DIATERMIA KRÓTKOFALOWA

Zabieg polegający na miejscowym przegrzaniu tkanek pod wpływem pola elektrycznego lub pola magnetycznego wielkiej częstotliwości, co przyczynia się do rozluźnienia mięśni i łagodzi odczucia bólu.

Różnica pomiędzy diatermią krótkofalową zwaną potocznie DKF, a innymi zabiegami ciepłoleczniczymi polega na tym, iż w tym przypadku ciepło jest wytwarzane wewnątrz tkanek. Jest to tzw. ciepło endogenne (ciepło dostarczane z zewnątrz jest ciepłem egzogennym).

DZIAŁANIE

- rozszerzenie naczyń krwionośnych i zwiększenie ich przepuszczalności

- zwiększenie przepływu krwi tętniczej i żylnej

- przyspieszenie procesów wchłaniania tkankowego np. krwiaków

- przyspieszenie komórkowej przemiany materii

- wzrost liczby leukocytów w tkankach przegrzewanych

- obniżenie pobudliwości nerwowo- mięśniowej

- działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwobrzękowe,

- obniża napięcie mięśniowe

- przyspiesza regenerację uszkodzonych włókien nerwowych

- zmniejsza odczyn zapalny stawów, skóry i tkanki podskórnej

- przyśpiesza gojenie się ran i owrzodzeń troficznych

- leczy stany pourazowe

W diatermii terapeutycznej stosowanej w rehabilitacji stosuje się pola magnetyczne lub elektryczne o częstotliwości 2,45-27,12 MHz i mocy rzędu kilkuset watów.

W tej kategorii wyróżnia się dwa rodzaje diatermii:

diatermię kondensatorową (pojemnościową) - do nagrzewania stosuje się pole elektryczne podgrzewające tkanki płytko położone, głównie skórę i tkankę tłuszczową.

diatermię indukcyjną - do nagrzewania stosuje się pole magnetyczne wnikające głęboko w ciało, powstające prądy wirowe nagrzewają mięśnie.

Metoda kondensatorowa DKF

Źródłem ciepła jest tarcie między poruszającymi się w polu elektrycznym jonami płynów tkankowych oraz tzw. strata dipolowa. Część ciała umieszczona zostaje w elektrycznym polu kondensatora, pomiędzy dwoma metalowymi płytkami elektrod. Elektrody nie powinny przylegać bezpośrednio do ciała. Zmienne ładowanie i rozładowywanie kondensatora pod wpływem dużych częstotliwości prądu zmiennego zachodzi w ułamku sekund. Zmiana odległości elektrod od ciała powoduje zmianę głębokości przegrzania tkanek (głębokie i równomierne przegrzanie uzyskuje się przy odsunięciu elektrod na odległość 5-10cm, a powierzchowne 2-3cm). Największe przegrzanie występuje w tkance tłuszczowej i szpiku kostnym, a najmniejsze w mięśniach. Wymaga stosowania techniki dwuelektrodowej (dwóch okładek kondensatora).

Metoda indukcyjna

Cechą szczególna jest powstawanie prądów wirowych w tkankach. Natężenie zmiennego pola magnetycznego (oraz ilość wytworzonego ciepła) zmniejsza się wraz z odległością cewki od ciała. Głębokość przegrzania zwiększa się nieco przez odsunięcie elektrody od skóry. W metodzie tej występuje największe przegrzanie tkanki mięśniowej, a mniejsze tkanki tłuszczowej i skóry.

Stosuje się technikę jednoelektrodową (aplikator zabiegowy płaska cewka indukcyjna)

METODYKA WYKONANIA ZABIEGU

Zabieg polega na odpowiednim ułożeniu głowicy oraz na ustaleniu odpowiedniej dawki. Układa się kuracjusza i przykłada się głowicę generatora, tak aby swoją powierzchnią miała jak największy kontakt z ciałem pacjenta. Pomiędzy głowicę a skórę podkłada się jednorazową chusteczkę w celu higienicznym. Można też zabieg wykonywać przez ubranie ponieważ pole magnetyczne posiada zdolność przenikania przez ubranie. Głowicę ustawia się w takim kierunku aby dawała jak najmniej niepotrzebnego, szkodliwego promieniowania. Skóra powinna być jednak zawsze sucha i bez metali. Podczas trwania zabiegu (około 15-20 min.) należy przebywać nieruchomo i nie dotykać aparatu. Diatermia krótkofalowa musi być wykonywana na leżankach lub/i krzesłach drewnianych.

