BADANIE WAAŚCIWOŚCI
WYTRZYMAAOŚCIOWYCH I
TECHNOLOGICZNYCH MAS FORMIERSKICH
I RDZENIOWYCH
Opracował: dr inż. Jerzy St. Kowalski
Kraków 2006 r
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
Dane ogólne
Stan powierzchni surowego odlewu, jego gładkość i dokładność wymiarowa
uwarunkowane są w głównej mierze zachowaniem odpowiednio wysokich własności
wytrzymałościowych i technologicznych mas formierskich.
Masa formierska stanowi przerobioną w określony sposób mieszaninę
różnych materiałów formierskich, dobranych w odpowiednim stosunku. Ilość i rodzaj
materiałów formierskich wprowadzanych do masy zależą przede wszystkim od
przeznaczenia masy, czyli od:
" rodzaju stopu,
" masy, grubości ścianki i kształtu odlewu,
" wymaganej dokładności wymiarowej,
" technologii wykonania formy.
Masy formierskie można podzielić w zależności od:
1. przeznaczenia:
na formy dla odlewów staliwnych,
na formy dla odlewów żeliwnych,
na formy dla odlewów z metali nieżelaznych,
2. zastosowania przy formowaniu:
masy formierskie
- przymodelowe,
- wypełniające,
- jednolite,
masy rdzeniowe,
3. konsystencji:
sypkie,
ciekłe,
4. stopnia zużycia:
wyjściowe,
odświeżane,
obiegowe (używane),
zużyte,
5. składu,
6. jakości.
Najwyższe wymagania stawiane są masom przymodelowym i rdzeniowym. Dotyczy
to takich właściwości, jak: ogniotrwałość, płynność, osypliwość i wytrzyma-
2
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
łość. Jedynie przepuszczalność, w przypadku mas przymodelowych, może być niższa
niż masy wypełniającej, a związane to jest z gładkością powierzchni odlewu.
Wymogi stawiane masie wypełniającej są znacznie niższe w porównaniu z
masami omawianymi powyżej. Powinna ona posiadać jedynie wyższą przepuszczalność
ze względu na konieczność odprowadzania większej ilości gazów na zewnątrz formy.
Najczęściej jako masę wypełniającą stosuje się masę obiegową, oczywiście po
odpowiedniej przeróbce.
Masa jednolita jest masą, której właściwości powinny być zbliżone do masy
przymodelowej, z tym jednak, że wymagana jest wyższa przepuszczalność.
Masa wyjściowa jest masą sporządzoną ze świeżych materiałów formierskich.
Po wybiciu gotowych odlewów z formy mamy do czynienia z masą obiegową
(używaną).
Masą odświeżaną nazywamy masę obiegową, do której dodano określoną
ilość świeżych materiałów formierskich w celu utrzymania parametrów
technologicznych i wytrzymałościowych na odpowiednim poziomie.
Podstawowym czynnikiem warunkującym zastosowanie wymienionych
rodzajów mas formierskich jest masa odlewu. Dla odlewów ciężkich i często średnich
stosuje się masy przymodelowe i wypełniające, natomiast dla większości odlewów
średnich i małych masę jednolitą.
Masę formierską sporządza się poprzez dokładne wymieszanie jej składników.
Ogólnie można stwierdzić, że mieszanie mas ma na celu ujednorodnienie składu masy.
Stwierdzenie to nie dotyczy mas syntetycznych, w których skład wchodzą: piasek
formierski, spoiwo (glina formierska) i woda. W tym przypadku, oprócz ujednolicenia
składu, mieszanie ma na celu dokładne i równomierne rozprowadzenie na powierzchni
ziarn piasku mieszaniny gliny z wodą oraz połączenie jej z powierzchnią ziarn osnowy.
