23.Przegląd i charakterystyka pojęć z trygonometrii sferycznej.
odległość sferyczna punktów AB kąt środkowy ą oparty na łuku koła
wielkiego AB, przechodzącego przez punkty AB
kąt sferyczny kąt między stycznymi do łuków kół wielkich w punkcie ich
przecięcia się
trójkąt sferyczny  część sfery ograniczona łukami kół wielkich łączącymi
trzy dane punkty
nadmiar sferyczny (eksces sferyczny) suma kątów trójkąta sferycznego
pomniejszona o 180� , nadmiar zawiera się w
zakresie od 0<�<2Ą
24.Układy współrzędnych na kuli
Współrzędne geograficzne
- południk połączenie biegunów połową łuku koła wielkiego
- równoleżnik koło małe w płaszczyz
nie prostopadłej do osi obrotu
-odległość sferyczna dowolnego punktu na równiku do bieguna wynosi
-szerokość geograficzna -kąt taki tworzy normalna do sfery w punkcie z
płaszczyzną równika
-długość geograficzna -kąt dwusieczny, między płaszczyzną południka
zerowego a płaszczyzna przechodząca przez punkt
Współrzędne prostokątne liniowe
- początek układu  środek kuli
-oś Z pokrywa się z osią obrotu i skierowana jest ku biegunowi północnemu
-oś X pokrywa się z krawędzią przecięcia płaszczyzny równika z
polszczyzna południka początkowego
- oś Y tworzy układ prawoskrętny
Współrzędne azymutalne
- punkt główny G( , )
ś- odległość sferyczna
ą-azymut kąt dwuścienny miedzy płaszczyzna południka punktu G a
płaszczyzna kola wielkiego GP. Równy jest katowi sferycznemu, którego
lewym ramieniem jest styczna do południka G, prawym styczna do luku
kola wielkiego GP. Rośnie od kierunku północnego w stronę GP.
-wertykał każde koło wielkie przechodzące przez G
-almukantarat koło małe, którego wszystkie punkty są jednakowo oddalone od
G
Współrzędne prostokątne sferyczne
- podstawa układu jest wybrany południk o długości geograficznej 
0
-punkt C powstaje przez przecięcie południka BP B kołem wielkim
0
przechodzącym przez punkt P i prostopadłym do południka BP B
0
x=gR y=hR (R-promień kuli)
25.Parametry elipsoidy obrotowej i układy współrzędnych na elipsoidzie.
Parametry elipsoidy obrotowej
- półoś duża a i półoś mała b
- spłaszczenie
-mimośród
-drugi mimośród
Układy współrzędnych na elipsoidzie
ż� Południk ślad przecięcia elipsoidy półpłaszczyzną
przechodząca przez dany punkt i ograniczony przez oś
obroty elipsoidy
ż� Południk początkowy leży w półpłaszczyz
nie OXZ w
dodatniej części osi X
ż� Równoleżnik  ślad przecięcia elipsoidy płaszczyzną
przechodzącą przez punkt i prostopadłą do osi obrotu
ż� Oś U  krawędz
przecięcia płaszczyzny równika z
półpłaszczyzną południka punktu
ż� Szerokość elipsoidalna B  kat miedzy normalna do
elipsoidy w punkcie i płaszczyzną równika
ż� Długość elipsoidalna L  kat dwuścienny półpłaszczyzny
południka zerowego i półpłaszczyzną południka przechodzącego przez punkt P
-współrzędne prostokątne
ż�
ż�
26.Przekroje normalne, promienie przekrojów głównych i ich wykorzystywanie do obliczeń
Przekroje normalne
def. Przekrój normalny w danym punkcie to ślad przecięcia elipsoidy płaszczyzną zawierającą
normalną w tym punkcie.
-wszystkie płaszczyzny zawierające normalna n przecinają daną powierzchnię wzdłuż krzywych
zwanych przekrojami normalnymi (normalna- przez punkt leżący na regularnej powierzchni
można poprowadzić jedną prostą prostopadłą do powierzchni )
Promienie przekrojów głównych:
-wyróżnia się dwa przekroje główne- jeden z największą pośród krzywizn w danym punkcie, a
drugi z najmniejszą
- płaszczyzny przekrojów przecinają się pod katem prostym
-przekrój południkowy  przekrój płaszczyzną południka, to przekrój o największej krzywiz
nie i
najkrótszym promieniu.
Promień krzywizny przekroju południka
- przekrój poprzeczny  przekrój płaszczyzną prostopadła do płaszczyzny południka w danym
punkcie jest to przekrój normalny główny o najmniejszej krzywiz
nie, czyli najmniejszym
promieniu.
Promień krzywizny przekroju równoleżnika
Promień krzywizny dowolnego przekroju normalnego
Przeliczenia współrzędnych
-współrzędne prostokątne na elipsoidzie
-przeliczenie X,Y,Z na B i L
Długość łuku południkowego i równoleżnikowego
Długość łuku południka -długość skończona niewielkiego wycinka łuku południka między
punktami o szerokościach B1 i B2
<60km
<60km
>750km
27.Podstawy teorii odwzorowań kartograficznych: pojęcie odwzorowania kartograficznego i skal
elementarnych oraz ich własności, I i II prawo Tissota.