DAWKOWANIE, CZAS TRWANIA, ILOŚĆ SERII

I - dawka atermiczna- bez uczucia ciepła

II - dawka oligotermiczna- progowe wrażenie ciepła

III - dawka termiczna- przyjemne wrażenie ciepła

IV - dawka hipertermiczna- silne wrażenie ciepła ale bez uczucia bólu

(I,- 20W, II,-50W, III- 75W, IV- 100W)

zazwyczaj używa się dawek w granicach 20-75W

czas zabiegu 5-15min

częstotliwość zabiegów 10-15 w serii

WSKAZANIA

- leczenie różnego rodzaju podostrych i przewlekłych stanów zapalnych np. stawów ,

- zapalenie płuc, pęcherza moczowego,

- zwyrodnienia kręgosłupa,

- nerwobóle i zapalenie nerwów,

- przewlekłe zapalenie zatok obocznych nosa, migdałków, ucha, krtani,

- stany pourazowe,

- mięśniobóle,

- zaburzenia czynności dokrewnej jajników

PRZECIWWSKAZANIA

- nowotwory,

- epilepsja, choroby z przeciwwskazaniem do ciepła,

- gruźlica płuc,

- ciąża,

- menstruacja,

- metale wewnątrz i na zewnątrz organizmu,

- zaburzenia ukrwienia obwodowego,

- stany z wysoką gorączką,

- ropnie, żylaki, zakrzepowe zapalenie żył,

- rozrusznik serca,

- zbyt młody wiek.

LASER- 400 – 900 nm

Laser to generator promieniowania, wykorzystujący zjawisko emisji wymuszonej. Nazwa jest akronimem od Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation — wzmocnienie światła poprzez wymuszoną emisję promieniowania. Promieniowanie lasera ma charakterystyczne właściwości, trudne lub wręcz niemożliwe do osiągnięcia w innych typach źródeł promieniowania. Jest spójne w czasie i przestrzeni, zazwyczaj spolaryzowane i ma postać wiązki o bardzo małej rozbieżności. W laserze łatwo jest otrzymać promieniowanie o bardzo małej szerokości linii emisyjnej, co jest równoważne bardzo dużej mocy w wybranym, wąskim obszarze widma. W laserach impulsowych można uzyskać bardzo dużą moc w impulsie i bardzo krótki czas trwania impulsu.

CECHY PROMIENIOWANIA LASEROWEGO:

- intensywność

- spójność

- monochromatyczność

- równoległość wiązki

- wiązka laserowa ulega: odbiciu, rozproszeniu, transmisji, absorpcji

Działanie biologiczne:

-zwiększenie syntezy kolagenu, białek, oraz RNA

-zmiany w potencjale błony komórkowej

-zmiany w wydzielaniu neuroprzekaźników

-usprawnienie dysocjacji hemoglobiny ( co wpływa korzystnie na zaopatrzenie tkanek w tlen)

-zwiększenie fagocytozy, syntezy ATP oraz prostaglandyn.

Podział laserów ze względu na długość:

- lasery czerwone 632 nm

- lasery podczerwone 830 – 904 nm

Podział laserów ze względu na moc:

- słabe 1-5mV

- średnie 6-100 mV

- silne powyżej 100 mV

Podział laserów ze względu na emisję:

- ciągły (wiązka laserowa działa cały czas)

- impulsowy

Podział laserów ze względu na zastosowanie:

- biostymulujące (pobudzające metabolizm)

- terapeutyczny

Dawki w laseroterapii:

- dawka mała 0,5 – 3 J

- dawka średnia 3 – 6 J

- dawka duża 6 – 12 J

TECHNIKA ZABIEGU

Metodę kontaktową stosuje się tylko na skórze nie uszkodzonej. Głowica dotyka skóry, lekko lub z łagodnym uciskiem, można też stosować ucisk przerywany, tzw dziobanie. Stosując tą metodę należy przygotować skórę przed zabiegiem, przecierając ją spirytusem 70% i zdezynfekować głowicę po zabiegu

Metodę bezkontaktową stosuje się w przypadkach ze skórą zmienioną chorobowo. Należy przesuwać głowicę tuż nad polem zabiegowym pamiętając o tym że warstwa powietrza oddzielająca ją od tkanek nie powinna być większa niż 5 mm., gdyż im jest grubsza tym większe są straty energii pl.

