1. Filozofia (PhileoSophia)- umiłowanie mądrości, ; 2000 lat temu w antycznej Grecji: umiejętność rozwiązywania problemów naukowych np. jak przewidzieć zaćmienie słońca (matematyka, astronomia)
Mądrość= nauka, ale w filozofii mądrość to coś więcej niż tylko nauka to odp. jak żyć
Grecy stawiali pytania dotycząc nie tylko nauki, ale też życia: Jak żyć, żeby być szczęśliwym, żebym mógł patrzeć na siebie w lustro? W celu odpowiedzenia na te pytania zrodziła się odrębna nauka etyka- nauka/ refleksja o moralności. Etyka to poddyscyplina filozofii
Zadawano sobie pytania: Jak to się dzieje, że coś istnieje? Dlaczego jesteśmy? Jaka jest podstawa bytu?
Ontologia- odpowiada na pytania dlaczego istnieje coś, a nie nic; nauka o bycie. Greccy filozofowie zastanawiają się nad tym co jest transcendentne (bogowie)- metafizyka-
Arystoteles doprecyzował to- teoria Arystotelesa
Estetyka- rozważania na temat istoty piękna (Grecy mieli estetykę normatywną- piękno według reguł)
Nauka:
Ontologia
Etyka
Estetyka
metafizyka
Filozofia – zajmowała się tym, czym współcześnie nauki szczegółowe, ale też szerzej np. zajmowała się sprawami fizyki
Metafizyka- zajmuje się sprawami ponadzmysłowymi (a fizyka nie)
2. Tales z Miletu- nauczył Greków, jak głosi legenda, podróżować po zachodzie słońca (byli narodem kupców/żeglarzy), kierując się na gwiazdy. Tales (żył na przełomie VII i VI w. p.n.e. )- zastanawiał się nad podstawą bytu (istnienia)- arche
Woda jest podstawą bytu- według Talesa- filozof przyrody
4 żywioły, o których mówi Tales: Woda Ogień Powietrze Ziemia
Filozof przyrody = pyta o podstawę bytu
3. Heraklit- pochodził z Efezu (VI-V w. p.n.e.), moment dojrzałości 40 lat
Efez- miasto kupieckie
Zastanawiał się jak to jest, że pewnego dnia jest ktoś bogaty, a nagle jest biedny
Doszedł do wniosku, że rzeczywistość jest zmienna, nie jest stała
„Nigdy nie wchodzi się do tej samej wody”- „Wszystko płynie”- nie ma stałości
Mitologia przechodziła w filozofię -„Koło Fortuny”
Arche- podstawą kosmosu jest ogień według Heraklita, twierdził, że człowiek może wszystko
odkryc rozumem, uświadamiał sowim ziomkom, że jest kluczem do poznania Arche podstawy
kosmosu (świata=świat uporządkowany)
Jak patrzymy przez zmysły- widzimy brak stałości
Jak popatrzymy przez nasz rozum to zmiany nie maja charakteru przypadkowego (np. słońce
wschód/zachód- pogoda)
Świat jest rozumnie uporządkowany, zmiany zachodzą w sposób ściśle określony- odkrył to Heraklit
Istnieje kosmicznie nienaruszalny w świecie porządek, słońce zawsze wschodzi na wschodzie, a zachodzi na zachodzie
Heraklit nauczył Greków, potem Rzymian, a potem barbarzyńców, bo nie mówili po Grecku,
że świat jest uporządkowany w sposób rozumnie uporządkowany i nie należy bać się
kolejnego dnia
Heraklit nauczył Greków przekonania na temat istnienia porządku.
Świat jest kosmosem- rzeczywistością uporządkowaną, Zeus nie może nagle tego wszystkiego wywrócić do góry nogami
Gdyby było inaczej to rozszarpałyby go Erynie (Erynia- strażniczka sprawiedliwości)
Podobne zawsze poznaje podobne.
Kategoria filozofii:
Logos- gr. Słowo – Heraklit nadaje nowe znaczenie- utożsamia z rozumem, logos= rozum i słowo jednocześnie, według Heraklita- ważne odkrycie
Ksenofanes (ur. 590 r. p.n.e.. żył ponoć 100 lat)
zmienił przedmiot refleksji (Heraklit zastanawiał się nad ontologią- istnienie świata) przeszedł do historii, dzięki refleksjom na temat greckiej filozofii, bo oddziałuje na wiele epok. Zeus, Atena, Ares, Afrodyta- nie są to postaci godne naśladowania
Ksenofanes odkrył, że Bogowie są antropomorficzni- są stworzeni na obraz i podobieństwo człowieka
Odkrywa, że my budujemy Bogów na swoje podobieństwo, nie wierzy w Bogów
olimpijskich, ale Bóg jest jeden, nie może człowiek go powtórzyć, nie jest zmysłowy, jest cały myśleniem, słyszeniem, nie porusza się, jest nie ruchomy, porusza wszystkim siłą, która w nim istnieje-
BRAK RUCHU
Bóg, o którym mówi, to byt doskonały, bo jest nieludzki, bogowie olimpijscy są ludzcy
5. Parmenides- pochodził z Elea, kontynuował Ksenofanesa, był z nim związany, słuchał jego
wykładów, ok. 500 r. p.n.e. osiągnął 40 lat
Powiedział, że byt jest, a niebyt jest niedomyślenia, nie możemy sobie wyobrazić tego co nie istnieje= nicość, możemy wyobrazić sobie tylko to co jest, niebytu nie ma, więc nie ma też ruchu, bo gdyby był ruch to byłby niebyt
Nie ma ruchu, bo zmysły nie dają nam prawdziwego postrzegania świata.
Parmenides wydobywa z Heraklita coś więcej zmysły nas oszukują, nie dają nam informacji o świecie- nie ma ruchu.
Zmysły łatwo oszukać
Od niego zaczyna się rodzić w myśli europejskiej zwątpienie.
Filozofia zaczyna się nad tym zastanawiać, Parmenides zasiewa ziarno niepokoju
Na odcinku jest nieskończona ilość punktów i dlatego ruch jest złudzeniem, bo zawsze jestpołowa drogi o przejścia
Jak ziarno prosto spada to jest złudzenieZenon – zasianie wątpliwości
„Rozum jest kluczem do poznania rzeczywistości”Malarstwo iluzjonistyczne
6. Atomiści
a) Demokryt- najsłynniejszy z Atomistów żył od 460 do 360 p.n.e. – aż oślepł i ogłuchł i dopiero wtedy popełnił samobójstwo
Atomiści ich pomysły różnią się od tych dotychczasowych
Mówią, że jest ruch i mówią, że jest niebyt.
Nicość (próżnia, jest elementem rzeczy. Wszystko zbudowane jest z atomów.
b) Epikur uzupełnia pomysły, Demokryt żyje od 341- 270 p.n.e.
Atomy poruszają się w próżni mówi Demokryt. Jego zdaniem istnieje nieskończona ilość atomów i nieskończona ilość rodzajów atomów, a Epikur mówi, że istnieje nieskończona ilość atomów, ale istnieje skończona ilość rodzajów atomów.
Atomy różnią się kształtem, położeniem, kolejnością wiązań AB/ BA.3
Epikur i Demokryt postrzegali powiązanie atomów w sposób mechaniczny.
Atomy tworzą pewną całość, ale same nie są całością.
Atomy są niezniszczalne i niepodzielne.
Demokryt i Epikur są przekonani, że świat powstał i kiedyś przestanie istnieć, bo rozpadnie się na atomy- bo wiązania się rozpadają.
Demokryt twierdził, że atomy nie zmieniają kierunku- wymyślił zjawisko parenklizy- niczym niespowodowana zmiana kierunku ruchu, jak się zderzają to się tworzą struktury i początek świata.