Odwzorowanie kartograficzne  odwzorowanie jednej powierzchni na druga to wzajemnie
jednoznaczna odpowiedniość punktowa miedzy powierzchnia oryginalna a powierzchnia obrazu
oryginał
obraz
U= f(u,v) V= g(u,v)
- oryginałem jest sfera lub elipsoida
- obrazem jest płaszczyzna lub jej część
- jeśli oryginałem jest elipsoida rolę u i v spełniają współrzędne B i L, a jeśli obrazem jest
płaszczyzna lub jej część to U i V odgrywają współrzędne x i y
x= x(B,L) y=y(B,L)
- dla współrzędnych biegunowych �=�(B,L) �=�(B,L)
Odwzorowanie regularne, gdy funkcje odwzorowawczej f i g spełniają następujące warunki:
ż� każdej parze wartości parametrów u, v przyporządkowują jedną i tylko jedną parę
wartości parametrów U,V
ż� są ciągłe i co najmniej dwukrotnie różniczkowalne
ż� są wzajemnie niezależne
Skale elementarne
- elementarna skala długości
ż� - długosc nieskonczenie malego luku na powierzchni oryginału
ż� ds- odpowiadający mu łuk na obrazie
ż� zależy od współrzędnych B i L oraz azymutu A elementu liniowego ds
m=m(B,L,A)
ż� w odwzorowaniu równokątnym zależy tylko od B i L skale musza być bliskie 1
- elementarna skala pól
ż� - pole nieskończenie małego elementu powierzchniowego na oryginale
ż� dp- pole odpowiadającego mu elementu powierzchniowego obrazu
ż� zależy od B i L
ż� każdemu punktowi przyporządkowana jest tylko jedna wartość skali pól
I twierdzenie Tissota
W każdym regularnym odwzorowaniu , niebędącym odwzorowaniem równokątnym, na oryginale
istnieje dokładnie jedna siatka ortogonalnych linii parametrycznych, której obrazem jest także
siatka ortogonalna
- kierunki tej siatki to kierunki główne odwzorowania (nie są określone w odwzorowaniu
równokątnym)
- gdy obrazy południków przecinają się z obrazami równoleżników pod katami prostymi , kierunki
główne pokrywają się z kierunkami południków i równoleżników
-
II twierdzenie Tissota
Obrazem graficznym skal długości we wszystkich kierunkach wyprowadzonych z danego punktu
jest elipsa o półosiach równych skalom długości w kierunkach głównych.
28.Klasyfikacja odwzorowań na podstawie kryterium zniekształceń odwzorowawczych.
- równokątne
- równopolowe
- równoodległościowe
- dowolne
Odwzorowanie jest równokątne, jeśli w każdym punkcie odwzorowywanego obszaru dowolny
azymut A odwzorowuje się bez zniekształceń.
Odwzorowanie jest równokątne gdy: (warunki)
-obrazy południków przecinają się z obrazami równoleżników pod katem prostym
-w każdym punkcie skala długości w kierunkach południkowych jest równą skali długości w
kierunkach równoleżnikowych
Odwzorowanie jest równopolowe gdy:
- p=1, czyli
-gdy obrazy południków przecinają się pod kątem prostym z równoleżnikami to
29. Klasyfikacja odwzorowań na podstawie kryterium kształtu siatki kartograficznej- czyli ogólnej
postaci funkcji odwzorowawczej  oraz pozycji obrazu względem oryginału.
Ogólne zasady odwzorowań kartograficznych
Kryterium: charakter występujących zniekształceń
Podział: równokątne, równoodległościowe, równopolowe, dowolne
Kryterium: kształt siatki kartograficznej
Podział: azymutalne, walcowe, stożkowe, pseudoazymutalne, pseudowalcowe, pseudostożkowe,
wielostożkowe, koliste.
Kryterium: sposób przyłożenie powierzchni rzutowania
Podział: normalne, ukośne i poprzeczne.
Odwzorowanie azymutalne normalne
ż� obraz południków to półproste zbiegające się w obrazie
bieguna ziemskiego.
ż� obraz równoleżników to okręgi współśrodkowe, których
środek pokrywa się z obrazem bieguna.
ż� równania ogólne odwzorowań azymutalnych normalnych
mają charakterystyczną postać w układzie współrzędnych
biegunowych:
�=�(Ć)
�=
Odwzorowania walcowe normalne
ż� obraz południków to proste lub odcinki
równoległe względem siebie i
prostopadłe do prostoliniowego obrazu
równoleżnika. Odległość między
obrazami dwóch danych południków
jest proporcjonalna do różnicy ich
długości geograficznych.
ż� obrazy równoleżników to odcinki
równoległe do obrazu równika.
ż� równania funkcji odwzorowawczych
x=x(Ć)
y=C
Odwzorowanie stożkowe normalne
ż� obraz równoleżników to łuki okręgów współśrodkowych
ż� obraz południków to odcinki lub półproste prostopadłe do
obrazów równoleżników
ż� kąty między obrazami południków są proporcjonalne do
różnicy długości geograficznych południków.
ż� równania funkcji odwzorowawczych
�=�(Ć)
�=C
Odwzorowanie pseudoazymutalne
ż� obraz równoleżników to okręgi współśrodkowe, których
środkiem jest obraz bieguna ziemskiego.
ż� obraz południka to krzywe zbiegające się w obrazie
bieguna.
ż� równania funkcji odwzorowawczych
�=�(Ć)
�= �(,Ć)
Odwzorowanie pseudowalcowe
ż� Obraz równoleżników to odcinki linii prostych, równoległe do
obrazu równika.
ż� Obraz południków to odcinki krzywe tworzące obraz
symetryczny względem obrazu południka środkowego.
ż� Obrazy południków i równoleżników są wzajemnie prostopadłe
odcinki linii prostych.
ż� Obraz bieguna to punkt lub odcinek.
ż� Równania funkcji odwzorowawczych
x=x(Ć)
y= y(,Ć)
Odwzorowanie pseudostożkowe
ż� obraz południków to krzywe symetryczne względem
prostoliniowego obrazu
ż� południka środkowego, zbiegające się w obrazie bieguna
ż� obraz równoleżnika są łuki okręgów współśrodkowych, których
środek leży na tej prostej, na której leży obraz południka
środkowego.
ż� równania funkcji odwzorowawczych:
q=const
�=�(Ć)
�= �(Ć,)
Odwzorowanie wielostożkowe
ż� obraz równoleżników to łuki okręgów niewspółśrodkowych.
Środki tych okręgów leżą na prostej przechodzącej przez odcinek
będący obrazem południka środkowego.
ż� obraz południków to łuki krzywych tworzące obraz symetryczny
względem obrazu południka środkowego.
ż� równania funkcji odwzorowawczych:
q=const
�=�(Ć)
�= �(Ć,)
30.Odwzorowanie Gaussa-Krugera
Odwzorowanie równokątne elipsoidy obrotowej na płaszczyznę.
