ZAKRES MATERIAŁU DO PRZEROBIENIA MATURA Z BIOLOGII

BIOLOGIA DLA ZAINTERESOWANYCH

Zakres materiału do przerobienia



Literatura:




I. Skład żywych organizmów


1. Pierwiastki

Makro, mikro i ultraelementy – udział procentowy, rola.


2. Związki chemiczne

  1. mineralne: woda (budowa i właściwości, w tym anomalia wodna i rozpuszczalność), węglan wapnia, fosforan wapnia, fosforan magnezu, chlorek sodu, kwas fosforowy V (wzór strukturalny – koniecznie), chlorek potasu itp.

  2. organiczne:

- Cukry (funkcje w organizmach żywych)

- Monosacharydy

- triozy (wzory strukturalne i funkcje)

- aldehyd glicerynowy (izomeria optyczna, szereg D i L)

- dihydroksyaceton

- pentozy (wzory strukturalne pierścieniowe i funkcje)

- ryboza

- dezoksyryboza

- heksozy (wzory strukturalne i funkcje)

- glukoza

- galaktoza

- fruktoza

- Disacharydy (wzory strukturalne i funkcje)

- maltoza

- celobioza

- laktoza

- sacharoza

- wiązania glikozydowe alfa i beta (budowa i właściwości)

- Oligosacharydy

- dekstryny (liczba reszt glukozowych glukozowych powstawanie)

- Polisacharydy (budowa, właściwości i rola)

- Homoglikany

- skrobia (amyloza i amylopektyna)

- glikogen

- chityna

- lignina

- Heteroglikany

- pektyny

- hemicelulozy


- Tłuszcze (funkcje w organizmach żywych)

- Tłuszcze właściwe (acyloglicerole)

- glicerol (wzór strukturalny)

- kwasy tłuszczowe (liczba wiązań podwójnych i liczba węgli w łańcuchu)

- nasycone

- mirystynowy

- palmitynowy

- stearynowy

- arachidonowy

- nienasycone (ich rola w diecie – b. ważne !)

- palmitooleinowy

- oleinowy

- linolowy

- linolenowy

- wiązanie estrowe

- tłuszcze złożone

- budowa kwasu fosfatydowego

- budowa fosfolipidu i jego polarność

- Woski

- kutyna

- lanolina

- wosk pszczeli

- olbrot ( z głowy kaszalota)

- Lipidy izoprenowe (np. karotenoidy)

- Sterydy

- cholesterol (LDL i HDL – różnice)

- rola w błonach komórek zwierzęcych)


- Białka (funkcje w organizmach żywych)

- aminokwasy

- budowa ogólna

- charakter amfoteryczny

- izomeria optyczna

- szereg D i L

- aminokwasy endogenne i egzogenne (tylko nazwy bez wzorów strukturalnych)

- wzór strukturalny glicyny i alaniny

- wiązanie peptydowe

- budowa glicylo – alaniny

- oligopeptydy (liczba aminokwasów)

- białka (liczba aminokwasów)

- rzędowość białek

- struktura I rzędowa

- struktura II rzędowa

- struktura III rzędowa

- struktura IV rzędowa

- denaturacja i renaturacja (czynniki denaturujące)


3. Enzymy

- istota katalizy w ogóle

- istota katalizy enzymatycznej (obniżenie energii aktywacji)

- budowa

- apoenzym

- kofaktor

- grupa prostetyczna (np. grupa hemowa)

- koenzym

- koenzymy witaminowe

- witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (ich rola i objawy niedoboru)

- witaminy rozpuszczalne w wodzie (ich rola i objawy niedoboru

- NAD (budowa ale tylko schematycznie i sposób redukcji)

- NADP (budowa ale tylko schematycznie i sposób redukcji)

- holoenzym

- centrum aktywne

- centrum allosteryczne

- przebieg reakcji enzymatycznej

- schematyczne równanie

- istota obniżenia energii aktywacji

- dobór substancji

- konfiguracja w przestrzeni

- naprężenie wiązań (zasada indukcyjnego dopasowania)

- czynniki wpływające na szybkość reakcji enzymatycznej

- temperatura

- pH (optymalne wartości pH dla głównych enzymów człowieka !!!)

