1.Zalety i wady łożysk ślizgowych:
Zalety łożysk ślizgowych:
małe wymiary poprzeczne;
duża żywotność (przy zapewnieniu tarcia płynnego);
cichobieżność i tłumienie drgań;
wygodny montaż (szczególnie łożysk dzielonych);
mały koszt.
Wady łożysk ślizgowych:
duży opór tarcia przy rozruchu;
duża wrażliwość na warunki smarowania;
duże wymiary wzdłużne;
kłopotliwa naprawa.
2.Budowa i klasyfikacja łożysk śligowych:
Zależnie od kierunku obciążeń rozróżniamy:
łożyska ślizgowe poprzeczne (rys. a);
łożyska ślizgowe wzdłużne (rys. b);
łożyska ślizgowe poprzeczno-wzdłużne.
W zależności od sposobu podawania smaru rozróżnia się łożyska:
samosmarujące, nie wymagające w całym okresie swojego użytkowania wymiany i
dostarczania smaru, wykonywane z materiałów porowatych nasyconych smarem, który jest
wyciskany z porów w trakcie eksploatacji i wypełnia szczelinę smarną;
hydrostatyczne (aerostatyczne), w których warstwa nośna smaru (gazu) jest podawana pod
ciśnieniem;
hydrodynamiczne (aerodynamiczne), w których warstwa nośna smaru (gazu) powstaje na
skutek ruchu obrotowego czopa względem panwi i wzajemnego poślizgu między ich
powierzchniami ślizgowymi.
3.Wykres Herseya:
W obszarze I nie może powstać ciągły film smarny bądz
ze względu na duże obciążenie, bądz

maÅ‚y iloczyn ·v. Mamy tu do czynienia z tarciem granicznym.
W obszarze II film smarny częściowo przenosi obciążenie, jednakże jest on stosunkowo cienki i
część obciążenia jest przenoszona przez warstwy graniczne. Jest to zakres tarcia lub
smarowania mieszanego.
W obszarze III formuje się nieprzerwany film smarny. Odpowiada to minimum oporów ruchu,
które wzrastają jednak w miarę wzrostu prędkości i lepkości.
4.Kryteria wyznaczania nośności łożysk:
Jako nośność łożyska przyjmuje się taką wielkość obciążenia, której przekroczenie powoduje:
wzrost temperatury łożyska aż do wartości granicznej dla stosowanego oleju lub stopu
łożyskowego panewki;
wzrost oporów ruchu, co jest spowodowane objawami smarowania mieszanego, czemu
odpowiada osiągnięcie granicznej wartości liczby Herseya.
Pierwsze kryterium nośności dotyczy łożysk pracujących w zakresie dużych prędkości, drugie  w
zakresie mniejszych prędkości, a dużych obciążeń.
5.Rodzaje tarcia w łożysku śligowym;
Tarcie ślizgowe pomiędzy panwią łożyska a czopem wału zależy od:
materiałów współpracujących;
chropowatości powierzchni współpracujących;
rodzaju smarowania;
sił nacisku.
Rodzaje tarcia:
suche  współpracujące powierzchnie nie są smarowane;
 płynne  gdy między powierzchniami czopa i panwi stale występuje warstewka smaru;
mieszane  przy którym powierzchnie współpracujące częściowo stykają się (głównie
wierzchołkami nierówności), zaś na pozostałym obszarze są rozdzielone warstewką smaru.
W łożyskach ślizgowych zawsze dąży się do uzyskania tarcia płynnego, w przeciwnym razie
ulegają one szybkiemu zużyciu i muszą być zastąpione łożyskami tocznymi. W praktyce
uzyskuje się najczęściej tarcie mieszane.
6.Zadania smaru i rodzaje smarów stosowanych w łożyskach ślizgowych:
Podstawowe zadania smaru:
zmniejszenie oporów tarcia;
zmniejszenie zużycia łożysk;
zabezpieczenie przed zatarciem i ścieraniem;
chłodzenie.
Podstawowe cechy smaru:
lepkość;
smarowność;
temperatura krzepnięcia i zapłonu;
temperatura kroplenia;
odporność na starzenie się.
Rodzaje smarów:
stałe  grafit, dwusiarczek molibdenu, talk (stosowany w postaci proszku).
plastyczne  stosowany do łożysk wolnobieżnych lub pracujących okresowo, gdy zachodzi
obawa zatarcia. Zasadnicza cecha tych smarów to temperatura kroplenia.
ciekłe  dzielimy na:
 oleje mineralne  (z ropy naftowej) zależnie od lepkości: wrzecionowe, maszynowe,
cylindryczne;
 oleje silnikowe (syntetyczne)  duża temperatura zapłonu, niska temperatura
krzepnięcia, duży wskaz
nik lepkości.
7.Materiały stosowane do budowy łożysk ślizgowych:
Materiały te powinny spełniać następujące warunki:
odporność na ścieranie i zatarcie (nieniszczenie wału);
mały współczynnik tarcia i dobre powiązanie z panewką;
Å‚atwe docieranie siÄ™;
duża wytrzymałość pozwalająca na stosowanie dużych nacisków powierzchniowych;
duża odporność chemiczna na oddziaływanie ośrodka, oraz podwyższonej temperatury;
odporność na ścieranie i zatarcie (nieniszczenie wału);
 duża podatność i duże odkształcenia plastyczne (zabezpieczające przed spiętrzeniem
nacisków);
dobre przewodnictwo cieplne;
mały współczynnik rozszerzalności cieplnej;
dobre własności odlewnicze;
dobra obrabialność;
duża przyczepność do powierzchni panewki;
niska cena i łatwość nabycia
Do najczęściej stosowanych materiałów stosowanych na panwie łożysk zalicza się stopy cynowe,
zwane babbitami o składzie 89% Sn, 8% Sb i 3% Cu lub zbliżonym. Stopy te odznaczają się
bardzo dobrymi własnościami ślizgowymi, dobrą odkształcalnością, odpornością na zatarcie i
odpornością na korozję. Podobne własności mają stopy ołowiowe, które są nieco miększe ale
tańsze. Do innych materiałów stosowanych na łożyska należą:
brązy odlewnicze  cynowe i ołowiowe - duża twardość i wytrzymałość zmęczeniowa, stosowane
gdy własności wytrzymałościowe są ważniejsze od ślizgowych;
mosiądz  ma niższą wytrzymałość ale lepszą odporność na pracę w podwyższonej temperaturze;
stopy aluminium  z miedzią niklem i krzemem. Ich wadą jest duża rozszerzalność cieplna;
żeliwa  stosowane rzadziej ze względu na dużą twardość i małą odkształcalność.
Jeżeli smarowanie łożysk jest bardzo utrudnione lub ze względu na warunki pracy należy go
uniknąć, stosuje się panewki z materiałów porowatych. Najczęściej są to tuleje prasowane,
spiekane i nasycane olejem. Po rozgrzaniu łożyska smar wypływa na powierzchnię panwi, a
po obniżeniu temperatury cofa się w głąb porów.
Poza stopami metali, stosuje się również inne materiały takie jak twarde drewno, tworzywa
sztuczne, grafit, szkło (mechanizmy precyzyjne).
8.Dobór i optymalizacja wymiarów łożysk ślizgowego metoda Mullera
9.Warunki zapewnienia tarcia plynnego w łożyskach ślizgowych hydrodynamicznych
10.Budowa łożyska tocznego(materiały, funkcje poszczególnych elementów)
ocznego(materiały, funkcje poszczególnych elementów)
ocznego(materiały, funkcje poszczególnych elementów)
Bieżnie przenoszące obciążenie w głównym kierunku działania łożyska nazywane są
Bieżnie przenoszące obciążenie w głównym kierunku działania łożyska nazywane są
Bieżnie przenoszące obciążenie w głównym kierunku działania łożyska nazywane są
bieżniami głównymi, prowadzące zaś element toczny lub przenoszące obciążenie w
bieżniami głównymi, prowadzące zaś element toczny lub przenoszące obciążenie w
bieżniami głównymi, prowadzące zaś element toczny lub przenoszące obciążenie w
kierunku innym niż główny nazywane są bieżniami pomocniczymi. Pierścień
kierunku innym niż główny nazywane są bieżniami pomocniczymi. Pierścień
zewnętrzny osadzony jest w oprawie, a wewnętrzny na wale maszyny.
zewnętrzny osadzony jest w oprawie, a wewnętrzny na wale maszyny.
zewnętrzny osadzony jest w oprawie, a wewnętrzny na wale maszyny.
Między pierścieniami znajdują się ujęte koszykiem elementy toczne. Zadaniem
Między pierścieniami znajdują się ujęte koszykiem elementy toczne. Zadaniem
Między pierścieniami znajdują się ujęte koszykiem elementy toczne. Zadaniem
koszyka jest oddzielenie elementów tocznych w celu uniknięcia ich wzajemnego
koszyka jest oddzielenie elementów tocznych w celu uniknięcia ich wzajemnego
koszyka jest oddzielenie elementów tocznych w celu uniknięcia ich wzajemnego
tarcia, równomierne ich rozmieszczenie na obwodzie łożyska oraz ewentualne
cia, równomierne ich rozmieszczenie na obwodzie łożyska oraz ewentualne
cia, równomierne ich rozmieszczenie na obwodzie łożyska oraz ewentualne
prowadzenie. Innym bardzo ważnym jego zadaniem jest utrzymanie łożyska jako
prowadzenie. Innym bardzo ważnym jego zadaniem jest utrzymanie łożyska jako
prowadzenie. Innym bardzo ważnym jego zadaniem jest utrzymanie łożyska jako
zwartej całości, z wyjątkiem łożysk rozłącznych, jak np. stożkowe i walcowe. Jednak
zwartej całości, z wyjątkiem łożysk rozłącznych, jak np. stożkowe i walcowe. Jednak
zwartej całości, z wyjątkiem łożysk rozłącznych, jak np. stożkowe i walcowe. Jednak
nawet w tych przypadkach koszyk utrzymuje części toczne i jeden pierścień jako
nawet w tych przypadkach koszyk utrzymuje części toczne i jeden pierścień jako
nierozłączny zespół.
