Fundusz Pracy
Kontrola opłacania składek
Włodzimierz Fudali
Kontrola obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy jest zagadnieniem złożonym. Prze-
pisy regulujące ten obowiązek zawarte są w licznych aktach prawnych, w tym w ustawie o pro-
mocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz w ustawie o systemie ubezpieczeń
społecznych wraz z rozporządzeniami wykonawczymi. W sytuacji ustalenia podstawy wymia-
ru składek konieczne jest również sięgnięcie do przepisów ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych oraz zasad ewidencji księgowej, określonych w ustawie o rachunkowości.
Inspektor pracy, kontrolując przestrzega - Katalog podmiotów, na których ciąży rolnicze usta la ją i opłaca ją składki na Fundusz
nie obowiązku opłacania składek na Fundusz obowiązek usta lenia i odprowadzenia składek Pracy za swoich członków, z wyjątkiem
Pracy, powinien ustalić: na Fundusz Pracy na odpowiedni rachunek tych, którzy wnieśli wkład gruntowy o po-
1) czy podmiot kontrolowany jest zobo- bankowy ZUS, określa art. 104 ust. 1 usta- wierzchni użytków rolnych większej niż 2 ha
wiązany do opłacania składek na Fundusz wy o promocji zatrudnienia. Dzielą się one przeliczeniowe.
Pracy, na 3 grupy: Spośród innych osób, o których mowa
2) jeże li tak, to czy zgłosił do Zakładu 1) pracodawców oraz inne jednostki orga- w art. 104 ust. 1 pkt 3 tej ustawy, mających
Ubezpieczeń Społecznych wymagane dane nizacyjne (pkt 1), istotne znaczenie w praktyce kontrolnej in -
mające wpływ na wymiar składek, 2) spółdzielnie rolnicze -produkcyjne, kó - spektorów pracy, należy zaliczyć osoby pro-
3) czy dokonał tego zgłoszenia w ustawo - łek rolniczych, usług rolniczych (pkt 2), wadzące pozarolniczą działalność oraz oso -
wym terminie, 3) inne osoby niż wymienione w pkt. 1 i 2, by z nimi współpracujące (art. 6 ust. 1 pkt 5
4) czy ustalił i wykazał w deklaracji ZUS podlegające obowiązkowemu ubezpiecze - ustawy o systemie ubezpieczeń).
DRA prawidłową podstawę wymiaru skła - niu emerytalnemu i rentowemu lub zaopa -
Uwaga! Nowe przepisy
dek, trzeniu emerytalnemu (pkt 3).
5) czy prawidłowo obliczył i wykazał w tej Zgodnie z art. 104 ust. 1 pkt 1 ustawy
Na mocy tzw. ustawy prorodzinnej  od 1
deklaracji należne składki, o promocji zatrudnienia pracodawcy oraz
stycznia br.  obowiązuje zwolnienie z obo -
6) czy w ustawowym terminie odprowa - inne jednostki organizacyjne ustalają i opła -
wiązku opłacania składek na Fundusz Pracy
dził wymagane składki na rachunek banko - cają składki na Fundusz Pracy m.in. za oso-
za pracowników powraca jących z urlopów ma -
wy ZUS. by:
cierzyńskich i wychowawczych. Mianowicie,
a) pozostające w stosunku pracy lub sto -
pracodawcy oraz inne jednostki organizacyj -
sunku służbowym,
Kto i za kogo płaci
ne nie opłacają składek na Fundusz Pracy
b) wykonujące pracę na podstawie umo -
za zatrudnionych pracowników powracają -
składki? wy o pracę nakładczą,
cych z urlopu macierzyńskiego, dodatkowe -
c) wykonujące pracę na podstawie umo -
go urlopu macierzyńskiego lub urlopu wycho -
wy agencyjnej lub umowy zlecenia albo in -
Ustalanie i opłacanie składek na Fundusz
wawczego w okresie 36 miesięcy począwszy
Pracy odbywa się w trybie i na zasadach prze - nej umowy o świadczenie usług, do której sto-
od pierwszego miesiąca po powrocie z urlo -
suje się przepisy kodeksu cywilnego dotyczą-
widzianych dla składek na obowiązkowe
pu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu ma-
ubezpieczenia emerytalne i rentowe, okre - ce zlecenia, oraz za osoby z nimi współpra -
cierzyńskiego lub urlopu wychowawczego
ślonych w ustawie z dnia 13 paz
dzierni - cujące.