- sole metali ciężkich

- liczba obrotów enzymu

- powinowactwo do substratu (stała Michaelisa Menten (KM))

- obecność inhibitorów

- inhibicja kompetycyjna

- inhibicja niekompetycyjna

- inhibicja allosteryczna


4. Przenośniki i akumulatory energii

- ATP (budowa i schematy fosforyzacji AMP do ADP i ATP)

- przenośniki wodoru - NAD i NADP - schematy reakcji redoks



II. Cytologia


  1. Kształty i wielkość komórek (bakteria, plemnik, włókno lnu, kom. miękiszowa)

  2. Założenia teorii komórkowej Schleidena i Schawanna,

  3. Organelle komórkowe

    1. Plazmatyczne

b. Nieplazmatyczne

  1. Przedziałowość (kompartmentacja) i jej znaczenie,

  2. Cykl komórkowy – fazy G1, S, G2, G0 i co się w nich dzieje,

  3. Podziały komórek (kariokinezy)

    1. Mitoza – przebieg, zastosowanie i rezultaty,

    2. Mejoza – przebieg, zastosowanie, rezultaty, crossing over i losowa segregacja chromosomów jako momenty wpływające na rekombinację materiału genetycznego,

    3. Amitoza (podział prosty) u kogo i kiedy na stępuje.



III. HISTOLOGIA


1. Tkanki roślinne


A.Tkanki merystematyczne

  1. merystemy pierwotne (zarodkowy, wierzchołkowy, interkalarny),

  2. merystemy wtórne (kambium, fellogen, kallus),

  3. merystem archesporialny,


B.Tkanki stałe

  1. okrywająca

  1. miękiszowa

  1. wzmacniająca

  1. przewodząca


2. Tkanki zwierzęce


  1. Listki zarodkowe (ektoderma, endoderma i mezoderma oraz mezenchyma) i jakie układy oraz tkanki z nich powstają


  1. Nabłonkowa (z przykładami występowania tkanek w narządach)

  1. Podział ze względu na kształt

  1. podział ze względu na funkcje


  1. Tkanka łączna właściwa (rola substancji międzykomórkowej, komórki tkanki łącznej: fibroblasty)

  1. tkanka łączna zarodkowa

  2. tkanka łączna zbita (ukształtowana)

  3. tkanka łączna wiotka

  4. tkanka łączna tłuszczowa (brunatna i żółta)


  1. Tkanka chrzęstna (zrąb substancji międzykomórkowej - chondromukoid, komórki chrząstki, chondron), przykłady w różnych narządach np. małżowinie, przegrodzie nosowej, powierzchniach stawowych

  1. tkanka chrzęstna włóknista

  2. tkanka chrzęstna sprężysta

  3. tkanka chrzęstna szklista


  1. Tkanka kostna (substancja międzykomórkowa – osseomukoid, węglan i fosforan wapnia, komórki kości, regeneracja kości)

  1. kość zbita

  2. kość beleczkowata

  3. osteon

  4. okostna

  5. kostnina

  6. kanały Haversa

  7. rodzaje kości ze względu na kształt (z przykładami)


  1. Krew

  1. osocze (ilość procentowa, skład, skład po odwirowaniu: surowica i włóknik)

  2. elementy morfotyczne (komórki krwi)

  1. znaczenie pojęć i wartości: Ht (hematokryt), Hb (hemoglobina całkowita), OB (odczyn Biernackiego), czas krzepnięcia

  2. mechanizm krzepnięcia krwi (osoczowy i płytkowy), konieczne czynniki krzepliwości, rola serotoniny, wapnia, witaminy K, tromboplastyny, trombiny, fibryny, odrzucanie skrzepu (fibrynoliza)