Pierścienie i części toczne łożysk są wykonywane ze specjalnej stali chromowej
Pierścienie i części toczne łożysk są wykonywane ze specjalnej stali chromowej
Pierścienie i części toczne łożysk są wykonywane ze specjalnej stali chromowej
A
H15 lub A
H15SG (wg PN 84041) charakteryzującej się wysoką czystością. Dla
A
H15 lub A
H15SG (wg PN-75/H-84041) charakteryzującej się wysoką czystością. Dla
specjalnych zastosowań, gdzie jest wymagana duża niezawodność pracy łożysk,
specjalnych zastosowań, gdzie jest wymagana duża niezawodność pracy łożysk,
pierścienie i części toczne wykonuje się ze stali pochodzącej z wytopu próżniowego
pierścienie i części toczne wykonuje się ze stali pochodzącej z wytopu próżniowego
pierścienie i części toczne wykonuje się ze stali pochodzącej z wytopu próżniowego
lub z elektrożużlowego o jeszcze wyższych parametrach czystości..
lub z elektrożużlowego o jeszcze wyższych parametrach czystości..
lub z elektrożużlowego o jeszcze wyższych parametrach czystości..
11.Rodzaje łożysk tocznych(podział):
Rodzaje łożysk tocznych(podział):
Rodzaje 
Ze względu na części toczne:
względu na części toczne:
- kulkowe, walcowe, igiełkowe, stożkowe, baryłkowe
kulkowe, walcowe, igiełkowe, stożkowe, baryłkowe
Ze względu na możliwość wzajemnego wychylenia się pierścieni:
Ze względu na możliwość wzajemnego wychylenia się pierścieni:
- zwykłe, wachliwe, samonastawne
zwykłe, wachliwe, samonastawne
Ze względu na ilość rzędów części tocznych:
Ze względu na ilość rzędów części tocznych:
- jednorzędowe, dwurzędowe, wielorzędowe
jednorzędowe, dwurzędowe, wielorzędowe
Ze względu na ilość rzędów części tocznych:
Ze względu na ilość rzędów części tocznych:
- jednokierunkowe, jednokierunkowe samonastawne, dwukierunkowe, kÄ…towe
jednokierunkowe, jednokierunkowe samonastawne, dwukierunkowe, kÄ…towe
jednokierunkowe, jednokierunkowe samonastawne, dwukierunkowe, kÄ…towe
dwurzędowe, baryłkowe z koszykiem blaszanym, baryłkowe z koszykiem masywnym
dwurzędowe, baryłkowe z koszykiem blaszanym, baryłkowe z koszykiem masywnym
dwurzędowe, baryłkowe z koszykiem blaszanym, baryłkowe z koszykiem masywnym
Ze względu na wartość nominalnego kąta działania promieniowe (poprzeczne) o kącie
Ze względu na wartość nominalnego kąta działania przeczne) o kącie
dziaÅ‚ania 0° d" að < 45° að < 90°
aðosiowe (wzdÅ‚użne) o kÄ…cie dziaÅ‚ania 45° d" að <
-skośne, są to łożyska promieniowe, które do poprawnej pracy wymagają osiowego
skośne, są to łożyska promieniowe, które do poprawnej pracy wymagają osiowego
skośne, są to łożyska promieniowe, które do poprawnej pracy wymagają osiowego
podparcia pierścieni
12.Równanie trwałości łożysk tocznych rozklad trwałośći zmęcze
12.Równanie trwałości łożysk tocznych rozklad trwałośći zmęczeniowej
13. Rownanie obciążenia lożyska tocznego
13. Rownanie obciążenia lożyska tocznego
Obciążenie równoważne 

Obciążenia równoważne oblicza się wg ogólnego wzoru:
Obciążenia równoważne oblicza się wg ogólnego wzoru:
Po = Xo"Fr +Y"Fa
w którym:
P0  obciążenie równoważne statystyczne w daN
obciążenie równoważne statystyczne w daN
Fr  składowa promieniowa obciążenia w daN ,
składowa promieniowa obciążenia w daN ,
Fa - składowa osiowa obciążenia w daN ,
składowa osiowa obciążenia w daN ,
X  współczynnik obciążenia promieniowego,
współczynnik obciążenia promieniowego,
Y - współczynnik obciążenia osiowego.
współczynnik obciążenia osiowego.
14. Definicje: nośności ruchomej, nośności spoczynkowej i twałośći nominalnej łożysk tocznych
14. Definicje: nośności ruchomej, nośności spoczynkowej i twałośći nominalnej łożysk tocznych
14. Definicje: nośności ruchomej, nośności spoczynkowej i twałośći nominalnej łożysk tocznych
Nośność ruchowa łożyska (oznaczona symbolem C) odnosi się do łożyska, w którym
łożyska (oznaczona symbolem C) odnosi się do łożyska, w którym
łożyska (oznaczona symbolem C) odnosi się do łożyska, w którym
pierścienie obracają się względem siebie i są poddane pewnemu obciążeniu. Nośność
pierścienie obracają się względem siebie i są poddane pewnemu obciążeniu. Nośność
pierścienie obracają się względem siebie i są poddane pewnemu obciążeniu. Nośność
ruchowa łożyska jest to wyrażona w niutonach, wartość obciążenia, przy którym
ruchowa łożyska jest to wyrażona w niutonach, wartość obciążenia, przy którym
ruchowa łożyska jest to wyrażona w niutonach, wartość obciążenia, przy którym
łożysko osiągnie trwałość równą 1 mln obrotów. W przypadku łożysk poprzecznych i
łożysko osiągnie trwałość równą 1 mln obrotów. W przypadku łożysk poprzecznych i
skośnych, obciążenie powinno być stałe i działać w płaszczyz
nie prostopadłej do osi.
Dla łożysk wzdłużnych kierunek stałego obciążenia powinien być wzdłuż osi.
Nośność spoczynkowa łożyska (oznaczona symbolem Co) jest obliczana na podstawie
dokumentu R76 i odnosi się do łożysk, które obracają się bardzo wolno (do 10
obr/min) lub wychylajÄ… siÄ™ w niewielkich granicach. W tych przypadkach nie zachodzi
zmęczeniowe zużycie powierzchni pracujących, a dopuszczalne obciążenie łożyska
jest ograniczone wielkością wywołanego odkształcenia plastycznego w miejscach
styku części tocznych z bieżniami. Pod pojęciem nośności spoczynkowej należy
rozumieć takie obciążenie, które wywołuje łączne odkształcenie plastyczne
stykających się powierzchni równe 0,0001 średnicy części tocznej. W przypadku
łożysk poprzecznych i skośnych, obciążenie to powinno działać statycznie i ściśle
prostopadle do osi.
Trwałość nominalna łożyska lub L10 (jak zdefiniowano w normie ISO i ABMA) to trwałość,
którą powinno osiągnąć lub przekroczyć 90% wystarczająco dużej grupy pozornie
jednakowych łożysk. Mediana trwałości lub trwałość średnia (nazywana czasami
MTBF lub Średni Czas Między Uszkodzeniami) jest w przybliżeniu pięciokrotnie
większa od obliczeniowej trwałości nominalnej.
15.Podzial połączeń gwintowych:
Połączenia gwintowe dzielą się na pośrednie i bezpośrednie. W połączeniach pośrednich części
maszyn łączy się za pomocą łącznika (a); rolę nakrętki może również odgrywać gwintowany
otwór w jednej z łączonych części (b). W połączeniach bezpośrednich gwint jest wykonany na
łączonych częściach (c).
16.Pojecie lini śrubowej:
Podstawowym pojęciem, związanym z powstawaniem gwintu jest linia śrubowa. Jest to krzywa
przestrzenna, opisana na pobocznicy walca przez punkt poruszajÄ…cy siÄ™ ruchem jednostajnym
wzdłuż osi walca (osi linii śrubowej) - przy stałej prędkości obrotowej walca.
Powstawanie linii śrubowej można sobie łatwo wyobrazić jako, nawijanie na walec linii prostej,
stanowiÄ…cej
przeciwprostokątną trójkąta Rozróżnia się linię śrubową prawą i lewą. Linią śrubową prawą jest
linia, która oglądana wzdłuż osi linii śrubowej oddala się od obserwatora w wyniku obrotu
zgodnego z obrotem wskazówek zegara, zaś linią śrubową lewą - linia oddalająca się w
wyniku obrotu przeciwnego.
Określając odcinek A1 - A2 jako podziałkę danej linii śrubowej P oraz kąt ł jako wznios linii
śrubowej, otrzymuje się zależność
17.Zarysy gwintów i ich przeznaczenie:
Zarysy gwintu
a) trójkątny, b) trapezowy symetryczny,
c) trapezowy niesymetryczny, d) prostokątny, e) okrągły
18. Podstawowe parametry gwintów:
18. Podstawowe parametry gwintów:
Do podstawowych parametrów gwintu należą:
Do podstawowych parametrów gwintu należą:
d - średnica gwintu śruby (średnica trzpienia, na którym nacięto gwint);
średnica gwintu śruby (średnica trzpienia, na
D - średnica dna wrębów nakrętki (dla gwintu trapezowego symetrycznego
średnica dna wrębów nakrętki (dla gwintu trapezowego symetrycznego - D4);
d1 - średnica rdzenia śruby (dla gwintu trapezowego symetrycznego - d3);
średnica rdzenia śruby (dla gwintu trapezowego d
D1 - średnica otworu nakrętki;
średnica otworu nakrętki;
d2 - średnica podziałowa śruby;
średnica podziałowa śruby;
D2 - średnica podziałowa nakrętki - D2 = d2;
średnica podziałowa nakrętki
P - podziałka gwintu, odpowiadająca podziałce linii śrubowej (w gwintach jednokrotnych
podziałka gwintu, odpowiadająca podziałce linii śrubowej (w gwintach jednokrotnych
P = Ph);
Ph - skok gwintu w gwintach wielokrotnych (Ph = n"P, gdzie n - krotność gwintu);
skok gwintu w gwintach wielokrotnych (P krotność gwintu);
ą - kąt gwintu, mierzony między bokami zarysu;
kąt gwintu, mierzony między bokami zarysu;
ł - wznios gwintu równy wzniosowi linii śrubowej, obliczany na średnicy podziałowej wg
wznios gwintu równy wzniosowi linii śrubowej, obliczany na średnicy podziałowej wg
zależności:
Pozostałe wymiary gwintów (wysokość zarysu gwintu, promienie zaokrągleń, luz wierzchołkowy
Pozostałe wymiary gwintów (wysokość zarysu gwintu, promienie zaokrągleń, luz wierzchołkowy
Pozostałe wymiary gwintów (wysokość zarysu gwintu, promienie zaokrągleń, luz wierzchołkowy
itd.) są podane w normach w zależności od podziałki gwintu.
itd.) są podane w normach w zależności od podziałki gwintu.