Główne cechy odwzorowania:
" równokątne (konforemne) odwzorowanie powierzchni elipsoidy
obrotowej na płaszczyznę stosowane w wąskich pasach południkowych (3� lub 6�),
" południk środkowy (osiowy) każdej ze stref odwzorowuje się na odcinek linii prostej,
" elementarna skala długości na południku środkowym jest stała i równa jedności,
" południki odwzorowują się jako linie krzywe symetryczne względem obrazu południka
środkowego, zbiegające się w obrazach biegunów, równoleżniki odwzorowują się również jako linie
krzywe symetryczne względem prostoliniowego obrazu równika,
" obraz południka środkowego przyjmuje się jako oś odciętych (X), a obraz równika jako oś
rzędnych (Y),
" współrzędne lokalne x,y w danym pasie odwzorowawczym cechuje się aby łatwo było
zidentyfikować strefę w której znajduje się punkt.
Funkcje odwzorowawcze
ż� Układ współrzędnych prostokątnych x, y:
ż� początek układu współrzędnych jest punkt przecięcia obrazu południka środkowego L i
o
obrazu równika
ż� oś odciętych x pokrywa się z obrazem południka środkowego i jest skierowana na północ
ż� oś rzędnych y pokrywa się z prostoliniowym obrazem równika i jest skierowana na wschód
x=F (B,l)
1
y=F (B,l)
2
l=L-L
o
Zniekształcenie odwzorowawcze.
Izolinie zniekształceń długości tworzą linie proste równoległe do obrazu południka osiowego.
Elementarna skala zniekształceń długości na południku osiowym wynosi ź=1, poza południkiem
osiowym ź>1 w miarę oddalania się od południka osiowego wartość elementarnej skali
zniekształceń długości szybko rośnie.
31.Odwzorowania quasi-stereograficzne
Główne cechy odwzorowania
ż� równokątne odwzorowanie elipsoidy obrotowej,
ż� kształt siatki kartograficznej w odwzorowaniu quasi-stereograficznym,
ż� podobieństwo do odwzorowania stereograficznego,
ż� przydatność  obszary o regularnym, zbliżonym do okręgu kształcie,
ż� elementy charakterystyczne odwzorowania to:
- punkt główny odwzorowania P0 (B0, L0) leżący w pobliżu środka obszaru,
- południk środkowy  południk przechodzący przez punkt główny,
Układ współrzędnych płaskich xy wprowadza się w następujący sposób:
ż� początek układu znajduje się w obrazie punktu głównego,
ż� oś x pokrywa się z obrazem południka środkowego i jest skierowana do obrazu bieguna
północnego,
ż� oś y jest prostopadła do osi x i wraz z nią tworzy układ prawoskrętny.
Odwzorowanie quasi-stereograficzne musi spełniać następujące warunki:
ż� odwzorowanie jest równokątne,
ż� obrazem południka środkowego jest odcinek linii prostej, a obrazami innych południków
są krzywe symetryczne względem obrazu południka środkowego,
ż� odcięte x punktów leżących na południku środkowym oblicza się wg wzoru:
x =2R tg
m o
Zniekształcenie odwzorowawcze
Odwzorowanie to charakteryzuję się występowaniem niewielkich zniekształceń w pobliżu punktu
głównego odwzorowania, który odpowiada punktowi styczności płaszczyzny i sfery w
odwzorowaniu stereograficznym ukośnym.
32.Podstawy matematyczne układów współrzędnych 1942,1965, GUGIK-80
1942
ż� jako matematyczną powierzchnię odniesienia zastosowano elipsoidę
ż� lokalną Krasowskiego z punktem przyłożenia do geoidy w Pułkowie
ż� odwzorowanie Gaussa  Kr�gera
ż� odwzorowanie walcowe, poprzeczne;
ż� odwzorowanie równokątne (konforemne);
ż� południk centralny w każdej ze stref odwzorowuje się na linię prostą;
ż� skala liniowa na południku osiowym wynosi m0 = 1;
ż� pozostałe południki i równoleżniki (poza równikiem) odwzorowują się na linie krzywe;
ż� początkiem układu współrzędnych każdego pasa jest punkt przecięcia się obrazu równika
i południka centralnego;
ż� dla uniknięcia problemów z identyfikacją strefy do której należy punkt,
ż� współrzędne (x ,y) obliczone za pomocą formuł odwzorowawczych
ż� cechuje się wg następujących wzorów:
Dla stref 6 stopniowych
X=x Y=y+ 500 000 m+ *100 000 m
Dla stref 3 stopniowych
X=x Y=y+ 500 000 m+ *100 000 m
1965
ż� w strefach 1, 2, 3, 4 zastosowano odwzorowanie quasi-stereograficzne
ż� Roussilhe czyli wiernokątne odwzorowanie płaszczyznowe ukośne
ż� elipsoidy;
ż� w strefie 5 zmodyfikowaną wersję odwzorowania Gaussa  Kr�gera;
ż� początek układu współrzędnych każdej ze stref (od 1 do 4) znajduje się w punkcie
głównym (punkcie  przyłożenia płaszczyzny do powierzchni
ż� odniesienia) charakterystycznym dla każdej ze stref;
ż� w strefach 1  4 układu  1965 przyjęto skalę w punkcie głównym
ż� m0 = 0,9998 (zniekształcenie -20 cm/km);
ż� w strefie 5 w której zastosowano odwzorowanie G-K modyfikacja polegała na zmianie
skali w południku centralnym na m0 = 0,999983; podstawowy układ do tworzenia mapy
zasadniczej w skalach 1:500,
ż� 1:1000, 1:2000, 1:5000 oraz topograficznych ;-) w skalach 1:10000, 1:25000, 1:50000;
GUGIK-80
ż� odwzorowanie quasistereograficzne powierzchni elipsoidy Krasowskiego
ż� stosowany do opracowań małoskalowych (1:100000 i mniej);
ż� układ jednostrefowy (jednolity dla całego kraju);
ż� zniekształcenia od  29 cm/km w punkcie głównym do +90 cm/km u z
ródeł Sanu;
ż� punkt główny x=500 000 m, y=500 000 m, B =52�10 L =19�10 m =0,999714
o o o
33.Podstawy matematyczne układów współrzędnych 1992,2000, UTM.
