Doświadczenie wykazujące ruch powietrza podczas wietrzenia klasy

Pomoce: Dwie świece.

Przebieg doświadczenia: uchylamy okno, jedną płonącą świecę stawiamy na parapecie, drugą mocujemy o góry okna. Polecamy obserwować kierunek płomieni obydwu świec.

Wynik: płomień świecy górnej skierowany jest na dwór, a płomień świecy dolnej w stronę klasy.

Wniosek: ciepłe powietrze jest lekkie, unosi się do góry i górą przepływa na dwór. Wskazuje to kierunek płomienia górnej świecy. Zimne powietrze jest cięższe, wpływa do klasy dołem okna. Wskazuje to kierunek świecy dolnej. Tak odbywa się ruch powietrza podczas wietrzenia klasy.

Obserwacja i ocena budynku szkolnego pod względem ekologicznym

Obserwację budynku szkolnego prowadzimy podczas spaceru wokół szkoły. Oto kilka pytań ułatwiających odpowiedź na pytanie, czy budynek szkolny jest ekologiczny i przyjazny dla dzieci:

• Czy nasza szkoła jest budynkiem starym czy nowym?

• Z czego zbudowana jest szkoła? (cegła, beton)

• Policzcie oka na każdym piętrze i powiedzcie, gdzie one wychodzą? (na boisko, ruchliwą ulicę)

• Jaki jest kolor ścian budynku, czy są zapylone, czyste, pomalowane?

• Co znajduje się w sąsiedztwie szkoły? (budynki mieszkalne, zakłady produkcyjne, ruchliwa ulica, skrzyżowanie, park, łąka, las)

• Czy w otoczeniu szkoły znajdują się drzewa, krzewy, trawniki, kwiaty?

• Czy w pobliżu szkoły są ulice z bezpiecznymi przejściami dla dzieci? (pasy, łańcuchy, światła, znaki drogowe)

• Jakie jest powietrze w pobliżu szkoły? (przyjemne, zadymione)

• Czy w pobliżu szkoły jest cicho?

• Czy w szkole jest szatnia?

• Czy w szkole są toalety na każdym piętrze?

• Czy w klasach i na korytarzach jest widno?

• Czy w naszej klasie są rośliny doniczkowe?

Jeśli na połowę pytań można było odpowiedzieć twierdząco, to szkoła i jej otoczenie są przyjazne dla dzieci, są ekologiczne.

Dziura w dłoni

Cel: Stworzenie złudzenia dziury w środku dłoni.

Materiały: kartka papieru

Czynności:

• Zwiń kartkę papieru tworząc tubę. Otwór powinien mieć rozmiar zbliżony do wielkości oka. Weź tubę w prawą rękę.

• Przyłóż tubę do prawego oka.

• Miej oboje oczu otwartych, Jest to bardzo ważne.

• Patrząc na przedmioty znajdujące się po drugiej stronie pokoju, podnieś jednocześnie lewą rękę na wysokość twarzy.

Wynik: Na dłoni pojawia się iluzoryczna dziura.

Dlaczego? Obraz widziany przez prawe i lewe oko jest rzutowany na siatkówkę. Obraz prawego oka nakłada się na obraz lewego, jednak tuba ogranicza pole widzenia każdego z nich. Nakładanie się tych ograniczonych obrazów powoduje złudzenie dziury w dłoni. Oko prawe widzi otwór
w tubie, a lewe – dłoń. Kiedy te dwa obrazy nałożą się na siebie w siatkówce, do mózgu jest przesyłana informacja o dziurze w dłoni.

W plastikowej pułapce

Cel: Poznanie, jaki wpływ na zwierzęta morskie mogą mieć plastikowe odpadki.

Materiały: gumka aptekarska

Czynności:

• Rozciągnij gumkę między małym palcem a kciukiem (zewnętrzna strona dłoni)

• Spróbuj usunąć gumkę, nie dotykając żadnego przedmiotu.

• Foki i ryby nie mają rąk. W jaki sposób mogą pozbyć się plastikowych obręczy, jeśli się
  w nie zaplączą?

• W jaki sposób zatopione plastikowe odpadki wpływają na zwierzęta morskie?

Wynik: Usunięcie gumki jest bardzo trudne. Foki, ryby i inne zwierzęta zaplątane w plastikowe obręcze mają również wielkie problemy z wydostaniem się z nich.

Dlaczego? Plastikowe odpadki stanowią dla zwierząt morskich śmiertelne zagrożenie. Żółwie morskie zjadają plastikowe torebki, myląc je z meduzami. Ich układ pokarmowy zostaje zablokowany, wskutek czego giną. Zwierzęta, które zaplączą się w plastikowe obręcze, nie mogą ich usunąć i także giną.

Nieruchome palce

Cel: Stwierdzenie, czy każdy z palców może się poruszać niezależnie od pozostałych.

Materiały: Twoje ręce

Czynności:

• Złącz koniuszki serdecznych palców.