(art. 104a ustawy o promocji zatrudnienia i in -
ka 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecz - Nadto przepis ten wymienia jeszcze do -
stytucjach rynku pracy w brzmieniu ustalo -
nych1, dalej zwanej w skrócie  ustawą o sys- datkowo pięć szczególnych grup osób, za któ-
nym ustawą z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmia-
temie ubezpieczeń , z modyfikacjami okre - re pracodawcy oraz inne jednostki organiza -
nie ustawy  kodeks pracy oraz niektórych
cyjne obowiązani są ustalać i odprowadzać
ślonymi w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004
innych ustaw, Dz. U. z 2008 r. Nr 237,
r. o promocji zatrudnienia i instytucjach ryn - składki na Fundusz Pracy.
poz. 1654).
Na podstawie art. 104 ust. 1 pkt 2 usta-
ku pracy2, dalej zwanej w skrócie  ustawą
Z kolei 1 lipca br. wejdzie w życie nowy
wy o promocji zatrudnienia spółdzielnie
o promocji zatrudnienia .
przepis, który wprowadzi zwolnienie z opła -
cania składek na Fundusz Pracy za osoby
Przepisy art. 104 ust. 1 pkt 3 lit. a  h i art. 105 ustawy o promocji za-
w wieku 50+, które były zarejestrowane ja -
trudnienia zawierają dwie grupy wyłączeń podmiotowych z obowiąz- ko bezrobotne i zostały zatrudnione, oraz
ku opłacania składek na Fundusz Pracy za określone osoby. Nale- za wszystkie osoby, które ukończyły 60 lat
(mężczyz
ni) i 55 lat (kobiety). Pracodawcy
ży zwrócić uwagę, że na mocy wymienionych przepisów obowiąz-
oraz inne jednostki organizacyjne nie będą
ku opłacania składek na FP nie mają w szczególności osoby pod-
opłacać składek na Fun dusz Pracy przez
legające ubezpieczeniu społecznemu rolników. Nie opłacają ich ta-
okres 12 miesięcy, począwszy od pierwsze-
kże zakłady aktywności zawodowej  za pracowników o znacznym
go miesiąca po zawarciu umowy o pracę,
lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. za osoby zatrudnione, które ukończy ły 50. rok
życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem
IP 4/2009
18
pozostawały w ewidencji bezrobotnych powia- czeniem emerytalnym i rentowym pierwszej łeczne i Fundusz Pracy dla osób rozpoczy -
towego urzędu pracy. Poza tym zobowiąza - osoby, nających pozarolniczą działalność gospo
-
ne podmioty będą opłacać składki na Fundusz 2) powstania obowiązku ubezpieczenia darczą. Polega ona na tym, że  stosownie
Pracy tylko za osoby, które nie osiągnę ły wie - emerytalnego i rentowego dla ubezpieczo - do art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń
ku wynoszącego co najmniej 55 lat dla kobiet nych wyłącznie zobowiązanych do płacenia  osoby rozpoczynające tę działalność mogą,
i co najmniej 60 lat dla mężczyzn (art. 104b składek na własne ubezpieczenie albo skła - pod warunkami określonymi w powyższym
ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach dek na ubezpieczenie osób z nimi współpra - przepisie, w okresie pierwszych 2 lat opła -
rynku pracy w brzmieniu ustalonym ustawą cujących. cać te składki od preferencyjnej podstawy wy -
z dnia 18 grudnia 2008 r. o zmianie powyższej miaru, wynoszącej nie mniej niż 30% mini -
ustawy oraz o zmianie niektórych innych malnego wynagrodzenia.
Podstawa wymiaru
ustaw, Dz. U. z 2009 r. Nr 6, poz. 33). Sposób ustalania podstawy wymiaru skła -
dek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe
Zgodnie z art. 104 ust. 1 ustawy o promo-
Zgłaszanie danych i Fundusz Pracy w przypadkach innych
cji zatrudnienia podstawą wymiaru składek
na Fundusz Pracy są kwoty stanowiące pod - osób określa ją stosowne przepisy art. 18 usta -
Stosownie do art. 36 ust. 1 i 2 ustawy stawę wymiaru składek na ubezpieczenia wy o systemie ubezpieczeń, np. ust. 3 okre-
o systemie ubezpieczeń każda osoba objęta emerytalne i rentowe, wynoszące w przeli - śla tę podstawę w przypadku zleceniobior -
obowiązkowymi ubezpieczeniami społeczny - czeniu na okres miesiąca co najmniej mini - ców.
