Fizjologia wykład 21.11.2011

Udział kory mózgu w sterowaniu ruchami dowolnymi oraz kontroli wyższych czynności OUN:

• planowanie i programowanie ruchu

• powstawanie rozkazu wykonania ruchu

• wysyłanie rozkazu ruchu

• uczenie się i zapamiętywanie

Obszary ruchowe kory mózgu:

• obszary sterujące czynnościami ruchowymi są położone w płacie czołowym ku przodowi od bruzdy środkowej mózgu

• należą do nich:

• pierwotna (pierwszorzędowa) okolica ruchowa

• okolica przedruchowa

• dodatkowa okolica ruchowa

• informacje z układu ruchu dotyczące zapoczątkowania ruchu i jego przebiegu, docierają do obszaru czuciowego w płacie ciemieniowym i są przekazywane do pierwotnej okolicy ruchowej

• część informacji z układu dochodzi bezpośrednio do okolic ruchowych mogą wyzywać ruch bez udziału kory czuciowej

• okolica przed czołowa zajmuje część płata czołowego i odpowiada za złożony program działań które realizowane są prze właściwe i obszary kory czuciowo-ruchowej

Pola kojarzeniowe mózgu – położone między ośrodkami odbierającymi lub wysyłającymi impulsację która łączy czynność ruchową z czuciową jak również ze strukturami podkorowymi przede wszystkim wzgórzem

U człowieka wyróżnia się trzy okolice kojarzeniowe:

• czołowo – oczodołowa (skupianie uwagi, więzi społeczne)

• skroniowa przednia (przechowywanie wrażeń zmysłowych)

• potyliczno–skroniowo–ciemieniowa (ośrodek mowy, pola ruchowe i ruchowe, ruchy pisarskie ręki)

Pamięć:

• nieproceduralna (nieuświadomiona)

• proceduralna (ruchowa)

• deklaratywna:

• epizodycznej

• semantycznej

• niedeklaratywna:

• pamięć proceduralna

• habituacje

• warunkowanie

• torowanie

Pamięć nieproceduralna:

• gromadzi umiejętności dba o uczenie się kojarzeniowe (koordynacja odruchów nabytych) i niekojarzeniowe (uwrażliwienie dróg odruchowych)

• struktury pamięci nieproceduralnej:

• prązkowie – zdobywane umiejętności

• móżdżek – odruchy motoryczne przy uczeniu kojarzeniowym

• kora mózgu – torowanie np. uzupełnianie wcześniej poznanych fragmentów tekstu

• ciało migdałowate – wpływ emocjonalny podczas uczenia kojarzeniowego

Pamięć proceduralna (ruchowa):

• rodzaj pamięci wyrażanej jako zmiana prawdopodobieństwa reagowania na specyficzne bodźce

• informacje o tej pamięci nabywane są poprzez bezpośrednie spostrzeganie, doświadczenie oraz dostrajanie wymagań do otoczenia

• dostęp do tej pamięci jest automatyczny

• nie jesteśmy świadomi operacji pamięciowych, uświadamiamy sobie, że została wykonana pewna reakcja

Uczenie się i pamięć – Pamięć deklaratywna:

• gromadzi fakty i epizody (znaki symbole zjawiska znajomości doświadczenia osobiste) które zostały przeżyte ze skupioną uwagi są w sposób świadomy ponownie odtwarzane

• w odtwarzaniu informacji bierze udział przyśrodkowy układ płata skoroniowego (hipokamp, węchomózgowie, kora okołohipokampowa)

• kontekst czasowy i przestrzenny zdarzenia jest prezentowany w płacie skroniowym a gromadzony w dendrytach komórek nerwowych pół asocjacyjnych

• kolejne pojawienie się danego zjawiska wywołuje wywołanie zawartości pamięci dotyczącej danej informacji

• składa się z pamięci epizodycznej i semantycznej

Pamięć semantyczna:

• dotyczy języka i procesu kojarzenia faktów

• skojarzenia w mózgu łączą w grupy informacje o podobnym charakterze

• mózg grupuje je tworząc zbiory, kategorie informacji którym nadaje etykietki

• etykiety ty wyrażone mogą być wyrazami (pojęciami)

• nie istnieją żadne reguły grupowania informacji, ten proces jest zmienny

• pamięć semantyczna obejmuje naszą ogólną wiedzę o świecie

Pamięć epizodyczna:

• rejestruje i pomaga odtworzyć wydarzenia, epizody (ślady pamięciowe) z przeszłości. Wydarzenia te zachowują wzajemne relacje między epizodami

• pamięć epizodyczna charakteryzuje się następującymi cechami:

• odpowiada za poczucie naszej indywidualności

• przechowane informacje można łatwo określić w czasie

• wydobycie informacji wymaga osobistej refleksji ma charakter w pełni świadomy i dowolny

• przechowuje informacje językowe i abstrakcyjne

Pamięć niedeklaratywna:

• gromadzi wiedzę o tym jak wykonać czynność. Jeżdżenie na rowerze taniec chodzenie mówienie itp. wymagają zapamiętywania wielu doświadczeń i informacji – przechowywane są one właśnie w systemie pamięci niedeklaratywnej. Ten rodzaj pamięci różni się istotnie od deklaratywnej która przechowuje informacje językowe i abstrakcyjne

• pamięć niedeklaratywna dzieli się na:

• pamięć proceduralną

• habituacje

• warunkowanie

• torowanie

Uczenie się deklaratywne:

• rozpoczyna się w pamięci sensorycznej która automatycznie notuje wrażenia zmysłowe

• niewielka część informacji dociera do pamięci pierwotnej która gromadzi około 7 bitów informacji (pamięć krótkotrwała)

• gromadzenie długotrwałe informacji w pamięci wtórnej następuje poprzez ćwiczenia czyli konsolidację pamięci

• gromadzenie informacji szczególnie dobrze wyćwiczonych (pisanie, czytanie) zachodzi w formie pamięci trzeciorzędowej. Dane takie mogą być łatwo odtwarzane

• Mechanizm zapamiętywania – pamięć długotrwała oparta jest na mechanizmach biomechanicznych wzmocnieniu połączeń synaptycznych w obrębie kolców dendrytów korowych w których dochodzi do zmian w genomie. Przekaźnictwo synaptyczne jest wzmacniane na zdefiniowanych synapsach a proces uczenia się ulega konsolidacji

Mowa:

• środek komunikacji międzyludzkiej stosowanym do odbioru informacji wzrokiem, słuchem i pewnych warunkach dotykiem

• mowa jest niezbędna do tworzenia wrażeń zmysłowych

• tworzenie pojęć i mowy jest zróżnicowane w półkulach mózgu

• u osób praworęcznych (dominująca lewa półkula) ośrodki mowy zlokalizowane są w lewej półkuli a u osób leworęcznych (dominująca prawa półkula) w prawej półkuli

• półkula niedominująca mózgu odgrywa ważną rolę w rozpoznawaniu słów, melodii oraz zdolności niewerbalnych (muzyka, myślenie przestrzenne, rozpoznawanie twarzy)

Receptory bólu – zasady diagnostyki i leczenia bólu

nocere – szkodzić

nocycepcja – odbieranie bodźców szkodliwych

Ból – jest to nieprzyjemne doznanie zmysłowe i emocjonalne związane z aktualnie występującym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek albo opisywane jest w kategoriach takiego uszkodzenia.

Ból niereceptorowy dzieli się na:

• neuropatyczny

• psychogenny

• zapalny

Klasyfikacja bólu wg miejsca odczuwania:

• zlokalizowany – daje się umiejscowić

• rzutowany – odczuwany w innym miejscu niż ognisko zapalne

• uogólniony – dotyczy wielu narządów i tkanek, częsty przy chorobach nowotworowych

Rodzaje bólu:

1. fizjologiczny (czucie nocyceptywne) – wywołany bodźcami bólowymi zewnętrznymi przeważnie rozpoznawalnymi. Przewodzony przez włókna cienkimi zmienilizowanymi a odbierany jest w ośrodkach czucia płata ciemieniowego

2. patologiczny – objaw choroby fizycznej lub psychicznej lub objaw uszkodzenia tkanki.

3. Ostry – nie dłużej niż 3 miesiące od jego powstania

4. przewlekły – trwa dłużej niż 3 miesiące

5. receptorowy – ból odczuwany po podrażnieniu receptorów

6. niereceptorowe – ból odczuwany poprzez nie drażnienie zakończenia nerwów a winny sposób.

Bodziec bólowy → wydzielanie kwasu arachidonowego → P_gE₂ → receptor bólowy

Uraz → histamina → receptor bólowy

Pobudzenie receptorów bólowych przejawia się:

• obniżeniem progu bólowego

• wzrostem odpowiedzi na stymulację

• bólem samoistnym

Drogi przewodzenia bólu:

receptor bólowy → rdzeń kręgowy → substancja P, enkefalina → droga rdzeniowo-wzgórzowa boczna → wzgórze → korowe ośrodki bólu płata ciemieniowego I i II rzędowe ośrodki czucia bólu

Nerwy przewodzące ból:

• bezosłonowe typu C – 0,5-2 m/s

• mielinowe A delta 12-30 m/s

Modyfikacja stymulacji nocyceptywnej:

Reakcja na ból:

1. ruchowa

• ucieczka lub obrona (odruch obronny) lokalny przykurcz mięśnia nad ogniskiem bólu

• psychiczna - objaw ręki bólowej

2. wegetatywna – wyzwalana za pośrednictwem układu limbicznego i podwzgórza

3. wewnątrzwydzielnicza – reakcja powiązana ze stresem

Zstępujący układ antynoceptywny :

• substancja szara okołokomórkowa w podwzgórzu

• substancja szara okołowodociągowa w śródmózgowiu

• most (neurony adrenergiczne)

• rdzeń przedłużony (neurony serotoninoergiczne)

Układy hamujące:

• opioidowy

• GABA – ergiczny

• adrenergiczny

• serotoninoergiczny

• cholinergiczny

Teoria hamowania czucia bólu:

• impulsacja włóknami A beta i A gamma dociera wcześniej przez kolaterale tych włókien do neuronów wstawkowych istoty galaretowatej w warstwie II i II

Hamowanie presynaptyczne:

> poprzez impulsację nienoceptywną

> impulsację noceptywną poprzez neurony wstawkowe

> impulsację z dróg zstępujących

Ocena nasilenia bólu:

• kwestionariuszowa

• skala wizualno-analogowa

• skala numeryczna od 0 do 100

• hujhujhuj