Zjawisko parenklizy- niczym nie spowodowana zmiana ruchu;
czyni z tego cos więcej, wolna wola zależy od atomów ciało i dusza człowieka zbudowana jest z atomów.- dusza jest śmiertelna, ulega rozpadowi na atomy.
Epikur buduje swoja koncepcje etyki na tezie, ze dusza skalda się z atomów i jest śmiertelna,ręka porusza się po śmierci, bo jest jeszcze w niej dusza, jak przestaje to znaczy, ze dusza się już rozpadła
Ludzie boją się 3 rzeczy:
1. Kary po śmierci
2. Bogów
3. Cierpienia
Epikur mówi ze te 3 strachy można pokonać
Nie ma sensu bać się śmierci, bo nie przezywa się jej nie doświadcza „ja”- dusza, a dusza nie doświadcza śmierci.
Nie ma sensu bać się bogów, bo się nami nie interesują.
Cierpienie jeżeli jest mocne to jest krótkotrwałe. Jeśli cierpienie jest długotrwałe zazwyczaj jest słabe i człowiek musi sobie z nim poradzić silą własnej woli – etyka epikurejska. Epikur uczy jak żyć, żeby być szczęśliwym czyli jak żyć żeby się nie bać (3 strachów w życiu)
7. Sokrates (469-399) urodził się w Atenach i spędził tam swoje życie aż do śmierci, nigdy niczego nie napisał, był dyskutantem rozmówcą, sofista- wędrowny filozof. Uważał ze jego celem jest pomaganie rodzeniu się dobrym myślom. Zadawał pytania np. sędziom czym jest sprawiedliwość, politykowi czym jest prawda- uczniowie Sokratesa roznoszą plotki ze dany sędzia lub polityk nie umiał udzielić odpowiedzi na to pytanie. W pewien sposób Sokrates udowadniał im, ze nie nadają się do sprawowania władzy, a władza nie znosi gdy pokazuje się jej niekompetencje . Dochodzi do procesu i proces ten przegrywa i zostaje skazany na śmierć. Sokrates nie chciał uciekać chciał być posłuszny wyrokom demokracji. Sokrates nie spisywali myśli , robili to jego uczniowie (porównanie postaci Sokratesa do Chrystusa)- oboje zostali straceni za swoje myśli
.
8. Platon (427-347) ma wyrzuty sumienia, ze nie był przy śmierci swojego mistrza, buduje
hagiografie- tworzy cykl tekstów dialogów- dialog uczta- dialog sokratejski, bardzo często bohateremdialogów platońskich jest Sokrates.
Wizja ontologiczna Platona- wizja kosmosu- dialog Timajos (Timaios) – przedstawia porządek świata (dialog ontologiczny). Zanim świat został zbudowany w takiej formie w jakiej istnieje w tej chwili to istniały 3 rodzaje bytów.
1) Idee
2) Demiurg - budowniczy, organizator, konstruktor, inżynier
3) Materia bezkształtu -jest to związek 4 żywiołów
Byt doskonalszy od demiurga to idee. Idee są wieczne niezmienne niepodzielne niezniszczalne. Idee to wzory wszystkiego co istnieje w świecie zmysłowym- piękno, prawda, rozum, idea krzesła, Demiurg patrzy na światwzorów i w oparciu o te wzory z materii bez kształtu buduje kosmos, światuporządkowany, kosmos porusza się, ponieważ jest przesycony duszą, która napędza jego ruch.
Platon uważa ze istnieje jedna niepodzielna niezniszczalna idea krzesła, w której zawarta jest wiedza o wszystkich krzesłach.
Platon mówi istnieniu dwóch światów: świat zmysłowy i świat materialny
4)
Świat zmysłowy jest kopią świata idealnego. Świat zmysłowy jest realny, świat idei jest mniej realny. O wiele więcej prawdy zdobywamy dzięki rozumowi, niż dzięki zmysłom.
Byty idealne są o wiele bardziej realne (są niezniszczalne, niepodzielne) niż byty zmysłowe.
Zadaje pytanie kto jest większym artystom stolarz który buduje krzesło czy malarz który to krzesło maluje na wazie? Stolarz, bo robi on pierwsza kopie, pierwowzorem jest idea, malarz robi druga kopie. Pogląd ten rożni się od współczesnych poglądów- dziś artysta jest malarz.
Jaka jest relacja pomiędzy światem idei a światem bytów zmysłowych – Platon uważa ze istnieje związek miedzy światem idei a światem przedmiotów zmysłowych . przedmioty zmysłowe uczestniczą w ideach. Platon zastanawia się jak przedmioty zmysłowe uczestniczą w ideach.
Z Platonem związane jest słowo ideologia i idealne (najdoskonalsze z możliwych). Idee są najdoskonalsze z możliwych
Metafora jaskini: wiedzę o świecie idei czerpiemy z rozumu, ale jakość tej wiedzy można wyjaśnić za pomocą tej właśnie metafory. Człowiek przykuty jest do ściany jaskini, patrzy na nią i nie może obrócić się w kierunku wyjścia. Wiedzę o świecie czerpie z cieni ze świata poza jaskinią. Zatem nie mamy pełnej wiedzy o świecie idealnym. W ten sposób pojawia się kategoria transcendencji (kat. Filozoficzna), która oznacza wszystko to, co poza nami. Kategoria ta ewoluowała w Grecji – byt transcendentny usytuowany jest ponad nami, powyżej znajduje się świat bogów (Olimp). Ksenofanes
uznał świat transcendentny za świat inny. Świat idei wobec tego jest inny niż świat zmysłowy. Istnieje związek między światami, ale sprowadza się on do kategorii pierwowzoru (idee są pierwowzorami dla zmysłów). Platon wprowadził natomiast pojęcie uczestniczenia (kat. Filozofii platońskiej) – świat
zmysłowy uczestniczy w świecie idei, dzięki temu istnieją byty zmysłowe.
Na początku Grecy wyobrażali sobie, ze jest to cos ponad nimi, potem doszli do wniosku, ze jest to cos innego niż rzeczywistość zmysłowa. O transcendencji mówiKsenofanes.
Tyle wiemy o świecie idealnym, ile człowiek może sobie wyobrazić cienie po za jaskinią.
Platon oznacza barczystego człowieka- barki intelektualne, na których opiera się kultura europejska.
„Fedon” jest próbą pochylenia się nad mechanizmem nieśmiertelności ludzkiej duszy. Platon budował swoją koncepcje duszy w przeciwieństwie do Atomistów- uznawał, że ich nie ma. Platon uważał, że dusza ludzka jest nieśmiertelna. Hegel w czasach nowożytnych.
Platon dowodzi nieśmiertelności duszy – Fedon zaczyna się od refleksji ogólnych. Platon stwierdza tam poprzez swoich rozmówców. Człowiek nie powinien się bać śmierci, idzie tym torem co atomiści, nie bać się śmierci, ponieważ jest drogą do prawdy. List do Koryntian dopiero po śmierci możemy spojrzeć prawdzie twarzą w twarz. Ciało jest blokadą, która oddziela nas od prawdy. Potem zaczyna się pewien dyskurs.
Udowodnienie, że dusza istniała przed wejściem w ciało- Platon zadaje pytanie czy posiadamy jakąś wiedze- czy mogliśmy zdobyć ja posługując się zmysłami- nie moglibyśmy. Wiedze zdobyła dusza oglądając wiedze, kiedy przebywała w świecie idealnym – dowód, że dusza jest nieśmiertelna przed wejściem w ciało
Nieśmiertelna dusza po śmierci- nie może jednocześnie uczestniczyć w idei życia i w idei
śmierci, a zatem jest nieśmiertelna – zasada niesprzeczności- coś nie może być mokre i suche
jednocześnie
Fajdros- mechanizm lądowania duszy w ciele- efekt przypadku. Platon wyobraża sobie dusze, buduje mit, bardzo często odwołuje się do mitu gdy chce cos przybliżyć człowiekowi. Mit o duszach które oglądają świat- idee piękna, prawdy i dobra. Najważniejszą ideą jest idea, która stanowi trójjedność. Dusza przemierza świat idealny, ogląda idee piękna, prawdy i dobra.