mi podlega zgłoszeniu do tych ubezpie - malne wynagrodzenie za pracę4, o którym Przy usta laniu podstawy wymiaru składek
czeń. Czynności tej należy dokonać w termi - mowa w przepisach ustawy z dnia 10 paz
- na Fundusz Pra cy nie stosuje się ogranicze -
nie 7 dni od daty powstania obowiązku dziernika 2002 r. o minimalnym wynagrodze- nia rocznej podstawy wymiaru składek
ubezpieczeniowego (art. 36 ust. 4 ww. usta - niu za pracę5. Wyjątkowo, w przypadku pra - na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
wy). Pozostałe przepisy tego artykułu okre- cownika w okresie jego pierwszego roku pra - określonego w art. 19 ust. 1 ustawy o syste -
ślają szczegółowe zasady zgłaszania do ubez - cy, pu łap ten wynosi 80% wysokości minimal - mie ubezpieczeń9. Ozna cza to, że je żeli
pieczeń społecznych, w tym wskazanie osób, nego wynagrodzenia, a w przypadku osób wy - przychody pracownika liczone narastająco
na których ciąży ten obowiązek, zakres wy - konujących pracę w okresie odbywania ka - od początku roku przewyższają 30-krotność
maganych danych, tryb zgłaszania zmian ry pozbawienia wolności lub tymczasowego przeciętnego wynagrodzenia określonego
w dokonanych zgłoszeniach, a także zasady aresztowania  50 % minimalnego wynagro - w ustawie budżetowej, to od tego momentu
i terminy wyre jestrowania z ubezpieczeń spo - dzenia6. nie na licza się składek na ubezpieczenie eme -
łecznych. Szczegółowe zasady ustalania podstawy rytalne i rentowe, ale nadal nalicza się i od -
W istocie nie jest możliwe przeprowadze - wymiaru składek na ubezpieczenia emerytal - prowadza składki na Fundusz Pracy.
nie rzetelnej kontroli opłacania składek ne i rentowe ubezpieczonych będących pra- Niezależnie od wynagrodzenia za pracę
na Fundusz Pracy bez analizy danych zawar - cownikami określa rozporządzenie Mini - wypłacanego w gotówce pracownik może
tych w następujących formularzach: stra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grud - otrzymywać od pracodawcy świadczenia
1) zgłoszeniowych płatnika składek (ZUS nia 1998 r7. Z przepisów ż 1 i 2 tego rozpo- w naturze, stanowiące przychód, od którego
ZPA, ZUS ZFA, ZUS ZIPA), rządzenia wynika zasada:  wszystko, z wyjąt - na leży opłacać składki na Fundusz Pracy. Wy -
2) zgłoszeniowych osoby ubezpieczonej kiem wyszczególnionych przychodów . jątkiem od tej zasady jest wartość świadczeń
(ZUS ZUA, ZUS ZIUA, ZUS ZWUA). W przypadku pracowników podstawę wymia- rzeczowych wymienionych w ż 2 ust. 1
Wzory tych i innych formularzy, stoso - ru składek na ubezpieczenia emerytalne wspomnianego rozporządzenia MIPS z 18
wanych w systemie ubezpieczeń społecz - i rentowe, jak i składki na Fundusz Pracy grudnia 1998 r., a to:
nych, określa rozporządzenie Ministra  stanowi przychód w rozumieniu przepisów a) wynikających z przepisów bhp (pkt 6),
Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 24 czerw - o podatku dochodowym od osób fizycznych, b) ubioru służbowego (pkt 10),
ca 2008 r. osiągany u pracodawcy z tytułu zatrudnienia c) finansowanych przez pracodawcę posił-
Innym kluczowym warunkiem przepro- w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem wy- ków udostępnianych pracownikom do spoży -
wadzenia rzetelnej kontroli opłacania skła- nagrodzenia za czas niezdolności do pracy cia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu
dek jest znajomość kodów stosowanych wskutek choroby lub odosobnienia w związ -  o wartości do kwoty 190 zł miesięcznie
w formularzach ubezpieczeniowych, okre- ku z choroba zakaz
ną oraz zasiłków (art. 18 (pkt 11),
śla je załącznik nr 17 do powoła nego rozpo- ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń). d) finansowanych ze środków zakła dowe-