  1. Tkanka mięśniowa: włókienka aktyny i miozyny

  1. Mięsień gładki: cechy budowy( pojedyncze komórki, liczba jąder, ułożenie włókienek), odporność na zmęczenie, występowanie u kręgowców (np. w mięśniówce jelit) oraz u bezkręgowców

  2. Mięsień poprzecznie prążkowany: budowa (włokno a nie komórka, jednostka funkcjonalna – sarkomer), budowa sarkomeru, ułożenie włókienek, liczba i ułożenie jąder, kanaliki T, sarkolemma i sarkoplazma, mechanizm skurczu mięśnia (teoria ślizgowa: rola aktyny i miozyny, wapnia oraz ATP)

  3. Mięsień sercowy: budowa (rozwidlenie, 1 – 2 jądra i ich położenie, ułożenie włókienek, wstawki, polaryzacja komórek (brak unerwienia), cechy (połączenie siły m. p. pr. oraz wytrzymałości m. gł.)



  1. Tkanka nerwowa

  1. tkanka glejowa: budowa i rola (szczególnie komórek gwiaździstych)

  2. tkanka nerwowa




III ANATOMIA I FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA



1. Układ pokarmowy

  1. Składniki pokarmowe i ich rola

  1. białka (aminokwasy endogenne i egzogenne),

  2. węglowodany

  3. tłuszcze (kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone (NNKT), cholesterol (jego rodzaje (LDL i HDL) oraz rola: składnik hormonów oraz błon komórkowych)

  4. witaminy

  5. sole mineralne

  6. błonnik

  7. dieta wegetariańska a deficyt aminokwasów egzogennych (produkty zastępcze)

  8. zapotrzebowanie energetyczne człowieka w zależności od wieku i wysiłku.


  1. Funkcje układu pokarmowego: Rozdrabnianie, trawienie mechaniczne i chemiczne, wchłanianie, wydalanie nie strawionych resztek i niektórych produktów przemiany materii (np. bilirubina i biliwerdyna (prod. rozpadu erytrocytów)),


  1. Budowa układu pokarmowego

  1. jama ustna

  1. gardło: jako wspólny element układu pokarmowego i oddechowego

  2. przełyk: jego długość i rodzaje wykonywanych ruchów

  3. żołądek

  1. dwunastnica (funkcje)

  2. jelito cienkie (funkcje oraz budowa kosmków i mikrokosmków)

  3. jelito ślepe (z wyrostkiem robaczkowym)

  4. jelito grube z podziałem na trzy części (rola mikroflory, jaka bakteria tu żyje i jaka jest jej rola)

  5. wątroba (wszystkie funkcje oraz budowa)

  6. trzustka (sok trzustkowy) jako gruczoł dualistyczny


  1. Trawienie oraz wchłanianie składników pokarmowych, półprodukty i produkty ostateczne trawienia

  1. Cukrów: jama ustna, dwunastnica, jelito cienkie; amylaza ślinowa, trzustkowa, sacharaza, maltaza, laktaza,

  2. Białek: żołądek, dwunastnica, jelito cienkie; endopeptydazy: pepsyna, podpuszczka, trypsyna, chymotrypsyna, enterogastron; egzopeptydazy: aminopeptydaza oraz karboksypeptydaza; dipeptydazy oraz trójpeptydazy

  3. Tłuszczów: żołądek (walenie), dwunastnica, jelito cienkie (mechanizm wchłaniania i transportu do krwi i limfy !!!)

  4. Rola żyły wrotnej

  5. Poziomy cukru w naczyniach wchodzących i wychodzących z wątroby.


  1. Sposoby wstępnej obróbki i magazynowania produktów trawienia

  1. glikogenogeneza,

  2. transaminacja i dezaminacja,

  3. synteza triglicerydów,


  1. Regulacja hormonalna pracy układu pokarmowego: hormony tkankowe układu pokarmowego, miejsce ich wydzielania oraz działanie: sekretyna, gastryna, enterogastron, cholecystokinina, prostaglandyny.

