W 1976 roku w badaniach nad schorzeniami skóry u psów przewodników zawiodły wzmianki o atopowych chorobach skóry. Od tego momentu wzrasta świadomość alergicznych chorób skóry u psów, zarówno obejmujących The Guide Dogs for the Blind Association jak i szerszej populacji psów, której towarzyszyło lepsze zrozumienie przyczyn oraz wszelkich mechanizmów istotnych dla zrozumienia choroby.

Poniższy artykuł ma na celu opisanie atopowego zapalenia skóry i jego leczenia w 1990 roku a także zwrócenie uwagi na pewne ważne pytania, na które należy jeszcze odpowiedzieć.

Czym jest atopowe zapalenie skóry?

Atopowe zapalenie skóry jest alergiczną chorobą skóry powodowaną nadwrażliwością immunlogiczną na czynniki powszechnie występujące w środowisku, jak chociażby roztocza kurzu domowego.

Czym jest alergia?

Układ odpornościowy ssaków produkuje receptory białkowe [przeciwciała] skierowane przeciwko obcym substancjom, każde przeciwciało jest specyficzne dla danej substancji. Przeciwciała występują w kilku typach, np. IgG odpowiadają za odporność przeciw chorobom wirusowym po szczepieniu, podczas gdy IgE, związane z atopowym zapaleniem skóry, są szczególnie zaangażowane w odporność przeciwko parazytom. Przeciwciała IgE pokrywają wyspecjalizowane komórki tuczne w skórze, gdzie czekają na kontakt z białkami parazytów, na które zwierzę jest nadwrażliwe. Jeśli substancja została wcześniej poznana, prawdopodobnie w wyniku ukąszenia kleszcza, komórki tuczne uwalniają substancje chemiczne [mediatory komórek tucznych], które mają zniszczyć intruza. U zwierząt uczulonych cały system odpornościowy jest przewrażliwiony i uwolnienie mediatorów komórek tucznych w skórze jest nieadekwatne do jawnie nieszkodliwych substancji, takich jak pyłki kwiatów, pleśń czy roztocza kurzu domowego.

Aby wystąpiła alergia, wpierw pies musi być 'alergikiem' i następnie musi być wystawiony na kontakt z substancją [alergenem] żeby mogła wykształcić się nienormalna odpowiedź immunologiczna. W Wielkiej Brytanii głównym źródłem alergenów są roztocza kurzu domowego. Te małe organizmy żyją we wszystkich naszych domach, w dywanach, łóżkach i innych miękko obitych meblach oraz żywią się złuszczającym się naskórkiem ludzi i zwierząt. Zanieczyszczają środowisko swoimi granulowanymi odchodami z na wpół strawionego pokarmu i enzymów trawiennych i to te drobne części odchodów zawierają najważniejsze alergeny. Psy mogą także stać się uczulone na pyłki i pleśnie choć jest to znacznie mniej powszechne, prawdopodobnie z powodu mniejszej ekspozycji.

Innymi znanymi czynnikami, które mają być ważne w atopii u ludzi, są niektóre choroby zakaźne przebyte w okresie dziecięcym, które modyfikują odpowiedź na alergeny. Wykazano, że w szczególności dzieci, które przebyły więcej infekcji dróg oddechowych we wczesnym okresie życia, zanim wystąpiła alergia, mają mniejsze szanse na pojawienie się objawów alergii. Skutki takich infekcji nie są poznane u psów.

Objawy kliniczne

Atopowe zapalenie skóry jest często po raz pierwszy zauważane podczas pierwszych dwóch lat życia. Właściciele mogą zauważyć, że pies nadmiernie się drapie a także wylizuje lub żuje łapy, brzuch i krocze. Uszy mogą być zaczerwienione i cieplejsze w dotyku nawet jeśli nie są zadrapane. Świąd może być skutkiem tego, iż pies w ciągu pierwszych osiemnastu miesięcy życia jest wystawiany na wielokrotne działanie różnych, pozornie drobnych chorób skóry. Pomiędzy tymi epizodami skóra i okrywa włosowa mogą wyglądać normalnie. Zmiany, ostre sączące zapalenia skóry, infekcje uszu i drapanie mogą występować oddzielnie, jest to jednak kwestia czasu kiedy wyłoni się pełny obraz choroby. W miarę pogarszania stanu zwierzęcia, świąd staje się coraz bardziej uporczywy i niezbędna staje się terapia przeciwświądowa. W miarę nasilania się świądu, wyłysienia i zaczerwienienia stają się wyraźniejsze a wtórne infekcje grzybicze i bakteryjne spotykane są powszechniej.