rządzenia. Nadto nie stanowią podstawy wymiaru tych go funduszu świadczeń socjalnych (pkt 19),
Celem ustalenia, czy podmiot kontrolowa- składek przychody wymienione w ż 2 wspo - e) korzyści materialne wynikające z ukła -
ny prawidłowo wypełnił obowiązki dotyczą - mnianego rozporządzenia. dów zbiorowych pracy, regulaminów wyna -
ce zgłoszeń, inspektor pra cy powinien porów- Z kolei podstawę wymiaru składek opła - gradzania lub przepisów o wynagradzaniu,
nać dane zawarte w formularzach zgłoszenio- canych za siebie przez ubezpieczonych pro - a polegające na uprawnieniu do zakupu
wych z danymi określonymi w umowach wadzących pozarolniczą działalność stanowi po cenach niższych niż detaliczne niektórych
o pracę oraz w umowach cywilnoprawnych zadeklarowana przez nich kwota. Nie może artykułów, przedmiotów lub usług oraz ko -
rodzących obowiązek zgłoszenia danych ona jednak być niższa od 60% prognozowa - rzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłat-
do ubezpieczeń społecznych. nego przeciętnego wynagrodzenia miesięcz - nych przejazdów środkami lokomocji
Oprócz osób objętych obowiązkowymi nego, przyjętego do ustalenia kwoty ograni- (pkt 26).
ubezpieczeniami społecznymi, zgłoszeniu czenia rocznej podstawy wymiaru składek W przypadku przekazywania pracownikom
do ZUS podlegają płatnicy składek. Stosow- na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, tych świadczeń bezpłatnie ustala się ich war-
nie do art. 43 ust. 1 ustawy o systemie ubez- przy czym składka w nowej wysokości obo - tość według zasad obliczania wartości świad-
pieczeń powinni oni spełnić ten obowiązek wiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego czeń niepieniężnych10. Sposób jej ustalania
w terminie 7 dni od daty: roku (art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubez- określają przepisy art. 11 ust. 2, 2a i 2b oraz
1) zatrudnienia pierwszego pracownika pieczeń)8. art. 12 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991
lub powstania sto sunku prawnego uzasad- Od 24 sierpnia 2005 r. obowiązuje ulga r. o podatku dochodowym od osób fizycz -
niającego objęcie obowiązkowym ubezpie- w opłacaniu składek na ubezpieczenie spo - nych11.
4/2009 IP
19
Należy zwrócić uwagę, że wynikające na FP, ponieważ kwota 1 300 zł jest wyższa imienne o wypłaconych świadczeniach i prze -
z cytowanego rozporządzenia MPiPS wyłą - niż minimalne na tę datę wynagrodzenie rwach w opłacaniu składek ZUS RSA oraz
czenia świadczeń niepieniężnych z podsta- za pracę (1 126 zł w 2008 roku). Obliczenie opłacić należne składki za dany miesiąc, nie
wy wymiaru składek na ubezpieczenia eme - należnych składek następuje od osiągnięte- póz
niej niż:
rytalne i rentowe oraz Fundusz Pracy  do - go przychodu, a nie od kwoty przeliczo- 1) do 5. dnia następnego miesiąca
tyczą jedynie pracowników (czyli osób pozo - nej: 433,33 zł x 2,45% =10,62 zł.  w przypadku jednostek sektora finansów
stających w stosunku pracy). W przypadku Przy ustalaniu obowiązku opłacania skład- publicznych,
osób zatrudnionych na podstawie umowy cy - ki na Fundusz Pracy od przychodów pracow - 2) do 10. dnia następnego miesiąca
wilnoprawnej, podlegającej obowiązkowi nika zatrudnionego na część etatu nie wol -  w przypadku osób fizycznych opłacających
ubezpieczenia społecznego, w szczególności no przeliczać przychodu z tej części etatu składki wyłącznie za siebie,
umowy zlecenia, istnieje zatem obowiązek na potencjalny przychód z pełnego etatu. Je - 3) do 15. dnia następnego miesiąca
opłacania składek od wszystkich świadczeń żeli zatem pracownik zatrudniony np. na 1/3  w odniesieniu do pozostałych płatników.