Zabiegi głowicą ruchomą ( labilne) są nazywane skanowaniem lub przemiataniem. Głowicę przesuwa się płynnym okrężnym lub falistym ruchem z szybkością około 1cm/s. Zakłada się że promieniowanie powinno być rozłożone równomiernie, jak najbliżej procesu chorobowego.

Zabiegi głowicą ustaloną w jednym punkcie (stabilne) są nazywane techniką punktową. Wybiera się jeden lub więcej punktów, które wydają się najbardziej odpowiednie do wygaszania procesu chorobowego, mogą to być punkty spustowe, ewentualnie akupunkturowe. Kieruje się na nie odpowiednią dawkę promieniowania, przyjmując że znajdzie ono drogę do tkanek chorych. Dawkę oblicza się w J na punkt. Dzięki temu technika punktowa zyskuje popularność ale jej skuteczność w stosunku do skaningu może być mniejsza

Zabiegi przy użyciu wiązki skupionej i rozproszonej - wiązka skupiona ma średnicę kilku milimetrów i znaczną gęstość mocy ( do 500mW/cm2); stosuje się ja w zabiegach punktowych i ruchomych. Wiązkę rozogniskowaną lub ze źródła wielopunktowego, zwykle o małej gęstości powierzchniowej ( od 0,01 do 1 mW/cm2) wykorzystuje się w zabiegach obejmujących większą powierzchnię skóry.

Promienie powinny być skierowane prostopadle do powierzchni pola zabiegowego. Ukośne padanie promieni na skórę poszerza pole lecz naświetlenie jest nierównomierne.

Pl. Może być szkodliwe dla oczu , terapeuta i pacjent powinni wkładać okulary ze szkłami nieprzenikliwymi dla pl.

WSKAZANIA:

- działa przeciwbólowo

- ostre procesy chorobowe

- zespół bólowy kręgosłupa

- po urazach narządu ruchu

- w chorobie zwyrodnieniowej stawów

- w gośćcu tkanek miękkich

- w chorobach dermatologicznych ( blizny, wykwity,żylakowate owrzodzenia podudzi)

- trudno gojące się rany i owrzodzenia ( również odleżyny)

- utrudnione zrastanie się kości

- zapalenia okołostawowe

- zapalenie ścięgien, powięzi, pochewek ścięgnistych ścięgnistych kaletek stawowych

- nerwobóle

PRZECIWWSKAZANIA:

- skłonności do krwawień

- zabiegi wokół oczu

- rozrusznik serca

- czynna gruźlica

- padaczka

- tkanki nowotworowe

- w stanach z wysoką gorączką

- u niemowląt

- ciąża

BEZPIECZEŃSTWO PRACY Z LASEREM:

1) Pacjent i terapeuta powinni mieć założone okulary, chroniące prze promieniowaniem danego typu laser.

2) Pomieszczenie zabiegowe powinno być odpowiednio oznakowane.

3) W pomieszczeniach zabiegowych , należy unikać odbić zwierciadlanych ( przeszklone drzwi, lustra).

4) Aparat powinien być zamknięty zabezpieczony i używany przez osoby przeszkolone.

5) Niedopuszczalne jest kierowanie wiązki światła laserowego w stronę twarzy osoby nie zaopatrzonej w okulary.

Seria trwa od 10 – 15 zabiegów. Laseroterapii nie stosuje się wcześniej niż 2 tygodni po poprzedniej serii. W jednym zabiegu nie można przekroczyć dawki 120 J (dżul). Jednostką charakteryzującą laser jest moc (P) czyli ilość energii dostarczonej w jednostce czasu. Jednostką mocy jest Watt.

POLE MAGNETYCZNE NISKIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI

Polega na zastosowaniu wolnozmiennego pola magnetycznego o częstotliwości 0 – 50 lub 0 – 60 Hz i indukcji magnetycznej o wartości 0,5 – 10mT.

