KONTROLA SKARBOWA, PODATKOWA,
KONTROLA SKARBOWA, PODATKOWA,
FINANSOWA, CELNA, DEWIZOWA I KONTROLA
FINANSOWA, CELNA, DEWIZOWA I KONTROLA
GOSPODARKI BUDŻETOWEJ JEDNOSTEK
GOSPODARKI BUDŻETOWEJ JEDNOSTEK
SAMORZ
DU TERYTORIALNEGO.
SAMORZ
DU TERYTORIALNEGO.
ZOBOWI
ZANIA I ODPOWIEDZIALNOŚĆ
ZOBOWI
ZANIA I ODPOWIEDZIALNOŚĆ
PODATKOWA.
PODATKOWA.
Grupa 5
Dagmara Jabłońska
Magdalena Staśko
Mateusz Wyrzykowski
Bibliografia
Bibliografia
�%
 Prawo podatkowe L. Etel, R. Dowgier, G. Liszewski, M. Popławski,
S. Presnarowicz, Difin, Warszawa 2008.
�%
 Prawo Finansowe Red. R. Mastalski, E. Fojcik  Mastalska, Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
�%
 System prawa finansowego. Prawo finansowe sektora finansów publicznych . Tom II. Red. E.
Ruśkowski. Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
�%
 Podstawy finansów i prawa finansowego A. Drwiłło. Wolters Kluwer, Warszawa 2011r.
�%
�%
Akty prawne
Akty prawne
�%
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005r., Nr 8, poz. 60 z
póz
n. Zm.)
�%
Ustawa z dnia 28 września 1991r. O kontroli skarbowej (t.j. Dz.U. z 2011r., Nr 41, poz. 214
z póz
n. Zm.)
�%
Ustawa z dnia 10 września 1999r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007r., Nr 111, poz.
765)
�%
Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. Prawo (Dz. U. 2002 r. Nr 141, poz. 1178 ze zm.)
�%
Ustawa z dnia 19 marca 2004 r. Prawo celne (Dz. U. Z 2004 r. nr 68, poz. 622 ze zm.)
Kontrola skarbowa
Cel kontroli skarbowej
Podstawowym celem kontroli skarbowej jest ochrona interesów i praw majątkowych
Skarbu
Państwa oraz zapewnienie skuteczności wykonywania zobowiązań podatkowych i
innych należności stanowiących dochód budżetu państwa lub państwowych funduszy
celowych,
a także badanie zgodności z prawem gospodarowania mieniem innych państwowych
osób prawnych oraz zapobieganie i ujawnianie przestępstw określonych w art. 228
231 Kodeksu karnego popełnianych przez osoby zatrudnione lub pełniące służbę w
jednostkach organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów
publicznych. (Art. 1 u.k.s.)
Kontrola skarbowa realizowana jest zasadniczo w dwóch formach:
-postępowaniu kontrolnym,
- wywiadzie skarbowym.
Zakres kontroli skarbowej:
1) kontrola rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania
i wpłacania podatków stanowiących dochód budżetu państwa, a także innych należności pieniężnych budżetu
państwa lub państwowych funduszy celowych;
2) ujawnianie i kontrola niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej;
3) kontrola z
ródeł pochodzenia majątku oraz przychodów nieznajdujących pokrycia
w ujawnionych z
ródłach lub pochodzących ze z
ródeł nieujawnionych;
4) kontrola celowości i zgodności z prawem gospodarowania środkami publicznymi oraz środkami pochodzącymi
z Unii Europejskiej i międzynarodowych instytucji finansowych,
z wyłączeniem kontroli celowości wykorzystania środków zaliczanych do dochodów własnych
i subwencji ogólnej jednostki samorządu terytorialnego;
5) kontrola wywiązywania się z warunków finansowania pomocy ze środków, o których mowa w pkt 4;
6) kontrola prawidłowości przekazywania środków własnych do budżetu Unii Europejskiej;
7) audyt gospodarowania środkami pochodzącymi z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegającymi zwrotowi
środkami z innych z
ródeł zagranicznych, w tym certyfikacja
i wydawanie deklaracji zamknięcia, zwany dalej  audytem ;
8) badanie celowości w czasie podejmowania decyzji i zgodności z prawem wykorzystania
i rozporządzania mieniem państwowym, a w szczególności ujawnianie niedoborów, a także innych szkód w tym
mieniu;
9) badanie wykorzystania mienia otrzymanego od Skarbu Państwa w celu realizacji zadań publicznych oraz
prawidłowości prywatyzacji mienia Skarbu Państwa;
10) kontrola rzetelności wypełniania zobowiązań wynikających z udzielonych przez Skarb Państwa poręczeń i
gwarancji;
11) kontrola zgodności wykorzystania środków, których spłatę poręczył lub gwarantował Skarb Państwa, z ich
przeznaczeniem;
12) zapobieganie i wykrywanie naruszeń krajowych przepisów celnych oraz ściganie naruszeń krajowych lub
wspólnotowych przepisów celnych przez wykonywanie nadzoru transgranicznego osób, miejsc, środków
transportu i towarów oraz dostawy kontrolowanej,
w rozumieniu Konwencji sporządzonej na podstawie artykułu K.3 Traktatu o Unii Europejskiej w sprawie
wzajemnej pomocy i współpracy między administracjami celnymi, sporządzonej w Brukseli dnia 18 grudnia 1997
r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 6, poz. 31);
14) kontrola oświadczeń o stanie majątkowym osób  obowiązanych do ich składania  zatrudnionych lub