Stosowane są trzy rodzaje mieszarek: skrzydłowe, łopatkowe i krążnikowe. Pierwsze
dwa typy stosowane są najczęściej do przerobu mas obiegowych, natomiast do
przygotowywania mas świeżych, szczególnie przydatnych przy sporządzaniu mas
syntetycznych. Mieszarki te realizują bowiem trzy elementarne procesy mieszania mas:
- przerzucanie,
- ugniatanie,
- rozcieranie.
Proces przerzucania ma na celu ujednorodnienie składu masy, tak aby udział
jej składników w dowolnie pobranej objętości był jednakowy. Pozostałe dwa procesy
stanowią uzupełnienie procesu przerzucania. Proces ugniatania wywołany jest
toczeniem się krążników po nawilżonej masie z jednoczesnym naciskiem
spowodowanym ciężarem krążników oraz siłą sprężyn. Rozcieranie wywołane jest
poślizgiem warstw masy z jednoczesnym obrotem ziarn. Umożliwia on równomierne
rozprowadzenie mieszaniny wodno-glinowej i połączenie jej z ziarnami osnowy
piaskowej. Na rysunku 1 przedstawiono mieszarkę krążnikowi laboratoryjną, za
pomocą której sporządzane są masy przeznaczone do badań na ćwiczeniach.
3
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
Rys. 1 Mieszarka krążnikowi laboratoryjna
Istotnym czynnikiem decydującym o właściwościach otrzymanej masy jest
czas mieszania. Masy syntetyczne wymagają dłuższego czasu mieszania, potrzebnego
do zrealizowania wszystkich procesów, o których była mowa powyżej, w porównaniu z
masami, które wymagają tylko procesu przerzucania (np. masy ciekłe). Po wymieszaniu
masy należy pozostawić w odstojnikach czas odstawania ok. 30 min.
Badanie właściwości wytrzymałościowych
Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodami i urządzeniami służącymi do
określania wybranych właściwości mas formierskich.
Podobnie jak i dla innych materiałów konstrukcyjnych określa się podstawowe
właściwości wytrzymałościowe, takie jak: wytrzymałość na ściskanie, rozciąganie,
zginanie i ścinanie. W zależności technologii formowania i odlewania do budowy formy
stosuje się różne masy formierskie (rodzaj spoiwa sposób wiązania), dlatego też
oznaczenie poszczególnych właściwości określa również charakter badanej masy. na
przykład: wytrzymałość na ściskanie masy formierskiej w stanie wilgotnym opisane
w s u
jest symbolem Rc , na sucho Rc , a masy utwardzanej chemicznie Rc . Informują o
tym indeksy górne w, s, u.
W warunkach laboratoryjnych oznaczenie wszystkich właściwości wytrzyma-
łościowych mas formierskich wykonuje się na specjalnych kształtkach, sporządzonych
za pomocą urządzenia zwanego ubijakiem laboratoryjnym oznaczonym symbolem LU,
w specjalnych foremkach. Standardowy stopień zagęszczenia masy w foremce
4
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
uzyskuje się przez trzykrotne uderzenie ciężarkiem opuszczanym z wysokości
określonej przez krzywkę ubijaka (praca zagęszczania 9,80665 [J]).
Rys. 2 Ubijak laboratoryjny LU z foremką
Sporządza się trzy rodzaje kształtek laboratoryjnych: walcowe, ósemkowe i
podłużne.
- Kształtki walcowe - Ć 50ą0,8[mm], h 50ą1[mm], stosowane do oznaczenia
wytrzymałości na ściskanie i ścinanie dla wszystkich rodzajów mas oraz
wytrzymałości na rozciąganie tylko dla mas wilgotnych,
- Kształtki ósemkowe do oznaczenia wytrzymałości na rozciągani dla mas w
stanie suchym i mas utwardzanych chemicznie,
- Kształtki podłużne do oznaczania wytrzymałości na zginanie dla
wszystkich rodzajów mas formierskich
Oznaczenie wszystkich właściwości wytrzymałościowych oprócz wytrzymałości
na zginanie w stanie wilgotnym przeprowadza się na uniwersalnym aparacie typu
LRu. Wymaga to zastosowania odpowiednich zestawów szczęk lub uchwytów,
zamontowanych w odpowiednich osiach, umożliwiających zmianę zakresu
pomiarowego w zależności wytrzymałości badanej masy formierskiej.