Wskazówki do zidentyfikowania niewidzialnego [?] świądu

Wiele osób karci swoje psy za drapanie się, prawdopodobnie nie zdając sobie sprawy. Powoli szkolimy swoje zwierzęta aby były ciche, ale większość z nich będzie się drapać i gryźć w samotności. Na szczęście istnieją pewne znaki ostrzegawcze, które pomagają nam zidentyfikować psa ze świądem. Przebarwienia spowodowane śliną są często spotykane u tych zwierząt. Czerwonobrązowe zabarwienie jasnych włosów jest często obserwowane u psów alergicznych w pachwinach, pod pachami (pachy) i między palcami (przestrzenie między palcami). Ponadto w procesach przewlekłych nastąpi zmiana zabarwienia skóry. Z barwy różowej powoli punktowo będzie zmieniać barwę na czarną [hiperpigmentacja], zwłaszcza jeśli skóra jest widocznie zaczerwieniona i zaogniona. Najczęściej obserwowane jest to na brzuchu.

Diagnoza

W chwili obecnej nie ma ostatecznych testów, które będą całkowicie potwierdzać rozpoznanie atopowego zapalenia skóry. Ponieważ jest to przypadek, lekarze weterynarii mogą podejrzewać atopię po zbadaniu pacjenta, jednakże należy się upewnić czy świąd nie wystąpił z innych przyczyn. Po ich wykluczeniu, testy skórne mogą być stosowane w celu wskazania występujących alergii.

Jakie więc są te pozostałe choroby?

Inwazje pcheł i alergie są najważniejszymi przyczynami świądu u psów w Wielkiej Brytanii. Praktycznie wszystkie psy będą miały pchły w pewnym momencie swojego życia. Zad i tylna część ciała zwierzęcia są najczęściej dotknięte. Gryzienie i drapanie sprawia, że sierść staje się szorstka w dotyku, a w przypadku wystąpienia ostrego sączącego ropnego zapalenia skóry [zmiany sączące] spowoduje łysienie. Bardzo ważne jest to, że często psy z atopowym zapaleniem skóry są uczulone na pchły, więc bezsensowne jest diagnozowanie atopii bez podjęcia rygorystycznego zwalczania inwazji pcheł. Podobnie inne inwazje pasożytnicze, takie jak wszy czy świerzbowiec mogą dawać objawy podobne do atopii i powinny być starannie wykluczone.

Nadwrażliwość pokarmowa [często nazywana alergią pokarmową] jest rzadką przyczyną alergicznych chorób skóry, która stanowi niewielki procent procent przypadków spotykanych przez dermatologów. Chociaż rzadko występuje, wszystkie psy powinny być poddawane próbom żywieniowym przed podjęciem długoterminowego leczenia farmakologicznego. Nadwrażliwość pokarmowa może współistnieć z atopią lub uczuleniem na pchły i dlatego częściowa reakcja może wynikać ze zmiany karmy. Zakażenia bakteryjne są częstą przyczyną świądu u psów i mogą powstawać w wyniku atopowego zapalenia skóry lub innych uszkodzeń skóry pod warunkiem, że doszło do naruszenia integralność skóry. Wśród niealergicznych przyczyn infekcji bakteryjnych wyróżniamy zaburzenia hormonalne, takie jak niedoczynność tarczycy i problemy, takie jak pasożytnicze zakażenia Demodex. Zwykle sytuacje te nie powodują świądu, jednak jeśli wystąpią wikłania bakteryjne tych zmian, to mogą one utrudniać postawienie prawidłowej diagnozy.

Testy skórne

Testy skórne wykonuje się w celu identyfikacji alergenów mających udział w chorobach alergicznych. Po wykonaniu znieczulenia włosy z powierzchni klatki piersiowej należy zgolić i wykonywać małe iniekcje substancji podejrzewanych o powodowanie alergii. Po 15-20 minutach odczytuje się wynik. [Rysunek 3 przedstawia pozytywną reakcję na roztocza kurzu domowego w alergii u Labrador Retrievera.]

Leczenie

W leczeniu atopowego zapalenia skóry konieczne jest rozważenie sytuacji jako całości. Infekcje bakteryjne będą nasilały świąd, a nawet mogą przyczynić się do nasilenia alergii poprzez uszkodzenie ochronnych mechanizmów skóry. Wszystkie infekcje bakteryjne manifestujące się jako wysypka lub krosty naskórkowe muszą być leczone szybko, przy użyciu szamponów i antybiotykoterapii przez minimum 3 tygodnie, a często dłużej. Terapię kortykosteroidami najlepiej wycofać przez cały okres leczenia, gdyż mogą one zakłócać zdolność organizmu do zwalczania infekcji.

Infekcje grzybicze (wywołane przez Malassezia pachydermatis) to kolejna komplikacja. Zapalne zmiany miejscowe nie są zauważane przy tej chorobie, zamiast tego powstaje zaczerwienienie, geasiness [?] i mysi zapach. Psy mogą być przygnębione w czasie trwania infekcji, a świąd może się maksymalnie nasilić. Leczenie zazwyczaj obejmuje kąpiele w preparatach zawierających enilkonazol lub mikonazol w połączeniu z chlorheksydyną. Terapia parenteralna jest również dostępna, jednak że infekcje Malassezia są powierzchowne to najlepiej leczyć je przy użyciu kąpieli.