pełniących służbę w jednostkach organizacyjnych administracji celnej, podatkowej oraz kontroli skarbowej
podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, w tym w urzędzie obsługującym tego
ministra;
15) badanie prawidłowości stosowania cen urzędowych i marż handlowych urzędowych 
w granicach i na zasadach określonych w odrębnych przepisach;
16) zapobieganie i ujawnianie przestępstw, o których mowa w art. 228 231 Kodeksu karnego, popełnianych
przez osoby zatrudnione lub pełniące służbę w jednostkach organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu
do spraw finansów publicznych;
17) badanie przestrzegania przez rezydentów i nierezydentów ograniczeń i obowiązków
określonych w przepisach prawa dewizowego oraz warunków udzielonych na ich podstawie zezwoleń
dewizowych, a także warunków wykonywania działalności kantorowej;
18) współdziałanie ze Służbą Celną w zakresie zwalczania przestępstw skarbowych,
o których mowa w art. 107 ż 1 Kodeksu karnego skarbowego.
Kontroli skarbowej podlegają: (art. 4 u.k.s.)
- zobowiązani do świadczeń pieniężnych na rzecz Skarbu Państwa lub państwowych funduszy
celowych;
- wydatkujący, przekazujący i otrzymujący środki, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 4
- zobowiązani do wywiązywania się z warunków, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 5;
- władający i zarządzający mieniem państwowym;
- spółki z udziałem Skarbu Państwa, podmioty wykorzystujące mienie przekazane przez Skarb Państwa
oraz sprywatyzowane mienie Skarbu Państwa;
- beneficjenci poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa oraz podmioty, za które Skarb
Państwa poręczył lub gwarantował;
- osoby zatrudnione lub pełniące służbę w jednostkach organizacyjnych administracji celnej,
podatkowej oraz kontroli skarbowej podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów
publicznych, w tym w urzędzie obsługującym tego ministra, zobowiązane do składania oświadczeń o
stanie majątkowym;
- podmiot przekazujący środki własne do budżetu Unii Europejskiej.
Kontroli skarbowej podlegają także płatnicy i inkasenci podatków i innych należności.
Organami kontroli skarbowej są:
- minister właściwy do spraw finansów publicznych jako naczelny organ kontroli
skarbowej;
- Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej jako organ wyższego stopnia nad
dyrektorami urzędów kontroli skarbowej;
- dyrektor urzędu kontroli skarbowej.
Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej sprawuje nadzór nad działalnością
dyrektorów urzędów kontroli skarbowej, inspektorów zatrudnionych w urzędzie
obsługującym ministra właściwego do spraw finansów publicznych, inspektorów i
pracowników zatrudnionych
w komórkach, o których mowa w art. 11g ust. 1 ustawy o kontroli skarbowej oraz
pracowników wywiadu skarbowego, w zakresie realizacji zadań określonych w
ustawie.
Właściwość miejscowa Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej obejmuje całe
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Do zadań Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej należy m.in.:
- określa zadania urzędów kontroli skarbowej,
- sprawuje kontrolę wewnętrzną urzędów kontroli skarbowej,
- powołuje spośród inspektorów wicedyrektorów urzędów kontroli skarbowej i ich odwołuje,
- upoważnia inspektorów i pracowników zatrudnionych lub oddelegowanych do
wykonywania zadań służbowych w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw
finansów publicznych do przeprowadzania czynności kontrolnych, a także, w uzasadnionych
przypadkach, decyduje o zmianie inspektora lub pracownika prowadzącego czynności
kontrolne,
- przekazuje Komisji Europejskiej plany kontroli w zakresie kontroli środków pochodzących
z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegających zwrotowi środków z innych z
ródeł
zagranicznych,
- może wyznaczyć dyrektora urzędu kontroli skarbowej właściwego do wszczęcia i
przeprowadzenia postępowania kontrolnego, kontroli podatkowej lub przeprowadzenia innej
czynności w sprawach z zakresu kontroli skarbowej, także poza właściwością miejscową
dyrektora urzędu kontroli skarbowej.
Dyrektor urzędu kontroli skarbowej kieruje pracą urzędu kontroli skarbowej,
a w szczególności:
organizuje pracę urzędu kontroli skarbowej i jest przełożonym zatrudnionych w nim inspektorów oraz
innych pracowników,
ustala plany kontroli,
upoważnia inspektorów i pracowników do przeprowadzenia czynności kontrolnych,
wydaje decyzje w sprawach określonych w ustawie,
wydaje wynik kontroli,
dokonuje w uzasadnionych przypadkach zmiany inspektora lub pracownika prowadzącego czynności
kontrolne.