19.Podział gwintów:
Do gwintów powszechnie stosowanych należą gwinty trójkątne: metryczne i rurowe walcowe
Do gwintów powszechnie stosowanych należą gwinty trójkątne: metryczne i rurowe walcowe
Do gwintów powszechnie stosowanych należą gwinty trójkątne: metryczne i rurowe walcowe
oraz trapezowe: symetryczne i niesymetryczne. Ponadto gwinty dzielÄ… siÄ™ na:
oraz trapezowe: symetryczne i niesymetryczne. Ponadto gwinty dzielÄ… siÄ™ na:
oraz trapezowe: symetryczne i niesymetryczne. Ponadto gwinty dzielÄ… siÄ™ na:
zwykłe, drobne (drobnozwojne) i grube
zwykłe, drobne (drobnozwojne) i grube (grubozwojne);
prawe i lewe;
jednokrotne (pojedyncze) i wielokrotne (dwukrotne, trzykrotne itd.).
jednokrotne (pojedyncze) i wielokrotne (dwukrotne, trzykrotne itd.).
 Gwinty zwykłe występują najczęściej w elementach niezbyt dokładnych, produkowanych
seryjnie lub masowo. Gwinty drobne mają mniejszą podziałkę niż gwinty zwykłe o tej samej
średnicy. Ze względu na mniejszą głębokość gwintu są one stosowane w celu zwiększenia
średnicy rdzenia śruby; są nacinane na tulejach, rurach itd. Charakteryzują się także wysoką
samohamownością (mały kąt ł), zabezpieczając połączenie przed luzowaniem.
Gwinty grube są stosowane w zarysach trapezowych przy d e" 22 mm, głównie w
przypadkach, gdy o obciążalności połączenia decydują naciski jednostkowe na
powierzchniach roboczych gwintu, np. w połączeniach spoczynkowych często odkręcanych.
Podział gwintów na prawe i lewe wynika z definicji linii śrubowej prawej i lewej. Powszechnie
stosuje się gwinty prawe. Gwinty lewe stosuje się m.in. w niektórych elementach obrabiarek
- gdy użycie gwintu prawego powoduje samoczynne luzowanie połączenia, jako jeden z
gwintów tzw. nakrętki rzymskiej itp.
W gwintach wielokrotnych istnieje kilka początków (wejść) poszczególnych zwojów gwintu.
Zwoje są równoległe do siebie, a ich początki są rozstawione symetrycznie na obwodzie
walca (np. w gwincie 3krotnym - co 120°). Dla gwintów wielokrotnych okreÅ›la siÄ™ skok gwintu
Ph, równy podziałce danej linii śrubowej, oraz podziałkę gwintu P, tzn. odległość między
jednakowymi punktami sąsiednich zwojów, mierzoną równolegle do osi gwintu. Gwinty
wielokrotne stosuje się w połączeniach ruchowych, w których wymagane jest duże
przesunięcie przy jednym obrocie śruby, wysoka sprawność, niesamohamowność itp.
Gwinty jednokrotne są stosowane głównie we wszystkich połączeniach spoczynkowych, m.in.
ze względu na ich samohamowność, zabezpieczenie przed luzowaniem, łatwiejsze i tańsze
wykonanie itd.
20.Rodzaje i przenaczenie podkładek stosowanych w polaczeniach gwintowych:
Ważne uzupełnienie łączników gwintowych stanowią podkładki. Podkładki okrągłe (a) stosuje się
m.in. przy łączeniu elementów z materiałów kruchych lub miękkich oraz w przypadku, gdy
średnica otworu jest większa od średnicy śruby. Dla zabezpieczenia śrub przed zginaniem
stosuje się zespół podkładek kulistych (b, c) lub podkładki klinowe (d). Podkładki sprężyste (e,
f) zabezpieczają przed odkręcaniem się śrub (nakrętek).
21. Sposoby zabezpieczenia łączników przed odręcaniem:
21. Sposoby zabezpieczenia łączników przed odręcaniem:
W celu zabezpieczenia połączenia gwintowego przed samoczynnym odkręcaniem się nakrętek,
W celu zabezpieczenia połączenia gwintowego przed samoczynnym odkręcaniem się nakrętek,
W celu zabezpieczenia połączenia gwintowego przed samoczynnym odkręcaniem się nakrętek,
stosuje się różne rodzaje zabezpieczeń. Używa się m.in. podkładek sprężystych, nakrętek
tosuje się różne rodzaje zabezpieczeń. Używa się m.in. podkładek sprężystych, nakrętek
tosuje się różne rodzaje zabezpieczeń. Używa się m.in. podkładek sprężystych, nakrętek
koronowych z zawleczką (element jednorazowego użycia), przeciwnakrętek (wywołujących
koronowych z zawleczką (element jednorazowego użycia), przeciwnakrętek (wywołujących
koronowych z zawleczką (element jednorazowego użycia), przeciwnakrętek (wywołujących
wstępny zacisk na gwincie), podkładek odginanych, zagiętych na krawędzi przedmiotu i
wstępny zacisk na gwincie), podkładek odginanych, zagiętych na krawędzi przedmiotu i
wstępny zacisk na gwincie), podkładek odginanych, zagiętych na krawędzi przedmiotu i
nakrętki, podkładek ząbkowanych, sprężyn lub dodatkowych wkrętów.
nakrętki, podkładek ząbkowanych, sprężyn lub dodatkowych wkrętów.
22.Układ sil w połaczeniu gwintowym - rozklad zależności
22.Układ sil w połaczeniu gwintowym
23. Momenty tarcia w połaczeniach gwintowych
23. Momenty tarcia w połaczeniach gwintowych
24. sprawność gwintu i sprawność połączen:
24. sprawność gwintu i sprawność połączen:
Sprawność gwintu ·g wyznacza siÄ™ jako stosunek pracy użytecznej do pracy wÅ‚ożonej, przy czym
wyznacza się jako stosunek pracy użytecznej do pracy włożonej, przy czym
pracę odnosi się do jednego obrotu śruby (nakrętki)
pracę odnosi się do jednego obrotu śruby (nakrętki)
Przy wyznaczaniu sprawnoÅ›ci poÅ‚Ä…czenia gwintowego ·p, niezbÄ™dnej do okreÅ›lenia np. przy
Przy wyznaczaniu sprawności połączenia gwintowego , niezbędnej do określenia np. przy
mechanicznym napędzie śruby, należy przyjąć do obliczeń wartość momentu skręcającego M
mechanicznym napędzie śruby, należy przyjąć do obliczeń wartość momentu skręcającego Ms
25. warunek samohamowania gwintu:
Połączenie śrubowe będzie samohamowne w przypadku, gdy dowolnie duża siła Q, obciążająca
śrubę, nie spowoduje jej obrotu. Gwint jest samohamowny wówczas, gdy
Å‚ d" Á
Zależność ta jest określana jako warunek samohamowności gwintu. Gwinty samohamowne mają
niską sprawność:
· d" 0,5 (50%).
W gwintach samohamownych wznios gwintu wynosi 1,5-5°; stosuje siÄ™ je w poÅ‚Ä…czeniach
spoczynkowych oraz w mechanizmach, które muszą być samohamowne (np. w podnośnikach
śrubowych). Należy przy tym zwrócić uwagę, że w przypadku występowania drgań, uderzeń
itp. każdy gwint jest niesamohamowny.
26.Wytrzymałość gwintu:
Naciski na powierzchniach roboczych gwintu śruby i nakrętki są rozłożone nierównomiernie.
Powodem tego są odkształcenia sprężyste gwintu (a) oraz różna sztywność śruby i nakrętki
(b, c), wskutek czego największe naciski występują na pierwszym roboczym zwoju
Najbardziej niebezpieczne, dla gwintu są naciski, ponieważ pod ich wpływem następuje ścieranie
przesuwających się powierzchni gwintu śruby i nakrętki - zarówno przy dokręcaniu w
połączeniach spoczynkowych, jak i w czasie pracy połączeń ruchowych.
Wzór na naciski powierzchniowe przyjmuje postać
H - czynna wysokość nakrętki,
H/P - liczba czynnych zwojów gwintu.
27. Obliczanie srub obciążonych tylko siłą rozciągającą:
Rozpatrywane połączenie jest montowane bez obciążenia gwintu siłą osiową rozciągającą lub
ściskającą. Przykładem takiego połączenia jest obciążenie haka. Średnicę rdzenia śruby
wyznacza się z warunku wytrzymałościowego na rozciąganie
Po przekształceniu przyjmuje on postać
gdzie:
d1 - średnica rdzenia śruby (dla gwintu trapezowego  d3),
Q - siła osiowa, obciążająca śrubę.
