U ytkowanie owiec: o Smuszkowy (futerkowy)- głowa cienka i długa, garbonoso , rogi rozchodz ce si szeroko na boki,
opuszczone uszy, szyja długa i cienka, tułów w ski, słabo umi nione, w skie l d wia, ci ty zad,
" Mi sne:
poduszka tłuszczona koło ogona
o Czynniki wpływaj ce na warto mi sn (rasa, płe , wiek, ywienie, utrzymanie, liczba jagni t w
" Kombinowane:
miocie)
o Wełnisto-mi sny- szyja krótka, tułów długi, umi niony, l d wia szerokie, szeroki i zaokr glony
o Ubój (głodzenie przedubojowe, skrwawienie, ci ganie skóry)
zad, masywne i rednio długie nogi,
o Podział półtuszy (udziec, comber, antrykot, łopatka, karkówka, mostek z łopatk , szyja, gole
o Mleczno-wełnisty- du e owce, głowa długa, garbonoso , szyja długa, słabo umi nione, w ski
przednia i tylna)
tułów, umi nione l d wia, ci ty zad, długie nogi, iksowate
" Mleczne:
" Wszechstronnie u ytkowe (wełnisto-mi sno-mleczne lub wełnisto-mi sno-ko uchowe)- odporno na
o Czynniki wpływaj ce na mleczno (rasa, liczba karmionych jagni t, ywienie, wiek, stadium
warunki, owce małe, lekka głowa, szyja długa, w ski tułów, zad ci ty słabo umi niony, nogi cienkie, ywy
laktacji, kształt i zdrowotno wymion)
temperament
o Skład chemiczny mleka: woda 82,2%, tłuszcz 6,5, kazeina 4,5, albuminy i globuliny 1,2, laktoza 4,5
inne zw. organiczne 0,2, popiół 0,7%
" Wełniste:
Rasy owiec:
o Okrywa wełnista: szerstna ma 3 frakcje (najdłu sze i najgrubsze- okrywowe, redniodługie-
przej ciowe, najkrótsze i najcie sze- puchowe), runo (okrywa wełnista, ci gły wzrost, brak linienia)
" Merynos- 46,6%, Wielkopolska, Kujawy, wełnisto-mi sny, du e pole obrostu ciała, 5-5,5 kg/ 7,5-9 kg
o Budowa włosa (kora, łuska, epikutykula, egzokutykula, endokutykula, ortokora, parakora, reszta
wełny rocznie,
j dra)
" Polskie owce nizinne- 31,1%, wełnisto-mi sne:
o Typy zespołów włosowych: wełna mieszana (kosmyk sto kowy), wełna jednolita (słupek
o Corriedale- wysoka wydajno wełnista, poprawna budowa ciała, wyra ny karbik, doskonały połysk
cylindryczny, kosmyk wst gowy)
wełny, najwy sza wydajno wełny, centrum, pn-zach,
o Cechy jako ciowe wełny- grubo włosa, długo , wysadno , wytrzymało na rozerwanie,
o A
owicka- tereny nizinne, A
owicz, 5,5 kg wełny potnej
karbikowanie (włos falisty, o normalnym karbikowaniu, o zbyt wysokim karbikowaniu), barwa
o ela nie ska- niska masa ciała, du a plenno do 175%, wysoki wska nik rozrodu,
wełny, połysk, charakter wełny (wra enia dotykowe i zmysłowe)
o Uhruska- rodkowo-wschodnia, rednie osi gi
o Wła ciwo ci u ytkowe wełny (higroskopijno , ciepłochronno , odpr no , zdolno do
" Polskie owce długowełniste- 9,9%, mi sno-wełniste:
spil niania si , odporno na ogie , le przewodzi pr d)
o Pomorskie- 4,1%, Pomorze Zachodnie, wcze nie dojrzewaj ,
o Wady wełny (wada włosów nimbowych, szorstko , odsadzenia, przew enia głodowe, zbrylony
o Kamienieckie- zdrowe, odporne, Warmia, Mazury,
tłuszczopot, wełna sucha, zanieczyszczenia ro linne, spalenie wełny wydalinami, sfilcowanie,