niepieniężnych, jakie dana osoba otrzymuje etatu otrzymuje wynagrodzenie w wysoko - Składkę na Fundusz Pracy opłaca się  co
w związku z wykonywaną umową12. ści 500 zł miesięcznie, to składka na Fundusz do zasady  w formie bezgotówkowej
Pracy nie jest należna. przy użyciu następujących dokumentów
Zgodnie z poglądem wyrażonym w litera - płatniczych:
Obliczanie składek
turze nie przelicza się także przychodów uzy- a) bankowego dokumentu płatniczego16,
skanych z tytułu umowy cywilnoprawnej. b) dokumentu elektronicznego  z progra -
Wysokość składki na Fundusz Pracy okre -
Przy ustalaniu obowiązku opłacenia składki mu informatycznego udostępnionego płatni-
śla ustawa budżetowa. Niezmiennie od 1999
przyjmuje się kwotę faktycznie wypłaconą. kom przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych
r. wynosi ona 2,45% podstawy wymiaru.
Może się zdarzyć  np. przy umowie zlece- (programu  Płatnik ) bądz
z oprogramowa -
Przy ustalaniu obowiązku opłacania skład-
nia  że strony ustalą inną niż miesięczna czę- nia, którego zgodność z wymaganiami okre -
ki na Fundusz Pracy uwzględnia się przychód
stotliwość wypłaty wynagrodzenia. W takim ślonymi przez ZUS została potwierdzona
w przeliczeniu na okres miesiąca. Oznacza
przypadku ewentualne na liczenie i opłacenie w drodze odpowiedniego badania  lub wy -
to, że jeżeli ubezpieczony uzyskał przychód
składki będzie miało miejsce tylko w miesią - druku z takiego programu,
tylko za część miesiąca, to należy dokonać
cach, w których dokonano wypłaty15. c) dokumentu elektronicznego z progra-
stosownych przeliczeń i dopiero na ich pod -
Jeżeli kwoty stanowiące podstawę wymia- mu informatycznego udostępnionego przez
stawie ustalić istnienie bądz
nieistnienie obo-
ru składek na ubezpieczenie emerytalne bank,
wiązku opłacania składki13. Sytuacja taka bę -
i rentowe pochodzą z różnych z
ródeł (np. d) dokumentu uzgodnionego z instytucją
dzie miała miejsce w szczególności, gdy:
od pracodawcy i innego podmiotu gospodar- obsługującą wpłaty składek (art. 47 ust. 4a
1) zatrudnienie danej osoby trwa przez
czego, w którym dana osoba dodatkowo pra - ustawy o systemie ubezpieczeń).
niepełny miesiąc z powodu rozpoczęcia lub
cuje), to  zgodnie z art. 104 ust. 3 ustawy W bankowym dokumencie płatniczym
ustania stosunku pracy w trakcie tego mie-
o promocji zatrudnienia  obowiązek opła - składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwaran -
siąca,
cania składki na Fundusz Pracy powsta je wte - towanych Świadczeń Pracowniczych (oba te
2) praca jest wykonywana przez niepełny
dy, gdy łączna kwota stanowiąca podstawę wy - rodzaje składek wpłaca się łącznie na jedno
miesiąc, gdyż przez część miesiąca ubezpie-
miaru składek na ubezpieczenia emerytalne konto prowadzone przez ZUS) w rubry -
czony pobiera wynagrodzenie za czas niezdol -
i rentowe tej osoby w każdym z miejsc pra- ce 01  nr rachunku bankowego ZUS
ności do pracy lub zasiłek chorobowy,
cy wynosi co najmniej minimalne wynagro - w dwóch pierwszych kratkach wpisuje się
3) pracownik przebywa przez część mie-
dzenie za pracę. Osoba ta ma obowiązek zło- liczbę 73, zaś w dwudziestej pierwszej krat -
siąca na urlopie bezpłatnym lub jest nieobec -
że nia oświadczenia o takich przychodach ka- ce  cyfrę 3.
ny w pracy z innych powodów i nie otrzymu -
żdemu pracodawcy lub w terenowej jedno - Celem sprawdzenia prawidłowości reali -
je za ten okres wynagrodzenia stanowiące -
stce ZUS, jeżeli sama opłaca za siebie skład - zacji obowiązków dotyczących ustalenia pod-
go podstawę wymiaru składki,
ki na ubezpieczenia społeczne. stawy wymiaru składki na Fundusz Pracy
4) ubezpieczony wykonuje pozarolniczą
Przykład: Pracownik zatrudniony w wy- oraz jej obliczenia i odprowadzenia, inspek -
działalność przez część miesiąca14.