28. Obliczenia s®ub obciążonych silÄ… osiowa oraz momentem skrÄ™cajÄ…cym:
Połączenia takie są bardzo często stosowane, głównie w połączeniach ruchowych. Przykładami
elementów obciążonych w podany sposób są śruby pociągowe obrabiarek, śruby
podnośników, nakrętki rzymskie - służące do naciągania lin itd. W rdzeniu śrub występują
wówczas naprężenia rozciągające oraz naprężenia skręcające
Przy jednoczesnym występowaniu naprężeń rozciągających i skręcających śrubę oblicza się na
naprężenia zastępcze wg hipotezy wytrzymałościowej Hubera
29. Obliczenia śrub w połączeniach skręcanych ze wstępnym zaciskiem.
W połączeniach gwintowych dość często łączy się elementy za pomocą śrub, na które w fazie
montażu nie działa jeszcze obciążenie robocze (np. mocowanie pokryw zbiorników
ciśnieniowych lub cylindrów silników, łączenie rur w połączeniach rurowych kołnierzowych
itd.). Zabezpieczając się przed nieszczelnością połączenia, stosuje się wstępny zacisk śrub,
polegający na odpowiednio mocnym ich dokręcaniu.
Do obliczeń przybliżonych przyjmuje się, że zacisk resztkowy Qr powinien wynosić (0,2-0,3)Q, stąd
Qo = (l,2-1,3)Q
Na podstawie wartości Qo oblicza się śruby z warunku na rozciąganie
a następnie sprawdza wg wzoru
30.Obliczanie połączeń śrubowych obciążonych siłą poprzeczną
A) sruby ciasno posawane
Są to połączenia pracujące podobnie jak złącza nitowe, w których zamiast nitów zastosowano
śruby ciasno osadzone w otworach, uzyskując w ten sposób połączenia rozłączne. Śruby te
oblicza się na ścinanie oraz sprawdza na naciski powierzchniowe. Obliczoną średnicę
trzpienia przyjmuje się w płaszczyz
nie działającej siły (równą średnicy otworu), natomiast
średnica gwintu śruby może być równa lub mniejsza od wymiaru trzpienia.
Połączenia ze śrubami ciasno pasowanymi mogą przenosić znaczne obciążenia. W połączeniach
stosuje się pasowanie ciasne w klasach 8/7 lub 7/6, co wymaga dokładnego wykonania śrub
oraz otworów i powoduje zwiększenie kosztów produkcji.
b) śruby lużno pasowane
W tym przypadku śruby są narażone na zginanie, podobnie jak sworznie. Aby nie dopuścić do
zginania śrub, należy je mocno skręcić siłą osiową Qo, wywołując na powierzchniach styku
odpowiedni nacisk. Pod działaniem siły F na powierzchniach styku występuje siła tarcia T,
przeciwdziałająca przesunięciu części łączonych względem siebie i zabezpieczająca śruby
przed zginaniem.
Wynika stÄ…d warunek
F d" k " i " T=k " i " Qo " µ
gdzie:
k - współczynnik pewności, stanowiący dodatkowe zabezpieczenie przed możliwością
przesunięcia części; przyjmuje się k = 0,4-0,8;
i - liczba powierzchni styku;
µ - współczynnik tarcia; dla powierzchni o niewielkiej chropowatoÅ›ci smarowanych - 0,06,
nie smarowanych 0,1- 0,2; dla powierzchni piaskowanych - 0,5.
Na podstawie powyższego wzoru wyznacza się siłę osiową Qo, działającą na jedną śrubę.
31. Obliczanie połączeń kołkowych, czopowych
31. Obliczanie połączeń kołkowych, czopowych
a)kolek umieszczony poprzecznie do osi czopa
a)kolek umieszczony poprzecznie do osi czopa
b)kolek umieszczony wzdłużnie
ieszczony wzdłużnie
32.Obliczanie połączeń sworzniowych
32.Obliczanie połączeń sworzniowych
a)sworzen luzno pasowany
b)sworzen ciasno pasowany
b)sworzen ciasno pasowany
33. Obliczanie połączeń wpustowych
33. Obliczanie połączeń wpustowych
34.Obliczanie połaczeń wielowypustowych
34.Obliczanie połaczeń wielowypustowych
35.Przekrój obliczeniowy spoin
35.Przekrój obliczeniowy spoin
36.Naprezenia dopuszczalne dla spoin
36.Naprezenia dopuszczalne dla spoin
37. Obliczanie sprawdzajÄ…ce dla spoin czlowych i pachwinowych
Obliczanie sprawdzajÄ…ce dla spoin czlowych i pachwinowych
38. Rodzaje przekładni pasowych:
38. Rodzaje przekładni pasowych:
Rodzaje przekładni pasowych:
Rodzaje przekładni pasowych:
a, b, c) otwarte d, e) półskrzyżowane, f) skrzyżowane
a, b, c) otwarte d, e) półskrzyżowane, f) skrzyżowane
39.Obliczenia przekładni z pasem plaskim:
39.Obliczenia przekładni z pasem plaskim:
Obliczenia przekładni przeprowadza się na podstawie ogólnych założeń, którymi są:
przeprowadza się na podstawie ogólnych założeń, którymi są:
przeprowadza się na podstawie ogólnych założeń, którymi są:
moc P1,
prędkość obrotowa n1 (na kole napędzającym),
(na kole napędzającym),
wartość przełożenia,
materiał pasa.
Według założonych wartości oblicza się wymiary przekładni (średnice kół i ich rozstawienie) oraz
Według założonych wartości oblicza się wymiary przekładni (średnice kół i ich rozstawienie) oraz
Według założonych wartości oblicza się wymiary przekładni (średnice kół i ich rozstawienie) oraz
wymiary pasa. Przekładnie pasowe pracują przeważnie jako zwalniające (
pasa. Przekładnie pasowe pracują przeważnie jako zwalniające (
pasa. Przekładnie pasowe pracują przeważnie jako zwalniające (i>1).
Przełożenie przekładni pasowej wyznacza się z uwzględnieniem poślizgu sprężystego pasa
Przełożenie przekładni pasowej wyznacza się z uwzględnieniem poślizgu sprężystego pasa
gdzie: g - grubość pasa, µ - poÅ›lizg sprężysty (w 0,01
poÅ›lizg sprężysty (w warunkach normalnych µ = 0,01 ÷ 0,02).
Wymiary średnic obliczeniowych ustala się na osi obojętnej pasa ( ), przy czym w obliczeniach
średnic obliczeniowych ustala się na osi obojętnej pasa (D+g), przy czym w obliczeniach
wstępnych i przybliżonych grubość pasa g można pominąć ze względu na mały stosunek g/D.
wstępnych i przybliżonych grubość pasa można pominąć ze względu na mały stosunek
Średnice obu kół przekładni można przyjmować wg założeń konstrukcyjnych dla pro
Średnice obu kół przekładni można przyjmować wg założeń konstrukcyjnych dla pro
Średnice obu kół przekładni można przyjmować wg założeń konstrukcyjnych dla projektowanego
urządzenia (bez ich obliczania). Ponieważ o pracy przekładni decydują parametry na kole D1
urządzenia (bez ich obliczania). Ponieważ o pracy przekładni decydują parametry na kole
urządzenia (bez ich obliczania). Ponieważ o pracy przekładni decydują parametry na kole
(napędzającym - mniejszym), średnicę tego koła można również obliczać z zależności
mniejszym), średnicę tego koła można również obliczać z zależności
mniejszym), średnicę tego koła można również obliczać z zależności
gdzie: D1 - orientacyjna wartość średnicy małego koła, P1 - moc przenoszona w kW, K -
orientacyjna wartość średnicy małego koła, moc przenoszona w kW,
współczynnik przeciążenia dla przekładni pasowych, kr - naprężenia dopuszczalne dla
współczynnik przeciążenia dla przekładni pasowych, naprężenia dopuszczalne dla
materiału pasa.
40.Zalezność pomiedzy napieciami w ciagach czynnych i biernych:
40.Zalezność pomiedzy napieciami w ciagach czynnych i biernych:
Po uruchomieniu przekładni, wskutek powstania sił tarcia między pasem i powierzchnią kół,
Po uruchomieniu przekładni, wskutek powstania sił tarcia między pasem i powierzchnią kół,
wartość napięcia pasa zmienia się.
wartość napięcia pasa zmienia się.
Część czynna cięgna (nachodząca na koło czynne) - zwana cięgnem czynnym -
Część czynna cięgna (nachodząca na koło czynne) - jest dodatkowo
rozciągana i napięcie rośnie w niej od F0 do F1; w części biernej cięgna (w cięgnie biernym)
rozciągana i napięcie rośnie w niej od ; w części biernej cięgna (w cięgnie biernym)
napięcie maleje do wartości F2. Porównując wartość napięć w obu cięgnach (czynnym i
e maleje do wartości obu cięgnach (czynnym i
biernym) w czasie spoczynku i F
biernym) w czasie spoczynku i podczas ruchu, można łatwo obliczyć, że F0 = 0,5(F1+F2).
Napięciem użytecznym Fu nazywa się różnicę napięć F1 i F2
nazywa się różnicę napięć
Fu = F1-F2 = F
Podstawą do obliczania napędów cięgnowych jest wzór Eulera, określający stosunek napięć w
Podstawą do obliczania napędów cięgnowych jest wzór Eulera, określający stosunek napięć w
Podstawą do obliczania napędów cięgnowych jest wzór Eulera, określający stosunek napięć w
cięgnie czynnym i biernym
biernym
F1 = F2"eµÄ…
w którym:
e - podstawa logarytmu naturalnego,
podstawa logarytmu naturalnego,
· - współczynnik tarcia miÄ™dzy pasem i koÅ‚em,
współczynnik tarcia między pasem i kołem,
ą - kąt opasania dla koła mniejszego (w radianach).
kąt opasania dla koła mniejszego (w radianach).