Właściwość miejscową dyrektorów urzędów kontroli skarbowej ustala się według miejsca zamieszkania
albo adresu siedziby kontrolowanego, z zastrzeżeniem art. 10 ust. 2 pkt 11 i art. 10a ustawy o kontroli
skarbowej.
Postępowanie kontrolne.
Postępowanie kontrolne jest prowadzone zgodnie z planem kontroli. Plany kontroli ustalają dyrektorzy
urzędów kontroli skarbowej stosownie do zadań określonych przez Generalnego Inspektora Kontroli
Skarbowej. Postępowanie kontrolne może być również prowadzone poza planem kontroli, na podstawie
uzyskanych informacji lub materiałów albo przeprowadzonych analiz. (art. 12 u.k.s.)
Organ kontroli skarbowej kończy postępowanie kontrolne:
1) decyzją w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.  Ordynacja podatkowa, gdy:
a) ustalenia dotyczą podatków, których określanie lub ustalanie należy do właściwości naczelników
urzędów skarbowych, podatku akcyzowego oraz podatku od wydobycia niektórych kopalin, z
zastrzeżeniem ust. 2,
b) ustalenia dotyczą opłat i niepodatkowych należności budżetu państwa, których określanie lub
ustalanie należy do właściwości naczelników urzędów skarbowych, z zastrzeżeniem pkt 2 lit. a,
c) w trakcie toczącego się postępowania kontrolnego zobowiązanie podatkowe uległo
przedawnieniu;
2) wynikiem kontroli, gdy:
a) ustalenia dotyczą nieprawidłowości w zakresie, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 4 i 5 i ust. 2,
b) ustalenia dotyczą nieprawidłowości w zakresie innym niż wymieniony w pkt 1,
w szczególności w zakresie oświadczeń o stanie majątkowym, albo gdy nieprawidłowości nie
stwierdzono,
c) kontrolowany złożył zgodnie z art. 14c ust. 2 korygującą deklarację obejmującą w całości
stwierdzone nieprawidłowości.
Kontrola podatkowa
Celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie, czy kontrolowani (czyli podatnicy, płatnicy, inkasenci oraz
następcy prawni) wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Kontrola
przeprowadzana jest przez organy podatkowe pierwszej instancji. Minister właściwy do spraw finansów
publicznych przeprowadza kontrolę podatkową, której celem jest sprawdzenie stosowania uznanej przez
ten organ metody ustalania ceny transakcyjnej między podmiotami powiązanymi.
Kontrola podatkowa jest przeprowadzana na podstawie imiennego upoważnienia udzielonego przez:
1) naczelnika urzędu skarbowego lub osobę zastępującą naczelnika urzędu skarbowego -
pracownikom tego urzędu;
2) naczelnika urzędu celnego lub osobę zastępującą naczelnika urzędu celnego -
funkcjonariuszom celnym oraz pracownikom tego urzędu;
3) wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa lub osobę
zastępującą wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa albo skarbnika
jednostki samorządu terytorialnego - pracownikom urzędu gminy (miasta), starostwa lub
urzędu marszałkowskiego;
4) ministra właściwego do spraw finansów publicznych lub osobę zastępującą ministra
właściwego do spraw finansów publicznych - pracownikom urzędu obsługującego tego ministra.
Organy podatkowe zawiadamiają kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej.
Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie póz
niej niż przed upływem 30 dni od
dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w
terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego
zawiadomienia.
Wszczęcie kontroli przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia wymaga zgody
kontrolowanego.
Nie zawiadamia się o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, jeżeli:
1 - kontrola:
a) dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego
w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług,
b) ma być wszczęta na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze
o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,
c) dotyczy opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych z
ródłach lub
pochodzących ze z
ródeł nieujawnionych,
d) dotyczy niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej,
e) ma być podjęta w oparciu o informacje uzyskane na podstawie przepisów
o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
f) zostaje wszczęta po okazaniu legitymacji służbowej kontrolowanemu gdy czynności kontrolne
są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia
skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia.
g) ma charakter doraz
ny dotyczący ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej,
użytkowania kasy rejestrującej lub sporządzania spisu z natury,
h) dotyczy podatku od wydobycia niektórych kopalin;
2 - organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że kontrolowany:
a) został prawomocnie skazany w Rzeczypospolitej Polskiej za popełnienie przestępstwa
skarbowego, przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, przestępstwa z ustawy z dnia 29
września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, z póz
n. zm.) lub wykroczenia
polegającego na utrudnianiu kontroli; w przypadku osoby prawnej ten warunek odnosi się do
każdego członka zarządu lub osoby zarządzającej, a w przypadku spółek niemających
osobowości prawnej - do każdego wspólnika,
b) jest zobowiązanym w postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
c) nie ma miejsca zamieszkania lub adresu siedziby albo doręczanie pism na podane adresy
było bezskuteczne lub utrudnione.