Przebieg ćwiczenia
Dane wejściowe:
Określić wpływ wilgotności masy formierskiej na badane parametry wytrzymałościowe.
Skład masy formierskiej (przykładowy):
5
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
- piasek formierski kwarcowy o ziarnistości 0,32/0,4/0,056
- spoiwo:
o bentonit 4%
o dekstryna 2%
- wilgotność teoretyczna (zakładana): 2, 3, 4%
Sporządzić masę formierską (czas mieszania suchych składników 6 min, po
nawilżeniu 10 min), a następnie (bez odstawania) próbki do określonych badań.
Jednocześnie należy pobrać próbki masy formierskiej do określenia wilgotności
praktycznej (tylko te dane stosować opracowując dane pomiarowe).
Pomiar wilgotności masy formierskiej
Pobrać 3 próbki sporządzonej masy formierskiej (naważki po 50 g masy -
dokładność do 0,01 g). Naważone próbki masy m metalowych pojemnikach umieścić
w suszarce laboratoryjnej (fot. 3) czas suszenia 15 min.
Rys. 3 Suszarka laboratoryjna Lap-3
yródłem ciepła są lampy promiennikowe temperatura suszenia ok. 1200C. Po
wysuszeniu próbki należy ochłodzić (w eksykatorze), a następnie zważyć. Wyniki
podstawiamy do wzoru:
W = (a b)/a *100%
gdzie:
a masa próbki przed suszeniem (wilgotnej), [g];
b masa próbki po wysuszeniu {g];
6
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
w s
Pomiar wytrzymałości na ściskanie Rc , Rc
Po sporządzeniu próbek walcowych oznaczenie tej właściwości wykonujemy
na uniwersalnym aparacie typu LRu do badania wytrzymałości mas formierskich (fot.
4). W zależności od wytrzymałości danej masy formierskiej uchwyty montujemy w
osiach odpowiadających optymalnemu zakresowi pomiarowemu.
Rys. 4 Uniwersalny aparat wytrzymałościowy typu LRu. Widoczna przystawka (szczęki) stosowana w
najwyższym zakresie pomiarowym RcIII (masy suche i utwardzane)
Charakterystyka naszej masy pozwala na stosowanie (montaż) zakresu
pomiarowego oznaczonego na aparacie symbolem RcI (zakres pomiarowy od 0 1,34
[kG/cm2]. Należy upewnić się, że skala pomiarowa, znajdująca się na górnej
powierzchni aparatu jest odpowiednio dobrana (oznaczona tym samym symbolem).
pomiar wykonujemy na co najmniej trzech próbkach. Z otrzymanych wyników
obliczamy średnią arytmetyczną. Wyniki wszystkich pomiarów zamieszczamy oraz
odpowiednie obliczenia zamieszczamy w arkuszu oceny mas formierskich (patrz
załącznik).
Rys. 5 Zamocowana próbka masy formierskiej do
badań wytrzymałości na ściskanie w stanie wilgotnym
7
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
Na rysunku 5 pokazano zamocowanie przystawki oraz ustawienie próbki
badanej masy formierskiej do określenia wytrzymałości na ściskanie w stanie
w
wilgotnym Rc .
Rys. 6 Zamontowana próbka masy formierskiej do
badań wytrzymałości na ściskanie w stanie suchym lub
utwardzonej.
Natomiast na rysunku 6 pokazano sposób zamocowania przystawki (szczęk) stosowanej
w najwyższym zakresie pomiarowym opisanym na aparacie symbolem RcIII ( zakres
pomiarowy od 0 20,1 [Kg/cm2].
Wszystkie wyniki pomiarowe należy przeliczyć na [MPa].
