PYTANIA ODZNACZONE NA CZERWONO S
OPRACOWANE:
Pojęcia podstawowe
1. Rodzaje pracy urządzeń elektrycznych.
2. Definicja instalacji elektrycznÄ… i jakie znasz rodzaje instalacji elektrycznych.
3. Cel podziału instalacji elektrycznej na obwody.
4. Układy sieci i instalacji elektroenergetycznych.
5. Klasy ochronności.
6. Symbole stosowane do znakowanie przewodów elektrycznych niskiego napięcia.
7. Jakie wymagania powinna spełniać prawidłowo wykonana instalacja elektryczna.
8. Podać interpretację przykładowych oznaczeń; YDYp-żo, KFt, IP43 i inne
9. Jakie czynniki wpływają na jakość energii elektrycznej.
10. Jakie występują zaburzenia napięcia zasilającego.
11. Co opisuje współczynnik THD.
12. Rodzaje urządzeń elektrotermicznych.
13. Rodzaje nieprzemysłowych urządzeń elektrotermicznych.
14. Rodzaje pracy silników elektrycznych.
UrzÄ…dzenia w instalacjach elektrycznych
15. Oznaczenia przewodów i kabli elektroenergetycznych
16. Dobór przewodów elektrycznych ze względu na warunki środowiskowe i ochrony obsługi.
17. Czynniki uwzględniane przy doborze przewodów elektrycznych.
18. Jakie obliczenia wykonywane sÄ… przy wyznaczaniu przekroju przewodu.
19. Czynniki uwzględniane przy wyznaczaniu obciążalności długotrwałej przewodu.
20. Wpływ trybu pracy urządzeń na obciążalność długotrwałą.
21. Wpływ wyższych harmonicznych na obciążalność długotrwałą.
22. Dobór przekroju przewodu neutralnego.
23. Dobór przekroju przewodów ochronnych i uziemiających.
24. Rodzaje rur wykorzystywanych do ochrony przewodów.
25. Rodzaje przyborów instalacyjnych.
26. Typy łączników instalacyjnych.
27. Budowa bezpieczników instalacyjnych
28. Rodzaje bezpieczników stosowanych w instalacjach
29. Funkcje bezpiecznika topikowego jako elementu do zabezpieczenia instalacji elektrycznej.
30. Parametry uwzględniane przy doborze bezpieczników.
31. Zadania odłączników instalacyjnych.
32. Rodzaje rozłączników instalacyjnych.
33. Cechy styczników.
34. Budowa wyłącznika instalacyjnego.
35. Określić funkcję złącza, przyłącza i wlz.
36. Które z elementów wyłącznika instalacyjnego mają wpływ na kształt jego charakterystyki
prÄ…dowo-czasowej? (Narysuj charakterystykÄ™ i zaznacz odpowiednie miejsca).
37. Rodzaje wyłączników instalacyjnych.
38. Parametry uwzględniane przy wyłączników instalacyjnych.
39. Przedstawić na charakterystykach na czym polega selektywny dobór bezpiecznika i wyłącznika
instalacyjnego.
40. Przedstawić na charakterystykach na czym polega selektywny dobór dwóch wyłączników
instalacyjnych.
41. Zdefiniować pojęcie rozdzielnicy oraz sklasyfikować rozdzielnice niskiego napięcia.
Zabezpieczenia i ochrona
42. Klasy ochronności stosowane w instalacjach elektrycznych.
43. Stopnie ochrony IP
44. Wymagania ochrony przeciwporażeniowej w pomieszczeniach wyposażonych w wannę.
45. Dopuszczalne spadki napięcia w instalacjach elektrycznych niskiego napięcia.
46.
47. Rodzaje ochrony przeciwporażeniowej w różnych układu sieci elektrycznej niskiego napięcia.
48. Zabezpieczenia instalacji elektrycznych od przeciążeń.
49. Zabezpieczenia instalacji elektrycznych od zwarć.
50.
51. Jak rozumiesz dostatecznie szybkie wyłączenie?
52. Narysować układy połączeń wyłącznika różnicowoprądowego w sieciach TN-C, TN-S, oraz TT.
53. Kategorie wytrzymałości udarowej, sposób realizacji ochrony odgromowej.
54. Narysować układy połączeń ograniczników przepięć w sieciach TN-C, TN-S, TN-C-S, IT oraz TT
55.
56. Metody określania ochrony odgromowej  kąt ochrony, obracająca się kula, wymiar oczka sieci.
Budowa instalacji
57. Sposoby układania przewodów w instalacjach elektrycznych.
58. Sposoby realizacji instalacji elektrycznych.
59. Cechy i sposób wykonania instalacji elektrycznych:
·ð przewodami wielożyÅ‚owymi na uchwytach,
·ð w korytkach,
·ð na drabinkach,
·ð w wiÄ…zkach,
·ð przewodami goÅ‚ymi,
·ð w rurkach PCV,
·ð w rurkach stalowych,
·ð w tynku,
·ð w kanaÅ‚ach,
·ð w kanaÅ‚ach podÅ‚ogowych.
60. Przebieg procesu projektowania instalacji elektrycznej.
61. Cechy projektu wstępnego.
62. Obliczenia techniczne w projekcie wstępnym.
63. Zawartość projektu technicznego.
64. Obliczenia techniczne w projekcie.
Sterowanie instalacjÄ…
Oświetlenie elektryczne
65. Zdefiniować pojęcia; akomodacja, olśnienie, widzenie fotopowe, widzenie skotopowe, widmo
monochromatyczne, widmo ciągłe, widmo złożone, bryła fotometryczna, współczynnik
odbicia, współczynnik przepuszczania.
66. Zdefiniować pojęcia: strumień świetlny, światłość, luminancja, natężenie oświetlenia,
natężenie oświetlenia w punkcie, skuteczność świetlna, równomierność oświetlenia.
67. Narysować układ zasilania lamp fluorescencyjnych:
68. standardowy
69. antystroboskopowy
70. szeregowy (2 lampy), z podaniem wartości mocy poszczególnych elementów
71. Narysować układ zasilania lampy wyładowczej:
72. rtęciowej,
73. rtęciowo-żarowej,
74. sodowej wysokoprężnej,
75. sodowej niskoprężnej.
76. metalohalogenkowej.
77. Scharakteryzować właściwości:
78. żarówki,
79. żarówki halogenowej,
80. lampy fluorescencyjnej liniowej i kompaktowej,
81. lampy rtęciowej,
82. lampy rtęciowo-żarowej,
83. lampy sodowej wysokoprężnej,
84. lampy sodowej niskoprężnej.
85. lampy metalohalogenkowej.
86. Narysować krzywÄ… rozsyÅ‚u Å›wiatÅ‚oÅ›ci danÄ… wzorem np.:IÄ…=2I90sinað, IÄ…=I0cos2Ä…
87. Zinterpretować oznaczenie TL-D 36W/850 (wg Philips)
1)RODZAJE PRACY URZ
DZEC
ELEKTRYCZNYCH:
- S1- PRACA CI
GA
A
- S2- DORYWCZA
- S3- PRZERYWANA-
- S4- PRZERYWANA Z DUÅ»
ILOÅšCI
A

CZEC
I ROZRUCHÓW
- S5- PRZERYWANA Z DUÅ»
ILOÅšCI
A

CZEC
I HAMOWANIEM
ELEKTRYCZNYM
- S6- PRZERYWANA Z PRZERWAMI JAA
OWYMI
- S7- DA
UGOTRWAA
A Z DUÅ»
LICZB
A

CZEC
I HAMOWANIEM
ELEKTRYCZNYM
- S8- DA
UGOTRWAA
A Z DUŻYMI OKRESOWYMI ZMIANAMI
OBCI
ŻENIA I PR
DKOÅšCI K
TOWEJ
2) INSTALACJA ELEKTRYCZNA- zespół urządzeń o skoordynowanym napięciu do
1000 V( 1500 dla prądu stałego) przeznaczonym do dostarczania energii elektrycznej
z sieci rozdzielczej do odbiorników. Podział: oświetleniowe, siłowe; nieprzemysłowe,
przemysłowe, inne; stałe, prowizoryczne.