Platon postrzega wejście w ciało jako kare. Postrzega świat zmysłowy jako kopie świata idealnego, dusza nie sprawdziła się i dlatego wylądowała w ciele.
Dusza w ciele idealnym- w ciele mężczyzny. Grecy postrzegają świat według bitew- Odyseja i Iliada.
Człowiek nie sprawdza się w boju i wtedy dusza ląduje w ciele kobiety. Następnie w ciele ryb.
9. Arystoteles- uczeń Platona (384- 322) fresk Rafaela. Filozofia ma być bliższa światu zmysłowemu. Reinterpretuje platońską koncepcje idei. Był lekarzem zoologiem, biologiem, meteorologiem. Tekst „Fizyka”- pokazuje w jaki sposób rozwija się nauka, Arystoteles zastanawia się nad mechanizmem spadania ciał na ziemie, nad tym samym Newton, a potem Einstein- nauka nie daje nie jednoznacznych odpowiedzi, weryfikuje uzyskane rozwiązania. Arystoteles uważa, że kamień spada na ziemie, bo tam jest jego miejsce.
Teleologizm- świat jest urządzony w jakimś celu, ma charakter celowościowy- jeżeli ktoś chce zmienić to katastrfa- tzn. ze rzeka wpływa w stronę morza nie odwrotnie, bo taki jest jej cel.
"Metafizyka" - filozofia pierwsza (jest przed fizyką).
Metafizyka- to, co po fizyce (a powinno być przed).
"Metafizyka" dotyczy najogólniejszych refleksji Arystotelesa
.
Wyróżnił on 4 kategorie:
Materia - budulec wszystkiego, co istnieje. Sama z siebie nie ma kształtu. Budulec, podstawa. Czy w jakikolwiek sposób możemy dotknąć tej bezkształtnej substancji? (Powstawanie, ginięcie).
Forma - osadza się w materii, nadawanie kształtu. Są to wszystkie cechy, jakie tworzą daną substancję.
Wszystko, co istnieje, składa się z formy i materii. Materia zawsze pozostaje z formą w
kształcie substancji. Np.: Bryła marmuru = alegoria materii
Nadawanie kształtu przez artystę = alegoria formy
Rzeźba = połączenie formy i materii.
Aktualny - to czym jest w danym momencie bryła marmuru, jaki ma kształt.
Potencjalny - w bryle marmuru potencjalnie istnieje rzeźba.
Potencjalność jest aktualizowana. W materii istnieje nieskończona potencja formy (bryła marmuru może przyjąć różny kształt, stać się różną rzeźbą).Potencjalnie można rozdzielić materię od formy, ale nie może zostać to zaktualizowane.
Mechanizm przyjmowania form
Materia desek traci swoją formę i zdobywa formę mebla. Ruch form ma charakter teleologiczny celowościowy.
Przyjmowanie form ma zawsze charakter jednokierunkowy (np. nigdy już nie
powrócimy do formy dziecka, nigdy już nie będziemy dzieckiem).Substancje mogą przyjmować nowe
formy. Porządek kosmiczny.
Arystoteles odnosi się w sowich rozważaniach do idei Platona. Idea człowieka istnieje tylkowtedy gdy istnieją konkretni ludzie. Idea jest związana z konkretnym bytem (u Platona na odwrót- niezależnie od istnienia konkretnych bytów). Idee związane są w substancjami. Idea zmysłów istnieje niezależnie od bytów.
Arystoteles zastanawia się nad duszą, mówi o duszy wegetatywnej- odpowiada za wzrost i fizjologie organizmu. Dusze wegetatywną maja rośliny, zwierzęta i ludzie.
Dusza zmysłowa odpowiada za poznanie rzeczywistości i ruch, mają zwierzęta i ludzie.
Dusza rozumna, tylko ludzie. Jest nieśmiertelna. Dusza rozumna jest formą człowieczeństwa. Wszystkie cechy człowieczeństwa przynależą duszy rozumnej.
Etyka Arystotelesa cenił bardziej przyjaźń i miłość. Miłość jest interesowna, przyjaźń jest poświęceniem dla drugiego człowieka.
Arystoteles jak żyć godnie?
W życiu unikać sytuacji ekstremalnych. Zachować umiar, spokój i kontrola rozumu- przepis na życie szczęśliwe.
10. Stoicyzm – szkoła stoicka została założona przez Zenona około 600 r pne i przetrwała przez 5 stuleci, najbardziej znany stoikiem był cesarz rzymski Marek Aureliusz. Ich nauka była 6 skoncentrowana na etyce, uczyli jak żyć. Sens życia to szczęście, a je możemy osiągnąć tylko po przez spokój wewnętrzny.
Od 161 roku do 180 r n.e. panowanie Marka Aureliusza. Stoicy proponują zdystansować się wobec szczęścia i wobec nieszczęścia. Ideałem ludzkich zachowań jest apatia.
Mówi, ze nie ma żadnej różnicy miedzy śmiercią 15 a 80 letniego człowieka, bo istnieją na tym samym punkcie czasu. To czego doświadczyli już nie istnieje, a to co w przyszłości jeszcze nie istnieje. Ich sytuacja jest taka sama. Średniowiecze
Zaczyna się od upadku Rzymu, kończy się z upadkiem Konstantynopola
11. Początek nowej epoki to antyk chrześcijański albo też epoko patrystyczna czyli epoka ojców kościoła. W epoce tej rozgrywa się dyskusja o nowym świecie, nowej religii. Odbywa się w dwóch centrach historycznych-
Rzym – chrześcijaństwo zachodnie i Aleksandria- chrześcijaństwo wschodnie
W zachodnim dominuje przekonanie, ze filozofia chrześcijaństwu do niczego nie jest potrzebna- ten pogląd głosi Tertulian, żyje ok 160 -220, mieszka w Rzymie jest prawnikiem i jednocześnie
filozofem. Filozofia nie jest w stanie ogarnąć chrześcijaństwa- zmartwychwstania Chrystusa rozumowo nie jest w stanie się pojąć zmartwychwstania, a filozofia opiera się przede wszystkim na rozumie.
Na wschodzie Europy mieszka i pracuje dwóch filozofów –
Orygenes (185.186- 254) i Klemens z Aleksandrii. Maja inne poglądy niż Tertulian- Klemens zmarł ok. 216 r. n.e. Wschód jest nastawiony na interpretacje tekstów, intelekt.
Klemens twórca Kobiercy – zachęta do filozofowania. Orygenes zachęca do filozofii i tekście „O zasadach…”
Chrześcijaństwo składa się z:
Grecka filozofia
Judaistyczny Stary Testament
Chrześcijański Nowy Testament
Dla Orygenesa logos to Jezus Chrystus
Ewangelie były spisywane po grecku.
Boga można interpretować rozumowo.
W księdze rodzaju są 2 opisy stworzenia człowieka:
człowiek ulepiony jest z prochu ziemi i Bóg tchnął w nozdrza życie.
Bóg stworzył człowieka na podobieństwo swoje
W 1 lepi ; w 2 stwarza
Według Orygenesa człowiek nie jest dwoisty tylko troisty : ciało (soma), dusza (psyche), duch (pneuma)- miedzy tymi elementami zachodzą relacje- Ciało związane jest z ziemia, duch z bogiem. Człowiek wewnętrzny czyli człowiek stworzony na obraz i podobieństwo Boga. Druga sytuacja - człowiek zewnętrzny- człowiek ulepiony z prochu ziemi.
