Słowniczek Historyczny Gimnazjum CZ 2

SŁOWNICZEK HISTORYCZNY GIMNAZJUM CZ.2.

Cnota- dawniej: prawność, szlachetność.

Łan- 16-25 hektarów.

Poradlne- w dawnej Polsce podatek płacony od uprawianej ziemi.

Przywilej- dokument królewski, nadający szczególne uprawnienia jakiejś osobie lub grupie ludzi.

Unia Personalna- połączenie dwóch lub więcej państw, w których wspólna jest jedynie osoba władcy; poza tym zachowują one odrębne instytucje państwowe .

Ustrój Polityczny- sposób organizacji i działania władzy państwowej.

Chorągiew- tu: oddział wojska.

Herold- tu: poseł.

Kontrybucja- danina pieniężna, nakładana przez zwycięzcę na pokonane państwo.

Odwody- rezerwowe oddziały wojska.

Autonomia- niezależność, samodzielność w sprawach wewnętrznych jakiegoś miasta, regionu itp.

Dukat- złota moneta, bita od XIII wieku w Wenecji, potem rozpowszechniona w całej Europie.

Janczar- żołnierz piechoty tureckiej, który w dzieciństwie został odebrany chrześcijańskim rodzicom i wychowany na fanatycznego muzułmanina.

Kuria- tu: urzędy papieskie lub biskupie.

Magnat- możnowładca.

Monarchia Elekcyjna- taka monarchia, w której władca pochodzi z wyboru.

Rada Królewska- grupa możnowładców, doradzająca królowi w sprawach państwa.

Sułtan- władca Turcji.

Ćwiczyć- tu: bić, chłostać.

Flamand- mieszkaniec północnej Belgii.

Koniunktura- splot warunków, wywierających zwykle korzystny wpływ na coś.

Łaszt- miara objętości, równa ok. 3000 litrów.

Nuncjusz- stały przedstawiciel papieża przy rządzie jakiegoś państwa.

Rajca- członek rady miejskiej.

Szkud- (właściwie: eskudo) złota moneta hiszpańska z XVI wieku.

Teza- zdanie lub twierdzenie, które należy udowodnić.

Kanon- tu: zasada, reguła.

Kanonik- duchowny będący członkiem kapituły (tj. zespołu duchownych) przy katedrze albo kolegiacie.

Kolegiata- kościół katolicki, przy którym istnieje kolegium (tzn. rada) kanoników.

Monumentalny- tu: mający wielką i trwałą wartość.

Ormianin- człowiek pochodzący z Armenii.

Sakra- święcenia biskupie.

Fraza- tu: zdanie, zwrot.

Mecenat- opieka nad naukowcami i artystami, zwłaszcza finansowa.

Nacja- narodowość.

Saracen- europejskie określenie muzułmanów na Wschodzie.

Teoria Heliocentryczna- pogląd, według którego centrum wszechświata stanowi Słońce, a wokół niego krąży Ziemia i inne planety.

Kacyk- wódz plemienia.

Mila Morska- 1852 metry.

Plantacja- duży obszar zajęty pod uprawę jednej rośliny, np. kawy.

Szkorbut- inaczej gnilec; choroba wywołana brakiem witaminy C, objawiająca się m.in. krwawieniem z nosa, owrzodzeniem dziąseł, a nawet wypadaniem zębów.

Floren- złota moneta, bita od XIII wieku we Florencji, potem w całej Europie.

Inflacja- wzrost cen towarów, spowodowany nadmiarem pieniędzy na rynku.

Krosno- ręczny warsztat tkacki.

Morga- miara powierzchni ziemi, równa ok. 0,5 hektara.

Popyt- zapotrzebowanie na jakieś towary lub usługi.

Weksel- dokument, który gwarantuje wypłacenie okazicielowi danej sumy pieniędzy przez wystawcę.

Elektor- książę niemiecki, jeden z siedmiu mających prawo wyboru cesarza.

Kacerz- odstępca od wiary, heretyk.

Nawarra- kraina na pograniczu Francji i Hiszpanii, w XVIwieku królestwo.

Tłuszcza- pogardliwie: tłum, motłoch.

Kaznodzieja- duchowny wygłaszający kazania.

Kleryk- student seminarium duchownego.

Kolegium- tu: szkoła średnia z internatem.

Mistyczny- odnoszący się do nadnaturalnego zjednoczenia duszy z Bogiem.

Skasować- tu: zlikwidować.

Chan- tatarski władca.

Sobór- tu: prawosławna katedra.

Socha- prymitywne narzędzie do orki, mające rozdwojony rylec.

Zagon- tu: oddział wojska, który najeżdża obce terytorium.

Etykieta- ustalony sposób zachowania się w niektórych środowiskach, np. na dworach królewskich.

Fanatyk- człowiek ślepo oddany jakiejś religii lub ideologii, nietolerancyjny wobec innych.

Fasada- elewacja budynku, głównie frontowa; przenośnie: pozory.

Galery- tu: ciężka kara, polegająca na wiosłowaniu na okręcie wojennym.

Koalicja- związek państw, zawierających sojusz w celu wspólnego prowadzenia wojny.