  2. Choroby: żółtaczka (rodzaje), nadkwaśnośc i niedokwaśność, choroba Addisona, kamica żółciowa.



2. Układ Krwionośny


  1. Rola i zadania

  1. Czynnik homeostazy poprzez tworzenie środowiska dla komórek o stałych parametrach temperatury, pH, stężenia glukozy, O2, CO2, itp.

  2. Transport i wymiana substancji,

  3. Regulacja temperatury,

  4. Ochrona integralności organizmu (krzepnięcie krwi, oraz grupy krwi)

  5. Ochrona przed infekcjami – mechanizmy obronne krwi


            1. Budowa (warstwy oraz ich grubość a także światło (przekrój))
  1. Tętnice – w tym główne tętnice,

  2. Żyły – w tym główne żyły (zastawki)

  3. Sieci naczyń włosowatych


  1. serce



            1. Ciśnienie krwi: właściwe i patologiczne, sposoby pomiaru, urządzenie do pomiaru (nazwa)


  1. Chemizm krwi

  1. budowa hemoglobiny (łańcuchy α i β oraz schemat porfiryty),

  2. rodzaje hemoglobiny (zwykła, sierpowata, zarodkowa - właściwosci),

  3. połączenia hemoglobiny z gazami oddechowymi (oksyhemoglobina, karboksyhemoglobina, karbaminohemoglobina, methemoglobina),

  4. liczba przyłączanych cząsteczek tlenu,


  1. Odporność

  1. Bierna

  2. Czynna

  3. Wrodzona

  4. Nabyta

  5. Swoista (rodzaje i budowa przeciwciał)

  6. Nieswoista

  7. Typu komórkowego

  8. Typu humoralnego

  9. Krótkotrwała

  10. Długotrwała

  11. Pamięć immunologiczna


            1. Grupy krwi
  1. Układ ABO (antygeny, przeciwciała, aglutynacja, schematy transfuzji),

  2. Układ Rh (rodzaje grup Rh, konflikt serologiczny)



3. Układ oddechowy


A. Rola układu oddechowego

B. Budowa układu oddechowego

  1. budowa i rola jamy nosowej (nawilżanie, ogrzewanie i oczyszczanie powietrza oraz węch,

  2. budowa i rola krtani (struny głosowe, częstotliwość i siła dźwięku, nagłośnia i jej rola),

  3. tchawica – budowa i położenie,

  4. oskrzela i oskrzeliki,

  5. budowa i powierzchnia płuc.

C.Mechanizm i kierunek wymiany gazowej w płucach i tkankach

  1. od czego zależy kierunek i tempo wymiany gazowej,

  2. chemizm wymiany gazowej



4. Układ wydalniczy


  1. Zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii (woda, dwutlenek węgla, amoniak, zasady azotowe) oraz niestrawione resztki.


  1. Drogi wydalania poszczególnych produktów przemiany materii

    1. Płuca,

    2. Jelito grube,

    3. Układ moczowy

    1. Rola wątroby w wydalaniu

    1. Rola skóry w wydalaniu



5. Układ nerwowy


  1. Budowa tkanki nerwowej, synapsy, mediatory synaptyczne, sposób przewodzenia impulsów,

  2. Podział anatomiczny układu nerwowego:

    1. Układ centralny

b. Nerwy obwodowe


C. Podział funkcjonalny układu nerwowego:

    1. układ wegetatywny (autonomiczny)


  1. Odruchy bezwarunkowe mechanizm działania (np. kolankowy i Babińskiego),

E. Odruchy warunkowe (klasyczne i instrumentalne),



6. Układ dokrewny


  1. Definicja hormonu i budowa chemiczna hormonów (polipeptydowe i sterydowe), rodzaje hormonów ze względu na narząd docelowy (tropowe i obwodowe), hormony podwzgórza (liberyjny i statyny) hormony tkankowe i neurohormony,

