R-w6-przebieg 20. stycznia 2022

Przebieg wykładu nr 6

Formy czynności:

• reakcje okrężne

powstaje na skutek interesującego bodźca, na który dziecko trafiło przypadkowo, zmieniają się, nie pozostają w tej samej formie, cechą charakterystyczną struktury procesem przekształceń. To nie jest tylko SIĘ STAJE.

a) pierwszego rzędu (2 stadium) – dziecko powtarza interesujący rezultat wykryty przypadkowo i odnosi się on do jego ciała (np. ssanie kciuka – typowa reakcja okrężna pierwszego stopnia)

b) rekacje okrężne drugiego stopnia (3 stadium) dziecko chce odtwarzać; ćwiczy na przedmiotach zewnętrznych (np. jak potrząsnąłem grzechotką to zabrzęczało, więc ponawiam działanie- zachęca to dziecko do działania)

100. reakcje okrężne trzeciego stopnia (5 stadium) dziecko che rozumieć; czynne eksperymentowanie (dziecko powtarza, dlatego żeby zrozumieć przedmiot) piaget opisywał swojego syna jak kroił chleb i spuszczał okruszki po kołdrze, dzieci często wyrzucają je

[w piątym stadium dziecko traktuje przedmiot (I poł. 2 r.ż.)

Dziecko odkrywa stałość przedmiotu w 4 stadium. Dziecko stosuje określone schematy po to aby opracować przedmiot.

W 2 r.ż. Dziecka najważniejsze jest rozwiązywanie problemów.

Najpierw schematy czynnościowe pierwotne (dotyczą własnego ciała dziecka)

czynnościowe wtórne (działań na przedmiotach),

Schematy się koordynują w 1 r.ż. Wchodzą jedne w drugie. Podrzędne-związany ze środkiem do głównych – związany z celem.

Sposób rozwiązywania problemów w okresie inteligencji sensoryczno-motorycznej

	Czynne eksperymentowanie	Kombinacje myślowe
Materiał	Realne przedmioty i czynności	Wyobrażenia
Sposób działania	Wypróbowywanie znanych sposobów (stosowanie znanych schematów do nowych sytuacji)	Szybki przegląd znanych schematów bez ich wypróbowywania
Metoda	Prób i błędów	Nagła koordynacja schematów (inwencja)
Cechy	Proces długi, możliwie nieekonomiczny	Proces szybki, efektywny

Jeśli dziecko wykonało jakąś próbę, która nie doprowadziła do efektu to nie powtarza tej próby.

W II poł. 2 r.ż. Dziecko zaczyna inaczej postępować w sytuacji problemowej – zmienia się stosunek dziecka do przedmiotu. Jak już dziecko opracowało przedmiot to dziecko uważa, że przedmiot można zastąpić symbolicznym zastępnikiem, bo w umyśle tworzy się wyobrażenie przedmiotu. Posługuje się wyobrażeniem przedmiotu.

Inwencja – nagła koordynacja schematów

Następuje przejście od inteligencji nierefleksyjnej (I i II stadium; do 4msc) do refleksyjnej (IV-VI stadium)

Nierefleksyjna wiąże się z działaniem nieintencjonalnym (czyli nie skierowane na cel, cel nie jest dany przed działaniem i odróżnienie środków od celu)

refleksyjność zapewnia koordynację schematów.

III stadium jest okresem przejściowym (4-8msc) :

• reakcje okrężne 2.stopnia

• funkcjonalne klasy obiektów i relacji (as. Funkcjonalna) – podstawą tworzenia się klas jest asymilacja funkcjonalna

• zachowania magiczno-zjawiskowe jako przejaw wykrywania metody działania (as.Uogólniająca) [Piaget opisuje przykład Wawrzyńca podrygującego w łóżeczku, pstrykanie i podskakiwanie, jak dziecko chciało żeby ojciec pstrykał to zaczynało podrygiwać]

• różnicowanie elementu oznaczającego i oznaczanego (as.Różnicująca)