Na podstawie tego istnieją 2 rodzaje ludzi: człowiek wewnętrzny- za sprawą wolnej woli kieruje się w stronę ducha; ten człowiek został stworzony na podobieństwo Boga. Człowiek zewnętrzny-kieruje się w stronę ciała; ten człowiek został stworzony z gliny, ziemi., Te dwa opisy stworzenia i 2 rodzaje ludzi to dwa sposoby na życie-> jest to interpretacja Orygenesa, ale nie została ona przyjęta przez chrześcijaństwo.
Orygenes mówi, że człowiek ma do wyboru: opowiedzieć się po stronie boga, ducha albo dzięki wolnej woli za ciałem, zmysłowości.
12. Święty Augustyn- 354- 430 ur. się w Tagaście – Afryka Północna (imperium rzymskie). Chrzest w Mediolanie.
Zastanawiał się skąd bierze się zło w świecie doskonałym. Ma lat 18 i styka się z grupą religijną, religią światową, która jest alternatywą dla chrześcijaństwa – MANICHEIZM. Twórcą jest Mani (Manicheusz).
W momencie kiedy zyje Augustyn religia ta ma ogromny zasięg na terenie Persji.
Został manichejczykiem, bo odp oni jasno na pytanie skąd się bierze zło. Mówili, ze zło jest dziełem złego Boga. Mówili, ze jest dwóch bogów: dobro i zło: Ormuzd – dobro (dobro, cieplo, światlo, suchość) ; Aryman – zło (zło, ciemność, zimno, wilgoć).
Manicheizm ok 300 r. n.e. (w ciągu 30 lat) rozwija się szybko i jest konkurencją dla chrześcijaństwa w Aleksandrii- miasto, które jako jedyne przypomina współczesne miasto- ośrodek kultury, centrum, najważniejsi ludzie, najbogatsi. Augustyn przez 8-9 lat wyznaje manicheizm.Potem uznaje ze to mitologia, a on potrzebuje racjonalnego spojrzenia. Efektem odejścia św. Agustyna od manicheizmu jest koncepcja zła.
Według św. Agustyna:
Zło jest barkiem dobra
Zło jest odejściem od dobra
Zło jest zepsuciem dobra
W istotę zła jest wpisana nicość, element negatywny
W naszym życiu mamy wybór Boga lub odejście od niego.
To człowiek odpowiada za powstanie zła na świecie (sfery zła)
Pierwszy od boga odchodzi szatan. Człowiek w jakiś sposób powiela rolę szatana.
Bóg woli sytuację, kiedy człowiek sam dokonuje wyboru, niżby być marionetką w jego rękach.
Człowiek w momencie kiedy zgrzeszy staje się niewolnikiem grzechu. Człowiek o własnych siłach nie może wrócić do Boga, potrzebna jest łaska od niego. Jedni ją otrzymują, inni nie. Bóg jednych łaską uzdrawia, innym, którzy zgrzeszyli tej łaski nie udziela.
Predestynacja- wybór, którego dokonuje Bóg. Skoro człowiek ma prawo wyboru, to Bóg także dokonuje ostatecznego wyboru, czy zbawić daną jednostkę czy nie.
W mechanizm grzechu dokonany jest wolny wybór. Diabełnie jest czystym złem. Pierwotnie był dobry. Zawsze zostaje ślad dobra, który zakotwicza go w życie, pochodzi on od Boga.
Bóg włączył zło w porządek rzeczy.
Wszystko co istnieje ma charakter przyczynowo- skutkowy. Gdyby zło powstawało poza porządkiem rzeczy, stałoby się alternatywą. Zło włączone w porządek rzeczy może zaowocować dobrym skutkiem.Zło może by przyczyną dobra.
Jeśli patrzymy na zło z bliska, to widzimy, że jest destrukcyjne a jeśli zło wmontowane w porządek rzeczy owocuje dobrem to świat jest KOSMOSEM.
Koncepcja teodycei- wyjaśnienie mechanizmu istnienia zła w świecie. Augustyn jest tez
interpretatoremtekstów- pochyla się nad tekstem starego i nowego testamentu. Sztandarowym tekstem jest tekst z księgi rodzaju poświęcony stworzeniu świata – na początku bógstworzył niebo i ziemie stworzenie rozwija się w czasie, ; bógstwarzaświat od początku do końca ale ten świat rozwija się w czasie; bóg wie co się wydarzy; człowiek nadal wybiera bo ma wolna wole, bóg widzi całośćświata od początku do końca, 2 różne obrazy widzenia świata : człowieka i boga, na początku bógstworzył niebo
i ziemie a ziemia była próżna- znaczy to ze bóg stwarza najpierw (nie ma znaczenia czasowego, ale uporządkowanie logiczne) materie bez kształtu. ( u Platona materia bez kształtu, Arystoteles materia bez formy)
Dwa obrazy widzenia świata. Jeden człowieka, drugi Boga.
Bóg stwarza materie bez kształtu. Bóg stwarza materie wcześniejsza logicznie.
Materia bez kształtu poprzedza logicznie, a nie czasowo świat uporządkowany.
Idee platońskie są ideami bogaU Platona idee tworzą światdoskonały, natomiast dla Augustyna idee platońskie to idee boga.
Co bógczynił przed stworzeniem świata- to pyt nie ma sensu, bo czasu nie było. Bógzwiązał czas nie światem materialnym. Augustynstworzył koncepcje filozoficzna
Problemem jest dualizm Augustyna- postrzega świat w kategoriach dusza ciało, materia duch, dusza jest dla niego czymś doskonalszym niż ciało,
Augustyn dowodzi istnienia boga
Hierarchia bytów:Kamień, zwierzę, człowieka . Człowiek istnieje, czuje i rozumie
Ponad rozumem istnieje prawda, bo prawda nie jest wymyślona przez rozum, ale jest przez niego odkryta. Prawda jest niezależna od rzeczywistości materialnej
13. Tomasz z Akwinu 1225 r. – 1274 – próbowałosłabić dualizm (dualizm pierwszeństwo duszy przed ciałem) jedność duszy i ciała , autorytet –Arystoteles, gdy pisze filozof ma na myśli Arystotelesa
Rozważania na temat filozofia i wiara
Mówi ze rozum doprowadza do takiego momentu w którym dochodzi do współpracy wiedzy i wiary, wiedza wspiera wiarę
Filozofia uczy jak prowadzi spor, prowadzićdyskusje, dzięki temu możemybronić co
chrześcijaństwo objawia za objawione i prawdziwe
Filozofia mówi Tomasz daje teologii kategorie pojęciowe, które można wykorzystać miedzy filozofia a teologia dochodzi do współpracy i wspierania się, istota tych rozważań jest sugestia Tomasza,ze myślenie ludzkie doprowadza człowieka do takiego momentu , ze akt wiary jest łatwiejszy
Istnienie boga nie jest sprawa oczywista
Trzeba odwołać się do rozumu, aby zbliżyć się do oczywistości istnienia boga, aby oczywistość się zrealizowała J. Maritain żył na początku XX wieku, jeden z ciekawszych filozofów, interpretator Tomasza z Akwinu
5 dowodów na istnienia Boga wg św. Tomasza:
Droga 1 – droga ruch, istnieje ruch i można dojść przyczyny ruchu
Droga 2- przyczynowo- skutkowa- uogólnienie drogi pierwszej, jeśli cala rzeczywistość ma charakter przyczynowo skutkowy- dochodzimy do pierwszej przyczyny tego co istnieje