" Inne rasy wełnisto-mi sne:
zanieczyszczenia znacznikami, ziemi i chemikaliami, magazynowanie- zwilgocenie, uszkodzenie
o Kent- 0,3%, silny połysk włókien, 5-6 kg wełny potnej, produkuj włosy k powe, wczesna
przez mole, bakterie i grzyby)
dojrzało ,
o Karbik (fala włosa wełnianego
o Leine- 0,3%, odporna na kulawk , odporna na warunki atm., wełna gruba, 4,5-5 kg/6-8kg
" Skóry:
" Owce o wełnie mieszanej:
o Jako skór: rasa, wiek, płe , zdrowie, kondycja, pory roku
o Polskie owce górskie- 3,1%, Podhale, Karpaty, wełnisto-mleczny, 50l mleka rocznie, 3-5 kg wełny,
o Konserwacja skór: suszenie lub solenie
o Wrzosówki- 1%, pn-wsch, ko uchowy, plenno do 195%, cel nawet 220%,
o Klasyfikacja skór: wielko powierzchni skóry, długo okrywy włosowej, grubo i elastyczno
" Rasy plenne- 0,3%:
mizdry
o Fryzyjskie- mleczne, 350l/laktacja, wczesna dojrzało , Dolny i Górny l sk,
o Podział skór: futrzarskie (merynosy, nizinne, długowełniste), ko uchowe (rasy mieszane), smuszki
o Fi skie- wełnisto mi sne, rednie wyniki, 2-3kg/3-4kg wełny,
(jagni ta)
o Merynosy booroola- cienka wełna, dobre cechy rozrodowe, wełniste
o Olkuska- długowełniste, plenne, Olkusz, plenno > 200%, 4kg wełny,
o Romanowskie- wełniste, bezro ne, siwa wełna, wysoki wska nik rozrodu, odporno na warunki
Typy u ytkowe owiec:
" Rasy mi sne:
o Ile de france- szybka dojrzało , Wielkopolska, Kujawy,
" Jednokierunkowe:
o Telex- Pomorze Zachodnie, masa do 130kg, dobrej jako ci wełna, plenno 160%
o Wełniste- długa w ska szyja, głowa, ci ty zad, długie suche nogi, ogon i szyja z fałdami
o Czarnogłówka mi sna- Warmia, Mazury, dobrej jako ci wełna, niska plenno ,
o Mi sny- bezro ny, szeroka masywna głowa, tułów, l d wia, beczkowaty tułów, zad szeroki i
o Suffolk- wczesna dojrzało , plenno 160%
zaokr glony, masywne nogi, bez fałd
o Berrichon du Cher- ci kie, du y temperament, ywe, płochliwe, wczesnie dojrzewaj ,
o Mleczny- w ska i długa głowa, cienka i długa szyja, tułów w ski, w skie l d wia, słabo umi nione,
o Dorset Horn- szybka dojrzało rze na, plenno 160-170%, wysoka jako mi sa,
ci ty zad, długie i cienkie nogi, rozwini te wymi
o Charolaise, hepshire- nowo ci, bardzo mi sne,
o Ko uchowy- niewielkie rozmiary, ywy temperament, rogi limakowate czarne, słabo umi nione,
" Inne:
nogi iksowate, tułów kr py, cienka szyja, zad ci ty, niepofałdowana skóra, krótki ogon
o Owce pogórza- długowełniste, mleczno-wełniste, Pogórze Karpackie, Przedgórze Sudeckie
o Lincolny- plenne.
Poj cia: o Kiszonki z zielonek " Policzek
o Kiszonki z li ci buraczanych
" Zausznica
" Dojrzało płciowa- 5-8 miesi cy (w zale no ci od ywienia)
o Kiszonka z kukurydzy
" Otwór nosowy
" Dojrzało rozpłodowa- 7-10 miesi cy, najlepiej 18 miesi cy (w zale no ci od ywienia), 75% masy
o Marchew
" Dziób
dorosłej owcy
o Buraki pastewne
" Dzwonek
" Stanówka- zorganizowany proces rozpłodu owiec. Trwa 1-3 cykli trwaj cych po 17 dni (50 dni).