Kontrolujący, w zakresie wynikającym z upoważnienia, są w szczególności uprawnieni do:
1) wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego;
2) wstępu do lokali mieszkalnych w przypadku, o którym mowa w art. 276 ż 1; - poniesienie
wydatków na cele mieszkaniowe.
3) żądania okazania majątku podlegającego kontroli oraz do dokonania jego oględzin;
4) żądania udostępniania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych
z przedmiotem kontroli oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek,
wydruków i udokumentowanego pobierania danych w formie elektronicznej;
5) zbierania innych niezbędnych materiałów w zakresie objętym kontrolą;
6) zabezpieczania zebranych dowodów;
7) legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb
kontroli;
8) żądania przeprowadzenia spisu z natury;
9) przesłuchiwania świadków, kontrolowanego oraz innych osób wymienionych w art. 287 ż 4;
10) zasięgania opinii biegłych.
Kontrolujący może zażądać wydania, na czas trwania kontroli, za pokwitowaniem:
1) próbek towarów;
2) akt, ksiąg i dokumentów, o których mowa w ż 1 pkt 4:
a) w razie powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że są one nierzetelne, lub
b) gdy podatnik nie zapewnia kontrolującym warunków umożliwiających wykonywanie
czynności kontrolnych związanych z badaniem tej dokumentacji, a w szczególności nie
udostępnia kontrolującym samodzielnego pomieszczenia i miejsca do przechowywania
dokumentów.
Przebieg kontroli kontrolujący dokumentuje w protokole.
Kontrolowany, który nie zgadza się z ustaleniami protokołu, może w terminie 14 dni od dnia jego
doręczenia przedstawić zastrzeżenia lub wyjaśnienia, wskazując równocześnie stosowne wnioski
dowodowe.
Kontrolujący jest obowiązany rozpatrzyć te zastrzeżenia w terminie 14 dni od dnia ich otrzymania
zawiadomić kontrolowanego o sposobie ich załatwienia, wskazując w szczególności, które
zastrzeżenia nie zostały uwzględnione, wraz z uzasadnieniem faktycznym i prawnym.
W przypadku niezłożenia wyjaśnień lub zastrzeżeń w określonym terminie przyjmuje się, że
kontrolowany nie kwestionuje ustaleń kontroli.
Kontrola zostaje zakończona w dniu doręczenia kontrolowanemu protokołu kontroli.
Kontrola finansowa
Kontrola finansowa, a właściwie od 2009r. dzięki ustawie
o finansach publicznych kontrola zarządcza. Zmiana tego terminu miała przybliżyć
znaczenie polskiego określenia kontrola (przeprowadzać kontrolę) do jego
angielskiego odpowiednika, gdzie "control" znaczy wywierać decydujący wpływ,
panować nad sytuacją. Wdrożenie kontroli zarządczej w sektorze publicznym
oznacza powinność świadomego, systematycznego i udokumentowanego
zarządzania jednostką tego sektora.
W sektorze samorządowym za wdrożenie kontroli zarządczej odpowiadają kolejno:
- przewodniczący zarządu JST  w całym województwie, powiecie lub gminie
- kierownik jednostki organizacyjnej w danym województwie, powiecie czy gminie
 w swojej jednostce
Systemu kontroli zarządczej ma spowodować umożliwienie lub
uskutecznienie realizacji zadań i celów zleconych przez kierownika
jednostki.
Najważniejszym etapem wprowadzenia kontroli zarządczej jest planowanie,
czyli określenie istotnych, konkretnych, mierzalnych, określonych w czasie i
realnych celów, oraz zadań i podzadań potrzebnych do ich realizacji. Kolejną
istotną fazą jest monitorowanie realizowanych celów, a w tym celu są
skontruowane odpowiednie mierniki.
Np. Jeśli gmina od jakiegoś czasu walczy z dużym bezrobociem na swoim
obszarze to:
Cel  zmniejszenie stopy bezrobocia
Zadanie  przeszkolenie odpowiedniej ilości bezrobotnych
Miernik  ilość przeszkolonych bezrobotnych, którzy znalez
li pracę
Efekt  zmniejszenie stopy bezrobocia w gminie
Dzięki miernikom można badać efektywaność wykonywanych zadań, ale trzeba
pamiętać by mierniki były wiarygodne oraz by ich koszt był relatywnie niski.
Widać tutaj bardzo duże powiązania z budżetem zadaniowym, który jest
wprowadzany w coraz większej ilości gmin, a po raz pierwszy
w 1994 w Krakowie.
W czasie realizacji zadań występują liczne zagrożenia, tak więc każdy
kierownik jednostek sektora publicznego zdaję sobie
z nich sprawę i stara im się przeciwdziałać. Przewidywanie zagrożeń ich
prawdopodobieństwo oraz możliwe skutki określane są w systemie kontroli
zarządczej jako zarządzanie ryzykiem. Kierownicy powinni planować
działania mające na celu minimalizację zagrożeń, a etapy tego zarządzania
ryzykiem skrupulatnie dokumentować.