41.Sila uzyteczna i moc uzyteczna w przekladni pasowej:
41.Sila uzyteczna i moc uzyteczna w przekladni pasowej:
42.Wytrzymalość i trwalosc pasów:
42.Wytrzymalość i trwalosc pasów:
Trwałością (żywotnością) pasa nazywa się jego zdolność do długotrwałej pracy bez objawów
Trwałością (żywotnością) pasa nazywa się jego zdolność do długotrwałej pracy bez objawów
Trwałością (żywotnością) pasa nazywa się jego zdolność do długotrwałej pracy bez objawów
zużycia. Miernikiem trwałości jest taka liczba obiegów pasa, po której wystąpią w nim
zużycia. Miernikiem trwałości jest taka liczba obiegów pasa, po której wystąpią w nim
początkowe oznaki zniszczenia zmęczeniowego w postaci drobnych pęknięć i wykruszeń
początkowe oznaki zniszczenia zmęczeniowego w postaci drobnych pęknięć i wykruszeń
początkowe oznaki zniszczenia zmęczeniowego w postaci drobnych pęknięć i wykruszeń
pasa.
Wytrzymałość: Naprężenia w pasie są wywołane działaniem sił (napięć) rozciągających,
Naprężenia w pasie są wywołane działaniem sił (napięć) rozciągających,
Naprężenia w pasie są wywołane działaniem sił (napięć) rozciągających,
zginających oraz sił bezwładności, powstających pod wpływem siły odśrodkowej.
zginających oraz sił bezwładności, powstających pod wpływem siły odśrodkowej.
zginających oraz sił bezwładności, powstających pod wpływem siły odśrodkowej.
Naprężenia rozciągające, powstające pod wpływem napięcia F1 oblicza się z ogólnej zależności
, powstające pod wpływem napięcia oblicza się z ogólnej zależności
Naprężenia zginające występują w pasie przy jego wejściu i schodzeniu z koła pasowego.
występują w pasie przy jego wejściu i schodzeniu z koła pasowego.
Zakładając, że odkształcenia wywołane zginaniem mieszczą się w granicach odkształceń
Zakładając, że odkształcenia wywołane zginaniem mieszczą się w granicach odkształceń
Zakładając, że odkształcenia wywołane zginaniem mieszczą się w granicach odkształceń
sprężystych, wartość naprężeń zginających w pasie można obliczać na podstawie prawa
sprężystych, wartość naprężeń zginających w pasie można obliczać na podstawie prawa
sprężystych, wartość naprężeń zginających w pasie można obliczać na podstawie prawa
Hooke a
gdzie Eg - moduł sprężystości pasa przy zginaniu.
moduł sprężystości pasa przy zginaniu.
Największe naprężenia zginające występują na małym kole. W celu zabezpieczenia pasa przed
Największe naprężenia zginające występują na małym kole. W celu zabezpieczenia pasa przed
zbyt dużymi naprężeniami, a tym samym przed zbyt szybkim zużyciem, należy dążyć do tego,
zbyt dużymi naprężeniami, a tym samym przed zbyt szybkim zużyciem, należy dążyć do tego,
zbyt dużymi naprężeniami, a tym samym przed zbyt szybkim zużyciem, należy dążyć do tego,
aby stosunek g/D był możl
był możliwie mały.
Obciążeniem powodującym powstanie w pasie dodatkowych naprężeń rozciągających są siły
Obciążeniem powodującym powstanie w pasie dodatkowych naprężeń rozciągających są siły
Obciążeniem powodującym powstanie w pasie dodatkowych naprężeń rozciągających są siły
bezwładności (siły odśrodkowe) Fb. Obliczenie napięcia pasa siłą Fb oraz naprężeń z nią
bezwładności (siły odśrodkowe) oraz naprężeń z nią
związanych przeprowadza się wg zależności:
związanych przeprowadza się wg zależności:
w których:
´ - gÄ™stość materiaÅ‚u pasa w kg/m3,
materiału pasa w kg/m
S - pole przekroju pasa w m2,
,
v - prędkość pasa w m/s.
Wartość naprężeÅ„ Ãb wywiera duży wpÅ‚yw na wytrzymaÅ‚ość pasa przy v > 30 m/s. Przy
wywiera duży wpływ na wytrzymałość pasa przy 30 m/s. Przy
prÄ™dkoÅ›ciach v < 10 m/s naprężenia te (w stosunku do Ã1 i Ãg) sÄ… bardzo maÅ‚e i można je
< 10 m/s naprężenia te (w stosunku do są bardzo małe i można je
pominąć.
Naprężenia występujące wskutek rozciągania pasa ( ) oraz jego zginania (
Naprężenia wystÄ™pujÄ…ce wskutek rozciÄ…gania pasa (Ã1 i Ãb) oraz jego zginania (Ãgmax) sÄ…
naprężeniami normalnymi, zatem warunek wytrzymałościowy pasa przyjmuje postać
naprężeniami normalnymi, zatem warunek wytrzymałościowy pasa przyjmuje postać
naprężeniami normalnymi, zatem warunek wytrzymałościowy pasa przyjmuje postać
43. Budowa pasa klinowego:
43. Budowa pasa klinowego:
Pasy składają się z warstwy nośnej 6, wykonanej z włókien o dużej wytrzymałości, linek
arstwy nośnej 6, wykonanej z włókien o dużej wytrzymałości, linek
arstwy nośnej 6, wykonanej z włókien o dużej wytrzymałości, linek
poliamidowych, a nawet stalowych, z warstwy podatnej 7 (ściskanej) z gumy lub kauczuku
nawet stalowych, z warstwy podatnej 7 (ściskanej) z gumy lub kauczuku
nawet stalowych, z warstwy podatnej 7 (ściskanej) z gumy lub kauczuku
oraz warstwy tkaninowo gumowej 5 (rozciąganej). Całość jest owinięta zawulkanizowaną
oraz warstwy tkaninowo-gumowej 5 (rozciąganej). Całość jest owinięta zawulkanizowaną
taśmą płócienną lub kordową 8. Budowa taka zapewnia dużą wytrzymałość, giętkość i
b kordową 8. Budowa taka zapewnia dużą wytrzymałość, giętkość i
b kordową 8. Budowa taka zapewnia dużą wytrzymałość, giętkość i
przyczepność oraz małą rozciągliwość pasa. W pasie wyróżnia się powierzchnie: zewnętrzną -
przyczepność oraz małą rozciągliwość pasa. W pasie wyróżnia się powierzchnie: zewnętrzną
przyczepność oraz małą rozciągliwość pasa. W pasie wyróżnia się powierzchnie: zewnętrzną
1, wewnętrzną - 2, boczną - 3, skuteczną - 4 oraz wymiary: lo (ho) - szerokość (wysokość) i lp -
2, boczną szerokość (wysokość) i
szerokość skuteczną.
44. Zalety i wady przekładni pasowych:
zalety
występowanie poślizgu pasa w przypadku chwilowych przeciążeń, co zabezpiecza przed
zniszczeniem zarówno przekładni, jak i innych elementów urządzenia (np. silnika,
elektrycznego),
możliwość tłumienia drgań i uderzeń,
stosunkowo duża dowolność rozstawienia kół pasowych i osi wałów, a przy pasach płaskich
półskrzyżowanych - również możliwość przenoszenia mocy przy kątowym ustawieniu osi
wałów,
możliwość przekazywania ruchu na duże odległości (przy pasach - nawet do 15 m),
możliwość przekazywania ruchu na kilka kół, a przy pasach klinowych - przy pionowych
osiach kół,
możliwość wyłączenia napędu i zmiany kierunku ruchu (przy pasach płaskich),
możliwość uzyskania zmiennych przełożeń, zarówno stopniowe), jak i w sposób płynny
(wariatory),
cicha praca,
prosta i tania konstrukcja przekładni, łatwa obsługa
wady:
wahania wartości przełożenia wskutek poślizgu pasa,
wymagane napięcie pasa, co powoduje, duże naciski na wały i łożyska,
powstawanie trwałych odkształceń w pasach (wyciąganie pasów), co powoduje konieczność
regulacji napięcia pasa oraz jego zużycie,
wrażliwość większości materiałów pasów na wpływ różnych czynników np. smarów,
chemikaliów, wilgotności itd.,
duże wymiary przekładni w porównaniu z przekładniami zębatymi.
45.Rodzaje łańcuchów stosowanych w przekładniach łańcuchowych(zalety wady):
zalety
Przekładnia łańcuchowa składa się z dwóch lub więcej kół uzębionych, i opasującego je
łańcucha. A
ańcuch jest cięgnem giętkim, które składa się z szeregu ogniw łączonych
przegubowo, przy czym kształt ogniw i uzębień kół może być różny - zależnie od rodzaju i
konstrukcji przekładni.
Przekładnie łańcuchowe zachowują stałe przełożenie i umożliwiają dowolne rozstawienie osi
kół przez dobór cięgna (łańcucha) o odpowiedniej długości. Mogą one przenosić duże siły
(cięgno metalowe) przy mniejszym obciążeniu łożysk i wałów, niż w przypadku przekładni
ciernych i pasowych oraz łagodzą skutki gwałtownych szarpnięć. Podstawowe parametry
ciernych i pasowych oraz łagodzą skutki gwałtownych szarpnięć. Podstawowe parametry
ciernych i pasowych oraz łagodzą skutki gwałtownych szarpnięć. Podstawowe parametry
przekładni łańcuchowych (przenoszona moc, przełożenia, prędkość obrotowa oraz
przekładni łańcuchowych (przenoszona moc, przełożenia, prędkość obrotowa oraz
przekładni łańcuchowych (przenoszona moc, przełożenia, prędkość obrotowa oraz
obwodowa) nie różnią się specjalnie od parametrów innych przekładni mechanicznych.
obwodowa) nie różnią się specjalnie od parametrów innych przekładni mechanicznych.