Zmiany rozwojowe w relacji element oznaczany – element oznaczający

Typ relacji	Element oznaczjący	Element oznaczany
Oznaka	Część lub cecha elementu oznaczanego, którą może być: A-pozycja ciała dziecka B-gest wykonywany na widok przedmiotu znanego dziecku C-czynność innej osoby	A-czynność dziecka B-czynność dziecka C-rezultat działania innej osoby
Symbol	Zastępnik symboliczny obiektu lub czynności, zachowujący podobieństwo percepcyjne lub funkcjonalne z zastępowanym obiektem (np. rysunek, słowo, gest, przedmiot zastępczy); częściowo odróżnicowany od elementu oznaczanego; obrazowy, zarysowy i zindywidualizowany	Wyobrażenia stanu, ruchu lub przekształcenia obiektu

Piaget opisuje Lucynkę jak bawiła się grzechotką. Jak grzechotka zawisła nad kołyską to ona wykonała gest. Gest oznaczający w stosunku do czynności dziecka.

Wawrzyniec widząc ubieranie kapelusza matki, wiedział, że matka niebawem wyjdzie poza dom.

Element oznaczający jest częścią albo cechą elementu oznaczanego – nie jest odróżnicowany

W II poł. 2r.ż. (VI stadium) mamy do czynienia z 2.etapem

Na poziomie symbolu odnosi się do czegoś co jest w umyśle dziecka

na poziomie oznaki odnosi się do realnej czynności

Każde dziecko może proponować inne zastępniki symboliczne (charakter zindywidualizowany)

OKRES WYOBRAŻEŃ PRZEDOPERACYJNYCH

Stosunek dziecka do rzeczywistości staje się upośredniony przez wyobrażenia. Dziecko nie działa na przedmiotach, ale na wyobrażeniach.

1. Upośredniony stosunek do rzeczywistości poprzez obrazy umysłowe

2. Obraz umysłowy – jest narzędziem wiedzy; zinterioryzowana kopia ewokacyjna stanów lub ruchów, wywodzi się z naśladownictwa odróżnicowanego, jest formą przejściową od bezpośrednie kopii sensomotorycznej do form symbolu; ma charakter zarysowy i indywidualny; wyrażany na zewnątrz za pośrednictwem gestów, przedmiotów zastępczych, rysunków i słów

W spostrzeganiu przedmiot jest obecny

W naśladownictwie bezpośrednim jest obecny

naśladownictwo odróżnicowane – przedmiot jest nieobecny

obrazy umysłowe – przedmiot nieobecny

Obrazy umysłowe – jeżeli przedmiot był dizecku znany to te obrazy umysłowe mają charakter reprodukcyjne, a jeśli nie to antycypacyjne

Obrazy statyczne, kinetyczne, przekształceń – reprod.

Antycypacyjne (ruchów i przekształceń)

Kierunki rozwoju – od reprodukcyjnych do antycypacyjnych

Na okres przdoperacyjny przypada okres obrazów umysłowych reprodukcyjnych.

Dla okresu wyobrażeń przedoperacyjnych charakterystyczne będą:

• schematy oglądowe (sztywne, sytuacyjne, spostrzżeniowe, niezwrotne) – charakterystyczne do ok. 5 r.ż.

• Schematy umysłowe (dynamiczne, zwrotne) – charakterystyczne powyżej 5r.ż.

• S

W okresie wyobrażeń przedoperacyjnych pojawia się szeregowanie, klasyfikowanie i przyporządkowywanie. Każda z tej czynności podlega transformacjom i przechodzi przez pewne fazy.

Rozwój umiejętności szeregowania

Forma szeregowania	Wiek	Sposób szeregowania
Małe szeregi	3;0	Zestawienie dwu elementów wyraźnie różniących się, np. mała i duża piłka
Szeregowanie empiryczne	5;0	Tworzenie kilkuelementowego szeregu metodą prób i błędów; przewidywanie ogólnego obrazu szeregu w rysunku
Szeregowanie systematyczne	6l0	Objęcie myślą wszystkich elementów szeregu i ujmowanie relacji między nimi; przewidywanie miejsca każdego elementu w szeregu

Pojęcie liczby „5” to wiedzieć, że „5” jest mniejsze od 6 i większe od „4”

Postawa koncentryczna – bierze pod uwagę tylko jedną właściwość (albo zmniejszanie albo zwiększanie)