o Buraki półcukrowe
" Grzywa
" Osesek- młode jagni ss ce mleko z piersi
o Brukiew
" Grzbiet
" Jagni - młoda owca
o Ziemniaki
" Wole
" Strzy a- wełna owcza uzyskana przez strzy enie ywych owiec o Wysłodki
" Pier
" Rendement- wydatek czystego włókna wełnianego o Wywar ziemniaczany
" Udo
o Pulpa ziemniaczana
" Skok
o Wytłoczyny owocowo-warzywne
" Ostroga
o Młóto
Rodzaje krycia:
" Brzuch
o Susze przemysłowe
" Skrzydło
" Kontrolowane o Ziarno owsa
" Siodło
o Naturalne z r ki- wysterylizowany tryk probier (szukarek) szuka grzej cych si owiec, krycie o J czmie
" Ogon
trykiem rozpłodowym (50-60 maciorek na stanówk , 2-3 dziennie) o Kukurydza
o Sztuczne- nasienie jednego tryka na 1000 maciorek o Po lady
" Nie kontrolowane: o Nasiona str czkowe
o System haremowy- 1 tryk na 20-30 maciorek o Otr by
Pokrój kury:
o Wolny- wszystkie tryki i maciorki (ok. 25 maciorek na 1 tryka) o M czki
" Grzebie
o Sól pastewna
" Otwór uszny
" Policzek
Ci a i poród
" Zausznica
Ko ci kury:
Ci a trwa 144-152 dni. Owca ma bardzo silny instynkt stadny i nie powinno si jej izolowa na czas porodu. Jest
" Otwór nosowy
wtedy znacznie spokojniejsza. Przed porodem: nabrzmiały srom, luz, siara, niespokojna, nie szuka paszy, szuka " Czaszka
" Dziób
miejsca.
" Kr gi szyjne
" Dzwonek
" Kr gi piersiowe
" Gardło
" Ko l d wiowo-krzy owa
" Grzbiet
Wychów osesków " opó niony- popastwiskowy- 10 miesi cy " Kr gi ogonowe
" Wole
" opas owiec dorosłych- opasanie dorosłych " Obojczyk
" Pier
" okres wydzielania siary
wybrakowanych owiec po kilkuletnim " A
opatka
" Bok
" okres rozdajania maciorek
u ytkowaniu rozpłodowym " Mostek
" Udo
" karmienie z butelki (gdy nie ma karmicielki)
" Grzebie mostka
" Skok
" obcinanie ogonków (1-2 tydzie ycia)
" Ramieniowa
" Brzuch
" kastracja tryczków
ywienie owiec: " Promieniowa
" Skrzydło
" A
okciowa
" Poduszka
" Letnie:
" Palce ko czyny piersiowej
" Ogon
o Pastwiska trwałe, krótkotrwałe,
Wychów jagni t:
" Udowa
przemienne, przygodne, okoliczno ciowe,
" Strzałkowa
" pastwiskowy- tani, prosty i naturalny
o Zielonka koszona
" Piszczelowa
" dokarmianie mieszankami pełnoporcjowymi Formy grzebienia:
o Siano
" ródstopie
o Słoma
" Pojedynczy
" Palce ko czyny miedniczej
o Sól pastewna
" Ró yczkowe (2 rodzaje)
Tucz jagni t na rze : " Zimowe:
" Groszkowy
o Siano
" Orzeszkowy
" tucz szybki lub mleczny- cel: jagni 35kg w
Pokrój koguta:
o Słoma
wieku 3,5-4,5 miesi ca
o Odpady omłotowe
" Grzebie
" intensywny- przedłu ony- 45kg 6-7 mieci cy
o Sianokiszonki
" Otwór uszny
Kierunki u ytkowania kur: Systemy ywienia kur: " Mleko odtłuszczone
" Odpady mleczarskie (twaróg serwatka)
" Nie ne- jak najwi cej jaj uzyskanych równomiernie w ci gu roku " Dawkowany- pasza dawkowana wg norm
" M czka rybna
" Mi sne- głównie tucz młodego drobiu " Karmienie do woli- stale dost pna mieszanka
" M czki mi sna i mi sno-kostna
pasz w karmidłach
" Kombinowany- odmierzone dawki paszy, stale
dost pne mieszanki przemysłowe
Typy u ytkowe kur.
