowania (a fortiori) wed艂ug ordo Paw艂a VI? Tak na prawd臋 jest dok艂adnie odwrotnie.
Ten legislacyjny dokument w艂a艣nie zni贸s艂 powszechny obowi膮zek celebrowania tylko
w formie zwyczajnej rytu, kt贸ry ci膮偶y艂 od 1969/70 r. (od 1984 r. ze 艣cis艂ymi wyj膮tkami).
Daje on kap艂anowi mo偶liwo艣膰 wyboru aby wybra艂 sobie zgodnie z sumieniem celebracje
msza艂u z 1962 r. nie b臋d膮c ograniczany w zale偶no艣ci od r贸偶nych sytuacji kanonicznych
(ksi膮dz diecezjalny, zakonnik, cz艂onek instytutu). To jest g艂贸wna zasada tego
promulgowanego tekstu.
Nale偶y zatem zaznaczy膰, 偶e ka偶dy cz艂onek IDP przyj膮艂 statuty, prawo i charakter w艂asny IBP
zaaprobowany przez Stolic臋 Apostolsk膮 na mocy osobistego i wolnego wyboru tej偶e
nadzwyczajnej formy rytu, czemu Motu proprio nadaje pe艂ne prawa. Ten charakter w艂asny nie
jest zakazem, lecz zaanga偶owaniem i gwarancj膮, 偶e to prawo ustalone przez Stolic臋
Apostolsk膮, b臋dzie mog艂o by膰 chronione i poszanowane przez wszystkich w ramach
stowarzyszenia 偶ycia apostolskiego, przewidzianego i skodyfikowanego przez og贸lne prawo
ko艣cielne (CIC can. 394 偶1, 576-578, 587, 598, 680, 776).
2- prawo, aby w praktyce m贸c wybra膰 t臋 jedyn膮 form臋 liturgii tradycyjnej
Pojawia si臋 tutaj drugie pytanie dotycz膮ce w艂asnej to偶samo艣ci Instytutu Dobrego Pasterza,
uznanej przez najwy偶sz膮 w艂adz臋: czy ten, kt贸ry celebruje tylko msze tradycyjne nie jest
przypadkiem podejrzany o to, 偶e wyklucza z zasady Ordo Paw艂a VI?
Je偶eli odwo艂amy si臋 do listu adresowanego do biskup贸w, to znaczy komentarza
uzupe艂niaj膮cego tekst Motu proprio Benedykta XVI zauwa偶ymy, 偶e papie偶 precyzuje, i偶 nie
nale偶y dla zasady wyklucza膰 celebracji wed艂ug nowych ksi膮g. Totalne wykluczenie nowego
rytu nie by艂oby koherentne z uznaniem jego warto艣ci i 艣wi臋to艣ci . Nikt zatem nie mo偶e
w w w . p a s t o r b o n u s . p l
w w w . p a s t o r b o n u s . p l
I N S T Y T U T D O B R E G O P A S T E R Z A
I N S T Y T U T D O B R E G O P A S T E R Z A
podwa偶a膰 godno艣ci liturgii, kt贸r膮 Ojciec 艢wi臋ty okre艣la jako nowy ryt (ten list
uzupe艂niaj膮cy Motu proprio nie jest prawem stanowionym) ani podwa偶a膰 w imi臋 zasady
jego wa偶no艣ci sakramentalnej czy te偶 jego obiektywnej 艣wi臋to艣ci - to znaczy realnej
obecno艣ci w konsekrowanej Eucharystii. R贸wnie偶 nie mo偶na pot臋pia膰 kap艂an贸w, kt贸rzy w tej
formie celebruj膮, ani odcina膰 si臋 od nich i ich wiernych. To by艂by grzech przeciwko jedno艣ci
Ko艣cio艂a. Czy mo偶na zatem cytowa膰 list papie偶a do biskup贸w przemieniaj膮c go w prawo do
podejrze艅 aby sprzeciwia膰 si臋 w ten spos贸b charakterowi w艂asnemu IBP? Oczywi艣cie,
偶e nie.
Z jednej strony IBP nigdy nie podwa偶y艂 tych punkt贸w stanowi膮cych podstaw臋
wymienianych powy偶ej - wr臋cz przeciwnie. Zaanga偶owa艂 si臋, aby je uzna膰. Dzieje si臋 tak,
poniewa偶 sformu艂owanie totalne wykluczenie u偶yte przez Benedykta XVI w komentarzu
(a nie w tek艣cie Motu proprio, kt贸ry jako jedyny jest prawomocny) nie odnosi si臋 do praktyki,
nawet wy艂膮cznej co do jednej czy drugiej formy, ale w艂a艣nie do wykluczenia z zasady
jednej lub drugiej tzn. z powod贸w podwa偶aj膮cych wa偶no艣膰 lub obiektywn膮 艣wi臋to艣膰 nowego
rytu . Zatem w praktyce Motu proprio wprowadzi艂o prawo do wyboru formy liturgicznej
w sumieniu albo na spos贸b wy艂膮czny albo niewy艂膮czny.