1992
ż� odwzorowanie Gaussa- Kr�gera w jednej dziesięciostopniowej strefie;
ż� jednolity układ współrzędnych obszaru całego kraju;
ż� odwzorowanie równokątne (konforemne), walcowe, poprzeczne;
ż� początek układu w punkcie przecięcia południka L0 = 19o z obrazem równika;
ż� południk środkowy odwzorowuje się na linię prostą w skali m0 = 0,9993
ż� (na południku środkowym zniekształcenie wynosi  70 cm/km i rośnie do +90 cm\km na
skrajnych wschodnich obszarach Polski);
ż� układ 1992/19 stanowi podstawę do sporządzania map w skalach 1:10000 i mniejszych, ze
względu na duże zniekształcenia nie jest polecany do opracowań w większych skalach;
2000
ż� odwzorowanie powierzchni elipsoidy ziemskiej GRS80 wg teorii
ż� odwzorowania Gaussa-Kr�gera (odwzorowanie poprzeczne, walcowe, równokątne,
konforemne);
ż� podział obszaru kraju na cztery pasy południkowe o szerokości 3o i południkach osiowych:
15o, 18o, 21o, 24o długości geograficznej wschodniej, ponumerowane odpowiednio
numerami: 5, 6, 7, 8;
ż� południk osiowy każdej ze stref odwzorowuje się na linię prostą ze skalą
ż� 0,999923 (zniekształcenia  7,7 cm\km na południku osiowym do +7 cm\km
ż� na brzegu strefy);
ż� początkiem układu współrzędnych dla każdej ze stref jest punkt
ż� przecięcia obrazu równika z obrazem południka osiowego, otrzymuje on współrzędną x =0
m;
ż� punkty leżące na południku osiowym otrzymują współrzędną y = 500000m; w celu
jednoznacznego określenia położenia punktu przed współrzędną y podaje się numer pasa
południkowego, czyli dla punktów leżących na południku osiowym będzie:
y = 5 500 000 m dla południka L0 = 15o
y = 6 500 000 m dla południka L0 = 18o
y = 7 500 000 m dla południka L0 = 21o
y = 8 500 000 m dla południka L0 = 24o
ż� układ stworzony w celu prowadzenia mapy zasadniczej;
ż� od 31.12.2009 roku (najpóz
niej) ma zastąpić istniejące układy w których sporządza się
mapy zasadnicze ( 1965 , układy lokalne).
UTM
ż� dla map topograficznych i planów opracowywanych na potrzeby wojskowe w krajach
układu NATO;
ż� układ oparty na odwzorowaniu Gaussa  Kr�gera w wariancie siecznym w pasach 6-cio
stopniowych; elipsoida GRS-80
ż� skala w obrazie południka osiowego wynosi 0,9996, zatem zniekształcenie liniowe na
południku środkowym osiąga wartość  40cm\km a na krańcach strefy sięga +50 cm/km;
ż� początek układu współrzędnych N (North) i E (East) znajduje się w punkcie przecięcia
obrazu południka centralnego z obrazem równika;
ż� odwzorowanie UTM zostało zaprojektowane dla zastosowań światowych pomiędzy 80o
szerokości południowej i 84o szerokości północnej; uzupełnieniem odwzorowania UTM dla
okolic okołobiegunowych jest odwzorowanie UPS (Universal Polar Stereographic) czyli
stereograficzne normalne odwzorowanie azymutalne z punktami głównymi w biegunach
ż� północnym i południowym, obejmuje ono obszar Antarktydy do 80oS i
ż� Arktyki do 84oN;
ż� na terenie Polski znajdują się dwie strefy:
strefa 34 z południkiem centralnym L = 15o
0
strefa 35 z południkiem centralnym L = 21o
0
KONIEC SEMESTR I
34. Charakterystyka map topograficznych.
Mapa ogólnogeograficzna mapa określonego obszaru powierzchni Ziemi z uwzględnieniem
obiektów naturalnych i antropogenicznych przedstawionych z dokładnością i szczegółowością
odpowiadającą skali mapy.
Mapa topograficzna- mapa średnioskalowa, tj. mapa w przedziale skalowym przyjmowanym
zazwyczaj od 1:10 000 do 1:300 000, o treści ogólnogeograficznej ze szczególnym uwzględnieniem
obiektów topograficznych.
Przeznaczenie map-Mapy topograficzne przeznaczone są do zaspakajania różnorodnych potrzeb
gospodarczych, a w szczególności:
ż� wykonywania pomiarów i obliczeń geodezyjno-kartograficznych
ż� sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego i ich realizacji,
ż� rozwiązywania problemów naukowo-badawczych,
ż� studiów nad terenem i oceny specyfiki terenu,
ż� jako materiał podkładowy do opracowywania map tematycznych.