Zalety magnetoterapii

- magnetoterapia jest metodą nie - termiczną i może być stosowana w ostrym stadium choroby

- zabiegi mogą być wykonywane przez gips, bandaż, odzież, oraz przy wszczepionych metalowych implantach (nie elektrycznych)

- zabiegi mogą być wykonywane u dzieci,

ZASADY DOBORU PARAMETRÓW DO ZABIEGU

Kształt impulsu pola magnetycznego:

- w zależności od aparatu stosuje się impulsy prostokątne, trójkątne i sinusoidalne,

- dobór uzależniony jest od wskazań i okolicy zabiegowej,

impulsy prostokątne gdy proces chorobowy dotyczy kości, trójkątne chrząstki stawowej, ścięgien, więzadeł, a impulsy sinusoidalne w obrębie nerwów i mięśni.

Częstotliwość:

1-5 Hz w stanie ostrym.

5-20 Hz w stanie podostrym,

20-50 Hz w stanie przewlekłym,

Intensywność strumienia, natężenie pola magnetycznego, wartość indukcji magnetycznej

0,5 - 3 mT (5 – 30 Gs) w stanie ostrym,

3 – 5 mT (30 – 50 Gs) w stanie podostrym,

6 – 10 mT (60 – 100 Gs) w stanie przewlekłym

Dawkowanie zaczynamy od mniejszych wartości, zwiększając je w kolejnych zabiegach. Siła pierwszego zabiegu powinna wynosić około 40% przyjętej dawki, drugiego 70% a dopiero trzeciego pełną dawkę.

Wartość natężenia podawana jest również w %. Uzależnione jest to od wielkości zastosowanego aplikatora.

- aplikator o średnicy 500 mm  100% indukcji = 2,5mT (25GS)

- aplikator o średnicy 315 mm  100% indukcji = 5,T (50GS)

- aplikator o średnicy 200 mm  100% indukcji = 10mT (100GS)

Przerwa, puls

Pole magnetyczne może być generowane w sposób ciągły lub przerywany. W przypadku pola impulsowego zabieg zaczynamy od przerwy 3sek, skracając czas w kolejnych zabiegach o 0,5 sek.

Czas zabiegu

ok. 15 – 30min,

seria 15 i więcej zabiegów, przez pierwsze 5 – 10 zabiegi codziennie, później co 2 lub 3 dni

ZASADY WYKONYWANIA ZABIEGÓW

- zabiegi nie powinny być wykonywane w późnych godzinach popołudniowych i wieczornych, gdyż mogą spowodować, szczególnie u ludzi starszych bezsenność,

- pacjent powinien zdjąć zegarek i usunąć przedmioty metalowe z pola zabiegowego,

- pacjent powinien pozostawić w pewnej odległości (przynajmniej 2 metry od aplikatora) telefon komórkowy, karty magnetyczne, aparaty słuchowe, urządzenia elektroniczne,

- zabieg można wykonywać przez ubranie,

- sprawność działania aparatu sprawdza się przez włożenie do wnętrza cewki magnesu. O sprawności świadczą drgania magnesu,

- podczas obsługi aparatu pracownik powinien przebywać w osi cewki w odległości nie mniejszej niż 1 – 2m, a z boku cewki nie mniejszej niż 0,6 – 1,4m.
Przeciwwskazania do zabiegu

- ciąża,

- choroba nowotworowa,

- okres naświetlań promieniowaniem jonizującym i okres badań radiologicznych,

- elektroniczne implanty np. rozrusznik serca,

- czynna gruźlica,

- ostre infekcje bakteryjne i wirusowe,

- grzybica,

- zarostowo-zakrzepowe zapalenie żył,

- ciężkie choroby krążenia i układu serca,

- skłonność do krwawień,

Wskazania do zabiegu

- choroba zwyrodnieniowa stawów kończyn i stawów kręgosłupa,

- zapalenie stawów i tkanek okołostawowych,

- pourazowe choroby narządu ruchu: złamania, zwichnięcia, uszkodzenie mięśni, torebki stawowej i więzadeł,