Badania tej właściwości w stanie suchym przeprowadzamy na identycznie
sporządzonych próbkach i wysuszonych w piecu komorowym w temperaturze 1200C, a
następnie schłodzonych w eksykatorze.
Pomiar wytrzymałości na ścinanie Rtw , Rts , Rtu
Podobnie, jak w przypadku oznaczania wytrzymałości na ściskanie, pomiar
wykonywany jest na próbkach walcowych. Oznaczanie wytrzymałości na ścinanie
wykonywane jest na tym samym aparacie (patrz rys. 4) z zastosowaniem specjalnych
podstawek (rys. 7). Dobór zakresu pomiarowego zależy od charakterystyki badanej
masy formierskiej. Zasady pomiaru, tzn.: ilość wykonanych oznaczeń oraz opracowanie
wyników, identyczne jak w przypadku oznaczania wytrzymałości na ściskanie.
Należy zawsze pamiętać o skasowaniu wskazania, po dokonaniu odczytu, a przed
wykonaniem następnego pomiaru.
Wyniki wpisywać w kartę oceny właściwości wytrzymałościowych mas
formierskich (załącznik).
8
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
Rys. 7 Pomiar wytrzymałości na ścinanie. Zasada pomiaru (po lewej), widok próbki ustawionej
do pomiaru (po prawej)
s u
Pomiar wytrzymałości na zginanie Rg , Rg
Oznaczanie wytrzymałości na zginanie mas suchych i utwardzonych wykonuje
się z wykorzystaniem uniwersalnego aparatu LRu (rys. 4). Pomiar tej właściwości
wytrzymałościowej wykonywany jest według klasycznego schematu (rys. 8).
Wymagane jest więc zastosowanie specjalnej podstawki po wyborze zakresu
pomiarowego (podobnie jak w poprzednich pomiarach). Uwaga: pamiętać o
odpowiednim doborze skali pomiarowej, zgodnej z zakresem pomiarowym i
rodzajem próby. Na rysunku 9 przedstawiono próbkę ustawioną w uniwersalnym
aparacie wytrzymałościowym LRu.
Rys. 8 Schemat pomiaru wytrzymałości na zginanie dla
mas suchych i utwardzonych
9
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
Rys. 9 Próbka ustawiona do pomiaru wytrzymałości na
zginanie
Przygotowanie próbek do badań tej właściwości jest identyczne, bez względu,
czy mamy do czynienia z masami stosowanymi przy odlewaniu na wilgotno, na sucho
czy mas utwardzanych chemicznie. Do formowania próbek przeznaczonych do badań
wytrzymałości na zginanie służą specjalne foremki dzielone (rys. 10). Napełnia się je do
wierzchu nadstawki, bez wstępnego zagęszczania. Następnie na ubijaku (rys. 11) z
zmontowaną odpowiednią stopką, zagęszcza się masę przez trzykrotne uderzenie
obciążnikiem (identycznie jak w przypadku próbek walcowych). Po zagęszczeniu ścina
się nadmiar masy wyciągając nożyk, stanowiący wyposażenie foremki. Tak
przygotowaną próbkę ustawia się na metalowej podstawce, która zapobiega
przypadkowemu zniszczeniu.
Rys. 10 Rozłożona foremka do przygotowywania próbek
do badań wytrzymałości na zginanie mas formierskich
10
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
Rys. 11 Zagęszczanie masy w próbce do oznaczania
wytrzymałości na zginanie
w
Pomiar wytrzymałości na zginanie Rg
Ze względu na to, że masy formierskie stosowane do odlewania na wilgotno, są
bardzo delikatne (posiadają niewielką wytrzymałość na zginanie) opracowano
odmienną metodykę badania tej właściwości. Zasada pomiaru przedstawiona została na
rysunku 11. na rysunku 12 pokazano urządzenie do badania wytrzymałości na zginanie
mas formierskich wilgotnych.