Podobnie pchły i inne ektopasożyty będą powodowały nasilenie świądu. Wszystkie alergiczne zwierzęta powinny mieć przeprowadzoną regularną i skuteczną profilaktykę inwazji pcheł przy użyciu preparatów weterynaryjnych działających zarówno na pasożyty na zwierzęciu jak i w otoczeniu. Jeśli problemy bakteryjne, grzybicze i pasożytnicze będą pod kontrolą, poprawi się komfort psów, a niektóre mogą potrzebować jedynie terapii przy użyciu minimalnej dawki najsłabszych dostępnych leków.

Leczenie specyficzne

Obecnie szeroka gama leków jest powszechnie dostępna do leczenia. Zazwyczaj są one stosowane w połączeniu, nie zaś jako monoterapia. Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe są obecnie szeroko stosowane w chorobach skóry. Są one znane, mają niewiele działań niepożądanych i przyczyniają się do znacznej poprawy stanu około 25% psów alergicznych. Lei przeciwhistaminowe nasilają działanie kwasów tłuszczowych [synergizm], a więc leczenie kojarzone wydaje się być wartościowe. Do użytku jest dopuszczonych kilka produktów weterynaryjnych. Leki przeciwhistaminowe były do niedawna powszechnie odrzucone jako nieprzydatne w leczeniu atopii, gdy nowe badania zarówno w Wielkiej Brytanii i USA wykazały znaczące korzyści z ich stosowania. Nie ma dostępnych leków weterynaryjnych, jednak leki ludzkie takie jak chlorfeniramina, klemastyna i hydroksyzyna okazały się przydatne.

Leki sterydowe są powszechnie uważane za przyczynę wielu działań niepożądanych, które przeważają w porównaniu do odnoszonych korzyści z ich stosowania. Mimo iż jest to popularny pogląd, steroidy są lekiem z wyboru w ciężkich przypadkach atopowego zapalenia skóry oraz gdy są wykorzystywane w odpowiedni sposób, gdy choroby wikłające są pod kontrolą, działania niepożądane są zwykle minimalne.

Hipouczulające [?] szczepionki [znane również jako szczepionki odczulające] są przygotowywane z alergenów uznanych za ważne przy wykonywaniu testów skórnych. Podając te alergeny podskórnie przez długi okres odpowiedź immunologiczna na nie zostaje zmieniona i świąd ulega zmniejszeniu. Są one postrzegane jako korzystne u około 60% psów przy stosowaniu do 9 miesięcy celem uzyskania efektu stosowania.

Unikanie alergenów jest przydatne, gdy roztocza kurzu domowego są uznane za problem. Należy unikać przebywania alergików uczulonych na roztocza kurzu domowego w sypialniach w celu zminimalizowania ekspozycji na alergen. Kiedy pyłki i pleśnie są odpowiedzialne za alergię, unikanie ich jest praktycznie niemożliwe ponieważ alergeny przenoszone są przez wiatr nawet na milę, choć oczywiście bardzo dużych źródeł pyłków, na przykład łąk kośnych, powinni unikać chorzy wrażliwi na pyłki traw.

Przyszłość

Badania analizujące częstość występowania atopii w rodzinie, gdzie matka i ojciec mają świądowe choroby skóry wykazały, że ok. 60 % ich potomstwa będzie miało objawy chorób alergicznych. Gdy dwa zdrowe zwierzęta zostaną skrzyżowane, częstość występowania zmniejsza się do 10% i wydaje się możliwe zmniejszenie częstości występowania atopii w ramach programu hodowlanego poprzez unikanie psów z atopią. Jednak identyfikacja psa z łagodną atopią może być trudna ze względu na brak rozstrzygających testów potwierdzających chorobę.

Dalsze badania mające na celu polepszenie diagnostyki, u których psów może wystąpić atopia są aktualnie przeprowadzane i jeśli wyniki okażą się przydatne to jest nadzieja na zmniejszenie częstości występowania tej niepokojącej choroby.

Autor Stephen Shaw, jest Członkiem Centrum Badań Dermatologicznych w Animal Health Trust w Newmarket, Suffolk, Anglia, co wiąże go z badaniami i pracami badawczymi na temat psów - przewodników dla osób niewidomych (GDBA). GDBA zarządza stadem hodowlanym liczącym około 250 psów i rocznie odchowuje ok 900 szczeniąt. GDBA wspiera również programy mające na celu poprawę zdrowia i samopoczucia ponad 6000 psów, za które jest odpowiedzialne, a także jakość usług dla ponad 4000 właścicieli psów przewodników w całej Wielkiej Brytanii.

http://priory.com/vet/vetatop1.htm