Przy postawie decentrycznej to można objąć kilka kwestii jednocześnie i zmniejszanie i powiększanie

Forma klasyfikowania	Wiek	Sposób klasyfikowania
Zbiory figuratywne	3;0	Łączenie obiektów, które zwykle występują razem, np. obraz i gwóźdź
Zbiory niefiguratywne	4;0	Łączenie przedmiotów, które mają wspólną cechę; porównywanie zbiorów
Klasy multiplikacyjne	5;0	Grupowanie przedmiotów według dwu różnych cech, np. wielkość i barwy
Klasyfikacja hierarchiczna	6;0	Grupowanie obiektów według kryteriów; porównywanie zbiorów; porównywanie zbioru z podzbiorem; używanie logicznych kwantyfikatorów;

Relacja nadrzędność-podrzędność dziecko potrafi dopiero w wieku 6 r.ż. Hierarchie.

Na podstawie klasyfikacji widać jak dziecko staje się logikiem.

Małe kwantyf. -> niektóre

duże kwantyf.-> każdy / wszystkie

Kwantyfikacja inkluzji

Początek opanowywania zasady zachowania stałości: stałość ilości (równoliczność zbiorów, poglądowość rozczłonowana, stałość ilości)

Eksp. Z żetonami zielonymi i czerwonymi.

Dziecko otrzymuje więcej żetonów do rozdzielenia niż jest na stole. Dziecko wykorzystuje wszystkie żetony. Dziecko ujmuje sytuację w sposób postrzeżeniowy i całościowy. Brak równoliczności żetonów.

Poglądowość rozczłonowana -> 1 za 1.

Sztywność schematów oglądowych (związanych z percepcją)

Najważniejsza nie jest poprawność odpowiedzi, ale jego uzasadnienie (związane z postawą koncentryczną – to są te same żetony, to jest to samo lub postawą decentryczną – jest tyle samo, bo szereg jest dłuższy, ale są luźno, a tu jest krótszy, ale są ścieśnione).

Rozumowanie przez transdukcję (szczegółowy>>szczegółowy) Dziecko twierdzi a nie uzasadnia.

Orientacja w czasie i przestrzeni typu tu i teraz (ważna jest tylko teraźniejszość)

Egocentryzm: bezpośredni (czasowy, przestrzenny i przyczynowy) – dziecko stawia siebie jako pkt. Odniesienia czasu (wszystko się zaczęło od kiedy dziecko zaczęło istnieć), przestrzeni i przyczyny

E.pośredni – dziecko traktuje cały świat jak siebie, przejawy:

• animizm, antropomorfizm (przypisywanie cech psychicznych zwierzętom lub roślinom), artyficjalizm (to właśnie człowiek jest sprawcą wszystkiego na świecie, np. niebo jest niebieskie)

Egocentryzm – pośrednia forma myślenia między myśleniem niekomunikatywnym a myśleniem komunikatywnym

Myślenie niekomunikatywne cechyje logika egocentryczna, czyli intuicyjna, nie zajmująca się dowodzeniem, oparta na analogiach, pozostająca pod wpływem schematów wzrokowych i osobistych sądów o wartościach.

Myślenie komunikatywne jest myśleniem inteligentnym, opartym na logice dedukcyjnej, związanej z dowodzeniem odnoszącej się do sądów zespołowych.

Dziecięcy egocentryzm jest wynikiem niemożności uwzględniania przez dziecko innego niż jego własny punkt widzenia, co wyraźnie przejawia się w jego wypowiedziach. Dziecko, które charakteryzuje myślenie egocentryczne, mówi o sobie, nie dba o to, do kogo mówi, nie stara się zająć stanowiska słuchacza, nie odczuwa potrzeby oddziaływania na słuchacza.

Myślenie to nie stosowanie zasad logicznych.

Dziecko kiedy wychodzi z egocentryzmu coraz bardziej staje się logikiem. Przejawia się to bardzo wyraźnie w wypowiedziach. Dlatego Piaget pokazuje, że rozwój przechodzi przez mowę egocentryczną do mowy społecznej.