próbka v
aparat
Rys. 12 Zasada pomiaru wytrzymałości na zginanie mas
wilgotnych
11
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
Rys. 13 Aparat LRg do oznaczania wytrzymałości na
zginanie mas w stanie wilgotnym
Przygotowaną próbkę ustawia się na taśmie nośnej aparatu i przytrzymuje się
ją nakładką. Po włączeniu napędu taśmy kształtka wysuwa się poza krawędz aparatu i
po przekroczeniu naprężeń zginających ulega ona złamaniu. Odłamana część kształtki
(próbki spada do rynienki, wyłączając napęd aparatu. Wytrzymałość na zginanie mas w
stanie wilgotnym oblicza się wg wzoru:
2
mz
w
Rg = 0,46" [MPa]
m
gdzie:
mz masa odłamanej części próbki [kg]
m masa całkowita próbki [kg]
pomiar wykonujemy na minimum 3 próbkach dla każdej masy formierskiej.
Wyniki wpisać do karty oceny właściwości mas formierskich (załącznik). Opracowanie
wyników tak jak w przypadku poprzednich badań.
s u
Pomiar wytrzymałości na rozciąganie Rr,m , Rr,m
Podobnie jak w przypadku oznaczania wytrzymałości na zginanie sposób
oznaczania wytrzymałości na rozciąganie różni się w zależności od rodzaju badanych
mas formierskich. Dla mas stosowanych w stanie wilgotnym próbę oznaczania tej
właściwości wykonuje się na próbkach walcowych, zaformowanych w tulejkach
dzielonych. Po zaformowaniu próbki tulejkę mocuje się w specjalnym uchwycie, który
ustawia się w określony sposób na uniwersalnym aparacie LRu wybierając zakres i
skalę pomiarową. Sposób mocowania tulejki i ustawiania uchwytu pokazano na rysunku
14.
12
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
Rys. 14 Oznaczanie wytrzymałości na rozciąganie dla mas
wilgotnych
Do oznaczenia wytrzymałości na rozciąganie mas w stanie suchym i
utwardzanych chemicznie przygotowuje się tzw. próbki ósemkowe (fot. 15). Ich
formowanie odbywa się, podobnie jak w przypadku próbek do zginania, w specjalnych
dzielonych foremkach (fot. 16).
Rys. 15 Próbki ósemkowe do oznaczania wytrzymałości
na rozciąganie mas suchych i utwardzonych chemicznie
Rys. 16 Dzielona foremka do przygotowywania próbek
ósemkowych
13
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
Próbki te montuje się w uchwycie uniwersalnego aparatu LRu ustalając
jednocześnie zakres i skalę pomiarową (rys. 17)
Rys. 17 Próbka z masy suchej lub utwardzonej
chemicznie zamontowana w uchwycie aparatu LRu
Przebieg badania identyczny jak w poprzednich oznaczeniach. Wyniki badań
należy zamieścić w karcie oceny właściwości mas formierskich (załącznik).
Badanie właściwości technologicznych
Celem tegoż ćwiczenia jest zapoznanie się z metodami i urządzeniami
służącymi do określania niektórych właściwości technologicznych mas formierskich, a
mianowicie:
Przepuszczalności:
" w stanie wilgotnym Pw,
s
" w stanie suchym PP ,
u
" w stanie utwardzonym PP
Osypliwości:
" w stanie wilgotnym Sw,
" w stanie suchym Ss,
" w stanie utwardzonym Su,
14
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
Płynności Pł
Oznaczenie przepuszczalności masy formierskiej
Przepuszczalność jest to zdolność masy formierskiej do odprowadzenia gazów
z wnęki formy na zewnątrz. Do jej określenia przyjmuje się w odlewnictwie
współczynnik przepuszczalności, nazywany przepuszczalnością masy formierskiej i
opisany wzorem:
Ą#
V " h m2 ń#
P =
ó# Ą#
F " p " Pa " s
ó# Ą#
Ł# Ś#
gdzie:
m2
P przepuszczalność [ ],
Pa " s
V objętość powietrza przepływającego przez kształtkę walcową [m3],
h wysokość kształtki [m],
F powierzchnia przekroju poprzecznego kształtki walcowej [m2],
p ciśnienie powietrza pod kształtką [Pa],
- czas przepływu objętości powietrza V przez kształtkę [s].