3) CEL PODZIAA
U INSTALACJI NA OBWODY:
a) Zapewnienie niezawodnej pracy odbiorników energii elektrycznej.
b) Ograniczenie negatywnych skutków w razie awarii.
C)UÅ‚atwienie bezpiecznego sprawdzenia i konserwacji instalacji
4ð)ð UKA
ADY SIECI I INSTALACJI ELEKTROENERGETYCZNYCH:
a. TN-C- bezpośrednie połączenie jednego punktu układu sieci z ziemią;
bezpośrednie połączenie części przewodzących z uziemionym punktem układu
sieci; funkcję przewodu N i PE pełni jeden przewód
b. TN-S- -||-; funkcje przewodów N i PE pełnią dwa oddzielne przewody.
c. TN-C-S- -||-; N i PE w części wspólne i w części osobno.
d. IT- wszystkie części będące pod napięciem są izolowane od ziemi lub punkt
neutralny układu połączony jest z ziemią przez impedancję o dużej wartości.
Bezpośrednie połączenie z ziemią podległych ochronie dostępnych części
przewodzących niezależnie od uziemienia punktu neutralnego sieci.
5ð)ð KLASY OCHRONNOÅšCI:
·ð 0- ochronÄ™ przed porażeniem elektrycznym stanowi izolacja podstawowa. W przypadku
uszkodzenia izolacji ochronę przeciwporażeniową powinny zapewnić korzystne
warunki środowiskowe- brak w zasięgu uziemień urządzeń itp.
·ð 1- ochrona przeciwporażeniowa przed dotykiem poÅ›rednim, w tych urzÄ…dzeniach
wykonuje siÄ™ Å‚Ä…czÄ…c zacisk ochronny urzÄ…dzenia z przewodem PE, PEN lub
bezpośrednio z uziemieniem. Ma to zapewnić odpowiednio szybkie zadziałanie
odpowiednich urządzeń i wyłącznie .....Ograniczenie napięć dotykowych do wartości
nie przekraczających wartości granicznych, dopuszczalnych w danych warunkach
środowiskowych.
·ð 2- w urzÄ…dzeniach tej klasy ochronnoÅ›ci bezpieczeÅ„stwo pod wzglÄ™dem porażeniowym
jest zapewniona przez zastosowanie odpowiedniej izolacji, której zniszczenie jest
bardzo mało prawdopodobne.(
·ð 3- ochrona przeciwporażeniowa w urzÄ…dzeniach tej klasy ochronnoÅ›ci jest zapewniona
przez zasilenie ich napięciem z zakresu napięciowego o wartości nie przekraczającej w
danych warunkach napięcia granicznego dopuszczalnego.
6) SYMBOLE STOSOWANE DO OZNAKOWANIA PRZEWODÓW
ELEKTRYCZNYCH INSTALACJI NISKIEGO NAPI
CIA:
·ð przewody do ukÅ‚adania na staÅ‚e:
·ð D- na poczÄ…tku symbolu  żyÅ‚a miedziana
·ð L- na poczÄ…tku  linka miedziana
·ð Y_y- żyÅ‚a miedziana wielodrutowa
·ð A- na koÅ„cu symbolu- żyÅ‚a aluminiowa
·ð F- na poczÄ…tku- żyÅ‚a ze stali miÄ™kkiej
·ð Y- po D lub L- izolacja żyÅ‚y (polwinitowa), na poczÄ…tku  powÅ‚oka polwinitowa
·ð G- po D lub L  izolacja gumowa
·ð żo- na koÅ„cu- izolacja przewodu (lub żyÅ‚y ochronnej)w kolorze zielono- żółtym
·ð Przewody ukÅ‚adane na staÅ‚e o specjalnych oznaczeniach :
·ð t- na koÅ„cu  przwód do ukÅ‚adania w tynku
·ð w- na koÅ„cu- przewód na napiÄ™cie 1 kV i wyższe
·ð d- na koÅ„cu po Y- przewód o zwiÄ™kszonej gruboÅ›ci izolacji polwinitowej
·ð b- po G- izolacja odporna na dziaÅ‚anie temperatury
·ð c- na koÅ„cu symbolu- oplot zewnÄ™trzny ciepÅ‚oodporny (do 105RC)
·ð u- na koÅ„cu  przewód uzbrojony
·ð ak  na koncu  przewód aluminiowy
·ð przewody kabelkowe i pÅ‚aszczowe
·ð Y- na poczÄ…tku  osÅ‚ona polwinitowa
·ð P- na poczÄ…tku  pÅ‚aszcz metalowy
·ð K- przed G- powÅ‚oka oÅ‚owiana
·ð a- po G- oplot odporny na wpÅ‚ywy chemiczne i atmosferyczne
·ð p- na koÅ„cu- przewód pÅ‚aski
·ð o- na koÅ„cu- przewód okrÄ…gÅ‚y
·ð t- po a  opancerzony taÅ›mÄ… stalowÄ…
·ð N- na koÅ„cu- do instalacji jarzeniowych
7) Jakie wymagania powinna spełniać prawidłowo wykonana instalacja:
·ð Zapewniać ciÄ…gÅ‚Ä… dostawÄ™ energii elektryczne o parametrach technicznych
właściwych dla potrzeb użytkowników
·ð Zapewnia bezpieczne użytkowanie urzÄ…dzeÅ„ elektrycznych, a szczególnie ochrony
przed porażeniem elektrycznym, pożarem, wybuchem, przepięciami łączeniowymi i
atmosferycznymi oraz innymi zagrożeniami
a) Ochronę ludzi i środowiska przed skażeniami oraz emisją drgań, hałasu, i pola
magnetycznego o natężeniach większych niż wartosci dopuszczalne.
8) INTERPRETACJA PRZYKA
ADOWYCH OZNACZEC
:
·ð YDYp-żo-osÅ‚ona polwinitowa, żyÅ‚a miedziana jednodrutowa, izolacja żyÅ‚y
polwinitowa, przewód płaski, izolacja przewodu w kolorze zielono-żółtym
·ð KFt- kabel z żyÅ‚ami miedzianymi, w przesyconej izolaci papierowej w powÅ‚oce
ołowianej opancerzony taśmami stalowymi
·ð YLYużo- linka miedziana z izolacjÄ… żyÅ‚y z polwinitu uzbrojonego w powÅ‚oce
polwinitowej z żyłą ochronną w kolorze zielono-żółtym.
·ð YAKYFtly- kabel w powÅ‚oce polwinitowej z żyÅ‚ami aluminiowymi, żyÅ‚y o izolacji
polwinitowej, opancerzony taśmami stalowymi lakierowanymi i zewnętrzną osłoną z
polwinitu
·ð IP 43- ochrona przed dostÄ™pem do części niebezpiecznych narzÄ™dziami i drutem o
przekroju 1 mm lub większym, ochrona przed obcymi ciałami stałymi o średnicy 1mm i
więcej, ochrona przed natryskiwaniem wodą pod kątem 60R od poziomu z każdego
kierunku.
·ð IP23- ochrona przed dostÄ™pem do części niebezpiecznych palcem, ochrona przed
obcymi ciałami o średnicy 12,5 mm i więcej, ochrona przed natryskiwaniem wodą;
·ð IP65- ochrona przed dostÄ™pem do części niebezpiecznych drutem, ochrona
pyłoszczelna, ochrona pod ... wody??