Tak jak podkre艣la艂 Jean Madiran (Pr閟ent, 14/07/2007), nic nie wskazuje w normach
obowi膮zkowych w Motu proprio (jako stanowi膮ce prawo), jakoby by艂a wi臋z kanoniczna
pomi臋dzy celebrowaniem jednej z dw贸ch form (co nigdzie nie jest zabronione)
a podejrzeniem o odrzuceniu drugiej formy z zasady tak jak opisywali艣my to wy偶ej.
Ostatnie Motu proprio, b臋d膮ce tak wa偶ne dla jedno艣ci Ko艣cio艂a i dla liturgii, uczyni艂o
z zasady fakultatywnymi celebracje w formie zwyczajnej.
Zreszt膮 ci, kt贸rzy u偶ywaj膮 tego wrogiego argumentu przeciwko IBP nie zwr贸cili uwagi, 偶e
mo偶na go u偶y膰 r贸wnie偶 w przeciwnym kierunku. W praktyce, czy nigdy niecelebrowanie
tradycyjnej formy liturgicznej z 1962 roku, nie mog艂oby wzbudzi膰 podejrzenia o
nieuznawanie jej godno艣ci, warto艣ci i 艣wi臋to艣ci b臋d膮cych rzeczami w pe艂ni uznanymi przez
Benedykta XVI? Czy mog艂oby wzbudzi膰 to podejrzenie o uwa偶anie za szkodliwe tego co
by艂o 艣wi臋te dla poprzednich pokole艅 , wedle przestrogi Benedykta XVI zawartej w tym
samym li艣cie do biskup贸w? Oczywi艣cie to nie mia艂oby sensu. Motu proprio znosi stary
trzydziestosiedmioletni zakaz i nie czyni tego, aby ustanowi膰 jaki艣 nakaz, czy prawo do
podejrze艅, ale w celu przywr贸cenia takiej mo偶liwo艣ci a nawet prawa.
Pozostaje jeszcze przestrze艅 praktyczna. Mo偶e ona by膰 zarz膮dzana przez s艂ynn膮 pro艣b臋
wiernych tworz膮cych stabiln膮 grup臋 (Summorum Pontificum, pkt. 5). Warunek ten jest
w pe艂ni wystarczaj膮cy, aby sta艂o si臋 zado艣膰 jej prawom, pozostaje niestety nadal zbyt ma艂o
poszanowany a przez Motu proprio nie jest przedstawiany jako warunek obowi膮zkowy.
Mianowicie pozostawiona jest szeroka i fakultatywna przestrze艅 dzia艂ania dla proboszcz贸w,
aby ci mogli proponowa膰 form臋 nadzwyczajn膮, bez koniecznego zg艂oszenia si臋 przez
wiernych w zorganizowanej grupie. Na przyk艂ad Motu proprio nie zabrania proboszczowi,
aby proponowa艂 form臋 nadzwyczajn膮 swoim parafianom w celu jej poznania, szanuj膮c
r贸wnowarto艣膰 prawa pozytywnego form liturgicznych oraz harmonii duszpasterskiej i to
pomimo braku licznej stabilnej grupy , kt贸ra by spontanicznie zorganizowa艂a si臋, aby o to
poprosi膰. Wielu czyni to osi膮gaj膮c sukcesy, gdy ordynariusz ich w tym nie powstrzymuje. Nie
trzeba ko艅czy膰 SGH, aby wiedzie膰, 偶e oferta cz臋sto tworzy popyt3.
3 Por. Wywiad z przewodnicz膮cym Papieskiej Komisji Ecclesia Dei kard. Castrill贸n Hoyosem podczas
konferencji Latin Mass Society w Londynie 14 czerwca 2008 r., w: Mass of Ages, sierpie艅 2008, str. 8-9
w w w . p a s t o r b o n u s . p l
w w w . p a s t o r b o n u s . p l
I N S T Y T U T D O B R E G O P A S T E R Z A
I N S T Y T U T D O B R E G O P A S T E R Z A
3- badanie por贸wnawcze nad form膮 zwyczajn膮 w perspektywie reformy czy jest ona
mo偶liwa?