miarze 1/4 etatu otrzymuje wynagrodzenie tor pracy powinien porównać dane zawarte
W takich przypadkach należy ustalić po -
w wysokości 800 zł miesięcznie. W grud- w wyżej podanych dokumentach rozliczenio -
tencjalny przychód stanowiący podstawę
niu 2008 r. zawarł umowę zlecenia z innym wych z danymi ujętymi w ewidencji czasu pra -
wymiaru składek na ubezpieczenie emery -
podmiotem niż ten pracodawca, za wykona- cy pracownika, zbiorczych listach wynagro -
talne i rentowe za pełny miesiąc. Jeżeli prze -
nie której otrzymał w tym miesiącu wynagro
ż- dzeń oraz imiennych kartach wynagrodzeń
liczenie to wykaże, że przychód wyniósłby co
dzenie w wysokości 900 zł. Zarówno praco- i innych świadczeń związanych z pracą.
najmniej minimalne wynagrodzenie za pra -
dawca, jak i zleceniodawca obowiązani są
cę, to od otrzymanego (a nie potencjalnego)
opłacić składki na Fundusz Pracy za tę oso-
Ewidencja księgowa
wynagrodzenia oblicza się należną składkę
bę od kwot przez siebie wypłaconych, gdyż
na Fundusz Pracy.
suma wykazanych wynagrodzeń jest wyższa
Przykład: Umowa o pracę w pełnym wy- W złożonych stanach faktycznych niezwy-
niż minimalne wynagrodzenie za pracę
miarze czasu pracy ze stałym miesięcznym kle pomocna dla inspektora pracy może oka -
(1 126 zł).
wynagrodzeniem w wysokości 1300 zł zosta- zać się ana liza ewidencji podatkowej albo ewi -
ła rozwiązana z dniem 10 listopada 2008 r. dencji księgowej, prowadzonej przez podmiot
Za przepracowaną część miesiąca (6 dni ro- Odprowadzanie składek
kontrolowany. Zdaniem autora niniejszego ar-
boczych, tj. 48 godzin pracy) pracownik otrzy- tykułu, inspektor pracy może  stosownie
mał wynagrodzenie w wysokości 433,33 zł. Stosownie do przepisu art. 47 ust. 1 usta - do uprawnienia wynikającego z art. 23 ust. 1
Gdyby pracował cały miesiąc, to dodatkowo wy o systemie ubezpieczeń płatnik składek pkt 5 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy
otrzymałby jeszcze 866,67 zł (za 12 dni ro- ma obowiązek przekazać do ZUS deklarację (zwanej da lej  ustawą o PIP )  zażądać przed -
boczych, tj. 96 godzin pracy), czyli w sumie rozliczeniową ZUS DRA, imienne raporty łożenia mu, oprócz imiennych kart (list) wy-
za pełny miesiąc 1300 zł. A zatem w tej sy- miesięczne o należnych składkach i wypła - nagrodzeń i innych świadczeń związanych
tuacji istnieje obowiązek opłacenia składki conych świadczeniach ZUS RCA, raporty zpracą17, także podatkowej księgi przychodów
IP 4/2009
20
i rozchodów albo ewidencji księgowej, prowa - za te nieprawidłowości. W przypadkach cusare tenetur). Pozostaje nadzieja, że
dzonej stosownie do obowiązku określonego mniejszej wagi może zastosować wobec przy najbliższej nowe lizacji tej ustawy rzeczo -
w art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 29 wrze- sprawcy środki oddziaływania wychowawcze- na niestosowność zostanie usunięta.
śnia 1994 r. o rachunkowości18. go, o których mowa w art. 41 Kodeksu wy- Ramy tego artyku łu pozwo li ły na ogólne tyl -
Rozchody z tytułu wynagrodzeń i innych kroczeń21.
ko zarysowanie problematyki kontroli opłaca-
świadczeń związanych z pracą ujmowane są Wyżej wskazane oraz inne nieprawidłowo - nia składek na Fundusz Pracy. Niektóre zagad -
w ko lumnie 13 podatkowej księgi przychodów ści dotyczące opłacania składek na FP
nienia zostały jedynie zasygnalizowane (np.