Na zdolno wyl gow wpływaj :
" Typ lekki- nie ny: sylwetka trójk tna, najmniejsza masa ciała (z wyj tkiem kur karłowatych), waga koguta i
" Warunki hodowlane:
kury w 20 tygodniu, wcze nie osi gaj dojrzało , wyeliminowanie kwoczenia (aby kura nie chciała
Pasze:
o Stan zdrowia stada,
piskl t), rasa Leghorn (białe pierze bez pigmentu, czerwony pojedynczy grzebie , czerwone policzki,
o Liczebno kogutów,
dzwonki pojedyncze, pomarszczona t czówka, skoki/nó ki nieopierzone barwy ółtawej, pierwsze jaja ok. " Pszenica
o ywienie niosek,
150 dnia, nie no 250-300 jaj), rasa Minorka (kury czarne, grzebie pojedynczy czerwony, zausznice białe
" Kukurydza
o Pochodzenie jaja,
kształtu migdałków, sylwetka podobna do leghorna ale s nieco ci sze, nie no ok. 200 jaj),
" J czmie
o Warunki w pomieszczeniach,
" Typ ogólnou ytkowy: sylwetka prostok tna, białe soczyste mi so, dobre jajka, wolniejszy wzrost, wi ksze
" Owies
" Budowa jaja:
zu ycie paszy, pó niejsze opierzenie, grzebie pojedynczy, zausznice okr głe czerwonej barwy, rasa
" Pszen yto
o Jako tre ci, czyli białka i ółtka,
Zielononó ka kuropatwiana (ubarwienie piór- koguty czarne z zielonym metalicznym połyskiem na piersi,
" yto
" Warunki przechowywania:
brzuchu i udach; barwa jaskrowo pomara czowa; skrzydła maj jaki tam połysk, długie sterówki, skoki
" ruta sojowa
o Maksymalnie 7 dni,
nieopierzone barwy zielonkawej, grzebie pojedynczy, policzki i zausznice czerwone, dojrzało 160-180
" ruta poekstrakcyjna rzepakowa
o Ostrym ko cem do góry,
dni, waga, nie no 150-190 jaj, zielonkawa skorupka), rasa ółtonó ka kuropatwiana (pióra ubarwione jak
" Dro d e pastewne
o Temperatura max. 17oC
u zielonó ki, nó ki zielonkawe nieopierzone, czerwony pojedynczy grzebie , policzki i zausznice,
" Ziemniaki
" Odpowiednie transportowanie jaj
dojrzało , nie no 170-180 jaj rocznie, kremowe zabarwienie skorupki), rasa New Hempshire (ubarwienie
" Płatki ziemniaczane
brunatno ółtawe, grzywa i siodło barwy ółtej, sterówki i lotki ciemnobr zowe, grzebie pojedynczy
" Marchew czerwona
redniej wielko ci czerwony, skoki ółte, rosn szybko), rasa Sussex (upierzenie gronostajowe z czarnymi
" Zielonki
obrze ami, skóra nieopierzona, grzebie pojedynczy redniej wielko ci czerwony, t czówka czerwono
brunatna do pomara czowej, nie no 160 jaj rocznie), rasa White rock (upierzenie białe, tułów
zaokr glony, nisko osadzona na nogach, zausznice i policzki czerwone, t czówka cielista, skoki
Zwracamy uwag na:
nieopierzone ółte, nie no roczna 150-160 jaj),
" wie o (sprawdzana przez prze wietlanie, wielko komory powietrznej, nieruchoma komora powietrzna
" Typ ci ki (mi sny): rasa Dominant White Cornish (genotypy bojowców, leghorna, Sussex, white rock,
umieszczona w t pym ko cu, stopie widoczno ci ółtka poło onego centralnie bez ciał obcych i plam
rodent light red, białe upierzenie, grube nieopierzone ółte skoki, grzebie groszkowy, policzki i zausznice
krwistych),
czerwone, silna budowa ciała, szeroka klatka piersiowa, rozwini te mi nie piersiowe, masa, pó no
dojrzewaj 210 dni, nioski mog znosi jajka 100-110 jaj rocznie) " Stan skorupy (mycie jest szkodliwe gdy zmywa si powłok mucynow chroni c przed bakteriami,
wirusami, grzybami itp.),
" Masa (powinna wynosi 54-65 g.),
" Kształt (powinien by wydłu ony, kulisty, skorupa jaj nie mo e by uszkodzona, odpowiednia dobrze
Budowa jaja: Dojrzało płciowa:
wykształcona skorupka bez zgrubie i niepomarszczona),
" ółtko jasne " Lekkie- 160 dni
" Budowa.