Ostatnie dzie艂o ks. pra艂ata Nicoli Buxa4 (b臋d膮cego blisko papie偶a) dotycz膮ce idei reformy
formy zwyczajnej rytu jest tego ilustracj膮. W antura偶ach Ojca 艢wi臋tego jest dyskutowana idea
reformy, o kt贸rej mowa od czasu synodu z listopada 2005 r., aby Tajemnic臋 wiary ulepszy膰
duszpastersko czy nawet zreorganizowa膰 na p艂aszczyznie ekspresji liturgicznej. Jest
oczywiste, 偶e tego typu dyskusja teologiczno-por贸wnawcza, maj膮ca na celu wprowadzenie
mo偶liwych ulepsze艅 w aktualnej formie ordo Paw艂a VI nie podlega nawet podejrzeniu
o jakim艣 pragnieniu totalnej wy艂膮czno艣ci dla zasady, formy zwyczajnej rytu, pomimo tego, 偶e
jednak musi ona by膰 zast膮piona inn膮 form膮. Tego 偶yczy sobie sama Stolica Apostolska.
Zreszt膮 tego typu debata teologiczna, kt贸ra szanuje wiar臋, Ojca 艢wi臋tego i tradycj臋 jest
oczywi艣cie wolna i uzasadniona.
Ta konstruktywna dyskusja, nie tylko jest mo偶liwa w kwestii Vaticanum II, ale pozostaje
otwarta i zaakceptowana tak偶e w kwestii liturgii Paw艂a VI i jej mo偶liwej reformy, porz膮dku
duszpasterskiego, historycznego i teologicznego. Przy poszanowaniu r贸wno艣ci prawa
pozytywnego obydwu form i submisji Ojcu 艢wi臋temu, fundamentalna debata (bez pr贸偶nych
polemik) na temat formy zwyczajnej jest jak najbardziej uzasadniona.
Swoj膮 drog膮 pami臋tamy jak kardyna艂 Ricard, b臋d膮cy w贸wczas przewodnicz膮cym Konferencji
episkopatu Francji, opublikowa艂 w tym samym czasie dekret eryguj膮cy parafi臋 personaln膮
p.w. 艣w. Eligiusza w Bordeaux, przeznaczon膮 do liturgii tradycyjnej wraz listem
przedstawiaj膮cym sens i zakres tej sprawy. Cytowa艂 w贸wczas dokument dotycz膮cy definicji
charakteru w艂asnego IBP - uroczysty akt przynale偶no艣ci cz艂onk贸w za艂o偶ycieli:
Podczas powstania Instytutu Dobrego Pasterza w Rzymie 8 wrze艣nia 2006 r.,
kap艂ani tego Instytutu zadeklarowali, 偶e akceptuj膮 doktryn臋, zawart膮 w n. 25
Konstytucji Lumen Gentium Soboru Watyka艅skiego II dotycz膮c膮 Magisterium
Ko艣cio艂a i zachowaj膮 wierno艣膰, kt贸r膮 s膮 mu winni . Zgodzili si臋 r贸wnie偶, aby
doprecyzowa膰: a propos niekt贸rych punkt贸w nauczanych przez Sob贸r
Watyka艅ski II lub dotycz膮cych poprzednich reform liturgii i prawa, kt贸re
wydaj膮 si臋 nam trudne do pogodzenia z Tradycj膮. My anga偶ujemy si臋 do
4 Nicolas Bux, Reforma Benedykta XVI. Liturgia mi臋dzy tradycj膮 a innowacj膮, wst臋p ks. Bp Marek Aillet.
Wydawnictwo Tempora 2009 r. Autor wyra偶a si臋 bardzo jasno: reforma polega na wycofaniu tego, co nie
pasuje, aby pojawi艂a si臋 szlachetno艣膰 formy i aby w ten spos贸b zab艂ys艂o oblicze Ko艣cio艂a a wraz z nim, oblicze
Chrystusa .
w w w . p a s t o r b o n u s . p l
w w w . p a s t o r b o n u s . p l
I N S T Y T U T D O B R E G O P A S T E R Z A
I N S T Y T U T D O B R E G O P A S T E R Z A
pozytywnej postawy w badaniu i rozmowach ze Stolic膮 Apostolsk膮 w celu
unikni臋cia wszelakiej polemiki (Akt przynale偶no艣ci). Jest zatem mo偶liwe,
zgodnie z aktualnym Magisterium, aby rozmawia膰 z cz艂onkami Instytutu i z jego
wiernymi, kt贸rzy do nich do艂膮czaj膮 o punktach Soboru Watyka艅skiego II, kt贸re
stanowi膮 dla nich trudno艣膰 [r贸wnie偶 dotycz膮ce liturgii]. Prawda jedno艣ci ponosi
t臋 cen臋 . (Kardyna艂 J.P. Ricard, 2 lutego 2007r.).