Wady
Do głównych wad przekładni łańcuchowych zalicza się m.in. konieczność regulacji zwisu
Do głównych wad przekładni łańcuchowych zalicza się m.in. konieczność regulacji zwisu
Do głównych wad przekładni łańcuchowych zalicza się m.in. konieczność regulacji zwisu
(możliwość spadania łańcucha), nieprzydatność do pracy przy nagłych nawrotach, możliwość
(możliwość spadania łańcucha), nieprzydatność do pracy przy nagłych nawrotach, możliwość
(możliwość spadania łańcucha), nieprzydatność do pracy przy nagłych nawrotach, możliwość
nagłego zerwania się łańcucha przy przeciążeniu (przy utrudnionej obserwacji miejsc
nagłego zerwania się łańcucha przy przeciążeniu (przy utrudnionej obserwacji miejsc
osłabionych), niezabezpieczenie innych mechanizmów napędzanego urządzenia od
osłabionych), niezabezpieczenie innych mechanizmów napędzanego urządzenia od
osłabionych), niezabezpieczenie innych mechanizmów napędzanego urządzenia od
przeciążeń, dość hałaśliwa praca, konieczność smarowania i dość duży koszt. Wady te
przeciążeń, dość hałaśliwa praca, konieczność smarowania i dość duży koszt. Wady te
przeciążeń, dość hałaśliwa praca, konieczność smarowania i dość duży koszt. Wady te
ograniczają często możliwość stosowania przekładni łańcuchowy
ograniczają często możliwość stosowania przekładni łańcuchowych.
W zależności od przeznaczenia rozróżnia się łańcuchy:
W zależności od przeznaczenia rozróżnia się łańcuchy:
nośne (dz
wigowe),
transportowe (podnośnikowe),
transportowe (podnośnikowe),
napędowe.
46.Obliczanie wałów wyłącznie skrecanych:
Obliczanie wałów wyłącznie skrecanych:
Warunek wytrzymałościowy wału na skręcanie
Warunek wytrzymałościowy wału na skręcanie
gdzie Ms=No/n [Nm = kW / obr/min]
[Nm = kW / obr/min]
Kąt skręcenia wału gładkiego o długości l
Kąt skręcenia wału gładkiego o długości
G  moduł sprężystości poprzecznej (dla stali G=80000
moduł sprężystości poprzecznej (dla stali G=80000-85000 MPa)
Jo  biegunowy moment bezwładności przekroju w mm4
biegunowy moment bezwładności przekroju w mm
Jednostkowy kąt skręcenia wału gładkiego o długości l
Jednostkowy kąt skręcenia wału gładkiego o długości
Kąt skręcenia wału kształtowego
Kąt skręcenia wału kształtowego
gdzie: li - długość stopnia wału o średnicy di, I0i - biegunowy moment bezwładności przekroju
długość stopnia wału o średnicy biegunowy moment bezwładności przekroju
o średnicy di, i - numer stopnia (
numer stopnia (i = = 1,2,..., k, k - liczba stopni).
Jednostkowy kÄ…t skrÄ™cenia powinien zawierać siÄ™ w granicach Õ dop = 0,002-0,010 rad/m. Dla
Jednostkowy kąt skręcenia powinien zawierać się w granicach = 0,002
wałów napędowych obciążonych jednostronnie zmiennie wartość ta może wynosić 0,004
w napędowych obciążonych jednostronnie zmiennie wartość ta może wynosić 0,004
w napędowych obciążonych jednostronnie zmiennie wartość ta może wynosić 0,004
rad/m, natomiast dla wałów obciążonych zmiennie obustronnie  0,0025 rad/m.
rad/m, natomiast dla wałów obciążonych zmiennie obustronnie 0,0025 rad/m.
47. Obliczanie wałów skrecanych i zginanych:
47. Obliczanie wałów skrecanych i zginanych:
Obciążenia wałów wywołuje w nich naprężenia normalne (zginające) i styczne (skręcające),
Obciążenia wałów wywołuje w nich naprężenia normalne (zginające) i styczne (skręcające),
zatem wały oblicza się ze wzoru na naprężenia zastępcze opartego na hipotezie Hubera:
zatem wały oblicza się ze wzoru na naprężenia zastępcze opartego na hipotezie Hubera:
zatem wały oblicza się ze wzoru na naprężenia zastępcze opartego na hipotezie Hubera:
Po przekształceniach wzór ten przyjmuje postać:
Po przekształceniach wzór ten przyjmuje postać:
gdzie moment zastępczy (zredukowany):
gdzie moment zastępczy (zredukowany):
Współczynnik redukcyjny ą określa, w jakim stopniu uwzględnia się w obliczeniach
naprężenia styczne:
Ä… = kgo/ksj lub Ä… = kgo/kso
Średnica wału po uwzględnieniu Wx H" 0,1d3:
Dla wału drążonego:
48. Algorytm projektowania wału.
49.Różnice pomiedzy walem i osia, rodzje wałów i osi
Głównym zadaniem wału jest przenoszenie momentu obrotowego. W związku z tym wał jest
narażony jednocześnie na skręcanie oraz  pod wpływem sił poprzecznych  na zginanie. Wał
może jednocześnie przenosić również siły ściskające lub rozciągające.
W niektórych przypadkach wał może być narażony tylko na skręcanie np. samochodowy wał
napędowy w sprzęgle Cardana.
Oś nie przenosi momentu obrotowego, jest obciążona głównie momentem gnącym i służy do
utrzymania w zadanym położeniu innych elementów oraz przeniesienia obciążeń na łożyska
lub podpory.
OÅ› ruchoma obraca siÄ™ wraz z elementami na niej osadzonymi i zamocowana jest w
łożyskach.
Oś stała (nie obracająca się) jest utwierdzona nieruchomo w uchwytach.
Odcinki wałów i osi, służące do osadzenia na nich innych elementów względnie osadzenia w
łożyskach, nazywamy czopami.
Oś stała
OÅ› ruchoma
Wały dwupodporowe
Wał pędniany gładki wielopodporowy
50. Obliczenia zmęczeniowe wałów:
Obliczenia zmęczeniowe wałów:
51.Sposoby ksztalowania wałów pozwalające na zmniejszenie niekorzystnego wpływu
51.Sposoby ksztalowania wałów pozwalające na zmniejszenie niekorzystnego wpływu
51.Sposoby ksztalowania wałów pozwalające na zmniejszenie niekorzystnego wpływu
karbu:
52. Rodzaje cykli naprężeń:
52. Rodzaje cykli naprężeń:
53. Wykres Wohlera:
Wykres Wöhlera jest klasycznym i najstarszym historycznie wykresem zmÄ™czeniowym.
Wykres Wöhlera jest klasycznym i najstarszym historycznie wykresem zmÄ™czeniowym. uzyskuje
się go w wyniku zniszczenia określonej liczby próbek wzorcowych najczęściej przy zmiennej
wyniku zniszczenia określonej liczby próbek wzorcowych najczęściej przy zmiennej
wyniku zniszczenia określonej liczby próbek wzorcowych najczęściej przy zmiennej
amplitudzie Ãa i ustalonej wartoÅ›ci Ãm.
ustalonej wartości
Każdej wartoÅ›ci Ãmax = Ãm+Ãa odpowiada liczba cykli niszczÄ…cych N, dopóki amplituda naprężenia
odpowiada liczba cykli niszczących N, dopóki amplituda naprężenia
a
Ãa nie obniży siÄ™ do poziomu granicy zmÄ™czenia Zg, przy okreÅ›lonej liczbie cykli N
nie obniży się do poziomu granicy zmęczenia Z , przy określonej liczbie cykli NG.
54 Wykres Haigha:
Wykres Haigha, we współrzÄ™dnych Ãa, Ãm otrzymuje siÄ™ na podstawie badaÅ„ zmÄ™czeniowych dla
Wykres Haigha, we współrzędnych otrzymuje się na podstawie badań zmęczeniowych dla
stałego współczynnika asymetrii cyklu R. Każdej parze wart dla danego R
staÅ‚ego współczynnika asymetrii cyklu R. Każdej parze wartoÅ›ciÃa, Ãm dla danego R
odpowiada punkt na wykresie, a połączenie tych punktów tworzy krzywą.
odpowiada punkt na wykresie, a połączenie tych punktów tworzy krzywą.
Punkt A na osi Ãa okreÅ›la granicÄ™ zmÄ™czenia przy obciążeniu wahadÅ‚owym (w
określa granicę zmęczenia przy obciążeniu wahadłowym (w
określa granicę zmęczenia przy obciążeniu wahadłowym (w tym przypadku Zrc).
Punkt B na osi Ãm okreÅ›la wytrzymaÅ‚ość przy obciążeniu statycznym (w tym przypadku Rm).
określa wytrzymałość przy obciążeniu statycznym (w tym przypadku R
określa wytrzymałość przy obciążeniu statycznym (w tym przypadku R
Dla materiałów elastoplastycznych wprowadza się warunek
Dla materiałów elastoplastycznych wprowadza się warunek
Ãmax = Ãm+Ãa d" Re
określający położenie linii ograniczającej, łączącej wartości Re na obydwóch osiach i odcinającej
określający położenie linii ograniczającej, łączącej wartości Re na obydwóch osiach i odcinającej
określający położenie linii ograniczającej, łączącej wartości Re na obydwóch osiach i odcinającej
od punktu D część wykresu. Pozostały odcinek krzywej AD zastępuje się odcinkiem prostej.
od punktu D część wykresu. Pozostały odcinek krzywej AD zastępuje się odcinkiem prostej.
od punktu D część wykresu. Pozostały odcinek krzywej AD zastępuje się odcinkiem prostej.
Uzyskano w ten sposób praktyczny wykres Haigha.
Uzyskano w ten sposób praktyczny wykres Haigha.
55.Przebieg zjawiska zmeczenia w metalach:
zmeczenia w metalach:
Zjawiska zmęczeniowe w metalach, pomimo ich złożoności, mają pewną określoną prawidłowość.
