Sektor MSP w gospodarce i regionie

MSP– małe i średnie przedsibiorstwa; www.parp.gov.pl ← klasyfikacja MSP

Def. MSP:

Pierwsza klasyfikacja w Europie - Raport Boltoma 1971r. (autor I definicji) – brytyjczyk.

Kryterium ilościowe:

• ilość zatrudnienia

• roczny obrót charakterystyka struktury majątkowej

• ilość pojazdów (dla firm transportowych)

• udział w rynku ← jest związane z polityką gospodarczą

Kryterium jakościowe:

• finansowa niezależność (max. Do 25% kapitału zakładowego znajduje sięw posiadaniu dużych firm)

• jedność własności i kierowania przedsiębiorstwa

Def. Small Busness Act – 1953r. USA:

• mała firma jest taką jednostką, która stanowi niezależną własność;

• działa niezależnie i nie dominuje na rynku na którym operuje

W 1996r. Komisja Europejska przyjęła zalecenie ustanawiające pierwszą wspólną definicję.

6 maja 2003 nowe zalenie dotyczace definicji – 2003/361/WE

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z 2004 wprowadza pojęcie MSP obowiązujące od

1 stycznia 2005r.

Nowe Progi i Pułapy (Art.2)

Kategoria przedsiębiorstwa

Liczba osób ztrudnionych: nowe jednostki robocze (RJR)

Roczny obrót

lub

Całkowity bilans roczny

Średnie	< 250	< 50mln euro (1996 – 40 mln euro)	lub	< 43 mln euro (1996 – 40 mln euro)
Małe	< 50	< 10mln euro (1996 – 7 mln euro)	lub	< 10mln euro (1996 – 7 mln euro)
Mikro	<10 (od 0 do < 10)	< 2 mln euro (wcześniej nie definiowane)	lub	< 2 mln euro (wcześniej nie definiowane)

Oznacza to, że :

Im wyższy próg, tym populacja jest większa

Rodzaje przedsiębiorstw wg. ustawy:

Ze względu na możliwość powiększeń kapitałowych rozróżnia się przedsibiorstwa:

1. Niezależne

2. Partnerskie

3. Związane

Przedsiębiorstwa Niezależne:

Nasze przedsiębiorstwo posiada mniej niż 25% kapitłu lub głosów w innych przedsiębiorstwach a/lub inne przedsiębiorstwa posiadają mniej niż 25% kapitału lub głosów w naszym przedsiębiorstwie.

Ustawa mówi, że jeśli:

spółki kapitałowe 25 - 50% Nowe przedsiębiorstwo

podbijające nowe rynki

Uniwersytety 25 - 50% Nowe przedsiębiorstwo

Inwestorzy instytucjonalni 25 - 50% Nowe przedsiębiorstwo

Małe samorządy lokalne 25 - 50% Nowe przedsiębiorstwo

Przedsiębiorstwa Partnerskie:

Nasze przedsiębiorstwo posiada co najmniej 25% kapitłu lecz nie więcej niż 50% kapitału lub głosów w drugim przedsiębiorstwie a/lub drugie przedsiębiorstwo posiadaj co najmniej 25% lecz nie więcej niż 50% kapitału lub głosów w naszym przedsiębiorstwie.

Przedsiębiorstwa Związane:

Nasze przedsiębiorstwo posiada ponad 50% głosów udziałowców lub wspólników w innym przedsiębiorstwie a/lub inne przedsiębiorstoa posiada ponad 50% głosów w naszym przedsiębiorstwie.

Sektor MSP to także samozatrudnienie – inne osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą przy stanie zatrudnienia = 0.

Sens tworzenia jednolitego pojęcia MSP

1. Porównywalność zbiorów statystycznych

2. Poprawa dostępu do kapitału, finansowanie MSP przez inwestorów typu: fundusze regionalne "anioły biznesu", venture capital - bez utraty statusu MSP

3. Formułowanie i wdrażanie korzystnej polityki proinnowacyjnej i poprawa dostępu do rezultatów prac badawczo-rozwojowych.

PROBLEMY PROGÓW ILOŚCIOWYCH , AKTUALIZACJA PROGÓW.