Kierownik jednostki jest odpowiedzialny za cały system kontroli zarządczej
oraz za realizację celów poprzez zadania, dlatego powinien posiadać rzetelne
z
ródła informacji na temat skuteczności i efektywności wprowadzania
systemu. Monitoring całego procesu powinien być prowadzony przez
pracowników przez niego wyznaczonych najlepiej z zachowaniem zasad
audytu wewnętrznego (systematyczność, niezależność, udokumentowanie,
obiektywna ocena)
Kontrola gospodarki budżetowej JST
Ogólny nadzór nad realizjacją określonych uchwałą budżetową dochodów i wydatków
budżetu JST sprawuję jej zarząd czyli
w zależności wójt, burmistrz czy prezydent miasta. Przewodniczący zarządu JST
kontroluję przestrzegania przez podległą sobie jednostki sektora finansów publiczncyh
realizację procedur w zakresie celowości zaciągania zobowiązań finansujących
dokonywanie wydatków. Kontrola obejmuję najmniej 5% wydatków podległych
jednostek organizacyjnych w każdym roku.
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, zarząd JST może podjąć decyzję o
blokowaniu planowanych wydatków budżetowych
i przekierować dane funduszę na inny cel poza wynagrodzeniami. Zarząd może
powołać audyt wewnętrzny tzn. ogół działań obejmującyh niezależne badania
systemów zarządzającyh i kontroli w jednostce
w tym procedur kontroli finansowych. Audyt daję obiektywną ocenę adekwatności i
efektywności tych systemów oraz pełni funkcję doradczą mającą na celu usprawnienie
działalności jednostki.
Realizacja budzętu jest poddane ciągłej weryfikacji, a ponadto Zarząd JST do dnia
31 sierpnia jest zobowiązany przedstawić organowi stanowiącemu jednostki
samorządu terytorialnego
i regionalnej izbie obrachunkowej informację o przebiegu wykonania budżetu
jednostki za pierwsze półrocze, a do 20 marca następnego roku zestawienie roczne.
Do 30 kwietnia jest udzielane jednostce absolutorium.
Podczas kontroli JST brane są pod uwagę różne kryteria,
a w szczególności:
legalności (czy utrzymana jest zgodność działalności jednostki
z obowiązującym prawem
rzetelności (czy została zachowana odpowiednia staranność realizacji)
gospodarności (optymalne wykorzystanie środków finansowych
i materialnych)
celowości (ocena podmiotu pod względem racjonalności oraz efektywności
wykonania calów i zadań postawionych przed jednostką)
Podczas kontroli JST brane są pod uwagę różne kryteria,
a w szczególności:
- legalności (czy utrzymana jest zgodność działalności jednostki
z obowiązującym prawem)
-
- rzetelności (czy została zachowana odpowiednia staranność realizacji)
-
- gospodarności (optymalne wykorzystanie środków finansowych
i materialnych)
-
- celowości (ocena podmiotu pod względem racjonalności oraz efektywności
wykonania calów i zadań postawionych przed jednostką)
Budżet JST podlega kontroli:
- wstępnej (kontrola przedkładanych dokumentów),
- bieżącej (realizacja planów finansowych)
- następnej (kontrola operacji gospodarczych po ich zaksięgowaniu),
a dokonywać jej mogą;
Urząd Kontroli Skarbowej
Najwyższa Izba Kontroli
komisja rewizyjna
zarząd jednostki
regionalna izba obrachunkowa
Kontrola celna
Kontrola celna
Cel kontroli celnej
Kontrola celna polega na wykonywaniu odpowiednich czynności przez
uprawniony organ, które mają na celu zapewnić prawidłowe stosowanie
przepisów celnych i innych przepisów dotyczących wwozu, wywozu, tranzytu,
przewozu i końcowego wykorzystania towarów w obrocie pomiędzy obszarem
celnym Wspólnoty, a państwami trzecimi oraz obecności towarów
nieposiadających statusu wspólnotowego. Takie działania mogą obejmować
weryfikację towarów, sprawdzanie danych na zgłoszeniu oraz istnienia i
autentyczności dokumentów elektronicznych lub sporządzonych w formie
pisemnej, kontrolę księgowości i innych dokumentów przedsiębiorstw, kontrolę
środków transportu, kontrolę bagaży i innych towarów przewożonych przez osoby
oraz prowadzenie dochodzeń w postępowaniu administracyjnym i innych
podobnych czynności.
Zadania funkcjonariuszy celnych
Czynności kontroli celnej wykonują funkcjonariusze celni. Funkcjonariusz celny
obowiązany jest do umieszczenia na zgłoszeniu celnym lub innym dokumencie
potwierdzającym dokonanie formalności niezbędnych do nadania towarowi
przeznaczenia celnego adnotacji o wyniku przeprowadzonych czynności
kontroli celnej, chyba że przepisy szczególne przewidują dokonanie wpisu do
rejestru prowadzonego przez organ celny lub sporządzenie protokołu.