·ð Inne:YDYp-żo  Y -osÅ‚ona polwitynowa, D -żyÅ‚a miedziana, Y -izolacja żyÅ‚y
polwitynowa, p -przewód płaski, żo  izolacja żyły/przewodu ochronnego żółto-zielona.
KFt  K  kabel z żyłami miedzianymi w przesyconej izolacji papierowej w powłoce
ołowianej, Ft  kabel opancerzony taśmami stalowymi.
IP43  stopień ochrony urządzeń elektrycznych przed penetracją drutu o średnicy 1mm2 o
długości 100mm - nie może wejść w szczeliny urządzenia cały.
9) JAKIE CZYNNIKI WPA
YWAJ
NA JAKOŚĆ ENERGII ELEKTRYCZNEJ:
·ð Wartość skuteczna napiÄ™cia zasilajÄ…cego(poziom napiÄ™cia)
·ð CzÄ™stotliwość napiÄ™cia zasilajÄ…cego
·ð KsztaÅ‚t krzywej napiÄ™cia
·ð Symetria napięć trójfazowych
·ð Przy prÄ…dzie staÅ‚ym- zawartość skÅ‚adowych zmiennych napiÄ™cia
10) JAKIE WYST
PUJ
ZABURZENIA NAPI
CIA ZASILAJ
CEGO:
·ð Zmiana napiÄ™cia (odchylenie)- okreÅ›la zwiÄ™kszenie siÄ™ lub zmniejszenie wartoÅ›ci
napięcia w stosunku do wartości znamionowej- powodowane zazwyczajzmianą
obciążenia.
·ð Szybka zmiana napiÄ™cia- (wahanie) okreÅ›la zmiany napiÄ™cia miÄ™dzy dwoma jego
kolejnymi poziomami, utrzymuje się w skończenie krótkim czasie(ten czas nie jest
określony)
11) Co opisuje współczynnik THD:
Jest to współczynnik odkształcenia i wyraża on deformację krzywej napięcia.
12) RODZAJE URZ
DZEC
ELEKTROTERMICZNYCH:
·ð UrzÄ…dzenia grzejne oporowe
·ð UrzÄ…dzenia grzejne elektrodowe
·ð Piece Å‚ukowe
·ð Piece indukcyjne
·ð UrzÄ…dzenia grzejne pojemnoÅ›ciowe
·ð UrzÄ…dzenia grzejne promiennikowe
·ð Piece elektronowe
13) RODZAJE URZ
DZEC
ELEKTROTERMICZNYCH NIEPRZEMYSA
OWYCH
·ð KUCHNIE ELEKTRYCZNE
·ð Piece grzewcze
·ð Ogrzewanie podÅ‚ogowe
·ð Elektryczne podgrzewacze wody
·ð Pralki , zmywarki do naczyÅ„ , suszarki
·ð Piekarnik, warnik
·ð UrzÄ…dzenia promiennikowe
·ð Kuchnie mikrofalowe
14)Ä…ð1)
17) Czynniki uwzględniane przy doborze przewodów elektrycznych.
·ð WytrzymaÅ‚ość mechaniczna
·ð WytrzymaÅ‚ość elektryczna
·ð WytrzymaÅ‚ość zwarciowa
·ð Spadki napięć
·ð Wymagana obciążalność dÅ‚ugotrwaÅ‚a
·ð Sposób uÅ‚ożenia przewodów
18) OBLICZENIA DOKONYWANE PRZY DOBORZE PRZEWODÓW:
·ð dobór mocy zainstalowanej
·ð dobór obciążenia prÄ…dowego
·ð spadków napięć
·ð zwarciowe
·ð uwzglÄ™dniajÄ…ce sposób uÅ‚ożenia przewodow(uwzglÄ™dniajÄ…ce zmianÄ™ obciążalnoÅ›ci
długotrwałej)
1. wyznacza się przekrój ze względu na obciążalność prądową długotrwałą
2. sprawdza się czy dobrany przewód jest wystarczający ze względów
mechanicznych
3. sprawdza się czy spadki napięć nie będą większe od wartości dopuszczalnych
4. sprawdza się czy dobrane przewody są wystarczające ze względu na cieplne
działanie prądow przeciążeniowych i zwarciowych
5. sprawdza się skuteczność ochrony przeciwporażeniowej
19) CZYNNIKI UWZGL
DNIANE PRZY WYZNACZANIU OBCI
ŻALNOŚCI
DA
UGOTRWAA
EJ PRZEWODU:
·ð sposób uÅ‚ożenia przewodu
·ð ilość przewodów w jednej osÅ‚onie
·ð obliczeniowa temperatura otoczenia
·ð oddziaÅ‚ywanie cieplne przewodów na siebie
21) WPA
YW WYŻSZYCH HARMONICZNYCH NA OBCI
ŻALNOŚĆ
DA
UGOTRWAA

:
Udział 3 harm. Dobór przekr żyły na podst Dobór przekroju żył na podst
wart prÄ…du fazowego wart prÄ…du przew neutralnego
0-15% 1 --
15-33% 0,86 ---
33,1-45% --- 0,86
>15% --- 1
WSPÓA
CZYNNIK ZMNIEJSZAJ
CY
22) DOBÓR PRZEKROJU PORZEWODU NEUTRALNEGO:
·ð W przypadku stosowania przewodów fazowych o przekrojach Sl do 6mm2 przewód
neutralny ma ten sam przekrój
·ð Dla Sl>6mm2 przekrój przewodu neutralnego wynosi co najmniej 50% przekroju Sl
·ð Praktycznie przyjmuje siÄ™ przekrój o jeden stopieÅ„ mniejszy od przewodu fazowego
·ð O powiÄ™kszaniu przekroju mogÄ… zadecydować warunki w jakich pracuje
23) DOBÓR PRZEKROJU PRZEWODÓW OCHRONNYCH I UZIEMIAJ
CYCH:
·ð Przekroje żyÅ‚ przewodów PEN nie mogÄ… być mniejsze od:
·ð Miedziane 10mm2 ·ð Aluminiowe 16mm2
·ð Przekrój S2 przewodów fazowych ·ð Najmniejszy dopuszczalny przekrój
instalacji przewodów ochr i uziemiaj.
