Słowniczek Historyczny Gimnazjum CZ 1

SŁOWNICZEK HISTORYCZNY GIMNAZJUM CZ.1.

Chronologia- nauka pomocnicza historii, zajmująca się określaniem dat wydarzeń oraz ustalaniem ich kolejności.

Cytra- starożytny instrument strunowy.

Eter- próżnia, w przeszłości uważana za substancję wypełniającą wszechświat.

Hipoteza- przypuszczenie naukowe wymagające sprawdzenia.

Kolumnada- rząd (albo kilka rzędów) kolumn połączonych ze sobą.

Ksant- inaczej Skamander, rzeka przepływająca w pobliżu Troi.

Mit- fantastyczna opowieść o bogach i bohaterach, próbująca wyjaśnić naturę oraz przeznaczenie świata i człowieka.

Poemat- długi utwór poetycki o tematyce historycznej, satyrycznej, dydaktycznej itp.

Weryfikować- sprawdzać, czy jakiś pogląd jest zgodny z prawdą.

Zbezczeszczony- znieważony, pohańbiony.

Laponia- kraina geograficzna na północy Półwyspu Skandynawskiemu.

Lądolód- gruba pokrywa lodowa na wielkim obszarze ziemi.

Myślenie Abstrakcyjne- myślenie, w którym używa się pojęć ogólnych, takich jak dobro, przyjaźń, piękno itp.

Bliski Wschód- tereny południowo-zachodniej Azji i północno-wschodniej Afryki.

Polewka- zupa otrzymywana przez rozpuszczenie czegoś (np. mąki) w płynie.

Bazalt- czarna skała magmowa, obecnie często używana do budowy dróg.

Kodeks- zbiór przepisów prawnych.

Mina- babilońska jednostka wagi (około 0,5 kilograma).

Semicki- dotyczący Semitów, tj. ludów południowo-zachodniej Azji, z których do dziś żyją Arabowie i Żydzi.

Delta- teren leżący u ujścia rzeki do morza lub jeziora, utworzonych z naniesionych przez nią osadów i pocięty jej odnogami.

Dzierżawić- używać jakiejś rzeczy w zamian za opłatę uiszczaną właścicielowi.

Ewoluować- zmieniać się, rozwijać.

Grobla- wał ziemny, usypany w celu rozdzielenia wody.

Łokieć- 60,96 cm.

Dolina Królów- dolina w Egipcie, w której odkryto 62 skalne grobowce (głównie faraonów).

Ławnik- członek sądu, wraz z sędzią decydujący o wyroku.

Rampa- pochyłe podwyższenie z desek lub innego materiału, umożliwiające dostęp do położonego wyżej miejsca.

Rydwan- dwukołowy wóz otwarty z tyłu.

Sarkofag- bogato zdobiony grobowiec w kształcie trumny, zwykle kamienny.

Soda- związek chemiczny będący naturalną solą; występuje w postaci białego proszku.

Bałwochwalca- człowiek oddający cześć pogańskim bożkom.

Jahwe- Bóg Izraelitów, po hebrajsku: „Jestem, który jestem”.

Pomazaniec- osoba namaszczona (pomazana), tj. wybrana przez Boga do spełnienia jakiejś misji.

Psalm- biblijny utwór poetycki, będący zarazem modlitwą.

Syjon- wzgórze w Jerozolimie, którego nazwą określano też samą Jerozolimę.

Antyczny- starożytny (tylko w odniesieniu do Grecji i Rzymu).

Libia- dla starożytnych Greków Afryka.

Nawigacja- wiadomości i umiejętności potrzebne, by doprowadzić statek

do wybranego celu.

Odyseja”- poemat będący kontynuacją „Iliady”; opowiada dzieje 10-letniej tułaczki króla Odyseusza, wracającego spod Troi na ojczystą wyspę Itakę.

Węzeł- 1 mila morska (1852 metry) na godzinę.

Kult- cześć religijna, oddawana bóstwom, osobom lub rzeczom.

Pola Elizejskie- kraina wiosny i szczęścia, w której przebywały dusze błogosławionych zmarłych.

Sanktuarium- miejsce uważane za święte, zwykle jakaś budowla lub jej część.

Agora- rynek w greckim mieście.

Dieta- wynagrodzenie za pełnienie określonej funkcji.

Kompetencje- zakres uprawnień lub zakres działania.

Kwarc- pospolity minerał, stosowany m.in. w jubilerstwie.

Nubijczycy- dla starożytnych Greków czarnoskórzy mieszkańcy Afryki.

Portyk- część budowli przed głównym wejściem, z rzędem kolumn; w starożytnej Grecji czasem osobny budynek.

Strateg- jeden z 10 generałów, będącymi najwyższymi dowódcami wojskowymi w Atenach.

Tyran- władca, który rządzi samowładnie i okrutnie; w starożytnej Grecji i Rzymie tak nazywano tych, którzy objęli władzę przemocą i rządzili bezwzględnie.