Do oznaczenia przepuszczalności masy w stanie wilgotnym Pw pomiaru
dokonuje się na próbkach walcowych bezpośrednio po ich zaformowaniu
(zagęszczeniu) w tulejkach, a przed ich wyjęciem. Tulejkę wraz z próbką zakłada się na
głowicę aparatu pomiarowego LPiR2 (fot. 18), wybierając zakres pomiarowy poprzez
ustawienie dyszy o odpowiedniej średnicy.
Rys. 18 Aparat do oznaczania przepuszczalności mas
formierskich LPiR2.
Po założeniu tulejki z próbką na głowicę (na górze aparatu) uszczelniamy ją
15
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
opuszczając w dół suwak, umieszczony z prawej strony aparatu. Odczyt dokonujemy
na skali określonej wielkością zastosowanej dyszy. Ustawieni odpowiedniej
dyszy, a więc wybór zakresu pomiarowego, odbywa się poprzez przekręcenie głowicy,
na którą zakłada się tulejkę z próbką. Można ją ustawić w trzech położeniach,
oznaczonych:
" pionową kreską sprawdzenie ciśnienia powietrza pod dyszami,
" plamką o małej średnicy ustawienie dyszy Ć 0,5 [mm],
" plamką o dużej średnicy - ustawienie dyszy Ć 1,5 [mm].
Na skali pomiarowej manometru znajdują się trzy podziałki:
" dolna o zakresie 0 100 [mm H2O] do odczytu ciśnienia powietrza pod
badaną kształtką,
Ą# ń#
" środkowa o zakresie 1 50 10-8 ó# m2
Ą#
Pa " s
ó# Ą#
Ł# Ś#
" górna o zakresie 48 2000 10-8 Ą# m2 ń#
ó# Ą#
Pa " s
ó# Ą#
Ł# Ś#
Aparat uruchamia się przez wciśnięcie klawisza (czerwonego na przedniej
płycie), co powoduje zapalenie się lampki kontrolnej. Uruchomiona dmuchawa,
napędzana silnikiem synchronicznym, spręża powietrze do nadciśnienia 100 [mm H2O].
Przed przystąpieniem do oznaczenia należy przeprowadzić kontrolę szczelności,
ciśnienia i prawidłowości wskazań aparatu.
Oznaczenie przepuszczalności mas w stanie suchym bądz utwardzonym
chemicznie odbywa się, podobnie jak w przypadku mas wilgotnych, na próbkach
walcowych. Jednak dla tych mas próbki należy wyciągnąć z tulejki, po ich
zaformowaniu, aby poddać je procesowi suszenia lub utwardzania. Po przeprowadzeniu
tych zabiegów, próbki te umieszcza się w specjalnych tulejkach, w których należy je
uszczelnić poprzez wtłoczenie powietrza do kołnierza gumowego. Tak przygotowane
tulejki umieszcza się dopiero na głowicy aparatu pomiarowego.