Droga 3- z przypadkowości rzeczy- nasze istnienie nie ma charakteru koniecznego, musi istnieć byt konieczny, który podtrzymuje nasze istnienie
Droga 4- droga z hierarchii i doskonałości – jeśli mamy do czynienia w świecie z bytami
Rożnej doskonałości, nie możemy twierdzić ze ta hierarchia kończy się na człowieku,
Droga 5- z celowościowości przyrody, czyli z teleologizmu , świat postępuje w sposób celowy, Bóg tak go urządził –
Dla Tomasza istnienie Boga nie jest sprawą oczywistą- Dla Tomasza dusza jest formą ciała, jedności duszy i ciała to przyjęcie, że dusza jest formą ciała
Kwestia prostoty i złożoności bytów- Bóg jest bytem prostym, a to co stworzył jest bytem złożonym
Człowiek składa się z materii i formy
Istota Boga jest tożsama z jego istnieniem- w Bogu nie ma nic potencjalnego, wszystko jest aktem
14. Roger Bacon- zapowiada nowożytność- 1210- 1294- Anglik- filozofowania inne niż na
kontynencie (Francja)- trzeba zrezygnować z dociekań czy Bóg istnieje, należy koncentrować się na naukach szczegółowych, do prawdy dochodzimy po przez eksperyment, dzięki naukom
szczegółowym człowiek może zapanować nad rzeczywistością, zmienia myślenie, zmienia sposób postrzegania rzeczywistości, wskazał nową drogę, nowy sposób postrzegania rzeczywistości Myśl nowożytna
15. Franciszek Bacon (1561- 1626 r.)- Anglik, do historii przeszedł, bo zauważył, że poznanie naukowe podlega pewnego rodzaju wypaczeniom
1) Złudzenie plemienne- wynikają z tego, że jesteśmy, ludzi i świat postrzegamy z punktu
antropomorficznego
2) Złudzenia jaskini- poznanie naukowe, jest zawsze uwarunkowane wychowaniem, lekturą,
otoczeniem- interakcje z otoczeniem
3) Złudzenia rynkowe- mowa, język, którego używamy kształtuje w jakiś sposób nasze poznanie naukowe, posługujemy się pojęciami, które nie mają żadnego desygnatu, nie ma desygnatu pojęcia szczęścia
4) Złudzenia teatru- metoda naukowa ogranicza
Klucz do poznania naukowego to indukcja- zbieramy poszczególne informacje i wnioski-
Archimedes- prawo wyboru
16. Kartezjusz (1596- 1650) związany z geometrią analityczną
- poznanie eksperymentalne (nacisk na rozum)
Poznanie pełne musi być jasne i wyraźne
Matematyka jest wzorem poznania naukowego
Pewność własnego istnienia (jak ją uzyskać?)
a) Należy we wszystko wątpić (w istnienie ciała, świata, nie możemy zwątpić we własne
myślenie, myślę bo wątpię)
b) Cogito ergo sum- myślę wiec jestem
c) Istnieje jako podmiot myślący, nie można uzyskać pewności ciała
d) Jak uzyskać istnienie świata, boga? Bada swoje myślenie, aby uzyskać istnienie boga, ma
świadomość bożych doskonałości, informacje na temat świata zmysłowego, wiedza na temat
boga pochodzi od boga, uzyskuje tym samym pewność istnienia świata, samego siebie,
ponieważ bóg nie kłamie. Dusza i ciało to odmienne byty:
- dusza łączy się z ciałem w mózgu w szyszynce
Kartezjuesz dowodzi pewności istnienia Boga, ciała materialnego, jest dualista, uważa ze
dusza i ciało to dwa odrębne byty- musza się ze sobą kontaktować, zastanawiał się gdzie jest
takie miejsce w człowieku, w którym zasadza się dusza
Inny pomysł kartezjański się przyjął: mechanistyczna koncepcje- ludzkie ciało jest mechanizmem, przyroda jest mechanizmem, zwierzę jest maszyna,
Mechanistyczna koncepcja przyrody- najdoskonalsza metaforę mechanizmu stal się zegar
Ten pomysł kartezjański zyskał pewna metaforę zaczęto porównywać świat do zegara – przyjęciekoncepcji mechanizmu łączy się pewna metoda poznania mechanizmu
Kartezjusz doszedł do wniosku, ze żeby poznać mechanizm świata należy go rozkładać na prostsze elementy
Postęp naukowy, który mu zawdzięczmy jest nieprawdopodobny
Dla Kartezjusza i zegarek i żaba były tym samym
Interwencja boga jest zbyteczna, niepotrzebna jest opatrzność
17. Pascal – francuz (1623-1662) by matematykiem tak jak Kartezjusz , związany z rachunkiem prawdopodobieństwa, od 15-16 roku życiazajmował się matematyka, potem zajął się filozofowaniem, wszystko poznajemy rozumem, rozum nie daje nam pewności, nie daje nam jasności, uświadamia nam nasza przemijalność, kruchość,
Poznanie rozumowe nie daje szczęścia
Nasz rozum jest ograniczony, nasze możliwości poznawcze są niesłychanie marne,
Pascal zakłada ze nie można zbudować etyki bez Boga
Fiodor Dostojewski biesy – powieść poświęcona rewolucjonistom „ jeśli nie ma Boga to wszystko wolno” Terror, który wprowadzono w Rosjidoprowadził do śmierci milionów ludzi
Kartezjusz mówi ze rozumem można wszytko, Pascal mówi ze rozum uświadamia nam nasza
znikomość
18. G. W. Leibniz ( 1646- 1716)- urodził się w lipsku, pochodził z rodziny emigrantów z polski, z rodziny ariańskiej, kontynuował rozważaniaAugustyna na temat zła w świecie , pisze
książkęzatytułowaną Teodycea, zajmuje się próba usprawiedliwienia Boga i zdjęcia
odpowiedzialności z boga za zło w świecie, twierdzi ze żyjemyna najdoskonalszym z możliwych światów, a jednak istnieje w nim zło,
Bóg zanim stworzył świat, przeanalizował możliwe światy i wybrał ten który jest najdoskonalszy i go stworzył, a wobec tego skąd zło? Leibniz powiedział, ze bógstwarzając światwkalkulował w ten proces ludzkie działania i wykorzystał to zło które czynią do tego żeby uczynić je dobrem i stworzył najdoskonalszy z możliwych światów.
19. G. Berkeleyżyje od 1685- 1753, był związany z Anglia – podobnie jak bekonowiekładzie nacisk na poznanie empiryczne, analizowałpoznanie empiryczne otaczającego nas świata,
Doszedł do wniosku, ze nasze zmysły konstytuują przedmiot naszego poznania – esseestpercipiistnieje o ile jest postrzegane – wytworzenie obrazu siła własnej sugestii – zmysły uczestniczą w procesie poznania, my w pewien sposób my odpowiadamy za to co poznajemy,
20. Immanuel kant- urodzi się w 1724- 1804 „niebo gwiaździste nade mną prawo moralne we mnie”
Nurty:
1) Filozofia przedkrytyczna
2) Filozofia krytyczna - Krytyka czystego rozumu i krytyka praktycznego rozumu
Napisał tez streszczenie rozumu- prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która
chciałaby wystąpić jako nauka , „prolegomena”
Uzasadnienie metafizyki moralności
Kant chciałopracować taka etykę, która nakazywała by działania moralnego ale …..
