Masaż limfatyczny

Podziel się

Izabela Skraba

masażystka

„…Podobnie jak dolina Nilu zostaje każdego roku zalana wodą, która ją użyźnia i odprowadza odpadki, organizm ludzki posiada przesączający go system…”. Tak pisał w liście do króla Fryderyka III Bartholin, autor rozprawy na temat układu limfatycznego. I było to na długo przed tym, jak Emil Vodder, duński lekarz, po dwudziestu pięciu latach studiów i badań klinicznych, opracował metodę masażu nazwaną drenażem limfatycznym. Jego praca wzbudziła wielkie uznanie, a drenaż limfatyczny stał się jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów masażu, także w pielęgnacji twarzy. Działanie drenażu limfatycznego jest mechaniczne i polega na przepychaniu chłonki i udrażnianiu węzłów chłonnych.

Chłonka (inaczej limfa) to płyn krążący w układzie limfatycznym. Ilość chłonki, która w ciągu doby odpływa do krwi, waha się od jednego do dwóch litrów, przy czym w stanach zapalnych wytwarzanie chłonki znacznie wzrasta. W tkankach wszystkich narządów chłonnych powstają limfocyty (bezziarniste krwinki białe). Narządy chłonne zbudowane są z tkanki siateczkowatej, której oczka prawie wyłącznie wypełnione są limfocytami. Do najniższych postaci narządów chłonnych zaliczyć można skupienia limfocytów, do niższych – plamy mleczne, grudki samotne, grudki skupione i migdałki. Wyższymi postaciami są węzły chłonne. Są to narządy zamknięte, otoczone torebką i włączone w przebieg naczyń chłonnych. Ich średnicy dochodzi do około 3 cm (najmniejsze są mikroskopijnej wielkości). Mogą występować pojedynczo, choć najczęściej są zlokalizowane w grupach od 2 do 15. Węzły przynależne do jednego narządu lub jednej części ciała nazywamy węzłami regionalnymi. Liczba węzłów chłonnych u człowieka jest zmienna i waha się w granicach od 330 do 450. Węzły zatrzymują bakterie przemieszczające się wraz z chłonką, nie są jednak żadną przeszkodą dla wirusów. Do narządów chłonnych najwyższego rzędu należą: biała miazga śledziony i grasica. Głównym zadaniem narządów chłonnych jest produkcja limfocytów. Jednocześnie stanowią one swoistą straż graniczną, chroniącą organizm przed zagrożeniami z zewnątrz.

Liczne badania kliniczne potwierdzają ogromną rolę układu chłonnego. Udowodniono, że zaburzenia w krążeniu limfy powodują wiele chorób narządów wewnętrznych. Oto osiem grup procesów chorobowych oraz innych stanów zdrowotnych, którym towarzyszy powiększenie węzłów chłonnych:
- choroby zakaźne,
- sarkoidoza,
- odczyny po szczepieniach ochronnych,
- limfadenopatie polekowe,
- kolagenozy,
- choroby skóry,
- choroby nowotworowe układu chłonnego,
- przerzuty nowotworowe.
Powiększenie węzłów chłonnych może być również związane z długotrwałymi stanami zapalnymi.

Wykonanie masażu metodą drenażu limfatycznego wymaga niezwykłej precyzji i płynności ruchu. Choć techniki, które stosujemy w tym przypadku, noszą znajome nazwy (głaskanie, rozcieranie, ugniatanie i ucisk), zdecydowanie różnią się one od wykorzystywanych w masażach klasycznym i segmentarnym. W celu osiągnięcia zamierzonego efektu, wszystkie techniki muszą mieć charakter „przepychający”. Należy również kontrolować siłę, z jaką wykonujemy zabieg, aby nie dopuścić do nadmiernego rozgrzania tkanek. Drenaż wykonujemy od obwodu w kierunku ujść żylnych. Jednakże na początku musimy udrożnić większe pnie limfatyczne i węzły chłonne, a dopiero potem przepychać chłonkę z obwodu (np. opracowanie kończyny górnej: węzły pachowe, węzły w obrębie stawu ramiennego, naczynia chłonne na ramieniu, węzły chłonne w obrębie stawu łokciowego, naczynia chłonne przedramienia, węzły chłonne w obrębie stawu nadgarstkowego oraz naczynia chłonne palców i śródręcza). Metoda drenażu stosowana w Polsce wymaga przynajmniej dwukrotnego opracowania większych węzłów chłonnych. W trakcie masażu głowy lub kończyn bardzo ważne jest ułożenie pacjenta w tzw. pozycji drenażowej, ułatwiającej odpływ chłonki (kończyny powyżej tułowia, niewielkie zgięcia w stawach). Tempo zabiegu musi być wolne, około 10-15 ruchów na minutę. Czas zabiegu częściowego wynosi 15-20 minut, całościowego – do 60 minut.

Szczególnym wskazaniem do drenażu limfatycznego są stany, którym towarzyszą obrzęki, wysięki oraz zmiany skórne, spowodowane zaburzeniami w krążeniu limfy. Przed wykonaniem masażu należy skonsultować się z lekarzem w kwestii czasu rozpoczęcia drenażu, obszaru zabiegu oraz liczby powtórzeń. Jest to szczególnie istotne w przypadku pacjentów po przebytych chorobach zakaźnych, podostrych stanach zapalnych przebiegających z obrzękami, amputacjach i resekcjach w przebiegu chorób nowotworowych.

Przeciwwskazania do wykonania drenażu limfatycznego to:
- choroby nowotworowe układu chłonnego,
- nowotwory oraz ich przerzuty,
- choroby zakaźne,
- obrzęki i wysięki w przebiegu ostrych stanów zapalnych.