Konfiskata- pozbawienie kogoś całości lub części majątku przez państwo.

Liwr- dawna moneta francuska.

Szambelan- wysoki urzędnik na dworze francuskim.

Adopcja- uznanie cudzego dziecka za własne.

Kadencja- okres pełnienia urzędu, pochodzącego z wyboru.

Kasztelan- wyższy urzędnik państwowy, zasiadający w senacie.

Marszałek- w sejmie: przewodniczący izby poselskiej, który prowadził obrady w imieniu króla.

Sesja- posiedzenie.

Analogiczny- bardzo podobny.

Powolny- tu: posłuszny.

Arkadowy- wypełnionymi łukami architektonicznymi.

Kanclerz- tu: jeden z najwyższych urzędników królestwa, kierujący kancelarią państwa, gdzie powstawały dokumenty państwowe.

Pascha- święto obchodzone przez Żydów na pamiątkę wyjścia z Egiptu.

Tumult- tu: rozruchy, zamieszki.

Urbanistyka- nauka o budowie, rozbudowie i planowaniu miast.

Armata- tu: flota.

Bakałarz- tu: nauczyciel.

Konfederacja- zbrojny związek szlachty, mieszczaństwa lub duchowieństwa, związywany dla osiągnięcia jakiegoś celu; konfederacje albo zastępowały władzę państwową, albo starały się wymusić na niej jakieś ustępstwa.

Pretendent- człowiek ubiegający się o coś, kandydat.

Sromota- wstyd, hańba.

Szopa- tu: wielki namiot, w którym gromadzili się senatorowie podczas elekcji króla.

Alchemia- średniowieczna „chemia”, której głównym celem było wyprodukowanie złota.

Kresowy- pochodzący z kresów, czyli z terenów przygranicznych, zwłaszcza na wschodzie Rzeczypospolitej.

Schizmatyk- dawne (pogardliwe) określenie wyznawcy prawosławia.

Smuta- z rosyjskiego: „zamęt”, „bunt”.

Szarża- atak konnicy.

Uzurpator- osoba, która bezprawnie zgarnęła władzę lub prawa do czegoś.

Czambuł- oddział tatarski.

Fantasta- człowiek nieliczący się z rzeczywistością, marzyciel.

Jasyr- tatarska niewola.

Orda- tu: wojska tatarskie.

Rebelia- bunt, powstanie.

Abdykacja- zrzeczenie się władzy przez monarchę.

Dewaluacja- spadek wartości pieniądza.

Mennica- państwowa wytwórnia monet.

Puszkarz- artylerzysta.

Banicja- wygnanie.

Cyrulik- golibroda i domorosły lekarz.

Czeladź- służba u magnatów i szlachty.

Giaur- niewierny; pogardliwa nazwa nadawana chrześcijanom prze wyznawców islamu.

Haracz- danina, którą składali muzułmańskim władcą chrześcijańscy poddani.

Konfuzja- dawniej: zamieszanie, nieporządek.

Padyszach- sułtan.

Salwator- zbawca, wybawiciel.

Wezyr- tu: wielki wezyr, pierwszy minister w dawnej Turcji.

Alias- inaczej, czyli.

Cenzura- kontrola pism, widowisk, filmów itd., zwykle przez urząd państwowy, mająca usunąć z nich treści szkodliwe politycznie lub obyczajowo.

Elokwencja- umiejętność pięknego i jasnego wysławiania się.

Kompendium- podręczne dzieło, zawierające podstawowe wiadomości z jakieś dziedziny wiedzy.

Wolumin- tu: tom dzieła.

Dyspensa- zwolnienie od przepisu prawa kościelnego.

Ekspansja- podboje obcych terytoriów, dokonywane przez jakieś państwo.

Germanizacja- narzucanie komuś języka i kultury niemieckiej, zmuszanie do przyjęcia niemieckiej narodowości.

Militaryzm- system rządów, w którym szczególny wpływ organizację i politykę państwa wywiera armia.

Semiramida- legendarna królowa starożytnej Asyrii, słynąca z niezwykłej mądrości.

Elektor- wyborca.

Indygo- niebieski barwnik, używany do barwienia bawełny, lnu i wełny, uzyskiwany dawniej z liści indygowca.

Konwencja- tu: zgromadzenie ustawodawcze.

Milicja- tu: lokalne oddziały zbrojne, często ochotnicze, złożone z przeszkolonych wojskowo obywateli.

Suwerenny- niepodległy.

Tomahawk- indiański topór wojenny.

Deputowany- poseł.

Sou- drobna moneta francuska; 20 sous składało się na 1 liwra.

Dekada- 10 dni (rzadziej miesięcy lub lat).

Dekret- ważne zarządzenie władz wykonawczych.

Drakoński- zbyt surowy, okrutny.

Kontrofensywa- przeciwnatarcie.

Lojalność- tu: przestrzeganie prawa, postępowanie zgodne z polityką rządu.

Radykalny- domagający się gruntownych zmian, skrajnie reformatorski.

Rekwirować- zabierać czyjąś własność z polecenia władz.

