Monastycyzm

Święty Benedykt postanawia uciec od swojej niani i zostać mnichem. W Subiacco ucieka od społeczności i prowadzi życie pustelnicze w jaskini. Po 3 latach postanawia założyć klasztor, w którym znajdować się miały społeczność mnichów. Na wzgórzach Subiacco założono 12 klasztorów znajdujących się obok siebie. Wskutek niezgody z miejscową hierarchią musi odejść i w ten sposób trafia do Monte Cassino. W kościele w Subiacco znajdują się m.in. obrazy świętego Franciszka, które stworzył przed zostaniem mnichem. Subiacco stało się popularnym miejscem w średniowieczu, gdzie wielu mnichów udawało się na modlitwy.

W regule świętego Benedykta uporządkowała prawie wszystkie aspekty życia klasztornego. Nie zajmuję się ona kwestią własności ziemskiej, pomimo rozrastających się czasów feudalizmu. Ważnym punktem naucza52nia były czytania podczas posiłków. Czytano wielu ojców kościoła, w tym Grzegorza Wielkiego, który opisał żywot Benedykta.

W 529 Benedykt przenosi się na Monte Casino.

11 lipca obchodzone jest święto na cześć Benedykta, gdy przeniesione zostały jego relikwie.

Iroszkoci - 430-431 – misja świętego Patryka w Irlandii. Lud Irlandii nie został zromanizowany przed chrystianizacją. Adaptacja ta jest zatem czymś zupełnie nowym. Do tego czasu Irlandczycy żyli w strukturach rodowych. Człowiek mógł zostać kimś tylko będąc członkiem jakiegoś rodu. Poza rodami mogą być tylko Szare Wilki. Żywoty świętego Patryka powstają długo po śmierci, przez pierwsze 50 lat po niej nic o nim się nie mówi. Irlandczycy przyjmują na początku formułę kościoła monastycznego. Święty Patryk jako osoba z zewnątrz miał możliwość połączenia rozdzielonych rodów pod egidą jednej religii. W Irlandii ważną rolę odgrywały klasztory żeńskie. Istniały tam także przez pewien czas klasztory koedukacyjne. W 500 roku klasztor założyła tam święta Brygida.

Irlandia odróżnia się wieloma aspektami. Mnisi mieli swoje specyficzne fryzury – tousury od ucha do ucha. Ważna kwestią była tu Wielkanoc, którzy uznali za datę przesilenia 25 marca. Stąd inny kalendarz liturgiczny. Kościół monastyczny był też niezwykle ascetycznym, asceza i pokuta czerwona. Mieli też pokutę białą i zieloną. Asceza i pokuta były posunięte do ekstremalnych postaci. Sypiano na gołej ziemi, jak poduszkę używano kamienia, a przykrywano się mokrym płaszczem. Klasztor składał się z licznych chatek, każdy mnich posiadał jedną. Zimą wchodzono do rwącego strumienia i odmawiano cały psałterz. Finian chodził z rękami rozłożonymi rękami, niczym JCH na krzyżu. Wynikało to z faktu, że uznali, że muszą stać się oni Szarymi Wilkami i porzucić wszelkie dogodności wynikające z urodzenia. Zaczynają wyruszać poza miejsce zamieszkania by stać się tam kimś obcym. Stąd liczne misje iroszkockie. W celu chrystianizacji założono szkoły, gdzie uczono się greki i łaciny, by móc czytać święte księgi. W szkołach zaczynają powstawać kolejne woluminy.

Święty Patryk wykorzystał konflikt pomiędzy druidami i filidami – praktyczni szamani, którzy byli zdecydowanie bliżej ludzi. Patryk zwrócił się do filidów i bardzo szybko ich nawrócił, gdyż otrzymali oni status, których był dla nich niedostępny ze względu na niemożność zostania druidem. Stąd pojawiająca się symbolika ognia i światła w kościele iroszkockim.

Wyprawa Kolumana, który wyruszył na wyprawę przez Alpy. Towarzyszył mu przez pewien czas Gall, który jednak rozchorował się i został zostawiony. W miejscu tym założono opactwo St. Gallen.

Iroszkoci posiadali szereg kar cielesnych, posiadali szczególnie ostrą regułę w porównaniu z Benedyktem. Iroszkoci dotarli w swych wędrówkach aż do Kijowa. Byli oni też w Tyńcu. Znajduję się tam grób opata Aarona, jednego z opatów iroszkockich. W jego grobie znajdują się kielich i patyna podróżne, które były małych rozmiarów ze względu na łatwość transportu w podróży.