Treść map topograficznych stanowią:
ż� miejscowości, zabudowa, budynki i budowle
ż� obiekty gospodarcze,
ż� koleje i urządzenia z nimi związane,
ż� drogi i urządzenia z nimi związane;
ż� wody i urządzenia z nimi związane,
ż� roślinność, uprawy i grunty,
ż� granice: państwa, jednostek administracyjnych, użytków itd.,
ż� rzez
ba terenu,
Klasyfikacja skali:
ż� wielkoskalowe (1:5 000; 1:10 000)
ż� średnioskalowe (1:25 000; 1:50 000; 1:100 000)
ż� małoskalowe (1:200 000; 1:500 000)
35.Rodzaje map topograficznych dostępnych w Polsce
Borowa Góra 1942 1965 GUGiK 80 1992
Elipsoida Bessela Krasowskiego Krasowskiego Krasowskiego GRS-80
1-4strefy
quasi-
quasi- Gaussa- stereograficzne quasi- Gaussa-
Odwzorowanie
stereograficzne Krugera 5streda- stereograficzne Krugera
Gaussa-
Krugera
Okres
1936-1952 1953-1965 1970-1988 1980-1990 Od 1992
wydawania
1:10 000
1:10 000
1:25 000
1:25 000
1:10 000 1:100 000 1:50 000
1:10 000 1:50 000
Skala map 1:25 000 1:200 000 (i teoretycznie
1:100 000 1:100 000
1:50 000 1:500 000 1:100 000
1:200 000
1:200 000
1:500 000
1:500 000)
Podział na Trapezowo- Trapezowo- Trapezowo- Trapezowo-
prostokątny
arkusze elipsoidalny elipsoidalny elipsoidalny elipsoidalny
Siatka
+ + - + +
kartograficzna
Siatka
+ + + - +
kilometrowa
Numeracja arkuszy:
-GUGiK 80
1:500 000 1:200 000 1:100 000 1:50 000 1:25 000
(81-86) (01-15) (1-4) teoretycznie (1-4) (1-4)
82 82.04 82.04.2 84.04.2.1 84.04.2.1.3
-układ 1992, UTM, 1942
1:1 000 000 1:200 000
(I-XXXVI)
M-34 M-34-XXX
1:100 000 1:50 000 1:25 000 1:10 000
(1-144) (A-D) (a-d) (1-4)
M-34-125 M-34-125-C M-34-125-C-b M-34-125-C-b-2
1: 500 000
(A-D)
M-34-B
-układ 1965
1:100 000 1:50 000 1:25 000 1:10 000 1:5000
(1-4) (1-4) (1-4) (1-4)
332 332.1 332.12 332.123 332.123.1
1:2000 1:1000 1:500
(01-25) (1-4) (1-4)
332.123.09 332.123.092 332.123.092.2
-układ 2000
1:10 000 1:2000 1:1000 1:500
(01-25) (1-4) (1-4)
6.115.27 6.115.27.07 6.115.27.07.2 6.115.27.07.2.3
6.115.27
1:5000
(1-4)
Nr pasa
6.115.27.3
(dla Polski od 5-8) numer rzędu numer kolumny
(X-4920):5 (Y-332):8
wsp. Y bez pierwszej cyfry (stanowi ona numer pasa)
36. Zasady opracowania map topograficznych ogólnogeograficznych
Materiały z
ródłowe służą do opracowywania mapy, dzielą się na:
Podstawowe:
- materiały podkładowe na podst. których przedstaw. jest treść mapy
- istniejące mapy o tematyce zbieżnej z treścią opracowywanej mapy
- wykazy współrzędnych
- wyniki pomiarów i badań terenowych, zdjęcia lotnicze, dane ewidencyjne.
- szczegółowe opracowania kartograficzne dotyczące tematyki opracowywanej mapy.
Pomocnicze-służą do uzupełnienia treści mapy:
-zdjęcia lotnicze ukośne, kolorowe, obrazy satelitarne, mapy topograficzne
Uzupełniające - służą do porównania i sprawdzania informacji budzących zastrzeżenia.
Materiały z
ródłowe poddaje się badaniom. Sprawdza kartometryczność, skalę, dokładność,
wyrywkowo przeprowadza porównanie z terenem. Określa się stopień wiarygodności geograficznej
istniejących map topograficznych, sprawdza treść sytuacyjną.
Nowoopracowywany arkusz mapy lub zespół arkuszy mapy powinny posiadać metrykę
zawierającą przede wszystkim: charakterystykę osnowy matematycznej, skorowidz
wykorzystywanych materiałów i ich opis, opis metod zastosowanych w poszczególnych etapach
pracy w kolejności ich realizacji, uwagi kontroli i skorowidz podziału arkuszowego map.
Metryka mapy powinna zawierać: godło, wymiary oraz współrzędne naroży, arkusza,
charakterystykę osnowy geodezyjnej, skorowidz wykorzystywanych materiałów i ich
charakterystykę, skrócony opis metod opracowania i ocenę wyników wszystkich etapów pracy w
kolejności ich realizacji, wnioski i uwagi redakcyjne, uwagi kontroli technicznej.
Pierworys mapy- pierwszy rysunek mapy.
ż� Pierworys autogrametryczny- pierworys mapy sporządzony ze zdjęć fotogrametrycznych
na autografie,
ż� pierworys polowy- pierworys mapy sporządzony bezpośrednio w terenie
ż� Pierworys redakcyjny, oryginał redakcyjny, pierworys mapy sporządzony na podstawie
materiałów kartograficznych i tekstowych.
Opracowanie kartograficzne map obejmuje wykonanie czystorysów na podstawie pierworysów
map oraz opracowanie nazewnictwa na podstawie materiałów nazewniczych zebranych na etapie
opracowania pierworysu. Wybrany sposób opracowania czystorysów map powinien umożliwić
otrzymanie w jak najprostszej formie materiałów do reprodukcji. Sposób wykonywania
czystorysów map uzależniony jest od ilości kolorów, w których mapa będzie reprodukowana.
Zasady wykonywania czystorysów mapy
Czystorysy map opracowuje się na podstawie następujących materiałów:
ż� czystorysy map w skali 1:5 000 i 1:10 000
ż� na podstawie pierworysów polowych lub pierworysów autogrametrycznych, czystorysy
map w skali 1:25 000 - 1:500 000
ż� na podstawie pierworysów redakcyjnych.
37.Charakterystyka map tematycznych.
Def. map tematycznych  uwypuklone elementy map ogólnogeograficznych (sieć drogowa),
graficzna interpretacja zjawisk i procesów przyrodniczych, gospodarczych, społecznych (rozkładu
temperatury.)
Podkład mapy  elementy treści ogólnogeograficznej spełniające funkcję lokalizacji obiektów
(hydrografia).
Formalnie mapami tematycznymi są również mapy przeznaczone dla konkretnego użytkownika,
np. mapy samochodowe, mapy lotnicze, mapy geologiczne.
Przeznaczeniem map tematycznych jest zaspokojenie różnorodnych potrzeb gospodarki
narodowej, a w szczególności:
ż� potrzeb planowania przestrzennego, rolnictwa
i gospodarki żywnościowej, górnictwa itp.,
ż� rozwiązywania problemów naukowo  badawczych,
ż� administracji i zarządzania.