Dla IBP akt przynale偶no艣ci dotyczy zar贸wno Mszy jak i Soboru. Prawda jedno艣ci , kt贸ra
jest za tak膮 cen臋 nie tylko nie wyklucza uzasadnionego pozytywnie badania
(duszpasterskiego, historycznego, liturgicznego...), ale wr臋cz tego wymaga, dotykaj膮c
w nowym rycie tych punkt贸w i kierunk贸w mog膮cych by膰 przedmiotem reformy (tak jak np.
offertorium, orientacja o艂tarza, itd...) Na tym polega zaanga偶owanie IBP. To podstawowe
zaanga偶owanie jest cz臋艣ci膮 jego w艂asnego charakteru, kt贸ry winien by膰 poszanowany
kanonicznie przez wszystkich.
Konkluzja
Charakter w艂asny IBP, instytutu liturgicznie wyspecjalizowanego spo艣r贸d wielu innych, nie
ogranicza si臋 do obrony prawa liturgicznego. Jego charakter jest oparty na: o偶ywianiu parafii,
szk贸艂, dzie艂 o wymiarze apostolskim, doktrynalnym i kulturowym itd., w duchu Chrystusa
Dobrego Pasterza oraz przy u偶yciu na spos贸b w艂asny i wy艂膮czny rytu rzymskiego wed艂ug
formy nadzwyczajnej.
Co by nie by艂o, pok贸j, harmonia i mi艂o艣膰 mog膮 rozwija膰 si臋 tylko we wzajemnym
poszanowaniu i szczero艣ci, nie tylko w wymiarze preferencji, ale r贸wnie偶 na poziomie prawa
liturgicznego. Zatem je偶eli jaki艣 ordynariusz pragnie powo艂a膰 kap艂ana z IBP dla cel贸w
duszpasterskich w parafii lub innych miejscach, oczekuje si臋 opieki zgodnej z ide膮
faworyzowania r贸偶norodnych form duszpasterstwa przy jednoczesnej trosce aby instytuty
wzrasta艂y i rozwija艂y si臋 zgodnie z duchem ich za艂o偶ycieli i zdrowych tradycji (Can. 576).
Przyk艂ad w Bordeaux, gdzie znajduje si臋 dom-matka IBP jest rzadki i znacz膮cy (tak jak
r贸wnie偶 ten znajduj膮cy si臋 w Chartres, kt贸ry s艂u偶y jako seminarium IBP). Mo偶na w tym
przypadku tylko b艂ogos艂awi膰 t膮 przyk艂adow膮 aplikacj臋 prawa ko艣cielnego w tej diecezji, kt贸ra
wzywa biskup贸w, aby popierali (...) r贸偶norodne formy apostolstwa w swojej diecezji i
czuwali (& ), aby wszystkie te dzie艂a by艂y skoordynowane pod jego kierownictwem, przy
jednoczesnym zachowaniu w艂asnego charakteru ka偶dego z nich (Kan. 394 偶1). Kap艂ani
Instytutu maj膮 w stosunku do wszystkich takie same zobowi膮zania, to znaczy poszanowania
w艂asnego charakteru IBP, kt贸ry ewidentnie owocuje w Domu Matce, w parafii 艣w. Eligiusza.
Ks. Christophe H閞y
[1] Roger Paralieu, Guide pratique du Code de Droit canonique, Tardy, 1985, p. 201.
[2] Zob. Homilia kard. Castrillon Hoyosa podczas 艣wi臋ce艅 kap艂a艅skich w Instytucie Dobrego Pasterza
w ko艣ciele p.w. 艣w. Eligiusza w Bordeaux, 8 wrze艣nia 2007 r.
[3] Nicolas Bux, La R閒orme de Beno顃 XVI. La liturgie entre innovation et tradition, pr閒. Mgr Marc Aillet, 閐.
Tempora, 2009. L auteur s exprime clairement : La r閒orme consiste 膮 retirer ce qui ne convient pas, afin que la
noblesse de la forme apparaisse, et que resplendisse ainsi le visage de l 蒰lise et, avec elle, le visage du Christ.
w w w . p a s t o r b o n u s . p l
w w w . p a s t o r b o n u s . p l
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
ibp R臋czne wykopy ziemne7 Spo艂eczno艣膰 mi艂o艣nik贸w liturgii liturgia wiara40 lecie Charyzmatycznego magazynu Charisma Magazineibp ZszywarkaCharyzmatycy promuj膮 ekumeniczne imprezy Ko艣ci贸艂 Spichlerz i Armia DawidaRok liturgicznyibp Piel臋gnowanie chorychLITURGIKA CZYLI WYKAZ OBRZ臉D脫W KO艢CIELNYCH (skan z 1936 roku)p648 Materia艂y liturgiczne na Tydzie艅 Misyjny 2014Msza trydencka pozwala g艂臋biej spojrze膰 na liturgi臋10 II FORMACJA LITURGICZNAwi臋cej podobnych podstron