Urząd Honorowy- pozbawiony rzeczywistej władzy, przyznawany najczęściej za jakieś wybitne zasługi.

Ustrój Polityczny- sposób organizacji państwa i sprawowania w nim władzy.

Garnizon- oddział wojska przebywający w jakimś mieście lub twierdzy.

Miasta Jońskie- greckie miasta na wybrzeżu Azji Mniejszej, np. Milet, Efez.

Prowincja- część kraju.

Satrapa- zarządca prowincji w starożytnej Persji, posiadającą ogromną władzę, jednak podległy królowi.

Taran- wystająca z dziobu okrętu zaostrzona belka, umieszczona pod linią wody lub tuż nad nią, służąca do przebijania burt wrogich okrętów.

Filozofia- nauka obycie, ludzkim poznaniu, sensie istnienia świata i człowieka.

Kwestia- wypowiedź aktora w teatrze.

Doktryna- zbiór poglądów, teoria.

Etyka- nauka o moralności, tj. o zasadach dobrego postępowania.

Logika- nauka o regułach poprawnego rozumowania.

Partowie- jeden z ludów starożytnego Iranu.

Prymat- pierwszeństwo, przewodzenie w czymś.

Słupy Herkulesa- Gibraltar, cieśnina łącząca Morze Śródziemne z Oceanem Atlantyckim.

Bród- płycizna rzeki, umożliwiająca przejście na drugi brzeg.

Cieśla- rzemieślnik zajmujący się obróbką drewna.

Eneida”- poemat rzymskiego poety Wergiliusza, opisujący przygody Trojańczyka Eneasza, który według legendy przybył do Italii i dał początek Rzymianom.

Katapulta- machina wojenna służąca do miotania ciężkich pocisków, np. kamieni.

Kunszt- tu: umiejętność, zajęcie.

Piędź- dawna miara długości (około 20cm).

Wiarołomność- złamanie słowa, przysięgi.

Żołd- pensja żołnierza.

Administracja- zarządzaniem jakimś terenem lub instytucją.

Idy- w kalendarzu rzymskim 13. dzień miesiąca (jedynie w marcu, maju, lipcu i październiku- 15. dzień).

Janus- staroitalski bóg drzwi oraz bram, wejścia i wyjścia, początku i końca.

Kuria- tu: budynek zgromadzeń publicznych w Rzymie.

Triumf- uroczysty pochód zwycięskiego wodza ulicami Rzymu, w otoczeniu żołnierzy, z jeńcami i łupami.

Pumeks- bardzo lekka, porowata skała wulkaniczna.

Sakralny- służący kultowi religijnemu.

Willa- obszerny dom podmiejski lub wiejski.

Apostoł- jeden z dwunastu uczniów wybranych przez Chrystusa do głoszenia Ewangelii.

Bluźnierca- człowiek, który uwłacza temu, co jest uważane za święte przez daną religię.

Damaszek- miasto w Syrii (dziś jej stolica).

Heretyk- wyznawca poglądów religijnych uznanych za niezgodne z zasadami panującej religii.

Judaizm- religia żydowska.

Prokurator- w starożytnym Rzymie: namiestnik prowincji.

Sobór- ogólne zgromadzenie biskupów w sprawach ważnych dla całego Kościoła.

Synagoga- świątynia żydowska.

Insygnia- odznaki władzy lub dostojeństwa.

Kolon- wolny chłop rzymski, dzierżawiący ziemię w zamian za czynsz składany w pieniądzach lub w naturze.

Libityna- rzymska bogini pogrzebów.

Spiż- brąz, z którego wykonywano m.in. pomniki.

Westalka- kapłanka bogini Westy.

Car- tytuł dawnych władców Bułgarii, Rosji i Serbii.

Celibat- bezżenność.

Dogmat- niepodlegająca krytyce prawda wiary, obowiązująca wszystkich wyznawców dawnej religii, np. dogmat o prymacie (tj. pierwszeństwie) papieża.

Ekskomunika- klątwa, kara kościelna, która wyklucza kogoś ze wspólnoty wiernych.

Kontrowersja- różnica zdań, spór.

Krużganek- korytarz o łukowatych oknach, biegnący np. wokół dziedzińca.

Orientalny- wschodni, charakterystyczny dla Wschodu.

Patriarcha- we wczesnym chrześcijaństwie tytuł biskupów kilku najważniejszych miast; potem w Kościele prawosławnym, najwyższa godność duchowa.

Przaśny- niekwaszony.

Splendor- przepych, świetność, wspaniałość.

Synod- regionalny zjazd duchownych.

Teolog- uczony zajmujący się teologią, tzn. nauką o Bogu.

Jałmużna- ofiara dla ubogiego.

Kalifat- państwo arabskie rządzące przez kalifa.

Meczet- muzułmańska świątynia.

Boży Pomazaniec- tu: władca, który uzyskiwał godność królewską przez namaszczenie poświęconym olejem.

Donacja- darowizna.