Mapy tematyczne można klasyfikować zależnie od:
ż� prezentowanych obiektów przestrzennych, które mogą być dyskretne i ciągłe, 0-, 1-, 2- i 3-
wymiarowe, z ewentualnym uwzględnieniem czasu jako dodatkowego wymiaru;
ż� charakteryzujących te obiekty atrybutów, które stanowią temat mapy, z uwzględnieniem
typów danych odpowiadającym tym atrybutom;
ż� kartograficznego sposobu przedstawienia tych atrybutów, który może przybierać postać
prezentacji multimedialnej.
38.Rodzaje map tematycznych
Mapa sozologiczna
Przedstawienie stanu środowiska przyrodniczego oraz przyczyny i skutki przemian zachodzących
w środowisku pod wpływem. procesów, przede wszystkim działalności człowieka, a także sposoby
ochrony naturalnych wartości tego środowiska. Skala najczęściej stosowana 1:50 000. Mapa
sozologiczna jest opracowaniem, wyjaśniającym budowę geologiczną kraju z uwzględnieniem.
stratygrafii, petrografii, tektoniki i genezy utworów.
Treścią mapy są:
ż� formy ochrony środowiska.
ż� degradacja komponentów środowiska,
ż� przeciwdziałanie degradacji środowiska
ż� rekultywacja środowiska,
ż� nieużytki,
ż� oznaczenia uzupełniające.
Mapa hydrograficzna
Przedstawia warunki obiegu wody w powiązaniu ze środowiskiem przyrodniczym, jego
zainwestowaniem i przekształceniem. Powstaje na podkładzie mapy topograficznej, na którą
nanoszone są wyniki kartowania terenowego zjawisk i obiektów wodnych, przepuszczalności
gruntów oraz informacje związane z gospodarką zasobami wodnymi, oceny jakości wody, a także
dane sieci monitoringu hydrosfery. Skala - 1:50 000
Przeznaczenie
ż� rozwiązywanie zagadnień społeczno-gospodarczych
ż� zaopatrzenie w wodę,
ż� projektowanie lokalizacji osiedli, inwestycji przemysłowych, hydroenergetycznych i
wodnomelioracyjnych,
ż� opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego,
ż� zabezpieczenie przed powodzią, względnie jej skutkami,
ż� inne zagadnienia związane z gospodarką wodną.
Ponadto jest materiałem do prac badawczych z dziedziny nauk o środowiskowych, przyrodniczych
i stanowi dokumentację do rejestracji zmian zjawisk wodnych i procesów hydrologicznych
odpowiadający mapom topograficznym w tej skali. Dla mapy przyjmuje się układ współrzędnych.
 1992 . Podział na arkusze oraz system oznaczania godłami arkuszy tej mapy jest taki, jak mapy
topograficznej w tej skali. Przyjmuje się jednolity format arkuszy mapy, wraz z opisem
pozaramkowym po obcięciu: 525�480 mm. Treść mapy stanowią:
ż� topograficzne działy wodne
ż� wody powierzchniowe
ż� wypływy wód podziemnych
ż� wody podziemne pierwszego poziomu
ż� przepuszczalność gruntów - zjawiska i obiekty gospodarki wodnej
ż� p-kty hydrometryczne pomiarów stacjonarnych.
 Każdy z tych elementów jest reprezentowany za pomocą znaków umownych. Dla każdego
arkusza mapy hydrograficznej jest zakładana, prowadzona i wypełniana sukcesywnie w toku
kolejnych etapów opracowania danego arkusza, a w sprawozdaniu z wykonanych prac powinny
być określone data i pochodzenie materiałów z
ródłowych, na podstawie których została
opracowana treść tematyczna mapy. Etapy realizacji: Prace przygotowawcze poprzedzające
hydrografię zdjęcie polowe obejmują:  zbieranie materiału z
ródłowego kameralne, wstępne
opracowanie elementów treści mapy hydrograficznej na mapach dokumentacyjnych.
Prace terenowe obejmują:  wykonanie polowego zdjęcia hydrograficznego  klasyfikację obiektów
hydrograficznych wg różnych kryteriów ilościowych i jakościowych  opracowanie wyników prac
terenowych
Mapa geologiczna
Mapa geologiczna jest przykładem mapy tematycznej. Na mniej lub bardziej uproszczonym
podkładzie topograficznym za pomocą kolorów przedstawiona jest treść geologiczna.
Rzadziej kolor obrazuje rodzaj skał, lub obie cechy są ukazane na mapie razem.
Ponadto stosuje się kolor intensywnie czerwony do zobrazowania wystąpień skał magmowych,
przeważnie bez względu na ich wiek. Piętra danego okresu są przedstawione w tym samym
kolorze, np. zielonym, lecz z różną intensywnością od najciemniejszych dla pięter starszych do
jasnozielonych dla pięter najmłodszych.
Podział map
Ze względu na treść mapy geologiczne dzielimy na:
ż� ogólnogeologiczne,
ż� geologiczne odkryte,
ż� geologiczne zakryte,
ż� stratygraficzne,
ż� tektoniczne,
ż� złożowe,
ż� geologiczno-inżynierskie,
ż� geologiczno-gospodarcze,
ż� hydrogeologiczne.
Ze względu na skalę mapy geologiczne dzielimy na:
ż� ogólne, 1 : 1000000 i powyżej;
ż� przeglądowe (od 1:100 000 do 1:1 000 000)
ż� szczegółowe (1:10 000, 1:25 000, 1:50 000)
ż� plany geologiczne (1:5 000)
39.Baza Danych Obiektów Topograficznych(BDOT) i Baza Danych Ogólnogeograficznych(BDO).
Baza danych ogólnogeograficznych (BDO) jest opracowana w skali podstawowej 1:125 000 oraz w
skalach mniejszych 1:500 000, 1: 1000 000 oraz 1:4000 000. BDO powstała w oparciu o wiele
materiałów z
ródłowych, wśród których najistotniejszym był zasób bazy VMAP poziomu 1,
udostępniony przez Zarząd Geografii Wojskowej Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Treść
Bazy Danych Ogólnogeograficznych obejmuje 8 obszarów tematycznych, z których każdy zapisany
jest w kilku warstwach:
podział administracyjny
ż� transport
ż� osadnictwo i obiekty antropogeniczne
ż� pokrycie terenu
ż� hydrografia
ż� obszary chronione
ż� rzez
ba terenu
ż� nazwy geograficzne.