Z przeprowadzonych czynności kontrolnych funkcjonariusz sporządza protokoły
w szczególności:
1. kontroli dokumentów i ewidencji;
2. zabezpieczenia dowodów;
3. rewizji;
4. przesłuchania świadków;
5. pobierania próbek towarów i wyrobów oraz ich badania.
Zakres zadań Służby Celnej
Zakres zadań Służby Celnej
1. kontrola przestrzegania przepisów prawa celnego oraz innych przepisów
związanych z wywozem i przywozem towarów,
2. wykonywanie czynności związanych z nadawaniem towarom
przeznaczenia celnego,
3. wymiar i pobór należności celnych i innych opłat związanych z przywozem i
wywozem towarów,
4. wymiar i pobór podatku od towarów i usług (VAT) z tytułu importu towarów,
5. kontrola, szczególny nadzór podatkowy, wymiar i pobór podatku
akcyzowego,
6. pobór opłaty paliwowej,
7. kontrola gier i zakładów wzajemnych,
8. wykonywanie zadań wynikających z ustawy z dnia 19 listopada 2009r. o
grach hazardowych, związanych w szczególności z udzieleniem koncesji
oraz zezwoleń, zatwierdzaniem regulaminów oraz rejestracją urządzeń,
9. współdziałanie przy realizacji Wspólnej Polityki Rolnej,
10. wykonywanie zadań wynikających z przepisów wspólnotowych
regulujących statystykę dotyczącą obrotu towarowego pomiędzy państwami
członkowskimi Wspólnoty Europejskiej,
11. rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw skarbowych
i wykroczeń skarbowych, przestępstw i wykroczeń związanych z wywozem
i przywozem towarów oraz ściganie ich sprawców, w zakresie określonym
innymi ustawami,
 12. rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw i wykroczeń
związanych z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony dóbr kultury
oraz ochrony własności intelektualnej, a także przestępstw i wykroczeń
związanych z wprowadzaniem na polski obszar celny oraz wyprowadzaniem
z polskiego obszaru celnego towarów objętych ograniczeniami lub zakazami,
w szczególności takich jak: odpady szkodliwe, substancje chemiczne,
materiały jądrowe i promieniotwórcze, środki odurzające i substancje
psychotropowe oraz broń, amunicja, materiały wybuchowe i technologie
objęte kontrolą międzynarodową,
13. kontrola ruchu drogowego,
14. kontrola transportu drogowego,
15. współpraca z organami celnymi innych państw oraz organizacjami
międzynarodowymi,
16. współpraca z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w
zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych.
Organami kontroli celnej są:
Organami kontroli celnej są:
1. minister właściwy do spraw finansów publicznych,
2. Szef Służby Celnej,
3. dyrektorzy izb celnych,
4. naczelnicy urzędów celnych.
Zewnętrzna struktura organizacyjna Służby Celnej została określona w Zarządzeniu nr
30 Ministra Finansów z dnia 29 paz
dziernika 2009 r. w sprawie nadania statutów
izbom celnym i urzędom celnym (Dz. U. Min. Fin. Nr 13, poz. 72 ze zm.).
Obejmuje ona izby celne oraz urzędy celne wraz z oddziałami celnymi.
Kontrola dewizowa
Kontrola dewizowa
Cel i przedmiot kontroli dewizowej
Cechą prawa dewizowego jest występowanie wielu ograniczeń i obowiązków, dlatego
też aparat państwowy został wyposażony w uprawnienia kontrolne. Kontrolę
dewizową, o której mowa w rozdziale 4 ustawy Prawo dewizowe, definiuje się
jako ogół działań podejmowanych przez uprawnione organy, w celu zapewnienia
przestrzegania przepisów prawa dewizowego, które mogą mieć zastosowanie przy
obrocie dewizowym wartościami dewizowymi oraz krajowymi środkami
płatniczymi.
Przedmiotem kontroli dewizowej, w myśl art. 20 ust. 1 ustawy- jest obrót dewizowy
(tak bieżący, jak i kapitałowy), bez względu na to czy, na to jest wymagane
zezwolenie dewizowe. Kontroli takiej podlegają te czynności, których dokonanie,
stosowanie do przepisów ustawy, wymaga uzyskania zezwolenia dewizowego. W
zakresie kontroli wchodzi także wykonanie obowiązków wymienionych w art. 15
ustawy i przepisów wykonawczych, ściśle powiązanym z działaniem NBP.
Podstawa prawna i podmioty kontroli dewizowej
Podstawą prawną kontroli dewizowej jest ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. Prawo dewizowe.
Określa ona nie tylko zakres przedmiotowy, ale również podmiotowy kontroli dewizowej,
który dotyczy zarówno rezydentów, jak i nierezydentów.