Pojęcie progu ilościowego jest często zwiazane z:

1. Polityką gospodarczą państwa wg. której szczególnej ochronie i opiece podlegają firmy małe

2. Stopniem rozwoju gospodarczego kraju – im niższy poziom tym ilościowy próg jest niższy.

Praktyka stosowania definicji

• Stosowanie definicji jest dobrowolne

• w praktyce w sektorze prywatnym np: banki stosują własne definicje określające segment MSP

• Komisja EU, Europejski Bank Inwestycyjny oraz Europejski Fundusz inwestycyjny zachęca państwa członkowskie do stosowania jej w możliwie najszerszy sposób.

MSP a rzemiosło

Regulowane Ustawą o rzemiośle z dnia 23 marca 1989r:

"zawodowo wykonywane działalności gospodarcze przez osoby fizyczne z udziałem wykfalifiko-wanej pracy własnej we własnym imieniu na własny rachunek, przy zatrudniuniu do 50 osób"

Wykfalifikowana praca w oparciu o dowody kwalifikacji tj.:

1. posiadaniu dyplomu lub świadczenia ukończenia wyższej lub ponadgimnazjalnej szkoły o profilu technicznym bądź artystycznym w zawodzie odpowiadającym dziedzinie wykonywanego rzemiosła

2. Dyplom mistrza

3. Świadectwo czeladnika lub tytuł robotnika wykfalifikowanego

Klasyfikacja MSP → więcej na : www.parp.gov.pl

1. Ze względu na wielkość firmy

• mikro firmy

• małe

• średnie

2. Ze względu na formę organizacyjno – prawną

• posiadające osobowość prawną

• nie posiadające osobowości prawnej – majątek osobisty nie rozmywa się z majątkiem firmy

  3. Ze względu na charakter rynku

• rosnące

• stabilne

4. Ze względu na cykl życia

• martwo urodzone ← główną przyczyną są błędy założycielskie; do tej grupy należą również te firmy, które nie przetrwały pierwszego roku

• meteory ← to nowa firma utworzona dla ukrycia środków przed wierzycielami, ukazując w ten sposób stratę pierwszej

5. Ze względu na cele przedsiębiorcy

• zastępujące pracę/ substytucji dochodów inne obszary

• przedsięwzięcia stylu życia

6. Ze względu na poziom techniki

• high-tech ← przedsiębiorstwa decydujące się na nowoczesne, innowacyjne technologie

• tradycyjne

MSP to podstawowa siła pociągowa gospodarki!

Efekty z funkcjonowania sektora MSP (K.Safin)

• Efekt postępu technicznego – innowacyjność to przejaw przedsiębiorczości (Shumpeter: przedsiębiorczość = innowacyjność)

• Efekt zatrudnienia – wkład w powstawanie nowych miejsc pracy nawet w kryzysie

• Efekt ekologiczny – wzrost wielkości przedsiębiorstwa wiążę się z większym ujemnym wpływem na środowisko (są mniej większe niż te, które działają na większą skalę)

• Efekt makroekonomiczny – udział w tworzeniu i wzroście PKB

• Efekt stabilizacyjny – lepiej radzą sobie z recesją, mechanizmy obronne to zdolności adaptacyjne, elastyczność

  (Shumpeter: kreatywna destrukcja ← przejawem jest np: rozpad dużych przedsiębiorstw na małe, po /w kryzysie

  inna sytuacja: z powodu utraty pracy zakłada się własną działalność)

• Efekt regionalnej decentralizacji – z uwagi na mnijesze wymagania infrastrukturalne powstają tam gdzie dużym się nie opłaca

• Efekt mobilizacji kapitałów – także tych niefomalnych, oszczędności itp. (pożyczki od rodziny)

• Efekt transformacyjny – neutralizują negatywne skutki, wspierają nowe strategie zachowań rynkowych

Dlaczego MSP są bardziej odporne na kryzys?

