Foucault 1926-1984
Trzy typy władzy.
Poststrukturalistyczna archeologia wiedzy. Analiza dyskursów.
Wykłady amerykańskie.
2 etapy/okresy twórczości
archeologia wiedzy.
Poszukiwanie, gdzie i jak tworzy się wiedza. Reguły związane ze
zmianami makrohistorycznymi. Poszukiwanie fundamentalnych struktur
myślenia (ale: zmiennych w czasie). Brak liniowego charakteru
zmian, zmiany nieciągłe – przewroty, przeobrażenia, załamania;
badanie dyskursów charakterystycznych dla danych dziedzin.
Dyskursy: (m. in.) sposoby mówienia, sposoby myślenia; odpowiadają
określonym instytucjom.
Chęć określenia reguł
determinujących warunki powstawania wiedzy; co może być
powiedziane wg danego dyskursu w danym czasie.
Osadzenie w
kontekście, w działaniu społecznym. Obalenie suwerenności
podmiotu poznającego.
Podmiot stanowiony w relacjach władzy.
Nie ma jednostek – racjonalnych, intencjonalnych.
Postulat
odkrywania episteme, historycznego
a' priori określającego sposób istnienia przedmiotów, sposób
ich postrzegania.
- episteme renesansowa
- klasyczna
(identyczność/różnice)
- XIX wiek – relacje między
przedmiotami, funkcje, następstwa.
- XX wiek - ?
czerpał
ze strukturalizmu i marksizmu
Genologia władzy; związek
między wiedzą a władzą.
Kolejne źródło intelektualne –
nietzscheanizm, poststrukturalizm.
„Trzy typy władzy”
relacja
władza-prawo-prawda. Władza tworzy prawo, prawo legitymizuje
władzę.
Władza tworzy prawdę; władza odwołuje się do
prawdy. Do jakich reguł/narzędzi prawdy odwołuje się władza,
żeby tworzyć dyskursy prawdy?
Jak dominacja-podporządkowanie był ukryte pod legalnymi uprawnieniami suwerena i legalnym obowiązkiem poszłuszeństwa.
Zalecenia metodologiczne:
nie badać centralnych ośrodków władzy, uchwycić władzę „u jej granic”;
nie badać intencji lub decyzji, ale praktykę władzy.
Nie postrzegać władzy jako jednorodnej dominacji jednostki/grupy nad innymi, ale jako coś, co krąży, nie daje się na stale zlokalizować.
Władzę badamy od najdrobniejszych mechanizmów, wznosząco. Jak pewne formy sprawowania władzy były w interesie jakiś grup.
Badać związki wiedzy i władzy.
człowiek jest efektem władzy, ale i jej trybem. Władza reprodukowana na jednostki.
władza suwerenna. Od średniowiecza. Dotyczyła relacji suweren-poddany. Sprawowana przez system zobowiązań i powinności.
władza dyscyplinarna.
Podstawowym zasobem praca. Władza sprawowana przez stał nadzór.
Związana z rozwojem kapitalizmu. Produkuje podmioty w procesie
ujarzmiania.
dyscypliny tworzą dyskurs – normy
XVII-XVIII wiek pojawiają się techniki władzy skupione na jednostkowym ciele. Odnosi się do ludzkiego życia. Biopolityka ludzkiego gatunku. Biowładza.
proporcja narodzin i zgonów, wskaźnik
reprodukcji, płodność. Kontrola urodzin.
Choroba jako
zjawisko populacyjne. Osoby tracą swój charakter jednostkowy.
Nowe
ciało – ciało mnogie, populacji
zjawiska zbiorowe, które
stają się istotne dopiero na poziomie masy.
Zjawiska seryjne.
Przewidywanie, szacunki statystyczne,
działanie za pomocą
XVII wiek – powstanie medycyny
problem
starości
rozprzestrzenia się od XVIII/XIX. Jej przedmiotem jest populacja – jej dobrostan i liczebność. Medykalizuje i normalizuje społeczeństwo, rozwija praktykę troski o siebie. Skazuje na życie i pozwala umierać.
Władza to nie instrument;
Relacja wiedza-władza to matryce transformacji.
Krytyka Foucaulta
- Habermas krytykował za podporządkowanie wiedzy władzy. Redukcja
- uwidocznienie paradoksów strukturalizmu
-