i rozchodów. W ewidencji księgowej podsta-  stwierdzone w zakresie właściwości rzeczo- wzajemne obowiązki informacyjne organów
wowe zdarzenia gospodarcze ujmuje się wej PIP  inspektor pracy powinien ponad - PIP i innych podmiotów publicznych), a nie-
na kontach księgi głównej, określonych to uregulować w formie wystąpienia, stosow - które pominięte. Wyda je się, że mogą one być
w zakładowym planie kont, w następujący nie do art. 11 pkt 8 ustawy o PIP.
przedmiotem odrębnych opracowań.
sposób19: W przypadku stwierdzenia naruszeń
Włodzimierz Fudali
a) zaksięgowanie wynagrodzeń brutto przepisów na inspektorze pracy ciążą też,
OIP Lublin
(lista płac): określone w art. 37 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy
Współpraca merytoryczna:
Wn  400  Koszty według rodzajów , o PIP, obowiązki powiadomienia ZUS oraz
Jarosław Cichoń
Ma  230  Rozrachunki z tytułu wynagro - urzędu kontroli skarbowej, a na okręgowym
Dep. Legalności Zatrudnienia GIP
dzeń , inspektorze pracy  w myśl art. 37 ust. 4
Przypisy
b) przekazanie pracownikowi świadczenia tej ustawy  obowiązek zawiadomienia
rzeczowego zaliczanego do podstawy wymia - starosty.
1
Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, ze zm.
ru składek na ubezpieczenia społeczne i FP: Poza tym w przypadku stwierdzenia nie -
2
Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, ze zm.
Wn 231  Pozostałe rozrachunki z pracow - opłacenia lub nieterminowego opłacenia 3
Dz. U. Nr 112, poz. 717.
4
nikami , składek na Fundusz Pracy przez jednostkę
W 2009 r. minimalne wynagrodzenie za pra -
Ma 300  Materiały albo 600  Towary , sektora finansów publicznych inspektor pra- cę wynosi 1 276 zł (M. P. Nr 55, poz. 499).
5
Dz. U. Nr 200, poz. 1679, ze zm.
c) wypłata wynagrodzenia za pracę do rąk cy ma obowiązek zawiadomienia właściwego
6
W 2009 r. kwo ty te wyno szą odpowied-
pracownika: rzecznika dyscypliny finansów publicznych.
nio: 1 020,80 zł i 638 zł.
7
Wn 230  Rozrachunki z tytułu wynagro - Nieprawidłowości te stanowią bowiem
Dz. U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.
8
dzeń ,  w myśl art. 14 pkt 3 ustawy z dnia 17 grud- Wysokość tego wynagrodzenia podaje Prezes
GUS, kwota ogłoszona na 2009 r. wynosi 3 193 zł
Ma  Kasa . nia 2004 r. o odpowiedzialności za narusze -
(M. P. z 2008 r. Nr 97, poz. 850).
Kwotę, od której należy naliczyć składki nie dyscypliny finansów publicznych22  zła -
9
W 2009 r. kwota ograniczająca roczną podsta -
na Fundusz Pracy, stanowi przychód pracow - manie tej dyscypliny. Obowiązek powiadomie -
wę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytal -
nika, czy li suma kwot (brut to) uję tych nia rzecznika wynika z art. 93 ust. 1 pkt 5 po- ne i rentowe wynosi 95 790 zł (M. P. z 2008 r.
Nr 97, poz. 850).
po stronie Wn kont 230 i 231, ponieważ skład- wyższej ustawy; a na gruncie ustawy o PIP
10
M. Jarosik, Od świadczeń niepieniężnych też
ki te opłaca się od przychodu uzyskanego przesądza o nim sformułowanie  w szczegól -
trzeba płacić składki,  Gazeta Prawna nr 201
przez pracownika. ności , zawarte w art. 37 ust. 2.
(1566)/2005 z 14 paz
dziernika 2005 r., s. 27.
11
Naliczenie składki na Fundusz Pracy ewi - Należy jeszcze zwrócić uwagę na przepis
Dz. U. z 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zm.
12
dencjonuje się następująco: art. 122 ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji za- M. Jarosik, op. cit.