Spekulant- człowiek zarabiający na kupowaniu i gromadzeniu towarów, a potem sprzedawaniu ich z dużym zyskiem (np. z powodu trudności w zaopatrzeniu).

Żołdak- pogardliwie: żołnierz.

Dysydent- w Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku: różnowierca, człowiek wyznający inną religię niż katolicka.

Inspirować- wpływać na coś, dawać impuls do czegoś.

JCW- Jej Cesarska Wysokość.

JKM- Jego Królewska Mość.

Klika- grupa osób popierających się wzajemnie dążących do osiągnięcia jakichś korzyści.

Nuworysz- człowiek od niedawna wzbogacony, nowobogacki.

Obligowany- zobowiązany.

Protektorat- kraj o własnym rządzie i administracji, który znajduje się pod kontrolą obcego państwa.

Egzystencja- istnienie.

Lektor- tu: osoba czytająca komuś głośno.

Oracja- ozdobna, napuszona przemowa.

Prezydencja- przewodnictwo.

Programat- program.

Przyrodzony- tu: przyrodniczy.

Publicysta- autor artykułów prasowych, dotyczących aktualnych problemów politycznych, gospodarczych, kulturalnych itp.

Zamach Stanu- nielegalna akcja, której celem jest obalenie rządu i zagarnięcie władzy przez jednostkę albo grupę.

Formacja- tu: samodzielny oddział wojskowy.

Insurekcja- powstanie zbrojne.

Korpus- tu: duża jednostka wojskowa.

Uniwersał- w dawnej Polsce: list władz do społeczeństwa, wydawany w ważnej chwili dziejowej.

Wiktoria- zwycięstwo.

Precedens- przypadek poprzedzający inne, podobne wydarzenie.

Inwazja- zbrojny najazd na obce terytorium.

Usamowolnienie- tu: usamodzielnienie.

Profanować- bezcześcić, hańbić.

Szwadron- pododdział jazdy.

Uniform- tu: mundur.

Nacjonalizm- postawa lub przekonanie podkreślające odrębność własnego narodu i nadrzędność jego interesów w stosunku do interesu jednostek, grup albo innych narodów.

Protekcja- poparcie, pomoc wpływowej osoby.

Uwłaszczenie- tu: nadanie chłopom na własność ziemi przez nich użytkowanej.

Wiorsta- miara długości w carskiej Rosji: 1067 metrów.

Kalkulacja- tu: rozważanie, przemyśliwanie, obliczanie szans.

Agrarny- rolniczy.

Mila- tu: mila angielska- 1609 metrów.

Populacja- liczba ludności, zaludnienie.

Stabilny- stały, trwały, niezmienny.

Cholera- zakaźna choroba atakująca jelita, powodująca odwodnienie organizmu i często śmierć.

Fekalia- ludzkie odchody.

Irracjonalny- nieracjonalny, niedający się udowodnić rozumowo.

Lord- dziedziczny tytuł, noszony przez wyższą szlachtę angielską.

Uncja- tu: 28,35 grama.

Uposażenie- pensja.

Departament- tu: jednostka administracyjna Księstwa Warszawskiego (odpowiednik województwa).

Dyktator- przywódca państwa lub wódz naczelny, posiadający absolutną, nieograniczoną władzę.

Filomata- po grecku: „miłośnik wiedzy”; członek tajnego towarzystwa, które pragnęło wzmocnić siły narodu przez samokształcenie i szerzenie postępowych haseł.

Internować- przymusowo umieścić w wyznaczonym miejscu osoby podejrzane.

Lżyć- obrzucać obelgami, znieważać.

Modła- tu: wzór, sposób, wedle.

Modły- na sposób.

Represje- surowe środki odwetu, prześladowania.

Bukowina- kraina między Karpatami a środkowym Dniestrem, dziś częściowo w Rumunii, częściowo w Ukrainie.

Gubernia- jednostka administracyjna w Rosji.

Integralny- nierozdzielnie związany z całością, będący jej nienaruszalną częścią.

Kanon- tu: zbiór najważniejszych książek, filmów itp.

Kolportować- rozpowszechniać wśród odbiorców książki, gazety itp.

Konspiracyjny- tajny, nielegalny, spiskowy.

Margrabia- tu: tytuł arystokratyczny.












Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Słowniczek Historyczny Gimnazjum CZ 3
Słowniczek Historyczny Gimnazjum CZ 1
Słowniczek Historyczny Podstawówka CZ 2
SŁOWNICZEK HISTORYCZNY PODSTAWÓWKA CZ 1
Słownik historii kultury i sztuki
konkurs historyczny gimnazjum, różne
Daty z Historii Gimnazjum ( ściąga )
E Charytonow Zarys Historii Architektury cz 1
początki cywilizacji test B, sprawdziany z historii, I gimnazjum
Korelacja katechezy biblijnej z nauczaniem historii w gimnazjum, Bałagan - czas posprzątać i poukład
langloo dla pp egzamin gimnazjany cz plodpowiedzi
Slowniczek historyczny klasa 4, sprawdziany dla klasy IV szkoła podstawowa

więcej podobnych podstron