Imperatyw kategoryczny – umożliwi człowiekowi weryfikacje jego działań i ocenieni czy sąmoralne czy nie Kant żyje w czasach kiedy rodzi się system ekonomiczny . W Polsce zaufanie międzyludzkie jest najniższe w Europie. Kant- postępuj tak jakbyś chciał, żeby twoje postepowanie stało się prawem powszechnym
Refleksja nad metafizyką i kwestia unaukowienia metafizyki
Franciszek Bacon doszedł już do wniosku ze nie metafizyka nie jest kwestia najważniejsza, która powinna zajmować się filozofia
Sady analityczne a priori – przyjmowane bez doświadczenia
Sady analityczne to te w których doprecyzowywane są pojęcia składa się z 2 części: poprzednik i następnik
Trójkąt równoboczny ( poprzednik) to figura geometryczna ma wszystkie boki równe (następnik)
Sądy syntetyczne a posteriori różnią się od sadow analitycznych, ze w następniku dokonuje się zasadnicze rozszerzenie naszej wiedzy na temat pojęcia, które znajduje się w poprzedniku
Każde prawo fizyczne ze szkoły średniej ma charakter sądu syntetycznego- przyjęte w oparciu o doświadczenie np. prawo Archimedesa – siła wyporu.
Kant – zastanawia się nad sadami analitycznymi i dochodzi do wniosku ze wszystkie sady
dotychczasowej metafizyki maja charakter analityczny, nie rozszerzają naszej wiedzy, tak naprawdę doprecyzują nasze pojęcia. Dowody na istnienie Boga Św. Tomasza z Akwinu ma charakter analityczny, nie ma żadnych dowodów na istnienie Boga.
Kant zaczyna się zastanawiać czy możliwa jest metafizyka jako nauka. Żeby sady analityczne miały charakter naukowy to musza być to sady syntetyczne, ale a priori. Żeby metafizyka była nauka musi składać się z sadow które poszerzają nasza wiedze, ale bez doświadczenia- kant mówi ze takiej metafizyki nikt jeszcze nie zbudował.
Kant interesuje się metafizyka, chciałby rozwoju metafizyki; stwierdza, ze dotychczasowa metafizyka nie ma charakteru naukowego, ponieważ nie rozszerza naszej wiedzy.
Kant próbował do pewnego stopnia pogodzić racjonalizm z empiryzmem. Kanta interesuje mechanizm przy pomocy, którego poznajemy rzeczywistość wobec nas transcendentną- rzeczywistość na zewnątrz nas. Kant mówi ze dociera do nas pewna wiązka wyrażeń ze świata rzeczywistego. Jego zdaniem
docierają do nas w sposób chaotyczny. Rozum porządkuje informacje, które docierają z
rzeczywistości. Rozum ma pewną ilość kategorii pojęciowych, według których porządkuje zastana rzeczywistość
2 kategorie kantowskie: Przestrzeni i czasu
Rozum konstruuje dzięki informacjom płynącym do nas po przez zmysły.
Kant dochodzi do wniosku: niestety nie zdobywamy informacji o przedmiocie, który jest po za nami, posiadamy jedynie pewną część tych informacji.
Uważa ze przedmioty te nie powinny nazywać się transcendentne tylko transcendentalne- bo nie możemy poznać ich w pełni (nie znamy struktury atomowej krzesła).
Przedmiot jest konstytuowany przez nasze poznanie, przez to z jakimi kategoriami jesteśmy w stanie go uchwycić.
Kant zastanawiał się nad mechanizmem dziejów.
21. G.W. F. Hegel (1770 – 1831)- jeden z najważniejszych myślicieli europejskich- Niemiec.
Historiozofia- historia filozofii.
Jeżeli w dziejach możemy dopatrzeć się sensu, to możemy znaleźć kogoś kto zastąpi Sokratesa. Jeżeli świat zależy tylko od wybitnych jednostek, to gdyby zabrakło Juliusza cezara to świat wyglądałby zupełnie inaczej- Hegel zastanawiał się na tym.
Hegel rozpoczął od analizy państw- od starożytnego Egiptu, bo ludzie w tamtych czasach jak i dzisiaj interesowało jak wybudowali piramidy- nurtowało to ludzkość na przestrzeni wieków. Doszedł ze wysiłek ekonomiczny społeczny architektoniczny można wytłumaczyć tylko jedne sposób, taki ze wola faraona była w starożytnym Egipcie absolutnym prawem- to co zechciał to było realizowane. Dochodzi do wniosku ze najważniejsza jest kategoria wolności- w starożytnym Egipcie był tylko
jedne człowiek wolny- to był faraon, cala reszta realizowała tylko jego wole.
Wola absolutna- niczym nieograniczona.
Państwo Greckie- państwa- miasta- interesował go mechanizm dziejowy- zauważył ze ilość wolnych ludzi zdecydowanie wzrosła. Są to mężczyźni, do tej grupy nie wchodzą kobiety i niewolnicy. Dwie wartości – drogi i prawo- Rzymianie. Wymyślili prawo powszechne- określili ludzkie wolności- nie ma już wolności absolutnej- teraz istnieje wolność ograniczona przez prawo. Państwo pruskie uważa za najdoskonalsze z możliwych, bo wszystko jest usankcjonowane przez prawo. Jeśli prawo zostanie przekroczone to obywatel może się odwołać do niezależnego sadownictwa. Zbudowało pewną strukturę, która dobrze funkcjonowała. Mechanizm świata opiera się na idei wolności- co raz więcej ludzi staje się wolna, ale ograniczana jest indywidualna wolność człowieka, ograniczana jest po przez prawo. Hegel zauważył, ze historia rozwoju światu pokazuje ze pewne państwa w tym czasie
dominują, przewodzą światu, całej ludzkości. W starożytności był to Egipt, potem, Rzym, potem Grecja, potem Francja- Karol Wielki, potem zaczęła się era narodów germańskich- dominują nad reszta Europy. Hegel żył w czasach dominacji narodów germańskich. Utożsamiają swoja działalnością ducha czasu- kategoria, która trywialne może uznać za postęp cywilizacyjny. Myślał ze kolejna faza będzie należała do narodów słowiańskich.
Hegel zastanawia się jak opisać mechanizm przemian historycznych – w każdym okresie
historycznym mamy do czynienia z ideą przewodnią- teza (starożytność- niewolnictwo- na nim był oparty system gospodarczy) w takiej sytuacji pojawia się zawsze przeciwwaga- konkurencja- w okresie starożytnym pojawia się antyteza- chrześcijaństwo, które przeciwstawiało się idei niewolnictwa. Efekt zderzenia tezy i antytezy jest synteza – średniowiecze- pańszczyzna- system lenny.
Kapitalizm- Wielka Brytania
Hegel posługuje się kategoriami, które trudno jest definiować. Kategoria ducha czasu – pewien dominujący w danym okresie historycznym model rozwoju społecznego. Zazwyczaj związany jest z określonym narodem. Duch narodu- każdy naród ma mieć swoją specyfikę, której kwintesencja jest duch narodu. Jeśli duch czasu jest spójny z duchem narodu to dany naród staje na czele pochodu cywilizacyjnego.
Hegel interesował się również religią – daje narodom pewną dodatkową siłę na arenie cywilizacyjnej. Analizował szczególnie moment przejścia pomiędzy rzymskim katolicyzmem a protestantyzmem. Uważa ze dzięki reformacji dokonało się zjednoczenie poszczególnych państw niemieckich w jedno wielkie państwo, dostrzega sile religii jako mechanizmu napędowego zmian społecznych. Zastanawia się jak to się stało, ze reformacja pojawiła się na arenie dziejów. Stwierdza, ze gdyby nie rozpoczęto budowy bazyliki Św. Piotra, to reformacja nigdy by nie zaistniała – chodziło o pieniądze, luter wystąpił ze sprzeciwem sprzedaży odpustów.