1) Mają problem w ograniczaniu działalności bo po prostu są małe

2) Mają mniej zdyfersyfikowaną działalność (tzn., że niektóre przedsiębiorstwa wchodzą w nisze gospodarcze)

3) Mają niższą kapitalizację (słabszą strukturę finansowania)

4) Mają niższą lub nie posiadają zdolności kredytowej, są uzależnine od środków własnych ( nie mając żadnego kredytu, (który stanowi?) bufor dla przedsiębiorstwa ← pożyczki od rodziny)

5) Poza kredytem mają niewiele innych opcji pozyskiwania kapitału

6) Działalność w usługach

7) Są elastyczne

Cechy charaktetyzujące sektor w ujęciu historycznym

Lata	Cechy	Sektor dominujący
Do 1939	Systematyczny rozwój prywatnych firm	Prywatny
1939 – 1945	Rozwój drobnego handlu wymuszonego działaniami wojennymi (II wojna światowa)	X
1945 – 1946	Reaktywowanie zakładów przez przedwojennych właścicieli	Prywatny

cdn →

Cechy charaktetyzujące sektor w ujęciu historycznym – cd.

Lata	Cechy	Sektor dominujący
1946	nacjonalizacja	Państwowy
1947 – 1955	Piętnowanie osób przedsiębiorczych	Państwowy
1956 – 1970	Walka z przejawami kapitalizmu	Państwowy
1971 – 1980	Odwilż, ciche przyzwolenie na "kapitalistyczne zapędy społeczeństwa"	Państwowy
1981 – 1989	Żywiołowy rozwój form gospodarowania	Prywatny
1989	cd. procesu w nowych warunkach gospodarczych	Prywatny

Stan sektora UE Polska

MSP

• udział podmiotów ogólnej ≈ 99% 99,88%

  liczby przedsiębiorstw

• udział w ogólnej liczbie ≈ 66% 7,10%

  pracowników w przedsię -

  biorswach

• udział przedsiębiorstw ≈ 60% 48,5%

  sektora w tworzeniu PKB

• wskaźnik firm sektora MSP ? 40% ? 37%

  na 1tyś. mieszkańców

• wskaźnik przeżywalności ≈ 75% ≈ 75%

  firm

WNIOSEK:

Sektor MSP to ważny i newralgiczny element systemu gospodarczego , wymaga szczególnej uwagi ze strony władz.

Niektóre cechy MSP w krajach rozwiniętych w okresie transformacji

MSP w rozwiniętych gospodarkach	MSP w krajach w okresie transformacji oraz emergency markets (rynek wschodzący)
1. Istnieją od wielu lat, czasem pokoleń	Są nowe, bez wieloletnich doświadczeń
2. Wiele ma dobrze zdefiniowany profil, brand, rynek	Większość ma szeroki profil działalności z uwagi na poszukiwanie klientów i nisz rynkowych
3. Przedsiębiorstwa powstały w środowisku gospodarki rynkowej, przedsiębiorcy mają wiedzę z zakresu przedsiębiorczości	Środowisko się rozwija, przedsiębiorcy często mają wiedzę fachową ale nie mają umiejętności przedsiębiorczych
4. Dobrze funkcjonuje system wsparcia dla MSP	System wsparcia dopiero się rozwija

WYMIARY POLITYKI PAŃSTWA

Polityki realizowane przez państwo wobec sektora MSP podzielić moża na:

1. Politykę wobec sektora sensu stricte

2. Inne polityki realizujące priorytetowe cele społeczno-gospodacze w których MSP występuje jako jeden z instrumentów realizacyjnych.

Modele ingerencji

Stopień ingerencji państwa w życie gospodarcze regionu ma istotne znaczenie dla polityki regionalnej państwa.

Interwencjonizm (model neokeynesowski)

1. Mechanizm rynkowy jest niedoskonały, pomija występowanie ważnych zjawisk społecznych, ekologicznych i tp.

2. Mechanizm rynkowy nie może być jedynym regulatorem zmian struktur regionalnych.

3. Przesłanki społeczne, ekologiczne, ekonomiczne uzasadniają potrzebę ingerencji.

Liberalizm

1. Wolna gra rynkowa zniweluje wszystkie dysproporcje przestrzenne.

2. Liberalizm koresponduje z duchem przedsiębiorczości i innowacyjności społeczeństw regionu, nie ma powodu tworzenia szczególnych struktur wpomagających rozwój regionalny.