·ð Sl
·ð Sl =<16mm2
·ð 16mm2
·ð 25-35mm2
·ð 0,5 Sl
·ð SL>=50mm2
24) RODZAJE RUR WYKORZYSTYWANYCH DO OCHRONY PRZEWODÓW:
88. Rury stalowe gwintowane- stosowane gdy rury winidurowe sztywne mogłyby ulec
uszkodzeniu
89. Rury winidurowe sztuczne  chroniÄ… przewody instalowane w suchych
pomieszczeniach uziemialnych
90. Rury winidurowe karbowane (giętkie)  chronią przewody instalowane pod tynkiem,
mogą być również zatapiane w betonie
91. Rury termokurczliwe- po podgrzaniu kurczą się, nałożone na dany przewód zaciskają
siÄ™ na nim tworzÄ…c warstwÄ™ ochronno-izolacyjnÄ…
25) RODZAJE PRZYBORÓW INSTALACYJNYCH:
·ð A
ączniki wtyczkowe- służą do przyłączania do instalacji elektrycznej odbiornikow,
urządzeń elektrycznych ręcznych
·ð A
aczniki instalacyjne- montowane w puszkach jako podtynkowe, najczęściej do
łączenia odbiorników oświetleniowych
·ð WyÅ‚Ä…czniki nadprÄ…dowe instalacyjne- umożliwiajÄ… zaÅ‚Ä…czanie i wyÅ‚Ä…czanie obwodu,
ale ich głównym zadaniem jest samoczynne wyłącznie obwodu w przypadku
wystąpienia przeciążenia lub zwarcia
·ð WyÅ‚Ä…czniki nadprÄ…dowe  majÄ… charakterystyki prÄ…dowe B,C,D
·ð RozÅ‚Ä…czniki sÄ… aparatami Å‚Ä…czeniowymi którym stawia siÄ™ zadanie zaÅ‚Ä…czania i
wyłączania prądu w warunkach roboczych
·ð Styczniki- aparaty Å‚Ä…czeniowe, które można zaliczyć do grupy rozÅ‚Ä…czników
manewrowych, ich możliwości łączeniowe nie przekraczają 10%
26) TYPY A

CZNIKÓW INSTALACYJNYCH:
·ð A
ączniki izolacyjne (odłączniki)  przeznaczone do sporadycznego załączania i
wyłączania obwodów w stanie bezprądowym lub przy prądach o niewielkiej wartości
·ð A
ączniki robocze(rozłączniki)- przeznaczozne do załączania i wyłączania obwodow
obciążonych prądami roboczymi
·ð Zwarciowe (wyÅ‚Ä…czniki)- przeznaczone do zaÅ‚Ä…czania i wyÅ‚Ä…czania obwodów
obciążonych prądami roboczymi i zwarciowymi
·ð Manewrowe- do sterowania pracy odbiorników np. silnik ; charakteryzujÄ… siÄ™ dużą
wytrzymałością mechaniczną i łączeniową
·ð Bezpieczniki- przeznaczone do jednokrotnego przerywania prÄ…dów zwarciowych i
przeciążeniowych
27) BUDOWA BEZPIECZNIKÓW INSTALACYJNYCH:
1,2- STYKI
3- TOPIK
4- KORPUS
PORCELANOWY
5- GASIWO
28) RODZAJE BEZPIECZNIKÓW STOSOWANYCH W IZOLACJACH:
·ð Przewodów i kabli  L
·ð Silników  M
·ð Elementów elektronicznych- R
·ð UrzÄ…dzeÅ„ elektroenergetycznych górniczych B
·ð Transformatorow Tr
·ð UrzÄ…dzeÅ„ ogólnego przeznaczenia G
30) PARAMETRY UWZGL
DNIANE PRZY DOBORZE BEZPIECZNIKÓW:
·ð Zdolność wyÅ‚Ä…czeniowa (prÄ…d wyÅ‚Ä…czalny)
·ð Charakterystyka czasowo-prÄ…dowa
·ð PrÄ…d probierczy dolny
·ð PrÄ…d probierczy górny
·ð CaÅ‚ka Joule a
·ð PrÄ…d spodziewany
·ð PrÄ…d ograniczony
·ð charakterystyka prÄ…du ograniczonego
29) FUNKCJE BEZPIECZNIKA TOPIKOWEGO jako elementu do zabezpieczania
instalacji elektrycznej:
·ð Å‚Ä…cznik jednorazowego dziaÅ‚ania
·ð przeznaczony do samoczynnego wyÅ‚Ä…czania obwodów i odbiorników w przypadku
przepływu prądów o wartościach prądów większych niż znamionowe
·ð jako zabezpieczenie zwarciowe
·ð jako dodatkowe zabezpieczenie zwarciowe
31) ZADANIA ODA

CZNIKÓW INSTALACYJNYCH:
·ð zaÅ‚Ä…czanie i wyÅ‚Ä…czanie obwodów w stanie bezprÄ…dowym lub o prÄ…dach o niewielkiej
wartości
·ð tworzy widocznÄ… przerwe w obwodzie
·ð tworzy bezpiecznÄ… przerwÄ™ w obwodzie
32) RODZAJE ROZA

CZNIKÓW INSTALACYJNYCH:
·ð rozÅ‚Ä…czniki izolacyjne
·ð rozÅ‚Ä…czniki drążkowe koÅ‚owe
·ð drążkowe dociskowe
·ð krzywkowe
·ð Z bezpiecznikami
·ð Bezpiecznikowe
33) CECHY STYCZNIKÓW:
·ð NapÄ™d elektromagnetyczny
·ð NapÄ™d sÅ‚uży do przestawienia styków ruchomych
·ð W poÅ‚ożeniu wymuszonym styki ruchome utrzymywane sÄ… tak dÅ‚ugo jak dÅ‚ugo dziaÅ‚a
napęd  powrót pod wpływem działania sprężyny zwrotnej
·ð Zwierne- o zestykach zwartych po zadzialaniu napÄ™du (najczęściej stosowane)
·ð Rozwierne- o zestykach otwartych po zadziÅ‚aniu napÄ™du
·ð RozÅ‚Ä…czne- jako: zwierno  rozwierne, oraz rozwierno  zwierne
34) BUDOWA WYA

CZNIKA INSTALACYJNEGO:
·ð Podstawa
·ð Obudowa
·ð Styki
·ð Komora gaszeniowa
·ð Zamek
·ð Wyzwalacze napiÄ™ciowe
·ð Wyzwalacze nadprÄ…dowe przeciążeniowe- przekaz
niki termobimetalowe
·ð Wyzwalacze zwarciowe (elektromagnetyczne)
-jednoczłonowe bezzwłoczne
-dwuczłonowe zwłoczne i bezzwłoczne
·ð Wyzwalacze napiÄ™ciowe nadmiarowe(nadnapiÄ™ciowe, wybijakowe)
35) OKREŚLIĆ FUNKCJ
ZA

CZA, PRZYA

CZA I WLZ:
·ð ZÅ‚Ä…cze- jest elementem Å‚Ä…czÄ…cym instalacjÄ™ elektrycznÄ… z zewnÄ™trznÄ… sieciÄ…
elektroenergetyczną. Umożliwia odłączanie instalacji od sieci zasilającej
·ð WLZ- wewnÄ™trzna linia zasilajÄ…ca- realizacja zadziaÅ‚ania poszczególnych instalacji
odbiorczych i odbiorników, znajduje się za rozdzielnią główną
·ð PrzyÅ‚Ä…cze- miejsce wprowadzenia WLZ do budynku i miejsce wyprowadzenia
obwodów zasilających odbiorniki. (???????????????)
41) ZDEFINIOWAĆ POJ
CIE ROZDZIELNICY I SKLASYFIKOWAĆ
ROZDZIELNIE NISKIEGO NAPI
CIA :
·ð Rozdzielnia- zespół urzÄ…dzen elektroenergetycznych skÅ‚adajÄ…cych siÄ™ z aparatury
rozdzielczej, zabezpieczeniowej, pomiarowej, sterownikowej, i sygnalizacyjnej oraz z
szynami zbiorczymi do rozdziału energii elektrycznej
·ð Rodzaje rozdzielni: tablicowe , skrzynkowe, szkieletowe, bezszkieletowe, szafowe
42) KLASY OCHRONNOÅšCI STOSOWANE W INSTALACJACH
ELEKTRYCZNYCH:
·ð 0-ochrona przed porażeniem elektrycznym stanowi izolacja podstawowa.
Dopuszczane, gdy brak jednoczesnego kontaktu człowieka z uziemieniem i
potencjałem ziemi.