Filozofia (phileosophia)- umiłowanie mądrości
Etyka – nauka o moralności, Ontologia- nauka o bycie, Metafizyka- refleksja nad mądrością , to co poza zmysłowe,
Estetyka- rozważania na temat piękna, Arche- jaka jest podstawa istnienia wszystkiego. Parenkliza- niczym nie spowodowana zmiana kierunku, Teleologizm- celowość, wszystko co istnieje ma swój cel, Logos-słowo,
Tales – pierwszy filozof przyrody, wszystko powstaje z wody. Cztery żywioły ogień, powietrze, woda, ziemia. Przewidział zaćmienie słońca na 28 V 585r p.n.e., oraz umiał zmierzyć wysokość piramid za pomocą rzucanego cienia.,
Heraklit- pochodził z Efezu(miasta kupieckiego), zastanawiał się nad tym dlaczego jednego dnia ktoś jest biedny a drugiego bogaty. Rzeczywistość jest niestała. Kluczem do poznawania świata jest rozum. Zmiany powstają w sposób który poznajemy przez rozum. Nauczył Greków, że żyjemy z nadzieją dnia następnego.
Ksenofanes- ur. 580r p.n.e., żył ok. 100 lat. Refleksje na temat mitologii greckiej, uważał, że bogowie są ANTROPOMORFICZNI (powstali na obraz i podobieństwo człowieka) Bóg jest to byt doskonały
Parmenides- pochodził z Elei, Byt jest a Niebyt jest nie do pomyślenia, nie potrafimy wyobrazić sobie nicości. Niebytu nie ma. Twierdził, że jak nie ma niebyty to nie ma ruchu. Zmysły nie dają nam informacji o świecie, zmysły kłamią., Zenon- uczeń Parmenidesa, ruch jest złudzeniem zmysłowym bo zawsze mamy jakąś drogę do przejścia. Rozum jest kluczem do poznawiania rzeczywistości
Atomiści:
Demokryt- 460-360 p.n.e. żył tak długo aż oślepł i ogłuchł-> popełnił samobójstwo, atomiści mówią że jest ruch i niebyt – wszystko co nas otacza zbudowane jest z atomów które poruszają się w nicości. Twierdzi, że jest nieskończona ilość atomów i ich rodzajów,
Epikur- 341-270 p. n. e. Elementami bytu jest nicość i atom, twierdzi, że jest nieskończona ilość atomów ale są określone rodzaje, atomy różnią się kształtem i kolejnością wiązań, człowiek umiera bo pękają wiązania atomów, świat powstaje bo atomy poruszają się w próżni. Dusza jest śmiertelna. Dusza w całości wycieka z naszego ciała w momencie śmierci, ludzie boją się kary, cierpienia i bogów. Uważa, że jeżeli pozbędziemy się strachu, będziemy szczęśliwi.
Sokrates- 469-399 p.n.e. ur. w Atenach. Był Sofistą (wędrownym filozofem), nigdy nic nie napisał, jego matka była akuszerka i on tak jak matka chciał pomagać w narodzinach. Chodził po Atenach i zadawał podstępne pytania, posiadał uczniów którzy roznosili plotki o niedoinformowanej władzy, Sokrates udowadniał władzy, że ona się nie nadaje do pełnienia funkcji, podczas procesu Sokrates zostaje skazany na śmierć.
Platon- 427-347 p.n.e., ma wyrzuty sumienia za to, że nie było go przy śmierci Sokratesa, tworzy Hagiografię w swych dialogach, wykorzystuje Sokratesa jako autora prawd których nigdy nie wypowiedział,
Timaios- jest to dialog ontologiczny, przedstawia porządek świata Idea+ Demiurg + materia bez kształtu, materia bez formy to wymieszane 4 żywioły. Demiurg to budowniczy, twórca. Jest on bytem doskonałym. Z materii bez kształtu buduje kosmos->światu porządkowany. Platon uważał że istnieją dwa światy: świat idei (zmysłowy) i świat uporządkowany. Pewność istnienia świata idei poznajemy przez rozum. Istnieją niezmienne, niezniszczalne, niepodzielne byty czyli Idee. Świat myśli jest światem, który nas zbliża to świata realnego. Ideologia wg. Platona to nauka o ideach. JASKINIA- świat poza jaskinią to świat Transtendentny.,
Fedon- dialog który jest próbą pochylenia się nad mechanizmem śmierci, śmierci duszy. Dusza jest nieśmiertelna. Mówi że filozof nie powinien bać się śmierci ponieważ gdy uwolnimy się od ciała staniemy oko w oko z prawda. Ciało jest przeszkodą która dzieli nas od prawdy. Idea sprzeczności: jeżeli człowiek żyje to uczestniczy w idei życia tzn. że jednocześnie nie może uczestniczyć w idei śmierci. Dusza jednocześnie nie uczestniczy w idei śmierci i życia dlatego jest nieśmiertelna.
Fajdros- upadek duszy w ciało jest przypadkiem. Faidros jest próbą zbudowania mitu o duszy, która miała do czynienia ze światem idealnym. Idea->piekno prawda dobro. Wg Platona wejście duszy w ciało to kara. Dusza nie zawsze sprawdza się w swojej roli.
Arystoteles- 384-322 p.n.e.- jego filozofia miała być bliższa zmysłowemu. Nauka weryfikuje
otrzymane
rozwiązanie. Dlaczego kamień spada na ziemie? Bo tam jest jego
miejsce. Wszystko ma swój cel i swoje miejsca.
Metafizyka-
dotyczy najogólniejszych refleksji Arystotelesa. Wyróżniał on 4
kategorie : Materia – budulec wszystkiego co istnieje. Sama z
siebie nie ma kształtu. Forma osadza się w materii, nadawanie
kształtu, są to wszystkie cechy jakie tworzą daną substancję.
Wszystko co istnieje składa się z materii i formy. Substancja=
materia +forma. Aktualny- to czym jest np. w danym momencie bryła
marmuru, jaki ma kształt. Potencjalny- w tej bryle marmuru
potencjalnie istnieje rzeźba. , Mechanizm
przyjmowania form-
formy są nieodwracalne np. nigdy już nie wrócimy do formy
dziecka. Wg. Arystotelesa idea człowieka istnieje tylko wtedy gdy
istnieją inni ludzie.,
O duszy. Wyróżniał trzy rodzaje dusz. Dusza wegetatywna- odpowiada za wzrost i fizjologie organizmów, Dusza zmysłowa- odpowiada za poznanie i ruch, Dusza rozumna- posiadają ją tylko ludzie, jest nieśmiertelna, stanowi formę człowieczeństwa-dzięki niej człowiek jest człowiekiem, wszystkie cechy człowieczeństwa przynależą duszy rozumnej.
etyka. Przyjaźń jest ważniejsza niż miłość, przyjaźń jest bezinteresowna, jest poświęceniem dla drugiego człowieka a w miłości jest interesowność. Życie godne- unikanie sytuacji ekstremalnych, należy zachować spokój, umiar, kontrolować rozum.
Stoicyzm- szkoła stoików została założona ok. 300r p.n.e., przetrwała ok. 500 lat. Najsłynniejszym jej uczniem jest cezar Marek Aureliusz. Uczyli oni o etyce, jak żyć. Wg nich sensem życia jest szczęście, możemy je osiągnąć tylko przez spokój wewnętrzny. Apatia-ideał ludzkiego zachowania, nie ulegamy szczęściu ani nieszczęściu. Wg. Marka Aureliusza nie ważne jest czy ktoś umrze w wieku 18 czy 80 lat bo obie te osoby są w tym samym momencie czasowym- to czego doświadczyli już nie istnieje, a to czego by doświadczyli już nie zaistnieje.
Średniowiecze- zapowiedz średniowiecza: tzw. Antyk chrześcijański (epoka patrystyczna- ojców kościoła).Wówczas odbywała się dyskusja o istocie nowego świata, nowej religii oraz nad sensem filozofii greckiej. Odbywała się ona w dwóch miejscach.