" ółtko ciemne " Ci kie- 180 dni
" Błona witelinowa " Koguty- 12 tygodni (rozpłodowa pó niej)
" Chalazy
Wyl g naturalny jest uzale niony od okresowego kwoczenia kur. Na jedn kwok -nasadk wybiera si kwok 2-3
" Warstwa białka płynnego wewn trznego
letni o spokojnym temperamencie. Kwok nale y odrobaczy . Pod kur podkłada si 13-18 jaj kurzych, 8-12
" Warstwa białka strukturotwórczego
Mierniki nie no ci:
kaczych, 6-8 g sich. Jaj przeznaczony do wyl gu musz by uło one w gnie dzie w jednej warstwie. Dno gniazda
" Warstwa białka płynnego zewn trznego
wykłada si słom lub sianem. Kwok karmi si raz dziennie. Czyta woda dostarczana na bie co. Na kilka dni
" Wiek dojrzewania płciowego,
" Komora powietrzna przed planowanym wyl giem trzeba zmieni w gnie dzie ciółk gdy kwoka wychodzi je . Wyl g kurcz t trwa 21
" Tempo nie no ci pocz tkowej,
" Błona białkowa dni.
" Wydajno nie na,
" Błona podskorupowa
" Masa jaj,
" Kutikula
L gi sztuczne s prowadzone na wi ksz skal . W okresie inkubacji rozwijaj cy si zarodek musi mie zapewnion
stał temperatur , odpowiedni wilgotno i odpowiedni wymian gazow . Temperatura 37,8-38,2oC. Temperatura
odbiegaj ca od optymalnej powoduje gorsze wyniki wyl gu. Przez pierwsze 18 dni utrzymujemy wilgotno 55-
65% natomiast w ostatnich 3 dniach wilgotno wzrasta 80-85%. Niska wilgotno prowadzi do nadmiernego
odparowania wody z jaj, zag szczenie ółtka i wykorzystanie składników od ywczych. Rozwijaj cy si zarodek
pobiera du o tlenu a wydala CO2. Tlenu powinno by 21%, Co2- 0,4%. W pierwszych 17 dniach zmieniamy
poło enie o 45o aby zarodek nie przesychał do błony obiałkowej. Budowa aparatu i cz ci składowe: skrzynia, półki
na jaja, urz dzenie do obracania jaj, grzejniki, termoregulatory, instalacja elektryczna, urz dzenia alarmowe,
przyrz dy pomiarowe (termometry- temperatura, higrometry- wilgotno ).
Charakterystyka zdrowego kurcz cia: Chore kurcz ta:
" Suchy, " Odchylona głowa,
" Błyszcz ce oczy, " Dodatkowe cz ci ciała,
" G sty puch, " Brak lub nierozwini te cz ci ciała,
" Stabilne trzymanie si na nogach. " Niewła ciwie rozwini ty p cherzyk ółciowy,
Systemy u ytkowania nie nego:
" Ekstensywny- 100 niosek, naturalny, nieograniczone wybiegi,
" Półintensywny- 1000-2000 niosek, ograniczone wybiegi + pomieszczenia,
" Intensywny- nowoczesny, du e stada, pomieszczenia, do kilkudziesi ciu tysi cy, system regulacji wiatła.
Systemy chowu brojlerów:
" Półintensywny- ferma utrzymuj ca niewielkie stada drobiu, polega na tym, e kurcz ta chowane w
pomieszczeniach mog korzysta z ograniczonych wybiegów, jest stosowana ciółka (słoma, wióry), obsada
na 1m2 = 20 piskl t; poidła bli ej grzejników, karmidła
" Intensywny- bez wybiegu, brojlery, regulacja wiatła, ywienie- odpowiednie składniki pokarmowe
dostosowane do wieku, 1dzie -8tydzie :szybkie tempo wzrostu, odpowiednie dawki; 8-21tydzie : ywienie
ograniczone, wczesne rozpocz cie nie no ci.
Wyposa enie kurnika:
" Grz dy
" Gniazda zatrzaskowe
" Gniazda otwarte
" Karmidła
" Koryta do mieszanki wilgotnej
" Poidła