·ð I- ochrona przeciwporażeniowa przed dotykiem poÅ›rednim uzyskuje siÄ™ stosujÄ…c
zacisk ochronny PE lub PEN lub bezpośrednio z uziemieniem
·ð II- ochrona przeciwporażeniowa zapewniona za pomoca izolacji-podwójnej lub
wzmocnionej- której uszkodzenie jest mało prawdopodobne
·ð III- ochrona przeciwporażeniowa zapewniona przez zasilanie urzÄ…dzeÅ„ z zakresu
napięciowego nie przekraczającego w danych warunkach napięcia granicznego
dopuszczalnego SELV i PELV
43) STOPNIE OCHRONY IP:
POST
P ?? CIAA
O WODA
IP 00 Brak ochrony Brak ochrony Brak ochrony
IP 11 Wierzchem dłoni >=50mm Pionowe krople
IP 22 palcem >=12,5mm Natrysk wody
IP 33 Niebezpiecznym >=2,5mm Bryzgi wody
narzędziem
IP 44 Drutem >=1mm ????? wody
IP 55 Drutem ??? Silna struga wody
IP 66 Drutem pyłoszczelne Krótkotrwałe ????
IP 7
IP 8
45) DOPUSZCZALNE SPADKI NAPI
CIA W INSTALACJACH
ELEKTRYCZNYCH NN:
Oświetlenie Ośw+siła i grzej Sła i grzej.
wlz Un=<1kV 2% 2% 3%
GÅ‚owna 3% 3% 3%
rozdzielnia
Instalacja Wlz 2% 2% 3%
odbioru Un=<1kV 4% 4% 6%
Główna rozdziel. 5% 7% 9%
PRAKTYKA:
·ð ZÅ‚Ä…cze instalacji a odbiornik =< 4%
·ð Licznik a odbiornik =< 3%
·ð Rozruch lekki 33%
·ð Rozruch ciężki i rzadki 15%
·ð Rozruch ciężki i czÄ™sty 10%
52) NARYSOWAĆ UKA
ADY POA

CZEC
WYA

CZNIKA
RÓŻNICOWOPR
DOWEGO W SIECIACH:
·ð TN-C
·ð TN-S
·ð TT
54) NARYSOWAĆ UKA
ADY POA

CZEN OGRANICZNIKÓW PRZEPI
Ć:
57) SPOSOBY UKA
ADANIA PRZEWODÓW:
·ð Kable mogÄ… być ukÅ‚adane w ziemi w osÅ‚onach lub bez osÅ‚ony po wierzchu na
ścianach, stropach , kanałach
·ð W budynkach kable zawieszamy na Å›cianach, stropach, konstrukcjach itp. Na
odpowiednich uchwytach, względnie półkach, ewentualnie w specjalnych kanałach w
podłodze
·ð Trasa kabla powinna uwzglÄ™dniać:
- skrzyżowań i zbliżeń z innymi kablami i urządzeniami
- prowadzenie kabli przez pomieszczenia zagrożone wybuchem itp.
- Odprowadzenie ciepła z kabla do otoczenia
- Unikać zbliżeń do rurociągów??? Cieplnych
- Jak najmniej narażony na uszkodzenia mechaniczne
- Kable terenowe
·ð W murach  estetyczny wyglÄ…d izolacji
59) CECHY I SPOSÓB WYKONANIA INSTALACJI ELEKTRYCZNYCH:
60) PRZEBIEG PROCESU PROJEKTOWANIA INSTALACJI ELEKTRYCZNEJ:
·ð Opracowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej
·ð Uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnieÅ„ i sprawdzenie rozwiÄ…zaÅ„ projektowych w
zakresie wynikającym z przepisów
·ð Zapewnienie sprawdzenia projektu pod wzglÄ™dem zgodnoÅ›ci z polskimi normami i
przepisami
·ð Koncepcja projektowa
·ð Projekt budowlany
·ð Projekt wstÄ™pny
·ð Projekt techniczny
61)CECHY PROJEKTU WST
PNEGO:
·ð Wymagane opinie i pozwolenia:
- zgodność w zakresie ochrony przeciwpożarowej
- warunki sanitarno-higieniczne
- bezpieczeństwo pracy
- ochrona środowiska
·ð projekt budowlany
·ð powinien zawierać kilka wariantów i analizÄ™ techniczo-ekonomicznÄ… każdego z
nich
·ð okreÅ›la cele, program i wymagania w zakresie inwestycji
·ð koncepcje rozwiÄ…zan technicznych
62)OBLICZENIA TECHNICZNE W PROJEKCIE WST
PNYM:
1. bilans mocy- wykaz mocy czynnej, biernej i pozornej( przed i po
kompensacji), zainstalowanej, szczytowej dla pracy normalnej i awaryjnej
2. obliczenia parametrów decydujące o doborze urządzeń- prądy
obciążeniowe, zwarciowe i inne wielkości
3. obliczenie natężenia oświetlenia- dla powierzchni i terenu
4. obliczenie zagrożeń piorunowych- określić współczynnik zagrożenia
piorunowego
5. zagrożenia dla elektryczności statycznej
63)ZAWARTOŚĆ PROJEKTU TECHNICZNEGO:
·ð ogólna charakterystyka obiektu
·ð charakterystyka procesu technologicznego i odbiorników energii elektrycznej
·ð zasilanie obiektu i rozdziaÅ‚ energii elektrycznej
·ð instalacja siÅ‚owa
·ð sterowanie, automatyka, sygnalizacja i blokady
·ð oÅ›wietlenie wewnÄ…trz i na zewnÄ…trz
·ð kompensacja mocy biernej
·ð ochrona przeciwpożarowa, odgromowa,
·ð kable, przewody, sposób ukÅ‚adania
·ð osprzÄ™t
64)OBLICZENIA TECHNICZNE W PROJEKCIE:
·ð bilans mocy- pozorna ,czynna bierna (przed i po kompensacji), zainstalowanej,
szczytowej, dla pracy normalnej i awaryjnej. Moc bierna podlegajÄ…ca kompensacji.
Dla całego obiektu i poszczególnych rozdzielni->całego obiektu na podstawie
rozdzielni
·ð dobór przekroju przewodów i kabli- typ liczba żyÅ‚, przekrój, zestawione w tabeli
·ð dobór Å‚Ä…czników i zabezpieczeÅ„-tabelka
·ð obliczanie natężeÅ„ oÅ›wielteniowych
·ð skuteczność od porażeÅ„ prÄ…dem elektrycznym
65) Wyjaśnij pojecia:
Akomodacja - zjawisko dostosowania się oka do oglądania przedmiotów znajdujących się w
różnych odległościach. Dostosowanie to polega na odpowiednim doborze ostrości widzenia.
Olśnienie - warunki widzenia powstałe na skutek niewłaściwego rozkładu, bądz
zakresu
luminancji, bÄ…dz
też występowania zbyt dużych kontrastów, powodujące uczucie przykrości i
niewygody, lub obniżenie zdolności rozpoznawania szczegółów, lub przedmiotów, lub oba te
wrażenia jednocześnie.
Widzenie fotopowe-widzenie dzienne, termin oznaczajÄ…cy pracÄ™ ludzkiego narzÄ…du wzroku
w warunkach normalnych, czyli przy ilości światła wystarczającej do pełnego wykorzystania
możliwości zmysłu wzroku. W praktyce widzenie fotopowe dotyczy przeważającej
większości sytuacji, w których pracuje ludzkie oko.
Widzenie skotopowe_(widzenie nocne, sklotopiczne)  termin oznaczajÄ…cy pracÄ™ ludzkiego
narządu wzroku w warunkach skrajnie niekorzystnych, czyli przy znikomej ilości światła.
W odbieraniu bodz
ców świetlnych biorą wtedy udział wyłącznie pręciki, natomiast czopki są
zupełnie nieaktywne. Podczas widzenia skotopowego człowiek widzi świat pozbawiony
barw, czyli np. taki jak na czarno-białym filmie. Możliwe jest wtedy wyłącznie rozróżnianie
stopnia jasności elementów otoczenia,
Widmo monochromatyczne- widmo o jednej długości fali
Widmo ciągłe- zawiera wszystkie długości fal. ma postać ciągłego obszaru lub szerokich
pasów (widmo o składowych, występujących w sposób ciągły wzdłuż skali częstotliwości).