Warunki rozwoju przedsiębiorczości

1.Czynniki mikroekonomiczne 3.Czynniki lokalne i regionalne

(wewnętrzne)

Rozwój przedsiębiorczości

2.Czynniki makroekonomiczne

Czynniki wpływające na przetrwanie i rozwój nowych podmiotów

	POZIOM MAKRO	POZIOM MIKRO
EFEKT POZYTYWNY	•sprzyjająca sytuacja gospodarcza •Sprzyjające warunki regionalne •Sprzyjająca sytuacja w danej gałęzi •Rozwój technologiczny •Usługi wspierające i doradcze •Publiczne usługi wspierające biznes	•Kwalifikacje właściciela i pracowników •Doświadczenie •źródła finansowania •Internacjonalizacja rynku •Powiązania sieciowe •Dywersyfikacja produktów
EFEKT NEGATYWNY	•Niedostateczny popyt •Konkurencja rynkowa •Obciążenia administracyjne •Uciążliwe przepisy •Niewłaściwe funkcjonowanie rynku pracy •System finansowy	•Struktura własności •Niewielki zainwestowany kapitał

Czynniki makroekonomiczne

1. Sytuacja polityczo-ekonomiczna

• interwencjonizm

• otwartość gospodarki na handel i finansowanie

• jakość rynku finansowego

• jakość infrastruktury

• jakość technologii

• jakość zarządzania

• jakość instytucji prawa

2. Regulacje administracyjno-prawne

3. System podatkowy

• wysokość stawek i ich stabilność

• prostota i jasność systemu

• jednakowe reguły gry dla wszystkich uczestników procesu gospodarczego

4. Dostęp do kapitału (wyrażony przez KNF)

POLITYKA REGIONALNA A MSP

Dla rozwoju eknomicznego, oprócz polityki makroekonomicznej coraz większe znaczenie mają czynniki lokalne i regionalne.

Dążenie regionów do zwiększenia smodzielności oznacza potrzebę potęgowania działań na rzecz rozwoju przedsiębiorczości.

Państwo region firma

Uwarunkowania przedsiębiorczości w regionie.

Rodzaje uwarunkowań	Charakterystyka
1.Ekonomiczne	- zależą od poziomu rozwoju regionu
2.Organizacyjne	- struktura i sprawność władzy
3.Strukturalne	- dostosowanie do rozmieszczenia zasobów i rynków zbytu
4.Interakcyjne	- układ zewnętrznych powiązań

• są to zasoby częściowo będące poza możliwościami oddziaływania

  

5.Morfologiczne	- powierzchnia, klimat, woda, gleby i tp.
6.Demograficzne	- stan zasobów ludzkich

• stan tych czynników zależy od działań lokalnych

Regulacje prawne wspierania przedsiębiorczości przez samorząd terytorialny tzn. na poziomie:

• gminy

• powiatu Wszystkie szczeble posiadają osobowość prawną

• i województwa

ROLA JEDNOSTEK SMORZĄDU TERYTORIALNEGO WE WSPARCIU PORZEDSIĘBIORCZOŚCI.

Rola JST we wspieraniu przedsiębiorczości

Gminy i ich rola w realizacji polityki gospodarczej

Zadania gmin (min.):

Właściwe zorganizowanie swojej dziłalności, tak aby stowrzyć korzystne warunki dla rozwoju przedsiębiorczości.

• koordynacja

• organizator

• reglamentacja działalności

• bezpośredni uczestnik gry rynkowej

Rodzaje instrumentów

1. instrumenty finansowe

2. gospodarowanie mieniem

3. oddziaływanie na rynku pracy

4. promocja gminy

5. tworzenie strategii lokalnych

Ad.1) Instrumenty finansowe

Podstawowym instrumentem jest budżet gminy, kształtowany przez:

• dochody (instrumenty dochodowe)

• wydatki (instrumenty wydatkowe)

Instrumenty dochodowe:

Podatki:

• podatek od nieruchomości

• podatek do działalności gospodarczej opłacony w formie karty podatkowej (w 100% pozostaje w danej gminie)

• udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych (około 40% pdof)

• udziały w podatku dochodowym stanowiącym dochód budżetu państwa (około 6% z podatku dochodowego od osób prawnych - pdop)

Realizacja polityki następuje poprzez:

• określenie stawek

• system zwolnień i ulg

• odroczenia i umorznia

• tworzenie warunków dla rozwoju gospodarczego

Instrumenty wydatkowe:

Inwestycje:

• tworzą infrastukturę (drogi, kanalizacja i tpd.)

