Accusativus Duplex
Czasowniki: appello, voco, nomino, dico, puto, duco, indico, existimo, chadeo, facio, efficio, creo, eligo, declaro,
Designo są używane w Accusativus Duplex.
Varsoviam pulchram urbem duco. - Uważam Warszawę za piękne miasto.
Homerum poetam caecum puto. - Uważam Homera za ślepego poetę.
Juliam puellam doctam habeo. - Uważam Julię za mądrą dziewczynę.
Accusativus cum Infinitivo		Nie wolno tłumaczyć na imiesłowy!!!!!!
Homerum poetam caecum esse puto. - Sądzę, że Homer jest ślepym poetą.
Połączenie Accusativu z infinitivem jest konstrukcją często używaną w języku łacińskim. Na język polski
Tłumaczymy ją zwykle przez zdanie dopełnieniowe, w którym łaciński Accusativus staje sie podmiotem, a
Infinitivus orzeczeniem; np.:
Puellam properare video. - Widzę, że dziewczyna idzie.
Puellam cantare audio. - Słyszę, że dziewczyna śpiewa.
AcI występuje przy czasownikach znaczących:
a) myśleć, spostrzegać; video, audio, sentio, animadverto, scio, ignoro, spero, memini
b) mówić; dico, affirmo, nego, narro, respondeo, nuntio, scribo, promitto
c) chcieć, kazać; volo, nolo, malo, cupio, veto, sino
d) wyrażających wzruszenie; gaudeo, doleo
Amicum venturum esse dico.
Venturum esse – 2 czynność w kolejności chronologicznej
Dico – 1 czynność w kolejności chronologicznej
Mówię, że przyjaciel przyjdzie.,
Amicum venire video.
Czynności są równoczesne.
Widzę, że przyjaciel przychodzi.
Scio te amicum bonum esse. - Wiem, że jesteś dobrym przyjacielem.
Tres poetas maximam gloriam temporibus Augusti adeptos esse scimus.
Wiemy, że trzej poeci uzyskali najwyższą chwałę w czasach Augusta.
Nominativus cum Infinitivo
Puerum laborare video.			Puer laborare videtur.
Widzę, że chłopiec pracuje.			Wydaje się, że chłopiec pracuje.
Te legere audio.			Tu legere audiris.
Słyszę, że czytasz.			Słychać, że czytasz.
AcI			NcI
Jeżeli czasownik (tzw. Verbum regens – czasowniki, od których zależy konstrukcja AcI) występuje w stronie
Biernej powstaje konstrukcja Nominativus cum Infinitivo (NcI), np.:
Iubeo puerum abire.			Puer a me abire iubetur.
Rozkazuję, żeby chłopiec odszedł.			Rozkazuje się przeze mnie, żeby chłopiec odszedł.
Konstrukcja NcI występuje przy czasownikach użytych w stronie biernej, np.:
Iubeor – rozkazują mi
Vetor – zakazują mi, otrzymuję zakaz
Videor – zdaje się, że ja
Videris – zdaje się, że ty
Dicor – mówi się, że ja
Putor, existimor, iudicor – sądzą, że ja
Traditur, fertur – przekazuje się, podaje się
Traduntur, feruntur – podają, że
NcI jest konstrukcją osobową, w której czasownik zgadza się z nominativem w liczbie i osobie. Toteż zaimek
Osobowy stanowiący podmiot można opuścić, ponieważ wskazuje go czasownik. W nominativie występuje także
Orzecznik, np.:
Felix esse dicor. - Mówią, że jestem szczęśliwy.
Felix esse diceris. - Mówią, że jesteś szczęśliwy.
Frater felix esse dicitur. - Mówią, że brat jest szczęśliwy.
Felices esse dicimur. - Mówią, że jesteśmy szczęśliwi.
Felices esse dicimini. - Mówią, że jesteście szczęśliwi.
Parentes felices esse dicuntur. - Mówią, że rodzice są szczęśliwi.
Erravisse video. - Zdaje się, że pobłądziłem.
Erravisse videris. - Zdaje się, że pobłądziłeś.
Amicus erravisse videtur. - Zdaje się, że przyjaciel pobłądził.
Erravisse videmur. - Zdaje się, żeśmy pobłądzili.
Erravisse videmini. - Zdaje się, żeście pobłądzili.
Amici erravisse videntur. - Zdaje się, że przyjaciele pobłądzili.