Etniczny- właściwy grupie ludzi o odrębnej kulturze, języku, obyczajach itp.

Kopista- człowiek, który kopiuje (przepisuje) teksty.

Udzielny- niepodlegający nikomu, niezależny, samodzielny.

Chomąto- część uprzęży wkładana na szyję zwierzęcia pociągowego.

Kapitularz- ustawa królewska w państwie Karolingów.

Kolczuga- zbroja wykonana ze splecionych drucianych pierścieni.

Komendacja- umowa zawierana między seniorem a wasalem.

Oktawa- osiem dni po święcie kościelnym.

Przeorysza- przełożona żeńskiego klasztoru.

Ascetyczny- dotyczący ascezy, tj. wyrzeczenia się przyjemności, umartwianie się.

Bezecny- podły, haniebny, nikczemny.

Chorał Gregoriański- łaciński, jednogłosowy śpiew kościelny, wykonywany bez akompaniamentu instrumentów.

Dyktat- nakaz, rozkaz.

Inkwizycja- instytucja kościelna, powołana przez papieża w XIII wieku do tępienia herezji; znana ze stosowania tortrur w śledztwie i surowych wyroków.

Kardynał- najwyższy po papieżu dostojnik w Kościele.

Pastorał- długa laska zakończona spiralą, oznaka władzy biskupów i opatów.

Sentencja- zwięzłe zdanie wyrażające jakąś głębszą myśl.

Włosiennica- pokutna koszula albo suknia wykonana z ostrego włosia.

Antysemityzm- uprzedzenie lub wrogość w stosunku do Żydów.

Muł- zwierzę będące krzyżówką konia i osła.

Obediencja- posłuszeństwo.

Pątnik- pielgrzym.

Saracen- europejskie określenie muzułmanów na Wschodzie.

Szykany- stawianie przeszkód, utrudnianie czegoś.

Pławić- tu: wrzucać do wody.

Remedium- lekarstwo, środek zaradczy.

Trybut- danina składana zwycięskiemu władcy przez pokonanych.

Bulla- dokument papieski dotyczący spraw wielkiej wagi.

Diecezja- obszar kościelny administrowany przez biskupa.

Komes- wysoki urzędnik w średniowiecznym państwie.

Łyko- włókna biegnące między którą a twardym środkiem pnia drzewa.

Metropolia- prowincja kościelna obejmująca kilka diecezji; na jej czele stoi arcybiskup metropolita.

Stołeczny- będący stolicą lub znajdujący się w stolicy.

Zhołdować- zmusić kogoś do złożenia hołdu, uzależnić.

Anarchia- brak zorganizowanej władzy w państwie, nieład.

Beneficjum- ziemia przyznawana wasalowi przez seniora jako wynagrodzenie.

Korzenie- przyprawy egzotyczne, np. imbir, cynamon.

Żarna- urządzenie do mielenia ziarna, złożone z dwóch płaskich, kolistych kamieni; na dolny, nieruchomy, sypano ziarno, górny obracano ręcznie.

Konfrater- dosłownie „współbrat”; członek tego samego zakonu albo bractwa, towarzysz.

Zapusty- ostatnie dni karnawału, poprzedzające środę popielcową.

Anachroniczny- przestarzały, będący przeżytkiem.

Arbiter- sędzia, rozjemca.

Bojar- możnowładca na Rusi.

Dialekt- język mieszkańców jakiegoś regionu kraju, będący odmianą języka narodowego.

Fortyfikacja- umocnienie obronne.

Gangrena- choroba często spowodowana zanieczyszczeniem rany ziemią; w jej wyniku gniją części organizmu.

Monarchia Stanowa- ustrój państwa, w którym władca króla jest ograniczona przez przywileje poszczególnych stanów.

Statut- zbiór przepisów albo praw.

Wszechnica- wyższa uczelnia.

Monogamia- jednożeństwo, związek jednego mężczyzny z jedną kobietą.

Monopol- tu: wyłączność.

Tur- duże zwierzę o potężnych rogach, wymarłe w XVII wieku.

Uposażyć- zaopatrzyć kogoś w środki materialne.










Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Słowniczek Historyczny Gimnazjum CZ 2
Słowniczek Historyczny Gimnazjum CZ 3
Słowniczek Historyczny Podstawówka CZ 2
SŁOWNICZEK HISTORYCZNY PODSTAWÓWKA CZ 1
Słownik historii kultury i sztuki
konkurs historyczny gimnazjum, różne
Daty z Historii Gimnazjum ( ściąga )
E Charytonow Zarys Historii Architektury cz 1
początki cywilizacji test B, sprawdziany z historii, I gimnazjum
Korelacja katechezy biblijnej z nauczaniem historii w gimnazjum, Bałagan - czas posprzątać i poukład
langloo dla pp egzamin gimnazjany cz plodpowiedzi
Slowniczek historyczny klasa 4, sprawdziany dla klasy IV szkoła podstawowa

więcej podobnych podstron