664 – synod w Whitby – przyjęcie reguły świętego Benedykta na wyspach.

Opaci byli wyposażeni w niektóre atrybuty biskupie. Posiadali oni pastorał zakończony głową węża z kulką w pysku.

Poszukiwanie raju ziemskiego przez Brendana wraz z 11 uczniami. Wiązało się to z koncepcją miejsca, w którym święci ludzie mieli oczekiwać paruzji.

Reforma Karolińska.

Wiele elementów bazowało na zwyczajach ludzi z Wysp.

Ważną postacią jest tu Benedykt z Aniany. Nazywa się go Benedyktem Drugim. Jego reforma świata benedyktyńskiego polegała na scaleniu idei benedyktyńskiej z feudalizmem. Benedykt był dworzaninem u Pepina Krótkiego i Karola Wielkiego. Stąd ważna rolę zaczyna odgrywać po reformie urodzenie. Gdy zostaję opatem w Saint-Seine zaczyna przystosowywać regułę, której już nikt nie przestrzega. Wraz z rozpoczęciem reformy prawnie zostaję poświadczone, że wszystkie klasztory przyjmują ryt benedyktyński. Potem zostaję opatem w Maursmünster i w Inden. Tworzy on dwa nowe dzieła Codex Regularum i Concordia Regularum, co powoduję, że reguła Benedykta została sformułowana na nowo.

Wraz z nowym systemem feudalnym ziemia jest wymagana, by mieć jakąś pozycję. Od czasów Benedykta II klasztory mają otrzymywać ziemię, która znajdowała się w jakimś miejscu hierarchii feudalnej. Ma on swojego suwerena i jako lennicy spełniają wszystkie obowiązki lennika. Opactwa stały się bogate i ważne, jednak nie były w pełni niezależne. Klasztory funkcjonowały więc w państwie jako jeden z elementów systemu.

W zmianach ważna było podniesieni wartości modlitwy i położenie na nią większy nacisk. Wraz ze zmianą systemu na feudalny praca ręczna była mniej ceniona i opactwa skupiają się raczej na przepisywaniu ksiąg. Kapituły dostają możliwość kontroli działalności opata. Również bracia są pod zdecydowanie większą kontrola od czasu reform. Powstają szkoły tylko i wyłącznie dla przyszłych mnichów. Przy każdym klasztorze powstają także więzienia. Każdy klasztor miał też obowiązek wysyłać dwóch mnichów do Inden, by przekazali oni wzór życia klasztornego. Zaczyna się też budowanie wszystkich klasztorów wg wzoru klasztoru w saint Gallen.

W 819 roku powstaję spis obowiązków militarnych i podatkowych dla klasztorów królewskich i możnowładców. Część musiała wystawiać wojsko, część miała łożyć materialnie, a część tylko i wyłącznie się modlić.

Powstają też statuty opactwa Kordei. Każdy klasztor musi działać charytatywnie. Powstają domy pomocy chorym, opisane jest jak ma działać ogród, piekarnia klasztorna. Zaczęto budować strategię rozwoju. Powstaję poczta benedyktyńska, by jak najszybciej przekazywać wiadomości między klasztorami.

820 – plan opactwa wzorcowego dla Gozderta. Klasztor miał zajmować 3,5ha.

W szpitalach klasztornych stosowano upuszczanie krwi oraz lewatywę. Później zaczęto stosować ziołolecznictwo. Stąd duże zielarnie przy klasztorach.

Dieta mnichów była praktycznie bezmięsna. Był to element pokutny. Dieta była zmonopolizowana przez warzywa strączkowe, produkty mączne oraz piwo.

W klasztorach powstały pierwsze książki kucharskie, które miały spowodować, że dieta mnisza będzie bardziej urozmaicona.

Mnisi jako pierwsi zaczęli destylować mniejsi alkohol.

W skryptoriach, które nie były oświetlane, ani ogrzewane przepisywano księgi na stojąco.

Reforma karolińska z jednej strony spowodowała, że tradycja benedyktyńska przetrwała, jednak uległa ona osłabieniu z powodu wpadnięcia w zależność od suwerena.

W 909 roku Wilhelm Pobożny i mnich Bernon zakładają klasztor w Cluny. Wilhelm chciał założyć klasztor wyłącznie dla pana boga poprzez wyłączenie tych ziem z zależności i oddanie ich prosto pod opiekę państwa kościelnego i nadania ziemiom patronatu Piotra i Pawła. Jednakże nie dało się uciec od systemu feudalnego w ogóle, gdyż zakładano klasztory-córki, zależne od klasztoru w Cluny.