• tworzą miejsca pracy

• tworzą „klimat” dla rozwoju

• inwestycje wspólne z przedsiębiorcami (partnerstwo publiczno-prywatne – np. tworzenie ośrodków sportu)

• inwestycje wspólne kilku gmin

Rozwój infrastuktury technicznej

• jest zadaniem własnym każej JST

• sprzyja przyciąganiu nowych przedsiębiorców, ułatwia rozwój istniejącym, służy wspólnocie jako całości

• nie ma żadnych ograniczeń formalnych

• problem środków finansowych (zależą od dochodów i możliwości kredytowych; ograniczenie zadłużenia do max. 15% dochodów planowanych na dany rok budżetowy!)

• długotrwałe i skomplikowane procedury przetargowe

• obejmuje takie kwestie jak: budowa i utrzymanie dróg, szkolnictwo, służba zdrowia, energetyka, transport zbiorowy …

Instrumenty wydatkowe:

Wsparcie przedsiębiorczości i instytucji służących rozwojowi gospodarczemu tworzących otoczenie biznesu.

4 filary lokalnego rozwoju:

1. Agencje rozwoju regionalnego

2. Centra wsparcia biznesu ukierunkowane na różne potrzeby MSP

3. Inkubatory i parki technologiczne

4. fundusze poręczeniowo-kredytowe

Nawet jeżeli gminie brakuje środków na tworzenie organizacji otoczenia biznesu to powinna angażować się rzeczowo np.: przez udostępnianie lokali.

Ad.2) Gospodarowanie mieniem

• oddawanie niruchomości w trwały zarząd

• nabywanie nieruchomności

• dzierżawa i najem

Ad.3) Oddziaływanie na rynku pracy

Przeciwdziałanie bezrobociu i łagodzenie jego skutków np.:

• targi pracy

• prace interwencyjne np.: bezrobotni pracują jako kadra w UM gminy

• system edukacyjny dostosowany do kierunków rozwoju regionu

Ad.4) Promocja gminy

Instruementy informacyjno -promocyjne

• informacje o partnerach

• informacje o gospodarce regionu i kraju

• informacje o środowisku loklnyum

• informacje o frimach okołobiznesowych

Strategie promocji

• działania zachęcające do zainteresowania się gminą (np.: targi, współpraca miast siostrzanych)

• działania z zakresu obsługi inwestora

• budowanie więzi inwestorów z lokalnym środowiskiem i władzami

• współpraca ze środowiskiem zewnętrznym

• lobbing polityczny

• kontrakty z agencjami rządowymi

• związki gmin

Struktury wdrażania/ wspierania przedsiębiorczości

1. Inkubatory

2. Centra

3. Parki technologiczne

4. Akademie wynalazczości

5. Fundacje venture capital (vp)

6. Fundusze poręczenia – pożyczkowe

7. Sieci współpracy – klastry

8. Fundusze ubezpieczeniowe dla ryzykownych przedsięwzięć

9. Specjalne strefy ekonomiczne

PARTNERSTWO JAKO WARUNEK TWORZENIA EFEKTYWNYCH STRUKTUR WSPIERAJĄCYCH

Podstawową zasadą powinien być szeroki udział partnerów na wszystkich etapach tworzenia i realizacji strategii i programu rozwoju.

Partnerzy:

- władze gminne, powiatowe samorząd firmy

Obszary partnerskie

- Sfera innowacji

- Sfera gospodarcza

- Sfera infrastrukturalna uczelnie rząd

i instytucje

badawcze

Innowacyjność

- to jedna z kluczowych cech MSP wymagających wsparcia.

Innowacje stanowią jeden z głównych czynników rozwoju gospodarczego.

Skoro innowacyjność …

Tworzenie przepisów dla procesów innowacyjnych otoczenia przedsiębiorstwa.