Różne sposoby tłumaczenia AcI i NcI na język polski:
Zwykle tłumaczymy konstrukcje przez zdanie dopełnieniowe zaczynające się od: że, żeby, aby, jakoby. Można
Jednak oddać konstrukcję inaczej, np.:
Homerum caecum fuisse dicunt.
Mówią, że Homer był ślepy.
Homerus caecus fuisse dicitur.
Mówi się, że Homer był ślepy.
O Homerze mówią, że był ślepy.
Homer, jak podają, był ślepy.
Według podania Homer był ślepy.
Homer miał być ślepy.
Homer rzekomo był ślepy.
AcI i NcI może stanowić część zdania względnego lub pytającego: Eum amo, quem prudentem esse scio. - Tego
Lubię, o którym wiem, że jest rozsądny / który według mego przekonania jest rozsądny.
Czasy infinitivu określają stosunek czasowy czynności:
a) Infinitivus praesentis – oznacza czynność równoczesną z czynnością wyrażoną przez orzeczenie.
b) Infinitivus perfecti – oznacza czynność wcześniejszą od czynności wyrażonej przez orzeczenie.
c) Infinitivus futuri – oznacza czynność późniejszą w stosunku do czasownika rządzącego.
Zdania niezależne
Activum				Passivum
Pueri epistulam scribunt, scripserunt, scribent.				Epistula a pueris scribitur, scripta est, scribetur.
Chłopcy piszą list, napisali, napiszą (będą pisać).				List jest pisany przez chłopców, został napisany, będzie
				Napisany.
AcI				NcI
Pueros epistulam scribere video.				Pueri epistulam scribere videntur.
Widzę, że chłopcy piszą list.				Wydaje się, że chłopcy piszą list.
Pueros epistulam scripsisse video.				Pueri epistulam scripsisse videntur.
Widzę, że chłopcy napisali list.				Zdaje się, że chłopcy napisali list.
Pueros epistulam scripturos esse video.				Pueri epistulam scripturi esse videntur.
Widzę, że chłopcy napiszą list.				Zdaje się, że chłopcy napiszą list.
Epistulam a pueris scribi video.				Epistula a pueris scribi videtur.
Widzę, że list jest pisany przez chłopców.				Zdaje się, że list jest pisany przez chłopców.
Epistulam a pueris scriptam esse video.				Epistula a pueris scripta esse videtur.
Widzę, że list został przez chłopców napisany.				Zdaje się, że list został napisany przez chłopców.
Epistulam a pueris scriptum iri video.				Epistula a pueris scriptum iri videtur.
Widzę, że list zostanie przez chłopców napisany.				Zdaje się, że list zostanie przez chłopców napisany.
Przy formach złożonych infinitivu (participium + esse) należy zwrócić uwagę na zgodność participii z accusativem
Czy nominativem. Przy dwóch accusativach w jednym zdaniu powstaje niekiedy dwuznaczność, np.:
Romani putabant, Caesarem Pompeium vicisse.
Rzymianie uważali, że Cezar zwyciężył Pompejusza.
Rzymianie uważali, że Pompejusz zwyciężył Cezara.
Dla uniknięcia dwuznaczności stosuje się infinitivus strony biernej, np.:
Romani putabant, Caesarem a Pompeio victum esse.
Rzymianie uważali, że Cezar został pokonany (zwyciężony) przez Pompejusza.
Przykłady
Patres filios educare, educavisse, educaturos esse puto.
Uważam, że ojcowie kształcą synów, kształcili i będą kształcić.
Patres filios educare, educavisse, educaturi esse putantur.
Uważa się, że ojcowie kształcą synów, kształcili i będą kształcić.
Filios a patribus educari, educatos esse, educatum iri puto.
Uważam, że synowie są kształceni przez ojców, byli kształceni i będą kształceni.
Filii a patribus educari, educati esse, educatum iri putantur.
Uważa się, że synowie są kształceni przez ojców, byli kształceni i będą kształceni.
Poesis lyrica ex Graecia in Italiam a Horatio translata esse traditur.
Przekazuje się, że poezja liryczna została przeniesiona przez Horacego z Grecji do Italii.
Ovidii Artis amatoriae libri temporibus antiquis celebrati esse dicuntur.
Mówi się, że w czasach starożytnych były sławione księgi Sztuki kochania Owidiusza.