Opaci:

• Odon – będący opatem 20 lat;

• Odilon – będący opatem 55 lat, nazywany królem Cluny; podróżował on na ośle do filii klasztornych; wyrwał się on też spod władzy lokalnego biskupa dzięki bulli papieskiej;

• Abon – opisał stan mnichów jak stan bliższy aniołom i bogu, stan mniszy jako stan najświętszy wśród ludzi;

Opaci Cluniaccy mogą od czasu bulli papieskiej zwrócić się o święcenia do wybranego przez siebie biskupa.

Większość mnichów posiadało święcenia, więc byli zobowiązani do odprawiania mszy. Pojawia się idea mszy cichych, gdzie potrzebny był tylko jeden pomocnik. Przy jednym ołtarzu odprawiano nie więcej niż dwie/trzy eucharystię. Pojawiają się w kościołach nowe kaplice do odprawiania rytuałów. Od czasów Cluny modlitwa w kościele klasztornym jest praktycznie stała, non stop odbywają się śpiewy psalmów. Pojawia się także zwyczaj modlitw za zmarłych, tutaj urodziła się tradycja Dnia Zadusznego. Kościoły klasztorne nie były przeznaczone dla wiernych, lecz tylko i wyłącznie mnichów, gdyż tworzyli oni zamknięte społeczności.

Cluny stworzyło kongregację. Każdy klasztor założony przez Cluny podlegał kongregacji, na czele której stał jeden opat, a w klasztorach założonych działali administratorzy z ramienia opata Cluny. Opat odpowiadał tylko przed Biskupem Rzymu.

W klasztorze benedyktyńskim na łacinę przetłumaczony po raz pierwszy został Koran.

Cluny było szeroko krytykowane za bogactwo, które tam się pojawiało.

Cystersi.

Reguła ta pojawia się w Citeaux, który to klasztor został założony przez Roberta z Molesme w 1098. Reguła miłośći powstałą w 1152, stała się niezwykle surowa. Klasztory Cysterskie zakładano w dolinach, gdzie klimat był bardzo ciężki i wymagał niezwykłego hartu ducha. Duchowni bracia mieli za zadanie udzielać o wiele więcej posług, podczas gdy inna część braci zajmowała się utrzymanie klasztoru i pracą fizyczną, pracowali także poza klasztorem na jego utrzymanie, nie zaś wykorzystywanie pracy rąk chłopów świeckich. Najważniejsza rolę odgrywały cztery najwcześniejsze filie i Citeaux. 14 września, w dzień podniesienia krzyża spotykała się kapituła opactw w Citeaux. Nie zjawienie się obłożone było ekskomuniką. Organizowano także zjazdy kapituł lokalnych, gdzie załatwiano pomniejsze sprawy i wybierano reprezentantów na główną kapitułuę. Pomimo bardzo surowego trybu życia nowe klasztory były otwierane w całej Europie. Jednym z głównych orędowników reguły cysterskiej był Bernard z Clairvaux wraz z dużą częścią jego rodziny. Bernard jest także twórcą reguły templariuszy. Jeden z jego uczniów został papieżem.

Cystersi byli ikonoklastami, podobnie jak Bernard z Clairvaux. Uznawali oni, że w kościele powinien znajdować się tylko krzyż. W skryptoriach cysterskich powstawały księgi bez ilustracji. Kościoły cysterskie były proste, bez zbędnych dodatków, budowany na planie krzyża. Pojawia się tutaj postać Maryi jako współcierpiącej. W 1153 sam Bernard założył 350 domów cysterskich w Europie. Z cystersami związany był Innocenty II i Eugeniusz III. Nadania ziemskie na rzecz cystersów były olbrzymie, sięgające nawet 1000ha. Cystersi jedli spleśniały chleb, który popijali zatęchłą wodą, od którego to zwyczaju odeszli z powodu wysokiej śmiertelności. Cystersi decydowali, czy ziemia, która mają otrzymać nadaję się do tego. Sprawdzano zadłużenie ziem, by nie wplątywać się w długi. Dbano o oddalenie klasztorów. Do Polski cystersi dotarli w XII wieku, szczególną popularność zdobyli na śląsku. Surowość życia przyciągała ludzi jako powrót do świętości. Cystersi tworzyli również wiele ksiąg nowych.