Filologia klasyczna
1
Filologia klasyczna
Filologia klasyczna (gr.-łac. philologia classica, zamiłowanie do języków klasycznych) - gałąz
nauk
humanistycznych zajmująca się badaniem języków klasycznych dla kultury europejskiej (zwanych w skrócie po
prostu klasycznymi), to jest greki i Å‚aciny.
Filologia klasyczna zajmuje się przede wszystkim badaniem w oryginale arcydzieł literatury starożytnej (eposów
Homera, dialogów Platona, tragików greckich i rzymskich, mów Cycerona, dzieł Wergiliusza).
Pochodzenie nazwy
Termin ĆÄ…ÌżÅ‚żÂ (philologos) pojawia siÄ™ po raz pierwszy u Platona (Theatetus 146 A) i oznacza "miÅ‚oÅ›nika
naukowej dyskusji". Terminem ĆÄ…ÌżÅ‚żÂ nazywaÅ‚ siÄ™ Eratostenes, aleksandryjski uczony, zajmujÄ…cy siÄ™ m.in.
historiÄ… literatury.
Na gruncie łacińskim Cyceron określał mianem philologia studiowanie literatury (Ad Atticum II 17,1).
W przeciwieństwie do greckiej ĆążżłŻą, drugi człon nazwy omawianej nauki jest pochodzenia łacińskiego -
classicus (scil. scriptor) oznacza dosłownie autora pochodzącego z pierwszej (najbogatszej) klasy majątkowej
obywateli rzymskich (łac. classis), a więc najlepiej wykształconego, i co za tym idzie najbardziej wartościowego,
klasycznego.
Historia filologii klasycznej
Starożytna Grecja
Homer, jako "nauczyciel Grecji" (Platon, Republica 606 E) stał się, co najmniej od początków VI w. p.n.e., obiektem
różnorodnych zainteresowań Hellenów. Różne z
ródła przypisują Solonowi, Pizystratowi bądz
Likurgowi działania
mające na celu upowszechnienie znajomości eposów homeryckich, wykonywanych przez rapsodów. Krytyki
moralności Homeryckich bogów podjął się Ksenofanes z Kolofonu, który twierdził, że Homer przypisał
nieśmiertelnym to, co uchodzi za hańbiące u ludzi. Także przedstawiciele ruchu sofistycznego niejednokrotnie
wypowiadali swoje opinie na temat eposów Homera. I tak np. Protagoras uważał, że inwokacja Iliady, mająca być
modlitwą, wyraża r o z k a z, skierowany do Muzy ("o p i e w a j gniew Achillesa, bogini"), Gorgiasz natomiast
ułożył "Pochwałę Heleny", zakorzenioną w treści "Iliady".
Filologia klasyczna od Renesansu po pierwszą połowę XX wieku
Renesansowi humaniści zapoczątkowali naukową krytykę tekstu. F. A. Wolf (1759-1824), który zapoczątkował
dyskusję o autorstwie Iliady i Odysei postulował pojmowanie filologii klasycznej jako wiedzy o wszystkich
aspektach starożytności, nie tylko jej obrazu utrwalonego w tekstach. G. Hermann (1772-1848) dawał
pierwszeństwo badaniom nad tekstami, natomiast po ideał filologii klasycznej sensu lato sięgnął U. von
Wilamowitz-Moellendorff. Jego uczeń, W.Jaeger, twórca kierunku Neuhumanismus (niem. Nowy humanizm) znów
wysunął studia nad autorami na pierwsze miejsce, nie usuwając jednak z pola widzenia aspektów kultury starożytnej
jako takiej. Na gruncie nauki polskiej T. Zieliński był zwolennikiem filologii klasycznej rozumianej jako wiedza o
całym świcie starożytnym.
Filologia klasyczna
2
Przedmiot badań filologii klasycznej
Obok zagadnień czysto językowych i literackich filologia klasyczna zajmuje się praktycznie wszystkimi aspektami
historii, kultury, sztuki, wojskowości, techniki, handlu oraz zagadnieniami polityczno-socjologicznymi związanymi
z obszarem i okresem oddziaływań języków klasycznych. W ramach filologii klasycznej istnieje również kilka
specjalizacji: latynistyka, grecystyka i neolatynistyka, badająca dzieła pisarzy i filozofów nowożytnych (Erazm z
Rotterdamu, Klemens Janicki), którzy pisali po łacinie. W języku łacińskim tworzył czasami także Jan Kochanowski
i największy nowożytny poeta łaciński - Maciej Kazimierz Sarbiewski SI.
SÅ‚ynni filologowie klasyczni
Najbardziej znanymi (ale przeważnie poza swoją dziedziną) filologami klasycznymi są Fryderyk Nietzsche i Oscar
Wilde, a także J. K. Rowling i Erich Segal. Z Polaków należy wymienić Zygmunta Kubiaka, poetę Adama
Mickiewicza, Jana Kasprowicza, Jana Parandowskiego i Marka Krajewskiego.
Do najwybitniejszych filologów klasycznych należą: Isaac Casaubon, Joseph Scaliger, Julius Caesar Scaliger,
Richard Bentley, Friedrich August Wolf, Karl Lachmann, Ludwik Schwabe, A. E. Housman, Ulrich von
Wilamowitz-Moellendorff, M. L. West, a z Polaków Tadeusz Zieliński, Jan Parandowski i Tadeusz Sinko.
Polskie uczelnie wyższe kształcące filologów klasycznych
Filologię klasyczną można studiować na 10 z 19 polskich uniwersytetów. Są to:
" Uniwersytet Gdański
" Uniwersytet Jagielloński
" Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
" Uniwersytet A
ódzki
" Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
" Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
" Uniwersytet Warszawski
" Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
" Uniwersytet Wrocławski
" Uniwersytet ÅšlÄ…ski.
Uniwersytet Jagielloński prowadzi również trzyletnie studia, które podjąć można po zaliczeniu trzech pierwszych lat
na kierunku macierzystym, obejmujące tylko jeden wybrany język starożytny (do wyboru - filologia łacińska lub
grecka), zaś Uniwersytet Warszawski oferuje ścieżkę kulturową, pozwalającą połączyć studia klasyczne z
polonistycznymi. Podobne połączenie studiów oferuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ponadto od
2006 roku oferuje specjalność cywilizacja śródziemnomorska.
Bibliografia
L. Małunowiczówna, Wstęp do filologii klasycznej wraz z metodologią pracy umysłowej i naukowej, Lublin 1960
Zobacz też
" Å‚acina
" język grecki klasyczny
y
ródła i autorzy artykułu
3
y
ródła i autorzy artykułu
Filologia klasyczna y
ródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=24112025 Autorzy: AmandaBicz, Amber, Autokrata, Blanacz, Gładka, Humanista, James1989, Kameal, Maikking,
Michał Kucharski, Nemo5576, Nolik, Omnipotentia, PMG, Roo72, Sarazyn, Stefs, Tilia, Tolcia, Tremendo, Tsca, 20 anonimowych edycji
Licencja
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/