Rezydenci  osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nie posiadająca
osobowości prawnej, mająca miejsce zamieszkania, siedzibę na terytorium RP, posiadająca
zdolność do czynności prawnych (zdolność do zaciągania zobowiązań i nabywania praw
we własnym imieniu). Rezydentami są także polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne,
urzędy konsularne, misje specjalnie korzystające z immunitetów i przywilejów
dyplomatycznych i konsularnych.

Nierezydenci - osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nie posiadająca
osobowości prawnej, nie mająca miejsca zamieszkania, siedziby na terytorium RP,
posiadająca zdolność do zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu.
Nierezydentem są także osoby fizyczne, osoby prawne i jedn. org. nie posiadające
osobowości prawnej, które mają miejsce zamieszkania, siedzibę na terytorium RP, w
zakresie, w którym prowadzą działalność za granicą poprzez swoje przedstawicielstwo,
oddział, mające siedzibę za granicą, a także obce przedstawicielstwa dyplomatyczne,
konsularne, misje specjalne i organizacje międzynarodowe.
Organami kontroli dewizowej są:
Organami kontroli dewizowej są:
Kontrolę dewizową wykonuje Minister Finansów i podległe mu organy, na zasadach i
w trybie ustawy o kontroli skarbowej (Dz. U. z 1991 r. Nr 100, poz. 422, ze zm.),
a także:
1. NBP (art. 21 ust. 3 pkt 1), w trybie określonym przez przepisy wykonawcze,
2. banki (art. 21 ust. 3 pkt 2) w zakresie czynności obrotu dewizowego
dokonywanego z ich udziałem,
3. maklerzy giełdowi z uprawnieniami do pośrednictwa uzyskanego na podstawie
odrębnych przepisów (art. 21 ust. 3 pkt 2),
4. jednostki organizacyjne Poczty Polskiej (art. 21 ust. 3 pkt 5) przy nadawaniu za
granicę przesyłek pocztowych (przyjmowaniu ich do wysyłki).
Organizatorom administracji celnej (art. 21 ust. 3 pkt 3) rozumiany jako urzędy celne
(art. 3 ust. 1 pkt 21 kodeksu celnego) ustawa nadała uprawnienia kontroli
dewizowej w zakresie:
a) granicznej kontroli dewizowej oraz
b) kontroli dewizowej przesyłek pocztowych.
Organy Straży Granicznej (SG)
Organy Straży Granicznej (SG)
Organy Straży Granicznej (SG) są uprawnione wyłącznie do granicznej kontroli
dewizowej w bardzo wąskim i dodatkowo ograniczonym zakresie, gdyż
kompetencje kontroli uzyskuje dopiero wtedy, gdy z woli organów celnych uzyskają
uprawnienia do wykonywania czynności z zakresu kontroli celnej (art. 21 ust. 3 pkt
4). Rozróżnienie to ma znaczenie szczególne, bowiem ustawa określa wyraz
nie
kompetencje obu instytucji.
Administracji celnej uprawnienia kontroli dewizowej przysługują wprost, natomiast
Straż Graniczna uzyskuje je w sposób pochodny, a na dodatek warunkowo. Należy
również wskazać na treść art. 287 Kodeksu Celnego oraz przepisy wydanego
rozporządzenia, w wykonaniu delegacji ustawowej, bowiem na ich podstawie
możne wyraz
nie stwierdzić jak wąski jest zakres kompetencji Straży Granicznej w
Kontroli dewizowej.
Zadania Straży Granicznej
Z mocy art. 287 Kodeksu Celnego Prezes GUC wydał zarządzenie (MF z 1997 r. Nr 76,
poz. 718, z mocą obowiązującą od 1.01.1998 r. uprawniające terenowe organy SG do
wykonywania poniższych zadań organów celnych:
1. rewizji celnej towarów;
2. przeszukiwania osób;
3. kontroli wymaganych dokumentów i ich autentyczności;
4. zatrzymywania i kontroli środków transportu;
5. kontroli bagażu i innych towarów przywożonych przez osoby fizyczne;
6. przyjmowania zgłoszeń celnych, dokonywanych w formie innej niż pisemna, ale
tylko w zakresie procedury wywozu lub dopuszczenia do obrotu towarów
wymienionych w art. 190 par. 1 pkt 1-5 Kodeksu celnego,
7. zwalniania towarów wymienianych w pkt 6 objętych zgłoszeniem celnym w
formie ustnej lub innej niż pisemna lub ustna.
Mówiąc o terenowych organach SG zarządzenie powołuje się na treść art. 5 ust. 1 pkt 2
ustawy o Straży Granicznej (Dz. U. Z 1990 r. Nr 78, poz. 462 ze zm.), stąd są to
komendanci strażnic oraz komendanci granicznych placówek kontrolnych i dywizjonów
SG. Zadania te wykonują przy wprowadzaniu (wyprowadzaniu) towarów na polski
obszar celny, jeżeli ich przywóz (wywóz) nie ma charakteru handlowego.
Zobowiązanie podatkowe
Zobowiązaniem podatkowym, w myśl art. 5 o.p., jest wynikające
z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz
Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w
terminie oraz miejscu określonym
w przepisach prawa podatkowego.