Proces inkubacji

1. Preinkubacja – szkolenie przyszłego przedsiębiorcy i opracowanie modelu rozwoju biznesu

2. Inkubacja – planowanie, przygotowanie do inwestowania, poszukiwania środków, strategie sprzdaży, budowanie zespołu

3. Wzrost/ rozwój frimy

Inkubator

Def: Instytucja powołana do selekcji, organizowania oraz przyspieszania rozwoju nowych firm poprzez kompleksowy program wspierania biznesu

Cel → wypromowanie efektywynych przedsiębiorstw, które po opuszczeniu programu są zdolne przetrwać samodzielnie

Oferta inkubatora:

Możliwość korzystnia z bezpłatynych częściowo płatnych usług (poniżej ceny rynkowej):

• powierzchni produkcyjno-biurowych

• kształcenie przedsiębiorczości

• doradztwo w zarządzaniu

• usługi księgowe i prawne

• pomoc techniczna i merytoryczna w fazie startu

• pomoc w kontaktach handlowych

• transfer technologii

• wspólne usługi i udogodnienia biurowo-administracyjne

Często w inkubatorze występuje partner strategiczny, którego rolą jest przyciągnięcie innych firm , tworzenie klimatu wspólnoty interesów.

Cel główny → obniżenie kosztów, tym samym zwiększenie konkurencyjności i szans przetrwania na rynku; czas przebywania 3-5lat

Na świecie działa > 5000 inkubatorów

Wpolsce zaczęły powstawać po 1990r.

2.Centra – centra transferu technlogii

Pierwsze uczelniane, struktury otwarte na szeroką współpracę z biznesem (lata '70 w Europie Zachodniej)

Def: Jednostki doradcze i informacyjne, zorientowane na wspieranie i asystowanie przy realizacji transferu technologii i wszystkich towarzyszących temu procesowi, zadań.

3. Parki technologiczne

Def: Szczególny rodzaj inkubatora, którego celem jest promowanie innowacji i transfer osiągnięć naukowych w sferę produkcji i ich komercjalizacja.

Parki tworzą:

• szkoły wyższe,

• placówki badawcze, przedsiębiorstwa high-tech

• działy B+R dużych firm

• firmy usługowe (doradztwo w zarządzaniu i marketingu)

czynsze – wyższe od śrenich

usamodzielnienie – po 2-5 latach

Rola Parków Technologicznych

• wykorzystywanie rezultatów badań naukowych w gospodarce

• zapewnienie przedsiębiorcy warunków i możliwości współpracy z uczonymi

• rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw

• stymulacja nowoczesnych programów studiów, zgodnie z potrzebami innowacyjnej gospodarki

• tworzenie atrakcyjnych miejsc pracy

Współpraca

Inicjatywę utworzenia parku technologicznego wspomaga ścisła współpraca władz i lokalnego bizn

Parki Technologiczne w świecie

• Międzynarodowe stowarzyszenie Parków Technologicznych ponad 290 parków z 63 krajów

• Najstarszy park technologiczny: Silocon Valley

• Największy park technologiczny: Research Triangle Park

4. Przedsiębiorstwa akademickie

Szerokie ujęcie –

wszelkie rodzaje angażowania placówek naukowych , pracowników naukowych. pomocniczych, administracji, doktorantów, studentów, w działalność gospodarczą

Wąskie ujęcie –

zaangażowanie pracowników nauki w tworzenie nowych przedsiębiorstw tzw: spin-out

Spin – out to początkujaca firma utworzona na bazie własności intelektualnej szkoły , w której zazwyczaj szkoła wyższa ma udziały

5. Firmy profesorskie

6. Specjalne strefy ekonomiczne SSE

Def: enklawy na terytorium państwa, gdzie mają zastosowanie przepisy regulujące krajową działalność, a tworzone warunki są korzystniejsze niż na zewnątrz stref.

Ustawa z 20.10.1999r i jej nowelizacje 2.10.2003 i 4.08.2009r.

Zadania stref

Rozwój:

1. określonych dziedzin działaności

2. nowych rozwiązań technologicznych

3. ekspertów

4. konkurencyjności

5. miejsc pracy

oraz zagospodarowanie istniejącego:

6. majątku przemysłowego

7. infrastuktury i 8)

8. niewykorzystanych zasobów naturalnych

Zachęty finansowe

- Ulgi podatkowe

• możliwość całkowitego zwolnienia z podatku dochodowego na czas równy 1/2 okresu na jaki została utworzona strefa

• a później ograniczenie podatku do 50%

• zwolnienie z podatku od nieruchomości

- Zaliczenie niektórych wydatków inwestycyjnych do kosztów uzyskania przychodów

- Podwyższanie amortyzacji