Zjawiska zmęczeniowe w metalach, pomimo ich złożoności, mają pewną określoną prawidłowość.
Zjawiska zmęczeniowe w metalach, pomimo ich złożoności, mają pewną określoną prawidłowość.
Wyróżnia się zwykle trzy zasadnicze etapy tego zjawiska:
Wyróżnia się zwykle trzy zasadnicze etapy tego zjawiska:
1  powstawanie i rozwój lokalnych odkształceń plastycznych oraz z nimi związanego
powstawanie i rozwój lokalnych odkształceń plastycznych oraz z nimi związanego
powstawanie i rozwój lokalnych odkształceń plastycznych oraz z nimi związanego
przejściowego umocnienia i osłabienia,
rzejściowego umocnienia i osłabienia,
2  powstawanie mikropęknięć,
powstawanie mikropęknięć,
3  rozwój i łączenie się pęknięć aż do całkowitej dekohezji.
rozwój i łączenie się pęknięć aż do całkowitej dekohezji.
Wizualną oznaką odkształceń plastycznych, obok rzadko występujących bliz
niaków, są linie
Wizualną oznaką odkształceń plastycznych, obok rzadko występujących bliz
niaków, są linie
Wizualną oznaką odkształceń plastycznych, obok rzadko występujących bliz
niaków, są linie
poślizgów i składające się z sma poślizgów. Pojawiają się one początkowo w ziarnach
poślizgów i składające się z nich pasma poślizgów. Pojawiają się one początkowo w ziarnach
najdogodniej zorientowanych do działającego układu naprężeń. Można je zatem obserwować
najdogodniej zorientowanych do działającego układu naprężeń. Można je zatem obserwować
najdogodniej zorientowanych do działającego układu naprężeń. Można je zatem obserwować
mikroskopowo na wypolerowanych powierzchniach próbek. Przez mikroskop optyczny są
mikroskopowo na wypolerowanych powierzchniach próbek. Przez mikroskop optyczny są
mikroskopowo na wypolerowanych powierzchniach próbek. Przez mikroskop optyczny są
widoczne pasma poślizgów pod pos
widoczne pasma poślizgów pod postacią ciemnych pasm.
56.Czynniki wpływające na wytrzymałość zmeczeniowa:
56.Czynniki wpływające na wytrzymałość zmeczeniowa:
W miejscach zmiany kształtu lub wymiarów obciążonych elementów następuje zmiana rozkładu
W miejscach zmiany kształtu lub wymiarów obciążonych elementów następuje zmiana rozkładu
W miejscach zmiany kształtu lub wymiarów obciążonych elementów następuje zmiana rozkładu
naprężeń; naprężenia doznają spiętrzenia i mogą być istotnie większe od nominalnie
naprężeń; naprężenia doznają spiętrzenia i mogą być istotnie większe od nominalnie
obliczonych. Mówimy wtedy o
. Mówimy wtedy o działaniu karbu.
Przez pojęcie karb należy rozumieć w ogólności miejsca zmian poprzecznych przekrojów
Przez pojęcie karb należy rozumieć w ogólności miejsca zmian poprzecznych przekrojów
Przez pojęcie karb należy rozumieć w ogólności miejsca zmian poprzecznych przekrojów
elementów lub zmiany krzywizn powierzchni ograniczających przedmiot. Karbem są
elementów lub zmiany krzywizn powierzchni ograniczających przedmiot. Karbem są
elementów lub zmiany krzywizn powierzchni ograniczających przedmiot. Karbem są
odsadzenia, rowki podłużne i , gwinty. Problem karbu jest
odsadzenia, rowki podłużne i poprzeczne, otwory, wycięcia, gwinty. Problem karbu jest
obecnie bardzo istotny, ponieważ karby są przyczyną około 33% uszkodzeń części
obecnie bardzo istotny, ponieważ karby są przyczyną około 33% uszkodzeń części
obecnie bardzo istotny, ponieważ karby są przyczyną około 33% uszkodzeń części
maszynowych. Działanie karbu można przedstawić poglądowo jako miejscowe zagęszczenie
maszynowych. Działanie karbu można przedstawić poglądowo jako miejscowe zagęszczenie
maszynowych. Działanie karbu można przedstawić poglądowo jako miejscowe zagęszczenie
linii sił a więc trajektorii punktów przekazujących obciążenie elementarnym cząstkom
linii sił a więc trajektorii punktów przekazujących obciążenie elementarnym cząstkom
materiału.
P  obciążenie osiowe pręta,
obciążenie osiowe pręta,
Mg  moment gnÄ…cy,
M
Fk  pole powierzchni w miejscu dna karbu,
pole powierzchni w miejscu dna karbu,
Wx  wskaz
nik przekroju na zginanie w miejscu dna karbu.
wskaz
nik przekroju na zginanie w miejscu dna karbu.
57.Zmniejszanie wpływu karbu:
Aby zmniejszyć wpływ karbu, nadaje się elementom konstrukcyjnym odpowiednie kształty,
obniżające spiętrzenia naprężeń.
Niedopuszczalne są nagłe odsadzenia w wałach, osiach, sworzniach bez żadnego odciążenia.
Złagodzenie ostrego odsadzenia, jeśli ono jest niezbędne, uzyskuje się przez wykonanie
wgłębienia i dodatkowo obrączkowego rowka odciążającego. Przewidując wykonanie
wgłębienia, nie wolno zapominać o osłabieniu czynnego przekroju czopa. Kształt rowka
odciążającego może być różny od kołowego. Najczęściej łagodzi się część przejściową
odsadzenia stosując zarys kołowy, eliptyczny lub dwułukowy o specjalnie dobranych
promieniach krzywizny. W tych przypadkach wykonuje się również rowek odciążający.
Złagodzenie części przejściowej powiększa jej długość a skraca ją zarys eliptyczny. Zastosowanie
pierścienia dystansowego umożliwia zachowanie zwiększonego promienia przejścia. Wymiary
zaokrągleń i podtoczeń wałów dla różnych ciągów średnic łożysk ujmuje norma PN-S5/M-
S6413. W ogólności należy unikać stosunku
Á/2r d" 0,1
poniżej którego spiętrzenie naprężeń szybko rośnie. Ponadto odsadzenia powinny być
umocnione przez krążkowanie lub inne zabiegi powierzchniowego ulepszania.
58.Wplyw roznych czynnikow na wytrzymałość zmeczeniowa:
-Wpływ wielkości przedmiotu opisuje się najczęściej probabilistycznie, na zasadzie
prawdopodobieństwa wystąpienia najsłabszego ogniwa. Zgodny z tą zasadą jest pogląd, że
wraz z powiększaniem się objętości materiału wzrasta prawdopodobieństwo zaistnienia
takich wad materiałowych, które są ogniskami zmęczeniowego pękania. Wpływ wielkości
przedmiotu pojawiania się głównie przy zginaniu i skręcaniu. Nie ma on prawie znaczenia lub
istnieje w znacznie mniejszym stopniu przy rozciąganiu i ściskaniu. Wpływ wielkości
przekroju, charakteryzuje współczynnik
Zd
µ =
Z
gdzie: Zd - wytrzymałość próbki o dowolnej średnicy, Z - wytrzymałość próbki z tego samego
materiału o średnicy 7-10 mm
Przy wpływie wielkości przedmiotu na wytrzymałość zmęczeniową trzeba uwzględnić także
strukturę materiałów. Elementy z materiałów o mniej jednorodnej strukturze (żeliwa, stopy
aluminium) są wrażliwsze na zmianę wymiarów. Inny rodzaj niejednorodności uwypukla się w
dużych odkuwkach, dajÄ…c wyjÄ…tkowo duże rozrzuty współczynnika µ dla porównywalnych ze
sobą materiałów. Wpływ wielkości przedmiotu opisuje współczynnik ł, lub inaczej oznaczany,
bÄ™dÄ…cy odwrotnoÅ›ciÄ… współczynnika µ.
-Wpływ rodzaju obróbki i stanu warstwy wierzchniej na wytrzymałość zmęczeniową
Wpływ rodzaju obróbki i stanu warstwy wierzchniej na wytrzymałość zmęczeniową
Wpływ rodzaju obróbki i stanu warstwy wierzchniej na wytrzymałość zmęczeniową
Współczynnik ²p charakteryzuje zmianÄ™ wytrzymaÅ‚oÅ›ci Z próbki polerowanej w porównaniu z
charakteryzuje zmianę wytrzymałości Z próbki polerowanej w porównaniu z
charakteryzuje zmianę wytrzymałości Z próbki polerowanej w porównaniu z
wytrzymałością Zp elementu po różnej obróbce skrawaniem.
elementu po różnej obróbce skrawaniem.
Do obliczeń wytrzymałościowych elementów z karbami o z uwzględnieniem
Do obliczeÅ„ wytrzymaÅ‚oÅ›ciowych elementów z karbami o współczynniku ²k z uwzglÄ™dnieniem ²p
posługujemy się zależnością
ścią
²k = ²k+²k-1
W przypadku ostrych karbów współczynnik ²p można caÅ‚kowicie pominąć. Dla żeliwa, po
W przypadku ostrych karbów współczynnik można całkowicie pominąć. Dla żeliwa, po
usuniÄ™ciu naskórka odlewniczego, przyjmuje siÄ™ ²p =1.
usunięciu naskórka odlewniczego, przyjmuje się
Powierzchniowe ulepszanie wykonywane przez stosowanie różnych zabiegów mechanicznych,
Powierzchniowe ulepszanie wykonywane przez stosowanie różnych zabiegów mechanicznych,
Powierzchniowe ulepszanie wykonywane przez stosowanie różnych zabiegów mechanicznych,
cieplnych i cieplno-chemicznych oprócz powiększania odporności na ścieranie, zwiększa
chemicznych oprócz powiększania odporności na ścieranie, zwiększa
chemicznych oprócz powiększania odporności na ścieranie, zwiększa
bardzo istotnie granicę zmęczenia, zwłaszcza elementów z karbami. Umiejętne zastosowanie
bardzo istotnie granicę zmęczenia, zwłaszcza elementów z karbami. Umiejętne zastosowanie
bardzo istotnie granicę zmęczenia, zwłaszcza elementów z karbami. Umiejętne zastosowanie
odpowiedniej obróbki prowadzi do całkowitego usunięcia działania karbu.
odpowiedniej obróbki prowadzi do całkowitego usunięcia działania karbu.
odpowiedniej obróbki prowadzi do całkowitego usunięcia działania karbu.