• Pozostałe palce zegnij tak, aby zetknęły się ze sobą środkowymi kostkami

• Spróbuj poruszyć teraz każdym z serdecznych palców osobno – odchylając go do tyłu.
  Nie wolno przesuwać palców na boki, a kostki pozostałych palców muszą być złączone.

• Sprawdź w ten sposób niezależność innych palców. Pamiętaj, aby kostki wszystkich palców – z wyjątkiem testowanej pary – pozostały złączone

Wynik: Nie udało Ci się rozłączyć palców serdecznych i środkowych. Palce wskazujące i małe poruszają się z łatwością.

Dlaczego? Palce serdeczne są połączone z palcami środkowymi i innymi za pomocą wiązadeł. Unieruchomienie palców środkowych przeciwdziała ruchowi palców serdecznych i odwrotnie. Palce małe i wskazujące poruszają się niezależnie.

Obieg wody w roślinach

Potrzebne: Nać selera, szklanka wody zabarwionej czerwonym atramentem lub barwnikiem spożywczym.

Zrób, co następuje: Wstaw nać selera do zabarwionej wody i po upływie kilkunastu godzin dokładnie obejrzyj roślinę.

Wyjaśnienie: Czerwony kolor, widoczny na łodydze i liściach, pokazuje system naczyń, którymi zabarwiona woda przedostała się poprzez łodygę do liści. Woda pobierana przez roślinę z gleby nieustannie wznosi się od korzeni do liści, gdzie paruje. Dostarcza przy tym wszystkim częściom rośliny soli mineralnych.

Osmoza

Potrzebne: Dwa plastry świeżego jabłka, rzepy lub marchwi, sól.

Zrób, co następuje: Oba plastry połóż na talerzyku i jeden z nich nieco posól. Po kilku minutach posolony plaster pokryje się wodą i zwiotczeje. Drugi plaster pozostanie twardy i zacznie wysychać.

Wyjaśnienie: Osmoza to proces przenikania wody przez błony komórkowe m.in. roślin w kierunku od mniejszego do większego stężenia roztworu. Pod wpływem soli na powierzchni plastra marchwi tworzy się roztwór bardziej stężony niż sok komórkowy wewnątrz marchwi. Z tego powodu
z roztworu o mniejszym stężeniu (sok komórkowy) przez błony komórkowe woda przenikać będzie do roztworu o większym stężeniu (roztwór na powierzchni plastra). Proces ten nazywamy osmozą
i będzie on trwał do wyrównania stężeń roztworów.

Czy ryba pije wodę?

Cel: Pokazanie, w jaki sposób komórki ciała ryb reagują na przebywanie w wodzie słodkiej
i wodzie słonej.

Materiały: sól, łyżeczka do herbaty, 2 małe płytkie miseczki, niewielki ogórek, taśma papierowa, flamaster.

Czynności:

• Obie miseczki napełnij do połowy wodą

• Do jednej z nich dodaj łyżeczkę soli i oznacz je za pomocą taśmy napisem: SŁONA WODA

• Pokrój ogórek w cienkie plasterki.

• Do każdej z miseczek ułóż 3 plasterki ogórka

• Odczekaj 30 minut

• Wyjmij plasterki z miseczek i sprawdź palcami ich elastyczność, delikatnie zginając je najpierw w jedną, a potem w drugą stronę

• Umieść plasterki moczone uprzednio w miseczce ze słoną wodą w tej wodzie, i odwrotnie

• Odczekaj 30 minut i ponownie sprawdź elastyczność plasterków

Wynik: Plasterki ogórka moczone w słonej wodzie miękną, a te z samej wody stają się sztywniejsze.

Dlaczego? Woda przedostaje się do wnętrza lub na zewnątrz komórek przez błonę komórkową na skutek zjawiska OSMOZY, woda przechodzi przez błonę w kierunku roztworu, w którym jest więcej rozpuszczonych substancji, czyli stężenie roztworu jest większe. Gdy liczba cząsteczek soli w roztworze zewnętrznym jest większa niż w komórkach, woda przechodzi z komórek do roztworu zewnętrznego. Tracenie wody przez komórki zwie się ODWODNIENIEM.

Ryba morska przebywając w słonej wodzie odwadnia się i uzupełnia ubytek wody przez komórki swego ciała, pijąc duże ilości wody z otoczenia. Sól wydzielana jest na zewnątrz za pomocą skrzeli, a za pośrednictwem nerek wydalane są tylko niewielkie ilości wody.

Ryba słodkowodna natomiast mogłaby pęknąć z nadmiaru wody, ponieważ w tym przypadku zachodzi odwrotne zjawisko. Woda jest wchłaniana przez komórki jej ciała, bowiem środowisko,
w którym ryba przebywa, jest mniej zasolone (roztwór zewnętrzny ma mniejsze stężenie niż wewnątrz komórek ciała). Dlatego tez usuwa ona za pomocą nerek ogromne ilości wody. W obu wypadkach ryby muszą uzupełnić straty lub nadmiar wody w sposób odpowiedni do środowiska,
w którym przebywają.

*Wyjaśnić, co to jest stężenie!