Baza danych obiektów topograficznych (BDOT)  dawniej Baza danych topograficznych (TBO) jest
urzędową nazwą spójnego pojęciowego w skali kraju systemu gromadzenia, zarządzania i
udostępniania danych topograficznych funkcjonującego w oparciu o właściwe przepisy prawne.
Określenie Baza Danych Topograficznych obejmuje zarówno zasób danych, system informatyczny
zarządzania danymi, jak i odpowiedni system finansowania i organizacji.
Pod pojęciem zasób danych TBD rozumie się wszystkie dane określone wytycznymi stanowiące
zawartość TBD, zorganizowane w zdefiniowane struktury i spełniające wymagania jakościowe
TBD. TBD ma za zadanie spełniać funkcję zasilani aktualnymi, wysokiej jakości danymi
topograficznymi specjalistycznych urzędowych systemów informacji przestrzennej, Realizacja
TBD ma na celu m. in. uniknięcie wielokrotnego pozyskiwania i aktualizacji tych samych danych
przez wielu użytkowników.
Zasób podstawowy jest częścią zasobu TBD zorganizowaną i zapisaną zgodnie z ogólnie
przyjętymi standardami dotyczącymi budowy baz danych przestrzennych właściwymi systemom
informacji geograficznej, zawierającą dane pomiarowe wolne od zniekształceń w wyniku procesów
redakcyjnych związanych z prezentacjami kartograficznymi, obarczone jedynie generalizacją
pierwotną danych wynikającą z metod pomiaru.
40.Redakcja map
Redakcja map  zbiór czynności związanych z opracowaniem mapy pod wzgl. merytorycznym i
technicznym.
Mapowanie(mapping)  wykonanie mapy w postaci cyfrowej lub analogowej z uwzględnieniem
kolejnych etapów całego procesu  od pozyskiwania danych początkowych do produktu
końcowego.
I. ETAP  prace redakcyjno-przygotowawcze
1. Studium tematu mapy i materiałów z
ródłowych:
- wstępne określenie skali i zakresu treści - określ. sposobu podziału i systemu oznaczenia
arkuszy - ustal. zasad generalizacji treści - wybór met. przedstawienia treści - koncepcja
opracowania graficznego
ż� ustalenie liczby kolorów
ż� ustalenie sposobu powielania
2. Wybór materiałów podstawowych i uzupełniających
3. Opracowanie założeń redakcyjnych (-makieta), przygotowanie materiału podkładowego mapy,
przetworzenie z
ródłowych materiałów kartograficznych
II ETAP  opracowanie pierworysu redakcyjnego
1. Przeniesienie treści tematycznej na materiał podkładowy
2. Opracowanie nazewnictwa (kalka, wykaz nazw, makieta nazw)
3. Opis mapy (makieta opisu mapy)
4. Uzgodnienie styków (kalka uzgodnienia styków)
5. Sprawdzenie (korekta)
6. Pierworys redakcyjny (koncepty kolorów)
III ETAP  sporządzenie czystorysów
1. Wykonanie kopii pierworysu
2. Sprawdzenie osnowy matematycznej
3. Wykreślenie, wyrytowanie, oklejenie treści mapy
4. Wykonanie napisów
5. Sprawdzenie i korekta
6. Czystorysy
41.Generalizacja kartograficzna
Generalizacja kartograficzna - uzasadniony dobór i uogólnienie elementów treści mapy zależnie
od jej treści (tematyki) i przeznaczenia oraz skali.
Generalizacja mapy -proces zmniejszania szczegółowości mapy jako konsekwencja zmniejszania
jej skali; może podlegać częściowej automatyzacji dla niektórych rodzajów obiektów i map, np.
topograficznych.
Generalizacja- proces uogólnienia informacji geograficznych umożliwiający opracowanie modelu
kartograficznego przestrzeni geograficznej o stopniu dokładności geometrycznej i poziomie
uogólnienia pojęciowego odpowiadającym kryteriom dokładnościowym właściwym dla
poszczególnych produktów i zgodnym z ich przeznaczeniem.
Znaczenie generalizacji jest  kunsztem słowa języka mapy.
Rodzaje generalizacji:
�� w wyniku generalizacji ilościowej, redukcji ulega liczba sygnałów określonych
parametrami x, y[...]
M (Ł x, y) > M (Ł x, y) > M (Ł x, y) > ... M (Ł x, y)
1 2 n
Następuje więc tutaj jedynie ubytek ilości (liczby) zdarzeń pokazanych na mapie.
1. generalizacja formy (odległości, kształtu)
2. generalizacja treści (odnosi się do znaczenia)
�� generalizacja jakościowa polega na uogólnianiu pojęć, na zastępowaniu pojęć
elementarnych pojęciami nadrzędnymi, bardziej syntetycznymi. Zmieniają się więc tutaj
parametry semantyczne z (q). [...]
Z ą� Z = Ł z ą� Z = Ł z ą� Z = Ł z
1 2 1 n n-1
Q ą� Q = Ł q ą� Q = Ł q ą� Q = Ł q
1 2 1 n n-1
Oba rodzaje są ze sobą ściśle związane i nawzajem na siebie oddziałują w procesie tworzenia
mapy. Generalizacja jest procesem kompleksowym, niezwykle złożonym, o czym świadczą m.in.
trudności w jej sformalizowaniu.
42. Jakościowe metody przedstawień kartograficznych
Stosowane do przedstawienia przestrzennego rozmieszczenia zjawiska
1. sygnaturowa polega naznaczeniu na mapie pozycji obiektów obserwowanych w
rzeczywistości za pomocą znaków punktowych lub liniowych i rozróżnieniu ich wyrazu
graficznego odpowiednio do charakterystyki cech jakościowych obiektów.