- utrudnione gojenie się ran,

- zaburzenie krążenia obwodowego,

- stany zapalne nerwów,

- osteoporoza,

- zaburzenie przemiany materii,

- zapalenie oskrzeli i zatok obocznych nosa,

- zapalenie jajników,

- owrzodzenia i zmiany troficzne podudzi

Działanie biologiczne

Zmiana wnikania Ca2+do komórki

Stymulacja tworzenia C - AMP

Zwiększenie absorpcji białek

Zwiększenie ogólnego transportu przez błony

Stymulacja tworzenia prostaglandyny E

Stymulacja działania cyklazy adenilowej

Wpływ na K+ Na+ ATP -azę

Zwiększa zawartość DNA

Technika zabiegowa

Część ciała poddana zabiegowi powinna być wewnątrz cewki, nie musi być obnażona, bo pole magnetyczne przenika przez ubrania. Pacjent musi odłożyć karty magnetyczne, zegarek, aparat słuchowy itd.

Możliwe następstwa magnetoterapii:

U niektórych pacjentów mogą wystąpić zaburzenia snu, koncentracji, oraz uczucie ciepłoty lub drętwienia okolicy poddanej ekspozycji

Ze względu na możliwość występowania bezsenności, zabiegu nie należy wykonywać u osób starszych po godzinie 17:00

W czasie magnetoterapii nie powinno się poddawać badaniom rentgenowskim i naświetleniom promieniowaniem jonizującym, można łączyć pole magnetyczne z niektórymi zabiegami fizykalnymi np. naświetlaniami IR

Pierwsze 5 – 15 zabiegów powinno się pobierać codziennie, a przynajmniej co drugi dzień - następne można pobierać 2 x w tygodniu

Ze względu na rytm biologiczny wskazane jest wykonywanie zabiegów o tej samej porze dnia

UD

Fala dźwiękowa akustyczna charakteryzuje się następującymi właściwościami fizycznymi:

Cząsteczki przekazujące energię drgają wzdłuż kierunku rozchodzenia się fali= fala podłużna,

Fala rozchodzi się w środowisku sprężystym, co równa się zaburzeniom stanu równowagi środowiska, polegającym na przenoszeniu energii bez jednoczesnego przenoszenia masy,

Fala mechaniczna powoduje chwilowe zmiany gęstości ośrodka, w którym się rozchodzi, w skutek czego powstają różnice ciśnień, które z kolei stają się źródłem zaburzeń cząstek przyległych i powodują chwilowe zmiany gęstości ośrodka,

Fala mechaniczna podlega wszystkim właściwościom charakterystycznym dla ruchu falowego, tzn. Załamaniu, odbiciu, odchyleniu, absorpcji, rozproszeniu.

Częstotliwość fali uzależniona jest od drgań generatora, który je wytwarza. Podział na poszczególne zakresy częstotliwości dokonany został na podstawie możliwości odbiorczych ucha ludzkiego i zawiera się w granicach:

Infradźwięki 1- 16 Hz

Dźwięki słyszalne 16 – 20 kHz

Ultradźwięki 20 kHz

Prędkość rozchodzenia się fali mechanicznej uzależniona jest od gęstości oraz sprężystości środowiska i wynosi:

W gazach - 350 m/s

W cieczach – 1500 m/s

W ciałach stałych – 5000 m/s

Tkanki miękkie – 1500 m/s

Kość – 4080 m/s

Żelazo – 5050 m/s

Pomiary Ludwiga i Fruchta wykazały, że prędkość rozchodzenia się fali dźwiękowej w tkankach waha się w zakresie 1445-1610 m/s.

Długość fali zawiera się w zakresie 0,5-2 mm.

Ultradźwięki wywołują działanie:

Mechaniczne – podłużna fala pobudzeń cząsteczek daje ,,mikromasaż” cząsteczek

Cieplne – największe w tkance nerwowej , mniejsze mięśniowej, najmniejsze w tłuszczowej

Fizykochemiczne – powodują rozpad białek, przyspieszają utlenianie,

Jednostka mocy UD – ilość energii drgań w sekundzie czyli Watt w 1cm2 czynnej powierzchni generatora

Na podstawie przeprowadzonych badań laboratoryjnych i obserwacji klinicznych światowe ośrodki naukowe ustaliły następujące zakresy dawek terapeutycznych:

0,05-0,5 W/cm2 -dawki słabe

0,5-1,2 W/cm2 -dawki średnie

1,2-1,5-2 W/cm2 -dawki mocne

Czas zabiegu wynosi od 6 do 10-12 minut, w zależności od wskazań, rodzaju oraz umiejscowienia schorzenia.