Zabiegi mechaniczne doprowadzajÄ…ce do zgniotu warstwy wierzchniej:
oprowadzajÄ…ce do zgniotu warstwy wierzchniej:
kulowanie polegajÄ…ce na uderzaniu powierzchni elementu kulkami stalowymi lub staliwnymi
kulowanie polegajÄ…ce na uderzaniu powierzchni elementu kulkami stalowymi lub staliwnymi
kulowanie polegajÄ…ce na uderzaniu powierzchni elementu kulkami stalowymi lub staliwnymi
za pomocą strumienia sprężonego powietrza lub układu wirników,
za pomocą strumienia sprężonego powietrza lub układu wirników,
wałeczkowanie i krążkowanie następujące przez docisk hartowanych i wypolerowanych
wałeczkowanie i krążkowanie następujące przez docisk hartowanych i wypolerowanych
wałeczków i krążków do elementu zwykle obracającego się
wałeczków i krążków do elementu zwykle obracającego się
młotkowanie stosowane przy umacnianiu elementów o dość skomplikowanym kształcie lub
młotkowanie stosowane przy umacnianiu elementów o dość skomplikowanym kształcie lub
młotkowanie stosowane przy umacnianiu elementów o dość skomplikowanym kształcie lub
wybranych miejsc w elementach o
wybranych miejsc w elementach o dużych wymiarach,
rozwalcowanie otworów i wciskanie stempli.
rozwalcowanie otworów i wciskanie stempl
Najlepsze jednak pod względem polepszenia własności zmęczeniowych są takie obróbki
Najlepsze jednak pod względem polepszenia własności zmęczeniowych są takie obróbki
Najlepsze jednak pod względem polepszenia własności zmęczeniowych są takie obróbki
cieplno-chemiczne, jak: nawęglanie i hartowanie, azotowanie, cyjanowanie. Również dobre
chemiczne, jak: nawęglanie i hartowanie, azotowanie, cyjanowanie. Również dobre
chemiczne, jak: nawęglanie i hartowanie, azotowanie, cyjanowanie. Również dobre
własności zmęczeniowe uzyskuje się przez hartowanie lub umacnianie laserowe. Jes
własności zmęczeniowe uzyskuje się przez hartowanie lub umacnianie laserowe. Jes
własności zmęczeniowe uzyskuje się przez hartowanie lub umacnianie laserowe. Jeszcze
lepsze może okazać się nasycanie lub wprowadzanie do warstwy wierzchniej różnych
lepsze może okazać się nasycanie lub wprowadzanie do warstwy wierzchniej różnych
lepsze może okazać się nasycanie lub wprowadzanie do warstwy wierzchniej różnych
składników, podnoszących wyraz
nie i jednocześnie odporność na ścieranie.
składników, podnoszących wyraz
nie i jednocześnie odporność na ścieranie.
składników, podnoszących wyraz
nie i jednocześnie odporność na ścieranie.
W przeciwieństwie do wymienionych zabiegów, powlekanie galwaniczne zwiększa co prawda
W przeciwieństwie do wymienionych zabiegów, powlekanie galwaniczne zwiększa co prawda
W przeciwieństwie do wymienionych zabiegów, powlekanie galwaniczne zwiększa co prawda
odporność na ścieranie, ale prowadzi z reguły do obniżenia granicy zmęczenia.
a ścieranie, ale prowadzi z reguły do obniżenia granicy zmęczenia.
a ścieranie, ale prowadzi z reguły do obniżenia granicy zmęczenia.
59. Wspólczynnik bezpieczeństwa:
Wspólczynnik bezpieczeństwa:
Współczynnik bezpieczeństwa D dla cykli symetrycznych wyznaczamy ze wzoru
Współczynnik bezpieczeństwa D dla cykli symetrycznych wyznaczamy ze wzoru
Współczynnik bezpieczeństwa D dla cykli symetrycznych wyznaczamy ze wzoru
gdzie: Z-l - granica zmÄ™czenia przy danym rodzaju obciążenia symetrycznego, Ãna - nominalna
granica zmęczenia przy danym rodzaju obciążenia symetrycznego,
granica zmęczenia przy danym rodzaju obciążenia symetrycznego,
amplituda naprężenia, obliczona zwykÅ‚Ä… metodÄ… wytrzymaÅ‚oÅ›ciowÄ…, ² -współczynnik
amplituda naprężenia, obliczona zwykłą metodą wytrzymałościową, współczynnik
dziaÅ‚ania karbu, i wtedy ² , lub współczynnik stanu powierzchni, zatem ² = ²p, albo
² = ²k, lub współczynnik stanu powierzchni, zatem
ujmujÄ…cy jednoczeÅ›nie obydwa czynniki, µ - współczynnik wielkoÅ›ci przedmiotu. Dla cykli
ujmujący jednocześnie obydwa czynniki, współczynnik wielkości przedmiotu. Dla cykli
symetrycznych naprężenie Ãna jest równe najwiÄ™kszemu naprężeniu nominalnemu cyklu Ãn
symetrycznych naprężenie jest równe największemu naprężeniu nominalnemu cyklu
.
max
Współczynnik bezpieczeÅ„stwa ´ przyjÄ™to nazywać rzeczywistym współczynn
Współczynnik bezpieczeństwa przyjęto nazywać rzeczywistym współczynnikiem
bezpieczeństwa, choć nie znane są faktyczne lub nieprzewidziane warunki pracy układu.
bezpieczeństwa, choć nie znane są faktyczne lub nieprzewidziane warunki pracy układu.
bezpieczeństwa, choć nie znane są faktyczne lub nieprzewidziane warunki pracy układu.
Współczynnik ´ wskazuje jednak na możliwe odchylenia od przeanalizowanych i przyjÄ™tych
wskazuje jednak na możliwe odchylenia od przeanalizowanych i przyjętych
wskazuje jednak na możliwe odchylenia od przeanalizowanych i przyjętych
założeń obliczeniowych. Mówi się o nim, że jest współczynnikiem naszej niewie
założeń obliczeniowych. Mówi się o nim, że jest współczynnikiem naszej niewie
założeń obliczeniowych. Mówi się o nim, że jest współczynnikiem naszej niewiedzy, od której
niezbyt odległa jest obawa o ogólną poprawność obliczeń.
niezbyt odległa jest obawa o ogólną poprawność obliczeń.
60. Oblczienia zmęczeniowe przy obciazaniach zlozonych
60. Oblczienia zmęczeniowe przy obciazaniach zlozonych:
W przypadku jednocześnie występujących naprężeń różnego rodzaju, jak np.: od rozciągania
W przypadku jednocześnie występujących naprężeń różnego rodzaju, jak np.: od rozciągania
W przypadku jednocześnie występujących naprężeń różnego rodzaju, jak np.: od rozciągania
czy ściskania i zginania lub od zginania i skręcania, naprężenia te składamy tak samo jak
czy ściskania i zginania lub od zginania i skręcania, naprężenia te składamy tak samo jak
naprężenia przy obciążeniu stałym. Stosujemy w tym celu odpowiednią hipotezę wytężenia.
naprężenia przy obciążeniu stałym. Stosujemy w tym celu odpowiednią hipotezę wytężenia.
naprężenia przy obciążeniu stałym. Stosujemy w tym celu odpowiednią hipotezę wytężenia.
Naprężenia w przekroju karbu składa się tak samo jak naprężenia w przekrojach ciągłych.
Naprężenia w przekroju karbu składa się tak samo jak naprężenia w przekrojach ciągłych.
Naprężenia w przekroju karbu składa się tak samo jak naprężenia w przekrojach ciągłych.
Ponadto można ze sobą składać tylko te naprężenia, które występują w tym samym miejscu
Ponadto można ze sobą składać tylko te naprężenia, które występują w tym samym miejscu
tego samego przekroju elementu i w tym samym czasie. Musi być więc spełniona zasada
tego samego przekroju elementu i w tym samym czasie. Musi być więc spełniona zasada
tego samego przekroju elementu i w tym samym czasie. Musi być więc spełniona zasada
jedności miejsca i jednoczesności, z którą wiąże się współokresowość naprężeń składowych.
jedności miejsca i jednoczesności, z którą wiąże się współokresowość naprężeń składowych.
jedności miejsca i jednoczesności, z którą wiąże się współokresowość naprężeń składowych.
Naprężenia zastępcze dla obciążeń zmiennych niesymetrycznych czy wahadłowych obliczamy
dla obciążeń zmiennych niesymetrycznych czy wahadłowych obliczamy
dla obciążeń zmiennych niesymetrycznych czy wahadłowych obliczamy
tak samo jak dla obciążeń stałych, zgodnie z ogólnymi wyrażeniami:
tak samo jak dla obciążeń stałych, zgodnie z ogólnymi wyrażeniami:
- przy przewadze naprężeń normalnych
przy przewadze naprężeń normalnych
- przy przewadze naprężeń stycznych
przy przewadze naprężeń stycznych
gdzie: kà i kÅ‚ - naprężenia dopuszczalne dla danego rodzaju obciążenia staÅ‚ego czy dowolnie
naprężenia dopuszczalne dla danego rodzaju obciążenia stałego czy dowolnie
naprężenia dopuszczalne dla danego rodzaju obciążenia stałego czy dowolnie
zmiennego (kà - dla rozciągania, ściskania, zginania, kł - dla skręcania).
dla rozciągania, ściskania, zginania, k