Obowiązek podatkowy zawsze poprzedza powstanie zobowiązania
podatkowego.
Zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem: (Art. 21 o.p.)
- zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego
zobowiązania - powstanie z mocy prawa
- doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość
tego zobowiązania
Strony stosunku prawnopodatkowego
Strony stosunku prawnopodatkowego
Podatnik, płatnik i inkasent jako dłużnicy, odpowiadają wobec Skarbu
Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego (wierzyciela) za podatki.
Podstawowe znaczenie należy przypisać odpowiedzialności podatnika, gdyż
płatnik i inkasent odpowiadają na zasadach zbliżonych do podatnika, przy
czym
w zakresie wynikającym z ich obowiązków nałożonych przepisami prawa.
Odpowiedzialność podatnika:
Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna
niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych
obowiązkowi podatkowemu.
W myśl art. 26 o.p. podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za
wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki. Jego odpowiedzialność ma
charakter osobisty i nieograniczony.
Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe jest niezależna od woli podatnika. Jeżeli
na podatniku ciąży obowiązek podatkowy i przekształci się on w zobowiązanie
podatkowe, wówczas co do zasady musi on ten podatek zapłacić.
Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe jest niezależna od woli podatnika. Jeżeli
na podatniku ciąży obowiązek podatkowy i przekształci się on w zobowiązanie
podatkowe, wówczas co do zasady musi on ten podatek zapłacić.
Wyłączenie lub ograniczenie wspólności majątkowej nie wyłącza
w zupełności odpowiedzialności małżonka. Może on bowiem odpowiadać obok
podatnika jako tzw. Osoba trzecia, np. za zaległości podatkowe wynikające z
działalności gospodarczej, powstałe w okresie, w którym stale współdziałał z
podatnikiem w wykonywaniu tej działalności i pod warunkiem, że osiągnął korzyści z
prowadzonej przez podatnika działalności (art. 111 o.p.). Podobnie ustanie małżeństwa
nie wyłącza
w zupełności odpowiedzialności. Były małżonek odpowiada za zaległości powstałe w
czasie małżeństwa, ale do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku
wspólnym.
Odpowiedzialność podatnika za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki
ograniczona jest w przypadku, gdy realizowane są one prze płatników lub
inkasentów.
Podatni, który uchyla się od opodatkowania, a także uporczywie nie wpłaca w
terminie podatku, ponosi także odpowiedzialność w oparciu o przepisy ustawy z
dnia 10 września 1999r. Kodeks Karny Skarbowy.
Odpowiedzialność płatnika:
Płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca
osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do
obliczenia i pobrania od podatnika podatku
i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Płatnik, stosownie do nałożonych na niego obowiązków, odpowiada za:
Podatek niepobrany od podatnika, podatek pobrany od podatnika
w wysokości niższej od należnej, a także podatek pobrany od podatnika
a niewpłacony w terminie.
Odpowiedzialność płatnika ma charakter osobisty i majątkowy. Majątek, z którego
odpowiada płatnik, to nie tylko ten, który istnieje w dniu powstania odpowiedzialności,
ale i nabyty po tej dacie aż do czasu wygaśnięcia zobowiązania.
Jeżeli płatnik pozostaje w związku małżeńskim, to odpowiada z majątku osobistego i
wspólnego.
Pobranie podatku w prawidłowej wysokości przez płatnika powoduje wygaśnięcie
zobowiązania podatkowego podatnika, a zatem w sytuacji nieprzekazania pobranego
podatku przez płatnika podatnik nie może ponosić odpowiedzialności.
Właściwość organu podatkowego do wydania decyzji o odpowiedzialności podatkowej
płatnika wskazuje rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005r. w sprawie
właściwości organów podatkowych. Są to organy podatkowe właściwe wg miejsca
siedziby lub zamieszkania płatnika, a jeżeli nie można go ustalić  wg miejsca
prowadzenia działalności gospodarczej.
Szczególne sankcje w tym zakresie przewidują także przepisy Kodeksu karnego
skarbowego.
Odpowiedzialność inkasenta:
Inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca
osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we
właściwym terminie organowi podatkowemu.
Inkasent odpowiada całym swoim majątkiem za pobrane,
a niewpłacone w terminie podatki (art. 30 o.p.)
Do inkasentów stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odpowiedzialności osób
pozostających w związku małżeńskim, w tym ograniczające odpowiedzialność
małżonka w przypadku ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności
majątkowej.
Inkasent, który pobranego podatku nie wpłaca w terminie na rachunek
właściwego organu podatkowego albo który nie wyznacza w wymaganym
terminie osoby, do której obowiązków należy pobieranie podatków oraz
terminowe ich wpłacanie organowi podatkowemu, lub nie zgłasza
właściwemu miejscowo organowi podatkowemu wymaganych danych tych
osób, odpowiada także na gruncie przepisów Kodeksu Karnego Skarbowego.