  2. Definicja i rodzaje i rozmieszczenie gruczołów dokrewnych

    1. Gruczoły nadrzędne (podwzgórze i przysadka nerwowa),

    2. Gruczoły podrzędne (tarczyca, trzustka, gonady, nadnercza)

  3. Nazwy, miejsce wytwarzania oraz działanie hormonów (wraz ze skutkami nadmiaru i niedoboru),

  4. Regulacja wydzielania hormonów na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego pojedynczego i podwójnego na przykładzie hormonów tarczycy,

  5. Szczegółowa regulacja hormonalna cyklu rozrodczego kobiety,

  6. Sposób i mechanizm działania hormonu polipeptydowego i sterydowego na komórkę,

  7. Przykłady hormonów tkankowych układu pokarmowego oraz nerek,



7. Układ rozrodczy


  1. Sposoby rozmnażania się organizmów żywych:

    1. Wegetatywne (mitoza, fragmentacja, zaszczepki, odkłady, rozłogi),

    2. Bezpłciowe (mejoza, spory, izospory, heterospory, zoospory, aplanospory, konidiospory, basidiospory, askospory, endospory, egzospory),

    3. Płciowe

  1. Budowa układu rozrodczego męskiego (jądra, najądrza, nasieniowody, gruczoł Cowpera, prostata, przewód wytryskowy, mechanizm erekcji,

  2. Budowa układu rozrodczego żeńskiego (jajniki, jajowody, macica, pochwa, łechtaczka, wargi sromowe,

  3. Funkcjonowanie układu rozrodczego męskiego – spermatogeneza, budowa plemnika, zdolność nasienia do zapłodnienia,

  4. Funkcjonowanie układu rozrodczego żeńskiego – oogeneza, budowa owulatu, zdolność owulatu do zapłodnienia, cykl menstruacyjny, rola śluzu szyjkowego,

  5. Mechanizm zapłodnienia – rola otoczki przejrzystej i akrosomu,

  6. Przebieg ciąży – etapy rozwoju zarodka, czas rozwoju najważniejszych układów i narządów,

  7. Przebieg porodu,

  8. Higiena ciąży,



8. Pokrycie ciała

  1. Funkcje pokrycia ciała:

  1. Budowa skóry

  1. Naskórek (szczelna powłoka)

  1. Skóra właściwa

  1. warstwa podskórna (tłuszczowa)

9. Układ ruchu

  1. Szkielet

  1. rodzaje kości ze względu na kształt oraz przykłady

  1. krwiotwórcza rola szkieletu,

  2. połączenia kości i ich przykłady

d) Wady szkieletu

  1. Uszkodzenia układu kostnego


  1. Układ mięśniowy

  1. budowa mięśnia (brzusiec, głowy i ścięgna),

  2. rodzaje mięśni (zginacze i prostowniki, podnośniki i obniżacie, przywodziciele i odwodziciele – przykłady),

  3. układy mięśni antagonistycznych,

  4. lokalizacja ważniejszych mięśni człowieka na schemacie,

  5. skurcze mięśnia (izometryczny i izotoniczny),

  6. zmęczenie mięśnia (metabolizm beztlenowy - glukoneogeneza),

  7. mięśnie czerwone i białe (ukrwienie – zawartość mioglobiny),

  8. trening mięśni.