Rzym(chrześcijaństwo zachodnie)-filozofia grecka nie jest potrzebna
->Tertulian- filozofia nie jest w stanie ogarnąć fenomenu chrześcijaństwa. Rozumowanie jest
istotą filozofii a rozumowo nie jest się w stanie pojąć chrześcijaństwa a więc filozofię grecką
należy odrzucić
Aleksandria(chrześcijaństwo wschodnie, które było bardziej nastawione na duchową refleksje, czytanie tekstów i ich interpretacje)
->Klemens z Aleksandrii- zachęca do filozofowania, filozofia nie niszczy chrześcijaństwa,
można ją potraktować jako przygotowanie do bycia chrześcijaninem.
->Orygenes- chrześcijaństwo składa się z 3 elementów: grecka filozofia, judaistyczny Stary
Testament, chrześcijański Nowy Testament
Wg. Orygenesa człowiek jest troisty: ciało(soma)-zawsze związane z rzeczywistością
materialną(ziemia), dusza(psyche)- wolna wola, duch- zawsze związany z rzeczywistością
duchową. Na podstawie tego istnieją 2 rodzaje ludzi: człowiek wewnętrzny- za sprawą wolnej woli kieruje się w stronę ducha; ten człowiek został stworzony na podobieństwo Boga. Człowiek zewnętrzny-kieruje się w stronę ciała; ten człowiek został stworzony z gliny, ziemi., Te dwa opisy stworzenia i 2 rodzaje ludzi to dwa sposoby na życie-> jest to interpretacja Orygenesa, ale nie została ona przyjęta przez chrześcijaństwo. I od niego pochodzi LOGOS=JEZUS CHRYSTUS.
Św. Augustyn- 354-430, ur. na terenie Afryki Północnej, ojciec-poganin, matka-chrześcijanka, ojciec namawiał go do filozofowania a mama nie, został ochrzczony w Mediolanie. Poszukiwał odpowiedzi na pytanie: SKAD ZŁO? W wieku 18 lat zetknął się z religią MANICHIZMEM, wg. Tej religii istnieje dwóch Bogów Dobro, Zło(Aryman):zimno, ciemno, wilgoć . Prowadzą wojnę, wygrywa Bóg zła i tworzy więzienie dla dusz. Zło to brak dobra. Człowiek może wybrać czy iść do Boga czy zgrzeszy, może otrzymać łaskę od Boga.
PREDESTYNACJA- wybór dokonany przez Boga.
Św. Tomasz z Akwinu-1225-1274, uważał, że człowiek to jedność duszy i ciała. Jego autorytetem jest Arystoteles, rozważał na temat wiary, wiedzy, filozofii. Istnienie Boga nie jest sprawą oczywistą(5 dowodów na istnienie Boga, drogi): - z ruchu(jeżeli świat jest w ruchu, musi istnieć Bóg), - z niesamoistności świata (nic nie istnieje samo z siebie, musi więc istnieć jakiś byt osamotniony), - z przypadkowości rzeczy(jeżeli wszystko jest przypadkowe, musi być istota konieczna),- z różnic w doskonałości(w hierarchii doskonałości jest istota najdoskonalsza),- z celowości przyrody,
Roger Bacon- wyspy brytyjskie, początek grupy myślicieli który kształtuje myślenie inne niż na kontynencie, uważa, że metafizyka nie jest potrzebna, wystarczy skoncentrować się na naukach szczegółowych aby rozwijać technikę, eksperymentowanie, świat doczesny staje się przedmiotem filozofowania.
NOWOŻYTNOŚĆ, Franciszek Bacon- uważał, że nauka powinna rozwijać technikę oraz, że poznanie naukowe ulega złudzeniom. Wyróżniał 4 rodzaje złudzeń: - plemienne( dostrzegamy świat w sposób antropomorficzny, bo jesteśmy ludźmi) – jaskini (poznanie naukowe jest uwarunkowane wychowaniem, lektura i otoczeniem), -rynkowe(jak język oddziałuje na poznanie świata), -teatru(sama nauka powoduje złudzenia) INDUKCJA pozwala nam poznawać.
Kartezjusz-twierdził, że poznanie musi być jasne i wyraźne, takie daje jedynie rozum. Kryteria jasności i wyrazistości spełnia jedynie matematyka, uważał, ze nie można wątpić w swoje myślenie, twierdził, że ma w swoim umyśle cechy boskie i ma świadomość bożych doskonałości. Jest idealistą, uważa, że dusza i ciało to dwa odrębne byty, zastanawiał się gdzie jest takie miejsce w człowieku gdzie spotyka się dusza i ciało. Uważa ze ludzkie ciało i przyroda to mechanizmy a zwierzęta to maszyny. Zaczął porównywać świat do zegara. Był DEISTĄ, Bóg stworzył świat i pozostawił go, Bóg jest świetnym zegarmistrzem.
Pascal-prawdopodobieństwo, wszystko poznajemy rozumiem, nie daje to jasności i szczęścia, uświadamia nam to kruchość i przemijalność, człowiek jest ja trzcina, nie da się rozumem udowodnić istnienia Boga bo to inny byt. Zakład Pascala- można się zastanowić czy żyć
jakby Bóg był czy jakby go nie było.
Leibniz-napisał „teocydea”, zło nie jest efektem działania Boga, żyjemy na najdoskonalszym świecie, Bóg to doskonały matematyk i przeanalizował wszystkie światy i wybrał najdoskonalszy, zło było wkalkulowane w tworzeniu świata, uwzględnił działania człowieka, gdyby go zabrakło świat nie byłby doskonały.
George Berkeley- kładzie nacisk na poznanie empiryczne, sprawdzał to na swoich zmysłach, nie jesteśmy pewni jak wygląda przedmiot poznania, nasze zmysły konstytuują przedmiot naszego poznania. „esse es percipi” (istnieje o ile jest postrzegane). Zmysły uczestniczą w procesie poznania.
Kant- dwa nurty filozofowania: filozofia przedkrytyczna, filozofia krytyczna- krytyka czystego rozumu i krytyka praktycznego rozumu, prolegomena, uzasadnienie metafizyki moralności. Kant zajął się próbą zbudowania etyki bez Boga. Miała ona nakazywać bez groźby przykazań. Zbudował etykę jako IMPERATYW KATEGORYCZNY- weryfikowanie przez człowieka czy jego działanie jest moralne czy nie. Formuła „postępuj tak jakbyś chciał aby takie postępowanie stało się prawem powszechnym”
Hegel- zastanawia się nad mechanizmem dziejów, czy ma jakiś porządek, sens, czy kształt historii zależy tylko od wybitnych jednostek, czy wola ich była wolą Boga, kategoria wolności - Faraon ma wolność absolutną, rozmyślał na podstawie: starożytny Egipt-Faraon, starożytna Grecja- ilość wolnych obywateli wzrosła ale wolność ograniczona. Kategoria prawa- wolność ograniczona przez prawo, ale poszerzenia grupy ludzi wolnych. Najdoskonalsze państwo Pruskie. Jeszcze jest kategoria ducha czasu.
Metafizyka i jej uwarunkowanie: sądy analityczne (a priori)- przyjmowane bez doświadczeń, doprecyzowane są pojęcia, 1poprzednik- trójkąt równoboczny, 2następnik-figura geometryczna, wszystkie boki równe(doprecyzowane); sądy syntetyczne(a posteriori)w następniku nastąpi poszerzenie wiedzy o poprzedniku. Czy metafizyka może być nauką? – żeby była to muszą to być sądy syntetyczne ale priori, obecnie nie ma charakteru naukowego bo są analityczne. Rzeczywistość trandysteniczna- wyrabianie zdania o czym co poznajemy, dociera do nas książka wrażeń, informacje przez zmysły w sposób chaotyczny, porządkuje to wszystko rozum.