Zasady pomiaru identyczne jak w przypadku poprzednich oznaczeń. Wyniki
umieścić należy w karcie oceny mas formierskich (zał. 2)
Oznaczenie osypliwości masy formierskiej
Tą właściwość technologiczną masy formierskiej nazywa się czasem
ścieralnością. Oznaczenie jej wykonuje się na próbkach walcowych, identycznych jak w
przypadku innych właściwości, za pomocą aparatu LS (fot. 19). Próbkę zważoną z
dokładnością do 0,1 [g] układa się na rolkach aparatu, a następnie włącza się
nagrzewanie (lampa promiennikowa) i napęd rolek. Wprawiają one w ruch obrotowy
próbkę, która obraca się z prędkością 1 [obr/s]. Podczas tego procesu następuje
ścieranie się zewnętrznej warstwy masy formierskiej (spada ona do szufladki). Lampa
promiennikowa nagrzewa badaną próbkę do temperatury 950C. Przed wykonaniem
oznaczenia ustawić należy programator na 300 obrotów dla masy wilgotnej i 750
16
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
obrotów dla masy suchej lub utwardzonej. Po wyłączeniu aparatu próbkę należy
ponownie zważyć. Wyniki podstawić do wzoru:
a - b
w,s,u
S = "100[%]
a
gdzie:
Sw,s,u osypliwość w stanie: w wilgotnym, s suchym, u utwardzonym,
a masa kształtki przed oznaczeniem [g],
b masa kształtki po wykonaniu oznaczenia [g].
Rys. 19 Aparat do oznaczania osypliwości LS.
Oznaczenie płynności masy formierskiej metodą H. Dietera
Metoda ta polega na pomiarze stopnia odkształcenia (różnicy wysokości)
znormalizowanej próbki walcowej, zaformowanej w tulejce, pomiędzy czwartym a
piątym uderzeniem ciężarka ubijaka (rys. 20).
Ustaloną ilość masy formierskiej zagęszczamy przez czterokrotne uderzenie
ciężarka, następnie na wałek pod uchwytem zakładamy obejmę tak, aby dotykała ona
czujnika (stopka ubijaka spoczywa na próbce). Następnie zerujemy czujnik i uderzamy
piąty raz ciężarkiem. Różnicę wysokości odczytujemy na skali czujnika z dokładnością
do 0,01 [mm]. Odczytany wynik pomiaru podstawić należy do wzoru:
Pł = 100 - 40 " x[%]
gdzie:
Pł płynność masy formierskiej [%],
x ubytek wysokości kształtki [mm]
17
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
Rys. 20 Pomiar płynności. Widoczna
objemka dotykająca czujnika
Pomiary wykonywać na co najmniej 4 próbkach dla każdej masy formierskiej.
Opracowanie sprawozdania
Sprawozdanie z ćwiczenia powinno być wykonane zgodnie ze wzorem
(załącznik) i powinno zawierać:
a. krótką charakterystykę podstawowych materiałów i mas formierskich, ze
szczególnym uwzględnieniem materiałów stosowanych do sporządzenia
badanej masy formierskiej,
b. przebieg ćwiczenia,
c. wypełnione arkusze oceny właściwości mas formierskich,
d. dyskusję wyników; podstawą do jej przeprowadzenia są wyniki obliczeń
błędu pomiaru oraz sporządzone wykresy.
Obliczenia błędu pomiaru przeprowadza się następująco (przykład):
ŁRtw
Rtw =
n
gdzie:
18
M a t e r i a ł y d y d a k t y c z n e
n ilość wykonanych prób (pomiarów)
a = 10%Rtw
b = Rtw - Rtw
max min
Po obliczeniu parametrów a i b przyrównujemy je do siebie. Jeżeli a e" b,
wówczas stwierdzamy, że pomiary zostały przeprowadzone prawidłowo, jeżeli a < b,
wtedy zachodzi konieczność powtórzenia całej serii pomiarów lub zrobienia co
najmniej dwóch dodatkowych badań. Należy jednocześnie uzasadnić powstanie błędu
pomiarowego.
19
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Wymiana ciepła i masyZestawy ćwiczeń domowych w formie zabawowej dla dzieci z bocznym skrzywieniem kręgosłupazadania 4 bilans masy 2Zaawansowane Procesy Wymiany Ciepła i MasyPercepcja masy ciała w wieku rozwojowym w ocenie dziewcząt i ich matekSekrety masyWykład 8 Równanie Zachowania Masyzadania 3 bilans masy 1Masy celulozowewięcej podobnych podstron