Widmo takie jest emitowane przez ciała w stanie stałym.
widmo złożone - ?
Bryła fotometryczna - jest to powierzchnia zamknięta utworzona przez zbiór punktów, z
których każdy jest zakończeniem odcinka o wspólnym początku w środku optycznym oprawy
(z
ródła światła), a których długość i kierunek odpowiada w pewnej skali wartości światłości
oprawy (z
ródła) w danym kierunku.
Komentarz:
Bryła fotometryczna jest obiektem trójwymiarowym, którego kształt informuje o
możliwościach oświetlania obiektów położonych w różnych częściach przestrzeni. Przykład
bryły fotometrycznej świetlówki liniowej pokazuje rysunek. Z racji swojej trójwymiarowej
postaci bryła fotometryczna jest rzadko wykorzystywana jako charakterystyka geometrii
świecenia oprawy oświetleniowej. Najczęściej używa się krzywych płaskich będących
przekrojem bryły fotometrycznej płaszczyzną przechodząca przez jej oś optyczna.
Współczynnik odbicia Á okreÅ›lany jest jako stosunek Å›wiatÅ‚a odbitego w
danym kierunku Jr do natężenia światła padającego J0; definicja ta rozciąga się na
światło spolaryzowane (dla azymutu polaryzacji równoległego i prostopadłego do
płaszczyzny padania):
Współczynnik przepuszczania  teoria
Definicja słownikowa [3] mówi, że współczynnik przepuszczania danego ośrodka to stosunek
strumienia energetycznego lub świetlnego przepuszczonego do strumienia padającego w
danych warunkach. Nie ma tu większych problemów, gdy w grę wchodzi promieniowanie o
jednej długości fali (monochromatyczne), ale sprawa się komplikuje, gdy rozważymy cały
kompleks promieniowań tworzących światło widzialne, a odbieranych w sposób równie
złożony przez oko ludzkie. Możliwych kombinacji jest tu dosłownie nieskończoność, więc ze
względu na konieczność porównywania wyników obiektywnych pomiarów należy
zdecydować się na jeden z dostępnych iluminatów (znormalizowanych z
ródeł światła) i jeden
z modeli opisujących sposób widzenia człowieka. W przypadku miernika dedykowanego do
szyb samochodowych wybrano iluminant A o krzywej rozkładu opisanej równaniem
promiennika Plancka o temperaturze 2856 K i odbiornik o krzywej czułości odpowiadającej
znormalizowanemu oku ludzkiemu opisanemu funkcją czułości dla obserwatora normalnego
(CIE 1931).
66. Zdefiniować pojęcia:
strumień świetlny - - całkowita moc światła emitowanego z danego z
ródła. Wielkość tą
wyprowadza się ze strumienia energetycznego (moc wysyłana, przenoszona lub przejmowana
w postaci promieniowania tzw. moc promienista), na podstawie stopnia jego oddziaływania
na oko obserwatora normalnego (odniesieniowego).
Strumień świetlny - oznaczany literą Ś parametr określający całkowitą moc światła
emitowanego z danego z
ródła, przechodzącego przez wybraną powierzchnię. Wielkość tę
określa się na podstawie stopnia jego oddziaływania na oko obserwatora normalnego
(odniesieniowego).
Jednostka miary strumienia świetlnego to lumen.
światłość - iloraz strumienia świetlnego , wysyłanego przez z
ródło w elementarnym kącie
przestrzennym w zawierającym dany kierunek, do wartości tego elementarnego kąta.
luminancja - w określonym kierunku, w punkcie powierzchni z
ródła albo odbiornika
promieniowania) jest to iloraz strumienia świetlnego wychodzącego, padającego lub
przenikajÄ…cego przez elementarne pole powierzchni, otaczajÄ…ce rozpatrywany punkt i
rozchodzącego się w określonym stożku obejmującym ten kierunek, przez iloczyn kąta
przestrzennego tego stożka i rzutu prostokątnego elementarnego pola na płaszczyznę
prostopadłą do tego kierunku. Luminancja odzwierciedla ilość światła, która jest widziana
przez obserwatora:
lub
gdzie I jest światłością, a S' powierzchnią pozorną świecącej powierzchni widzianą przez
obserwatora.
natężenie oświetlenia - - iloraz strumienia świetlnego padającego na elementarną
powierzchnię S, zawierającą dany punkt, do wartości tej elementarnej powierzchni:
skuteczność świetlna (z
ródła światła) - iloraz emitowanego strumienia świetlnego do zużytej
mocy
Skuteczność świetlna (wydajność świetlna) określa stosunek strumienia świetlnego
emitowanego przez określone z
ródło światła do pobieranej przez nie energii w jednostce
czasu.
Równomierność oświetlenia
Równomierność oświetlenia (d) na danej płaszczyz
nie wyznacza siÄ™ jako iloraz najmniejszej
zmierzonej wartości natężenia oświetlenia występującej na danej płaszczyz
nie (Emin) do
średniego natężenia oświetlenia na tej płaszczyz
nie (Eśr): d = Emin/Eśr, gdzie:
Eśr = (E1 + E2 + ...+ En) / n; n - liczba punktów pomiarowych;
E1 ÷ En - wyniki pomiarów w kolejnych punktach pomiarowych.
Dla czynności ciągłych przyjmuje się, że równomierność oświetlenia na płaszczyz
nie
roboczej powinna wynosić co najmniej 0,65.
Dla czynności dorywczych oraz na klatkach schodowych i korytarzach przyjmuje się, że
równomierność oświetlenia powinna wynosić co najmniej 0,4.
69. Charakterystyki
Żarówka, elektryczne z
ródło światła, w którym ciałem świecącym jest rozżarzony na skutek
przepływu prądu, zazwyczaj do temperatury ok. 2500-3000 K drut z trudno topliwego
materiału (pierwotnie grafit, obecnie wolfram) umieszczony w bańce szklanej wypełnionej
mieszaniną gazów szlachetnych (np. argon z 10-procentową domieszką azotu). Widmo
światła emitowanego przez żarówkę jest ciągłe, a maksimum natężenia przesunięte w stronę
czerwieni względem światła słonecznego. Sprawność żarówki wynosi ok. 4%.
Lampa halogenowa to rodzaj elektrycznego z
ródła światła. Jest to żarówka gazowana z
żarnikiem wolframowym, wypełniona gazem szlachetnym z niewielką ilością halogenu
(fluorowca, np. jodu), który regeneruje żarnik przeciwdziałając jego rozpylaniu, a tym samym
ciemnieniu bańki od strony wewnętrznej.
Halogen tworzy związek chemiczny z wolframem (parami wolframu w bańce i na ściankach
bańki), związek ten krąży wraz z gazem w bańce w temperaturze panującej blisko żarnika
rozpada się na wolfram i jod. W rezultacie tej reakcji następuje przenoszenie cząstek
wyparowanego wolframu z bańki na żarnik. Proces ten nazywa się halogenowym cyklem
regeneracyjnym. Występowanie tego cyklu pozwala zwiększyć temperaturę żarnika do około
3200 K, zatem żarówki halogenowe cechują się wyższymi skutecznościami świetlnymi w
porównaniu do zwykłych lamp żarowych (do 18 lumenów/wat).
Podane temperatury pracy żarnika odnoszą się do standardowych lamp dla których
przewidziano średni czas pracy 1000 godzin. Czasami, w sytuacjach gdy wymagane jest
uzyskanie światła bardziej zbliżonego do światła dziennego, stosuje się żarówki pracujące z
wyższą temperaturą żarnika, trwałość tych lamp jest znacznie niższa.