Na dobór zastosowanej dawki wpływa:

Rodzaj i stadium schorzenia

Wielkość powierzchni nadźwiękawianej

Wielkość powierzchni drgającej przetwornika

Zakres częstotliwości drgań określający głębokość absorpcji

Rodzaj aplikacji:

-fala ciągła

-fala impulsowa

-nadźwiękawianie dynamiczne

-nadźwiękawianie statyczne

Czas trwania zabiegu

Głębokość połówkowa- odległość od powierzchni skóry, do warstwy, w której natężenia fali UD spada o połowę.

Zależy od:

a) częstotliwości fali

b) właściwości absorpcyjnej tkanek

Głębokość połówkowa przy częstotliwości 800 kHz:

Tkanka tłuszczowa 33 mm

Mięśnie 21 mm

Kości 3 mm

Głębokość połówkowa jest 3x mniejsza przy 3000 kHz niż przy 800 kHz

Głębokość wnikania- odległość od powierzchni skóry do warstwy do której przenika jeszcze 10% UD.

Częstotliwość 1 mHz:

Tkanka tłuszczowa 165 mm

Mięśnie 30-82 mm

Skóra 37 mm

Chrząstka 20 mm

Częstotliwość 3mHz: powyższe dane /3

Niższa częstotliwość UD – głębsze wnikanie w tkanki

Podstawą leczniczego działania UD są następujące czynniki:

Usprawnienie oddychania tkankowego,

Pobudzenie przemiany materii komórek,

Wpływ na enzymy ustrojowe,

Zmiany w strukturze koloidów tkankowych i ich uwodnienie,

Zmiany w układach jonów tkankowych

Wzmożenie przepuszczalności błon komórkowych,

Zmiany odczynu tkankowego pH w kierunku zasadowym,

Poprawa mikrokrążenia

W wyniku zmian pierwotnych zyskujemy wtórne biologiczne odczyny układowe lub ogólnoustrojowe,zaliczyć do nich możemy:

Działanie przeciwbólowe,

Przyspieszenie wchłaniania tkankowego,

Hamowanie układu współczulnego,

Zmniejszenie napięcia mięśniowego, w polu objętym procesem chorobowym,

Hamowanie procesów zapalnych,

Wykonanie UD:

Metoda dynamiczna- zakres ruchów na powierzchni 2x większej od powierzchni głowicy

Metoda półstatyczna- wolne ruchy nad małym polem

Sprzęganie aplikatora z ciałem:

Żel kontaktowy lub agarowo-poliakryl

Olej parafinowy; Gliceryna; Woda; Poduszka wodna
Nie może być powietrza między głowicą a skórą.

Wskazania do UD:

Przewlekłe stany zapalne stawów,mięśni, nerwów, tkanek okołostawowych,

Zmiany zwyrodnieniowe stawów i kości,

Choroby krążka międzykręgowego,

Stany pourazowe i powikłania pourazowe,

Blizny, przykurcze,

Choroby reumatyczne,

Neuralgie,

Bóle poamputacyjne,

Stany po przebytym półpaścu

Przeciwwskazania do UD:

Nowotwory i stany po ich pooperacyjnym usunięciu,

Ciąża,

Niewydolność krążenia obwodowego,

Zakrzepowe zapalenie żył,

Uogólnione ostre procesy zapalne i stany gorączkowe,

Niezakończony wzrost kostny u dzieci i młodzieży,

Stan po terapii promieniowaniem RTG,

Obecność ciał metalowych w tkankach,

Nerwica wegetatywna znacznego stopnia

Ograniczenia :

Nie należy stosować:

Na szyję pod czaszką

Przy obecności ciała metalowego

U chorych z rozrusznikiem

Na okolicę serca

Na jamę brzuszną

Na gonady

Duża ostrożność:

Na okolicę twarzoczaszki

Przy zaawansowanej miażdżycy

Przy zaburzeniach czucia

Na kości przy osteoporozie

Fonoforeza- miejscowe( przez skórę) wprowadzenie rozmaitych leków za pomocą ultradźwięków.

Na przykład:

Leków przeciwzapalnych

Przeciwbólowych

Znieczulających miejscowo

Rozszerzających naczynia

13