-� geometryczne  maja kształt prostych figur geometrycznych, Ten rodzaj sygnatur jest
używany do przedstawiania występowania i ośrodków wydobycia surowców
mineralnych
-� symboliczne  rozwinięcie sygnatur geometrycznych w celu zwiększenia
poglądowości znaków, szyby wiertnicze, kopalnie, elektrownie, zakłady przemysłowe,
porty lotnicze, morskie i rzeczne, stacje benzynowe i kościoły;
-� Obrazkowe  nawiązują kształtem do zewnętrznego wyglądu reprezentowanego
obiektu/zjawiska
-� Literowe  maja postać liter umieszczonych w miejscu występowania zjawiska, Fe -
występowanie rud żelaza, Cu - występowanie rud miedzi, Pl - Polska, I - Włochy, szk.
- szkoła, cm. - cmentarz;
2. zasięgów  polega na oznaczeniu na mapie obszaru występowania zjawiska
-� Liniowy  występuje, gdy jedynym środkiem graficznym do oznaczenia danego
obszaru jest linia, np. granice JST
-� Sygnaturowy  rozbudowana forma liniowego, polega na tym ,że wewnątrz zasięgu
liniowego wprowadza się odpowiednia sygnaturę
-� Plamowy- wypełnienie konturu zasięgu kolorem/deseniem
-� Opisowy- umieszczenie napisy, gdzie dane zjawisko występuję
3. Metoda choro chromatyczna (jakościowego/ barwnego tła)
Rozwiniecie metody zasięgów i jej modyfikacja. Polega na tym, że wyróżniany jest nie tylko
określony obszar ale cały obszar dzielony jest na obszary mniejsze, różne pod względem
jakościowym. Nie ma obszarów zachodzących na siebie. Jest stosowana zasada rozłączności.
Np. podział kraju na województwa
43. Ilościowe metody przedstawień kartograficznych
1. kartodiagramy  mapa, na której ilościowa charakterystyka zjawisk przedstawiona jest za
pomocą diagramów
-� punktowy  odnosi się do obiektów punktowych, np. miast, zakładów
przemysłowych
-� powierzchniowy  odnosi się do obiektów powierzchniowych, np. jeziora, lasy
-� liniowy  obiekty liniowe, np. tory kolejowe, drogi rzeki
2. kartogramów  zjawiska odnoszące się do jednostek powierzchniowych w sposób nie
bezpośredni a relatywny. Na mapie wyróżnione są pola powierzchni pokryte barwa lub
odcieniami szarości zgodnie z legenda mapy.
3. kropkowa  polega na oznaczeniu na mapie miejsca na mapie przy pomocy kropek lubi
innego znaczka punktowego. jeden znak reprezentuj nie jeden obiekt, lecz ich pewna
liczbę, która nazywamy waga kropki. Sposoby kropkowania: kartograficzne i
topograficzne
4. dazymetryczna  przedstawia obszary posiadające jednakową gęstość zjawiska ,przy czym
wyraz liczbowy gęstości ma charakter skokowy.
5. izolinii  linie łączące punkty o tej samej wartości, np. izobary, izotermy, izochory
44.Reprodukcja kartograficzna
Druk wypukły-Miejsca drukujące znajdują się powyżej formy drukowej, przyjmują farbę i
bezpośrednio nanoszą ją na materiał. Wyróżnia się druk typograficzny, fleksograficzny i typu
offset.
Druk płaski-miejsca drukujące i niedrukujące znajdują się na tym samym poziomie. Ogólnie
techniki druku płaskiego dzieli się na dwa rodzaje:
�� metoda bezpośrednia (np. litografia, światłodruk)  w której forma drukowa styka się
bezpośrednio z podłożem drukowym;
�� metoda pośrednia (np. offset)  w której obraz drukowy przenoszony jest z formy drukowej na
element pośredniczący, a dopiero z niego w drugiej czynności na podłoże drukowe.
Druk wklęsły- Miejsca drukujące znajdują się poniżej powierzchni formy drukowej (np.
miedzioryt). Współcześnie wyróżnia się 2 techniki druku: rotograwiura i stalodruk.
Sitodruk -Przeciskanie farby drukowej przez formę wykonaną na sicie. Sita mogą być wykonane z
metalu, tworzywa. Szablon sporządza się metodami bezpośrednimi lub pośrednimi. Druk odbywa
się ręcznie, półautomat. i automat. Druk sitowy stosuje się do wykonywania małych nakładów
map temat., drukowanych na foliach, do wykorzystywany w trudnych warunkach terenowych
oraz do druku map tyflologicznych (dla osób niewidomych).
Druk barwny powielanie odbitek sposobem drukarskim, przy użyciu różnych farb, z pominięciem
czarnej.
Druk trójbarwny- sporządzanie barwnych obrazów sposobem drukarskim, opiera się na zjawisku,
że przez kolejny, a odpowiednio rozmieszczony, nakład na płaszczyznę trzech barw zasadniczych
t.j. żółtej, czerwonej i niebieskiej, można wywołać całą skalę barw.
Druk czterobarwny ,polega na dodaniu czwartego negatywu, odbijającego kolor szary, przez co
uzyskuje się subtelniejsze stosowanie barwy.
Druk offsetowy przemysłowa odmiana druku płaskiego, w której obraz przenoszony jest z
płaskiej formy drukowej na podłoże drukowe (np. papier) za pośrednictwem cylindra
obciągniętego gumą, (tzw. obciągu).
Offset jest obecnie jedną z najpopularniejszych technik druku. Druk offsetowy można podzielić
na:
ż� druk offsetowy arkuszowy  podłoże drukowe w postaci arkuszy, farby offsetowej o dużej
lepkości utrwalane przez wsiąkanie i polimeryzację, a w przypadku farb UV i
hybrydowych przez polimeryzację zainicjowaną promieniami UV
ż� druk offsetowy zwojowy (rolowy)  podłoże drukowe w postaci zwoju, farby lejne +coldset 
offset "na zimno" (farba utrwalana przez wsiąkanie w papier) +heatset  offset "na gorąco"
(farba utrwalana przez wsiąkanie w papier i odparowanie w wysokich temperaturach;
zadrukowana wstęga papieru przed sfalcowaniem przechodzi przez nagrzany do wysokiej
temperatury tunel suszący).Coldset i heatset używany jest do druku wysokonakładowego:
gazety, magazyny, książki telefoniczne. Technologia "na gorąco" stosowana jest w
szczególności do wydawnictw wyższej jakości, na papierze kalandrowanym i kredowanym.