Zaletą lamp halogenowych są niewielkie rozmiary, brak konieczności stosowania układów
zapłonowych, szybki zapłon, niewielkie straty strumienia świetlnego w okresie eksploatacji
oraz wysoki poziom wskaz
nika oddawania barw. Wadą jest niewielka skuteczność i trwałość
w porównaniu do lamp wyładowczych czy diod LED.
Świetlówka - lampa fluorescencyjna - odmiana lampy wyładowczej, w której światło
emitowane jest przez luminofor wzbudzony przez promieniowanie powstałe wskutek
wyładowania elektrycznego w rurze wypełnionej gazem.
Konstrukcja
Jest to lampa elektryczna mająca najczęściej kształt rury, pokrytej od wewnątrz luminoforem
wypełniona parami rtęci i argonu, w której z
ródłem świecenia jest promieniowanie widzialne
emitowane przez warstwę luminoforu pokrywającego wewnętrzną powierzchnię rury.
Wyładowania zachodzące pomiędzy elektrodami wolframowymi zabudowanymi na końcach
rury wytwarzajÄ… promieniowanie w zakresie widma niewidzialnego (promieniowanie
ultrafioletowe) 254 nm. Odpowiednio dobrane luminofory przetwarzajÄ… to promieniowanie na
promieniowanie widzialne o pożądanej barwie światła (dzienne, chłodnobiałe, białe lub
ciepłobiałe).
Poza świetlówkami prostymi (liniowymi) istnieją jeszcze świetlówki kołowe, U-kształtne
oraz świetlówki kompaktowe (tzw. żarówki energooszczędne) zintegrowane z układem
zapłonowym i stabilizującym. Świetlówki takie mogą być montowane w miejsce
tradycyjnych żarówek.
Do zapłonu krótkich świetlówek może wystarczyć zwykłe napięcie sieciowe, dla większości
dłuższych świetlówek napięcie sieciowe jest za małe do wywołania wyładowania
elektrycznego w rurze świetlówki, dlatego stosuje się układ zapłonowy.
Po załączeniu napięcia przez obwód elektryczny złożony z dławika L, katody świetlówki
prawej, zapłonnika i katody lewej płynie prąd o niewielkim natężeniu ograniczany przez
bardzo duży opór zapłonnika (neonówki o specyficznej konstrukcji zawierającej w swoim
wnętrzu także normalnie rozwarty styk bimetalowy). Jarzący się neon nagrzewa blaszkę
bimetalu, która wyginając się zwiera styk. Powoduje to zwarcie neonówki i wywołuje
przepływ prądu ograniczonego jedynie przez dławik L i rezystancję katod świetlówki.
Następuje rozgrzewanie się katod wykonanych z drutu oporowego, co dodatkowo zmniejsza
napięcie zapłonu. W tym czasie bimetal startera stygnie i powracając do stanu pierwotnego
rozwiera obwód elektryczny. Gwałtowna zmiana prądu przepływającego przez dławik
wytwarza siłę elektromotoryczną samoindukcji o wartości kilkuset woltów, która dodając się
do napięcia sieci wywołuje przez krótką chwilę wysokie napięcie między katodami, które
może doprowadzić do wyładowania w gazie. Jeśli tak się stanie to po wyładowaniu, dzięki
dławikowi, napięcie obniża się do poziomu napięcia w sieci. Jego wysokość jest
wystarczająca do podtrzymania wyładowania ale za mała do nagrzania blaszki bimetalu. Jeśli
nie nastąpi zapłon świetlówki to proces powtarza się od nowa, aż do skutku.
Kondensator C służy do kompensacji mocy biernej pobieranej przez dławik co powoduje
zwiększenie współczynnika mocy i obniżenie mocy pobieranej przez układ z sieci; zmniejsza
też iskrzenie na styku bimetalu.
Zalety świetlówki w porównaniu z żarówką [edytuj]
wytwarza znacznie mniej ciepła
wyższa skuteczność świetlna (do 80 lm/W)
dłuższy czas pracy (ok. 8000 h)
mniejsza zależność strumienia świetlnego od napięcia zasilającego
można wytwarzać świetlówki o różnych temperaturach barwowych
mniejsza luminacja
Wady (głównie przy stosowaniu magnetycznego układu stabilizacyjno-zapłonowego) [edytuj]
wymaga skomplikowanych opraw z dodatkowym wyposażeniem (statecznik i zapłonnik)
wydajność świetlna lampy zależna jest od temperatury otoczenia
większy niż u żarówek spadek żywotności przy dużej częstości włączeń
tętnienie strumienia świetlnego powodujące zjawisko stroboskopowe
utrudniony zapłon przy obniżonym napięciu oraz w niskiej temperaturze
niski współczynnik mocy (ok. 0,5) powodujący konieczność stosowania kondensatorów
kompensujÄ…cych
zawierają rtęć, która jest silną trucizną - mogą być niebezpieczne po stłuczeniu
Lampa rtęciowa (pot. rtęciówka, żarówka rtęciowa, LRF - Lampa Rtęciowa Fluorescencyjna
- oznaczenie stosowane przez firmÄ™ polamp, HQL - oznaczenie stosowane przez firmÄ™ osram,
HPL - oznaczenie stosowane przez firmÄ™ philips), jest to z
ródło światła w którym powstaje
ono dzięki wyładowaniu elektrycznemu w parach rtęci. Zbudowana jest z zewnętrznej bańki
szklanej najczęściej pokrytej luminoforem (kiedyś produkowano lampy bez luminoforu np
polamp LR lub osram HQA, lecz ze względu na słabą jakość światła - brak rozróżniania
kolorów w ich świetle, gorszą skuteczność świetlną oraz emisję promieniowania uv nie są
obecnie produkowane) w której umieszczona jest mniejsza rurka - jarznik. Jest on wypełniony
argonem, zawiera niewielką ilość rtęci oraz elektrody pomiędzy którymi następuje
wyładowanie. Do działania lampy rtęciowej konieczny jest statecznik. Wykonuje się również
lampy rtęciowe, nie wymagające statecznika, zamiast niego posiadają one żarnik podobny do
tego w tradycyjnej żarówce włączony szeregowo z jarznikiem (jako zamiennik tradycyjnej
żarówki, zwane najczęściej żarówkami rtęciowymi). Lampy rtęciowe ustępują skutecznością
świetlną jedynie lampom sodowym i metalohalogenkowym, które są nowocześniejszą
odmianą lamp rtęciowych. Stosuje się je w oświetleniu zewnętrznym, hal przemysłowych
oraz magazynów. Występuje u nich zjawisko stroboskopowe, podobnie jak u świetlówek.
Produkuje się lampy rtęciowe o mocach od 50 W do 1000 W a dawniej nawet 2000 W.
Lampy zwykłe mają sprawność od 50 do 60lm/W, a rtęciowo-żarowe 17-25 lm/W.
Obecnie w Polsce produkuje siÄ™ lampy o mocach:
rtęciowe:
50 W
80 W
125 W
250 W
400 W
700 W
1000 W
rtęciowo-żarowe:
160 W
250 W
500 W
lampa rtęciowo-żarowa - lampa zawierająca w tej samej bańce rurkę wyładowczą
wysokoprężnej lampy rtęciowej oraz skrętkę lampy żarowej, połączone szeregowo.