IV Szlaki metaboliczne




3. Fotosynteza – przykład szlaku anabolicznego


  1. Submikroskopowa budowa chloroplastu (dwie błony, stroma tylakoidy stromy, tylakoidy gran, DNA małe rybosomy,

  2. Budowa fotosystemów PS I i PS II (rodzaje barwników oraz pierwotne akceptory elektronów),

  3. Faza jasna – fosforylacja cykliczna i niecykliczna z fotolizą wody,

  4. Efekty fazy jasnej – fosforyzacja fotosyntetyczna, siła asymilacyjna,

  5. Faza ciemna – cykl Calvina-Bensona (karboksylacja, redukcja i regeneracja),

  6. Produkty wtórne fotosyntezy,

  7. Fotooddychanie,

  8. Fotosynteza u roślin cyklu C4 – cykl Hatcha i Slacka (kukurydza i trzcina cukrowa),

  9. Fotosynteza u roślin gruboszowatych,

  10. Natężenie fotosyntezy w zależności od:

    1. Siły światła (skiofity i heliofity - wykres),

    2. Temperatury – wykres,

    3. Stężenia dwutlenku węgla – wykres,

  11. Nustawienie chloroplastów w miękiszu w zależności od siły światła,


4. Oddychanie komórkowe


  1. Glikoliza miejsce, przebieg, substraty, produkty, fosforyzacja substratowi, efekt energetyczny (samej glikolizy),

  2. Fermentacja alkoholowa efekt energetyczny – utleniacz i sposób odtworzenia utleniacza,

  3. Reakcja pomostowa substraty i produkty,

  4. Cykl Crebsa – substraty, produkty (w tym liczba wytworzonych NAD, FAD oraz ATP), fosforyzacja substratowi. Etapy kluczowe: szczawiooctan, cytrynian, α ketoglutaran, jabłczan, szczawiooctan.

  5. Łańcuch oddechowy – fosforyzacja oksydacyjna, przenośniki elektronów – umiejscowienie, kolejność, efekt energetyczny,

  6. Hipoteza hemiosmotyczna Mitchela (dotyczy sposobu fosforyzacji oksydacyjnej i fotosyntetycznej),

  7. Efekt energetyczny całego oddychania tlenowego brutto i netto (skąd się bierze różnica),


5. Glikogenogeneza - lokalizacja, substraty, produkty, zastosowanie, regulacja,


6. Glikogenoliza - lokalizacja, substraty, produkty, zastosowanie, regulacja,


7. Glukoneogeneza - lokalizacja, substraty, produkty, zastosowanie,


8. Szlak pentozofosforanowy – lokalizacja, substraty, produkty, zastosowanie.


9. β-oksydacja - lokalizacja, substraty, produkty, zastosowanie, regulacja,


10. Synteza kwasów tłuszczowych - lokalizacja, substraty, produkty, zastosowanie,


11. Biosynteza białka - lokalizacja, substraty, produkty, regulacja,


12. Cykl mocznikowy – umiejscowienie, substraty, produkty, przebieg, zastosowanie.


13. Gospodarka wodna roślin,


14. Fitohormony,


15. Ruchy roślin (taksje, nastie, tropizmy),



V Ekologia i ochrona środowiska




    1. liczebność,

    2. zagęszczenie,

    3. rozmieszczenie (równomierne, skupiskowe, losowe),

    4. struktura wiekowa (piramidy wiekowe i krzywe przeżywania),

    5. struktura płciowa,

    6. rozrodczość (reprodukcja netto),

    7. śmiertelność,



















Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ZAKRES MATERIAŁU DO PRZEROBIENIA - MATURA Z BIOLOGII, Dla biol-chem LICEUM, biologia liceum !! Zadan
OPRACOWANIE ZAGADNIEŃ?ŁEGO MATERIAŁU DO PRZEROBIENIA – BIOLOGIA
ZAKRES MATERIAŁU DO MATURY JĘZYK POLSKI
zakres materiału do egzaminu dla RMna12(1)
ZAKRES MATERIAŁU DO KOLOKWIUM KOŃCOWEGO
BPZ-GZ-Materialy do egzaminu 270111, Biologiczne podstawy zachowań - genetyka zachowania
Zakres materiału do egzaminu, OML, III rok, Patofizjologia
ZAKRES MATERIAŠU DO MATURY JĘZYK POLSKIx
zakres materiału do egzaminu socjologia
Zakres materialu do egzaminu z mikrobiologii
Zakres materiału do 1 kolokwium z farmakognozji, materiały farmacja, Materiały 3 rok, Od Ani, Farmak
Człowiek złagrowany a człowiek zlagrowany, Materiały do prezentacji maturalnej, Temat Świat wartości

więcej podobnych podstron