Trzy formy wypowiedzi składają się na mowę egocentyczną, która dominuje do końca okresu wyobrażeń przedoperacyjnych: echolalia,

monologowanie – nie zwraca uwagi na auditorium.

monologowanie zbiorowe – dziecko odczuwa przyjemność z audytorium, ale nie przekazuje im żadnej informacji (zero komunikacji)

W tym okresie dziecko „nie jest zdolne zachować dla siebie myśli, które przychodzą mu do głowy”; jest mniej niż dorosły powściągliwe w mówieniu bowiem „nie znane jest mu jeszcze osobiste życie wewnętrzne”.

Mowa społeczna występuje w kielku formach informowania przystosowawczego (dziecko komunikuje się z auditorium, chociaż nie podejmuje odpowiedzi słuchacza),

krytykowania i drwin,

rozkazów,

próśb i gróźb

pytań i odpowiedzi

Etapy wyjaśniania świata: wychodzenia dziecka z realizmu, animizmu i artyficjalizmu

Dzieci 5-6 letnie – nie dostrzegają granicy między jaźnią a światem zewnętrznym, a także uważają, że nazwy są częścią rzeczy, które mają świadomość oraz, że nazw nie można zmieniać. Przypisują świadomość wszystkiemu, co wykazuje jakąkolwiek aktywność (kwiatek stoi na oknie). Nie stawia sobie zagadnienia pochodzenia rzeczy; dla dzieci bardziej interesujące jest gdzie są rzeczy aniżeli skąd się wzięły.(Gdzie są ludzie którzy umarli? A nie: dlaczego umierają??)

7-8 letnie – nadal mają trudności z odróżnieniem rzeczy i myśli o rzeczach; nazwy są poza rzeczami, zostały wymyślone przez stwórców rzeczy; tylko rzeczy poruszające się mają świadomość. Traktują jako świadome ciała w ruchu. Stawia sobie pytania o pochodzenie rzeczy: animizm i artyficjalizm dopełniają się: rzeczy są wytwarzane i żywe.

Zaczynają stawiać pytania o pochodzenie rzeczy.

9-10 latki – odmawiają świadomości rzeczom; uważają, że nazwy pochodzą od ludzi, wymyślono je a zatem można je zmieniać. Traktują jako świadome ciała obdarzone ruchem własnym. Cechuje je artyficjalizm techniczny. Człowiek kształtuje jedynie rzeczy techniczne, dzieci w tym okresie rozumieją działanie prostych mechanizmów ( na przykładzie mechanizmu roweru).

11-12 lat – dochodza do zrozumienie, że nazwa jest cyzstym znakiem. Obdarzać świadomością jedynie zwierzęta. Cechyje je artyficjalizm immanentny, kiedy to kształtowanie zjawisk w świecie przenoszone jest na naturę, która nadal przepojona jest celowością.

Funkcja symboliczna = zdolność do przypominania sobie nieobecnych obiektów za pośrednictwem nieobecnych obiektów za pośrednictwem symboli i znaków; przejawia się w naśladowanie odróżnicowującym, zabawie symbolicznej oraz języku

Rozwój zabawy symbolicznej

Stadium I (1-4r.ż.) - Projekcja symbolicznych schematów na nowe obiekty

Podstadium I – projekcja symbolicznych schematów znanych na nowe obiekty: reprodukowanie własnych działań w odniesieniu do nowych obiektów (np. udawanie płaczu lalki)

• zastosowanie schematów działań zaobserwowanych u innych osób w odniesieniu do nowych obiektów

Podstadium 2 – oddzielenie działania od tego, co one oznaczając

• identyfikacja jednego obiektu w drugik (np. identyfikowanie biegu konia w osuwaniu palcami po stole)

• zabawy w udawanie (np. innej osoby)

Podstadium 3- kombinowanie symboli, zastępowanie rzeczywistych cech wyobrażonymi

Stadium II (4-7r.ż.)

Zabawa symboliczna staje się uporządkowana: role uczestników dopełniają się wzajenie. Stopniowo zabawy te wypierane są przez zabawy kierowane regułami.

Powoli forma staje się od treści. Ważniejsza staje się logika od treści. Dziecko wtedy przejdzie do etapu Operacji konkretnych.

Strona 7 z 7