13
B. Zabieglińska, Zasady opłacania składek
Wn  400  Koszty według rodzajów , trudnienia, który zawiera opis wykroczenia
na Fundusz Pracy (cz. I),  Serwis Prawno  Pra-
Ma  221  Rozrachunki  Fundusz Pracy , polegającego na udzielaniu nieprawdziwych
cowniczy , nr 13 (645)/2008, s. 23.
zaś przelew należnych kwot na rachunek wyjaśnień w zakresie danych mających 14
B. Zabieglińska, Zasady opłacania i rozlicza-
bankowy: wpływ na wymiar składek na Fundusz Pra- nia składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwaran-
towanych Świadczeń Pracowniczych,  Służba Pra-
Wn  221  Rozrachunki  Fundusz Pracy , cy albo na odmowie ich udzielenia: Kto (& )
cownicza , nr 3 (337)/2001, s. 17, 18.
Ma  130  Rachunek bankowy 20. udziela w tym zakresie nieprawdziwych wy-
15
B. Zabieglińska, Zasady opłacania skła-
Jeżeli konto 221  Rozrachunki  Fundusz jaśnień lub odmawia ich udzielenia podlega
dek& , s. 23.
Pracy wykazuje na koniec danego miesią - karze grzywny nie niższej niż 3 000 zł. Wy - 16
Wzór tego do kumentu określa rozporządze-
ca saldo po stronie Ma, to oznacza, że nale- kroczenie to dotyczyło wyjaśnień składanych nie Ministra Finansów z dnia 4 września 2003 r.
w sprawie wzoru bankowego dokumentu płatnicze-
żne składki na Fundusz Pracy nie zosta ły w ramach postępowania administracyjnego,
go należności z tytułu składek, do których pobo -
opłacone w kwocie stanowiącej to saldo. prowadzonego przez inspektorów kontro li le-
ru zobowiązany jest ZUS (Dz. U. Nr 164, poz. 1586
galności zatrudnienia, działających w ra -
ze zm.).
17
mach urzędów wojewódzkich. Zgodnie
Obowiązek prowadzenia tych dokumentów
Postępowanie
z art. 116 ust. 5 ustawy o promocji zatrud - określa ż 8 pkt 2 rozporządzenia MPiPS z dnia 28
pokontrolne
maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez
nienia w poprzednim brzmieniu kontrolowa -
pracodawców dokumentacji w sprawach związa -
ni mieli obowiązek udzielania wyjaśnień
Jeżeli w wyniku kontroli inspektor pracy nych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadze-
w sprawach objętych zakresem tych kontro-
nia akt osobowych pracownika (Dz. U. Nr 62,
stwierdzi, że zaistniałe nieprawidłowości
li. W związku z przejęciem kontroli legalno - poz. 286 ze zm.).
wyczerpują znamiona wykroczeń z art. 122
18
Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.
ści zatrudnienia przez PIP przepis ten został
ustawy o promocji zatrudnienia, w szczegól - 19
Dla potrzeb tego artykułu przyjęto, że po -
skreślony, jednak w wyniku niedopatrzenia
ności gdy:
szczególne operacje księgowe ewidencjonowane
ustawodawcy nie została uchylona analogicz -
są na następujących kontach księgi głównej: 100
1) nie dopełniono obowiązku opłacenia skła-
na część art. 122 ust. 1 pkt 2.
 Kasa , 130  Rachunek bankowy , 221  Rozra -
dek na Fundusz Pracy lub nie opłacono ich
chunki  Fundusz Pracy , 230  Rozrachunki
Aktualny stan prawny zdaje się zatem wska-
w przewidzianym przepisami terminie,
z tytułu wynagrodzeń , 231  Pozostałe rozrachun-
zywać, że art. 122 ust. 1 pkt 2 ustawy o pro-
2) nie zgłoszono wymaganych danych lub
ki z pracownikami , 300  Materiały , 400  Kosz -
mocji zatrudnienia przełamuje kardynalną za-
zgłoszono nieprawdziwe dane mające wpływ ty według rodzajów , 600  Towary .
20
sadę postępowania karnego oraz postępowa - Por. np. Z. Kołaczyk, Rachunkowość finan-
na wymiar składek na Fundusz Pracy,
sowa, Poznań 1999, s. 209 i nast.
nia w sprawach o wykroczenia mówiącą, że
to  na podstawie art. 37 ust. 1 ustawy
21
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r.  Kodeks wy-
nikt nie może być zmuszany do oskarżania i ob-
o PIP  ma obowiązek wystąpić z wnioskiem
kroczeń (Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 756 ze zm.).
winiania samego siebie (nemo se ipsum ac- 22
do sądu o ukaranie osób odpowiedzialnych
Dz. U. z 2005 r. Nr 14, poz. 114 ze zm.
4/2009 IP
21