Lampa sodowa (pot. sodówka, Wysokoprężna Lampa Sodowa - WLS) - lampa wyładowcza,
w której środowiskiem wyładowczym są pary sodu. Ze względu na ciśnienie par sodu w
jarzniku dzielone są na nisko- i wysokoprężne. Dają charakterystyczne pomarańczowe
światło. Pierwsze lampy sodowe skonstruowano w 1935 roku. Obecnie są powszechnie
stosowane w oświetleniu zewnętrznym i uprawie roślin. Ze względu na oszczędność energii i
mniejszą zawartość toksycznej rtęci praktycznie zastąpiły stosowane wcześniej lampy
rtęciowe.
Niskoprężne lampy sodowe
W lampach sodowych niskoprężnych jarznik jest wykonany z długiej szklanej rury wygiętej
w kształt litery U. W jarzniku znajduje się metaliczny sód oraz gaz pomocniczy (mieszanina
neonu i argonu).
Do zasilania lamp sodowych niskoprężnych stosuje się najczęściej transformatory o dużej
reaktancji rozproszenia, zapewniające wysokie napięcie w czasie zapłonu i ograniczenie jego
wartości w czasie normalnej pracy. Po załączeniu lampy na napięcie rozpoczyna się
wyładowanie w gazie pomocniczym i dopiero po odparowaniu sodu wyładowanie w parach
sodu staje się dominujące. Pełną wydajność świetlną uzyskują po kilku minutach.
Budowane są o mocy znamionowej nie przekraczającej 200 W. Osiągają skuteczność świetlną
do 180 lm/W, największą spośród praktycznie stosowanych, sztucznych z
ródeł światła.
Niestety monochromatyczne, żółto-pomarańczowe światło, o bardzo złych właściwościach
oddawania barw, praktycznie ograniczyło ich zastosowanie do oświetlenia autostrad, dróg
szybkiego ruchu i tuneli, przy których nie odbywa się ruch pieszy. Trwałość do 16 000 h.
Lampy sodowe wysokoprężne, w których z
ródłem światła jest jarznik (wykonany zazwyczaj
z materiału ceramicznego) zawierający sód, rtęć oraz gaz pomocniczy (ksenon) o ciśnieniu
ok. 2 kPa.
Wyładowanie zaczyna się w ksenonie. Dopiero po odparowaniu sodu i rtęci, wyładowanie w
parach tych metali jest decydujące w wytwarzaniu strumienia świetlnego. Ciśnienie par metali
w czasie pracy wynosi ok. 2 MPa. Ze względu na to, że do zainicjowania wyładowania w
ksenonie potrzebne jest wysokie napięcie konieczne jest stosowanie specjalnych opraw z
zapłonnikiem i statecznikiem do ograniczania prądu roboczego.
Lampy te dają barwę światła żółto-złocistą lub różową czy pomarańczową, a wydajność
(skuteczność) ich wynosi 80 - 140 lm/W. Budowane są o mocy znamionowej od
kilkudziesięciu do 1000 W, a trwałość w zależności od ich konstrukcji jest równa 10 000 - 24
000 h.
Dzięki lepszemu oddawaniu barw (Wskaz
nik oddawania barw mieści się w granicach 22-75)
mają szersze zastosowanie od lamp niskoprężnych. W świetle lamp sodowych wzrasta ostrość
widzenia w kurzu i mgle, stÄ…d sÄ… one bardzo dobrym z
ródłem do oświetlania arterii
komunikacyjnych, placów i terenów otwartych.
lampa metalohalogenkowa  lampa wyładowcza w której światło powstaje dzięki
wyładowaniu elektrycznemu w mieszaninie par rtęci, argonu oraz halogenków metali
(niekiedy również innych gazów szlachetnych oraz bromu lub jodu). Gazy te są pod wysokim
ciśnieniem - lampa jest wysokoprężna. Składa się z ceramicznego lub kwarcowego jarznika
oraz zewnętrznej bańki szklanej, która może być pokryta powłoką rozpraszającą światło i
zatrzymuje promieniowanie UV. Do działania lampy metalohalogenkowej potrzebny jest
specjalny układ zapłonowy. Lampy te charakteryzują się wysoką skutecznością świetlną (65-
115 lm/W podobną jak lampy sodowe), długą żywotnością (od 7500 do 20 000 godzin) oraz
dobrym oddawaniem barw - wskaz
nik CRI powyżej 80 (przy czym można uzyskać
temperaturę barwową od 3000K do 20 000K w zależności od zastosowanej mieszaniny),
dlatego stosuje się je zarówno w oświetleniu wewnętrznym (np. w sklepach, zakładach
przemysłowych, halach sportowych), jak i zewnętrznym zwłaszcza do iluminacji obiektów
architektonicznych, oświetlania stacji benzynowych oraz plakatów reklamowych -
billboardów. Mają również zastosowanie w akwarystyce szczególnie morskiej. Ze względu na
szerokie zastosowanie dostępne są lampy o wielu mocach oraz rodzajach trzonków np. G8.5,
G12, RX7S, E27, E40.
70 Krzywa rozsyłu
Wykres światłości
Aby przedstawić, jaki rozsył światła posiada oprawa (czasami również z
ródło światła),
dokonywane są pomiary jej światłości w różnych kierunkach. Po przeliczeniu uzyskanych
wyników na wartości, jakie uzyskałoby się przy zastosowaniu z
ródeł światła o łącznym
strumieniu 1000 lm, tworzona jest krzywa światłości oprawy. Przeliczenie na 1000 lm
umożliwia porównanie krzywych światłości tworzonych dla opraw z różnymi z
ródłami
światła.
Wykres podaje rozsył światłości oprawy w dwóch płaszczyznach:
w płaszczyz
nie pionowej przechodzącej przez wzdłużną oś oprawy, płaszczyzny C90-C270,
w płaszczyz
nie prostopadłej do osi oprawy, płaszczyzny C0-C180.
Określa się je, jak na rysunku poniżej.
Rys. Podział oprawy według płaszczyzn C0 - C180, C90 - C270 oraz kątów .
Jeżeli oprawa jest obrotowo-symetryczna, to rozsył światłości podawany jest tylko w jednej
płaszczyz
nie C. Natomiast w przypadku oprawy o rozsyle niesymetrycznym, podawane sÄ…
wartoÅ›ci Å›wiatÅ‚oÅ›ci w pÅ‚aszczyznach C w kÄ…tach co 30° , a nawet co 15°. Wykres Å›wiatÅ‚oÅ›ci
dostarcza podstawowej informacji o kształcie rozsyłu światłości oprawy. Może on być
podany również w postaci wartości liczbowych.
67 Układy zasilania lamp
fluoroscencyjna - układ standardowy
fluoroscencyjna - układ szeregowy
Świetlówka zasilana napięciem przemiennym o częstotliwości 50 Hz gaśnie
i zapala siÄ™ 100 razy w ciÄ…gu sekundy. Oko ludzkie nie reaguje na tak szybkie zmiany
strumienia świetlnego. Części wirujące maszyn mogą jednak wydawać się przy
oświetleniu takim światłem nieruchome lub też można odnieść wrażenie, że obracają się ze
znacznie mniejszą prędkością kątową. Jest to tzw. zjawisko stroboskopowe. Dla
zmniejszenia niepożądanego zjawiska stroboskopowego stosuje się współpracę dwóch lub
więcej świetlówek w takich układach, aby w momencie gaśnięcia jednej świetlówki, druga
świeciła, dając możliwie duży strumień świetlny. W rezultacie zmniejszają się znacznie
wahania strumienia świetlnego w czasie i zjawisko stroboskopowe staje się praktycznie
niezauważalne. Rezultat ten uzyskuje się, dzięki zasilaniu co najmniej dwóch świetlówek
napięciem przesuniętym w fazie [6].
68 układy zasilania lamp wyładowczych
Lampy rtęciowe i rtęciowo  żarowe
Lampy z halogenkami metalu i niskoprężne lampy sodowe